Morgunblaðið - 14.12.1966, Side 16

Ið
MORCUNBLADIÐ
Miðvikudagur 14. dea. 1968
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 8.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
í lausasölu kr. á mánuði innanlands.
Áskriftargjald kr. 105.00 7.00 eintakið.
VERÐSTÖÐ VUN OG
KA UPGJALDSMÁL
Aldraður einræðisherra býr
í haginn fyrir komandi ár
A Tlmfklar umræður hafa
enn orðið á Alþingi um
Verðtetöðvunarfrumvarp rík-
isstjórnarinnar og við aðra
umræðu í neðri deild si.
mánudag flutti Bjarni Bene-
diktsson, forsætisráðherra,
ræðu þar sem hann fjallaði
um málflutning stjórnarand-
stæðinga og vék að viðhorf-
unum í kaupgjaldsmálum.
Vegna fullyxðinga stjórn-
arandstæðinga um orsakir
verðhækkana síðan í júní
1964, benti Bjarni Beneditks-
son á, að skýrar upplýsingar
lægju fyrir um það, hvað
hefði haft mest áhrif á hækk-
un vísitölunnar á þessu tíma-
bili og kæmi það m.a. glögg-
lega fram í skýrslu Efnahags-
stofnunarinnar ti'l Hagráðs.
Forsætisráðherra benti á í
þessu sambandi, að hækkan-
ir á erlendum vörum og álagn
ing á seldri vck-u ætti sáralít-
inn hlut að þessu máli.
Þá gerði forsætisráðherra
að umtalsefni fullyrðingar
stjórnarandstöðunnar, að rák
isstjómin hefði hvikað frá
upphaflegri stefnu sinni, sem
boðuð var 1960 og sagði:
„Margir hafa sagt, að við vær
um að gera það, sem við sögð-
um einu sinni að við ætluð-
um ekki að gera. Vissulega er
margt til í því, en taka verð-
ur tU greina, að þessi ríkis-
stjórn hefur setið lengur að
völdum en nokkur önnur, og
hin tíðu stjórnarskipti urðu
m.a. vegna hinna öru sveiflna
í íslenzku þjóðfélagi. íslenzk-
ir atvinnuvegir eru þess eðl-
ts, að erfitt er að spá langt
fram í tímann, og ekkert sýn-
ir betur hve fráleitt er að
vera með eina lausn til frarn-
búðar, að fyrir tveimur vik-
vm var síldarlýsi í £ 50 og þá
ræddum við hér í þinginu um
það að vel gæti þetta verð
erðið til frambúðar, en núna
•r síldarlýsið komið upp í
£65 og enginn veit hvað það
verður lengi. Og þar sem
»vona óvissa er ríkjandi í
þessum okkar stærsta útflutn
feigsatvinnuvegi er ekki hægt
«ð vera að binda sig við ein-
hverja ákveðna leið.“
Loks vék Bjami Benedikts-
fon að kaupgjaldsmálunum
®g sagði: „Það eitt, að borga
vísitölu niður, dugir ekki.
Standa verður á móti því
•innig að aðrar vörur hækki.
.... Við óskum eftir heimild
©g við munum beita þessari
heimild. Við viljum ekki lög-
bindingu á kaup, við viljum
ná frjálsum samningum við
verkalýðshreyfinguna og get-
um jafnvel fallist á, að þið
gerið þá fyrirvara, sem þið
teljið nauðsynlega vegna
hagsmuna þeirra sem þið haf
ið forystu fyrir og takið okk-
ur ekki trúanlega fyrr en
verkin sanna, að við meinum
það sem við segjum.*1
Fyrir verkalýðshreyfínguna
hlýtur þessi síðasta yfirlýsing
forsætisráðherra um kaup-
gjaldsmálin, að hafa megin-
þýðingu. Ríkisstjórnin hefur
marg lýst því yfir, að hún
vilji beita sér fyrir verðstöðv-
un um eins árs skeið, en að
forsenda slíkrar verðstöðvun-
ar sé, að ekki verði breyting-
ar á kaupgjaldi til sama
tíma. Enn sem komið er hef-
ur verkalýðshreyfingin ekki
tekið ákveðna afstöðu til þess
ara mála, en segja má að um
það beri síðasta yfirlýsing
forsætisráðherra vitni, að
ríkisstjórnin hafi rækilega
sýnt vilja til þess að stuðla
að því, að nýir kaupgjalds-
samningar verði á þann veg
að verðstöðvunarstefna ríkis-
stjórnarinnar reynist fram-
kvæmanleg.
ORSAKIR
VERÐFALLSINS
Ifið aðra umræðu um verð-
* stöðvunarfrumvarp ríkis-
stjórnarinnar flutti Davíð
Ólafsson, formaður fjárhags-
nefndar neðri deildar, ræðu,
þar sem hann fjallaði m.a. um
verðfallið á útflutningsafurð-
um okkar og benti á orsakir
þess og afleiðingar.
Davíð Ólafsson fjallaði
fyrst um verðlækkanir á
frystum fiski og sagði: „Þetta
hefur gerzt þannig, að afleið-
ingin hefur orðið aukið fram-
boð. Framleiðendur víða um
lönd hafa lagt meira kapp á
það en áður að auka sína
framleiðskt og aukið fram-
boð, sem þannig hefur orðið
til, hefur leitt til verðlækk-
unar. Þessi aukning á fram-
boðinu tók reyndar lengri
tíma en oft hefur gerzt áður.
Það stafaði af því að fram-
leiðsla á fiski, hentugum fyr-
ir frystingu hefur verið minni
nú undanfarin ár á þeim
svæðum, sem aðallega hefur
komið framboðið á frystum
fiski, á mörkuðum austan- og
vestanmegin Atlantshafs".
Þá vék Davíð Ólafsson að"
verðlækkun á lýsi og mjöli
og sagði: „Að því er snertir
fiskimjöl, eða síldarmjöl aðal-
lega, þá leiddi verðhækkunin
á því undanfarin ár til minnk
andi eftirspurnar, sama má
segja um lýsið. Þar hagar svo
til, að meginhluti af mjölinu
• SíðaTÍ hluta nóvembermán-
aSar gerði spænska lögreglan
upptsefet kvæðasafnið „Un
Humano Poder“ eftir skáldið
Miguel Ullan — og útgefandi
þess var dæmd-ur til að greiða
Iháa sefet. Ljóðin í þessu safni
virtust óspöp saikleyskleg, —
en eitt þeirra fjal'laði «m ótil-
greindan aldraðan mann, sem
eldist dag frá degi, en ætlar
þó aldrei að deyja, enda þótt
ailir óski þess.
• Hinn 4. desermber s.l. varð
Eranco, hershöfðingi á Spáni
74 ára — og er nú svo komið,
að þessi þjóðarleiðtogi, sem
áður virtist svo fullur lifsorfeu,
fœr ekiki lengur leynt því, að
hann er að verða gamall. Hann
gerir sér mjög far um að sýna
spænsfcu þjóðinni, að sigurveg-
arinn frá dögum borgarastyrj-
aidarinnar sé enn í fuliu fjöri,
með því t.d. að fara á erfiðar
dýraveiðar upp um fjöll og
(firnindi og stunda laxveiðar í
stríðum bergám Asturiu. —
IÞað er meira að segja sagt, að
£ ágúst s.l. hafi hann farið á
thvalveiðar úti fyrir Galiciu og
Bkutlað þar 25 tonna hvai.
Á hinn bóginn er sagt, að
nokkrir ráðherrar úr stjórn
'Francos hafi fevartað yfir því
£ einkaviðtökrm, að hershöfð-
tinginn dotti á hinum vikulegu
iráðuneytisfundum. hvað sem
tum það er að segja, er víst, að
Ihann fylgir ekiki lengur þeim
hraða í stjórnarálfcvörðunum,
isem stjórn landsins krefst. Og
Iþess verður að gæta, að þótt
einstakir ráðherrar stjórnarinn
ar hafi fengið stöðugt viðtæk-
ara valdaumboð og meira ráð-
irúm, hefur aðeins einn maður
Iheimild til að taka endanlegar
Úkvarðanir, í öllum pólitískum
Btórmálum, — Francisco Pranco
IBahamonde henshörðingi, Gaud
ille de Espana, leiðtogi Spánar.
Vitundin um, að í landinu
er algert alræðisvald, í hönd-
ura eins aldraðs manns, hefur
6 síðusifcu árum gent spænsku
þjóðinni æ Ijósara, hversu
brýna nauðsyn ber til að feomið
verði sem fyrst á fullnægjandi
skipan ríkisarfamálanna, því að
Franco getur fallið frá hvenær
eem er úr þessu.
Það er einkennandi fyrir
ástand málanna á Spáni, að ein-
mibt þetta vandamál heíur
verið í valdi Francos eins að
leysa. Og hér er ekki aðeins
um að ræða, hver verði þjóð-
fer til fóðurblöndunar, blönd-
unar á fóðri fyrir búfé og
þegar verðlagið verður mjög
háfct, eins og það hefur orðið
nú undanfarin ár, og hæst nú
snemma á þessu ári, draga
fóðurvöruframleiðendurnir
saman það magn, sem þeir
nota af mjöli, af síldarmjöli
eða fiskimjöli til sinnar fóður
blöndu og það leiðir smám
saman til minnkandi eftir-
spurnar á mjölinu. Svipað
með lýsið, það fór hins vegar
saman að því er snertir báð-
ar þessar afurðir, að eftir-
spurnin minnkaði, að minnsta
kosti jókst ekki eins og hún
hafði gert jafnt og þétt áður,
heldur minnkaði um leið og
höfðingi landsinis, hcldur einnig
um það, hvernig hagað verði
Bkipan sjálfrar stjórnarinnar.
IÞað í sjálfu sér hefur orðið til
Iþess að Spánverjar hafa litið
Itil kvíða til þess tíma, er endan
lega yrði gert út um þetta mál.
IÞví það er mikilvægt, að menn
(geri sér þess grein, að borgara-
btyrjöldin á fjórða tuig þessar-
ar aldar hefur markað djúp
Bpor í huga Spánverja, og
Ifæstir þeirra hafa þorað að
geta sér til um hvað ný valda-
barátta á Spáni gæti leifct af
Ȏr,
★ ★
Gamatt spænisikt mélfcæki
Ihljóðar svo: „Að stjórna er að
sjá fyrir“. Varla gefcur nokkur
saikað Franco lun að hafa ekki
verið framsýnn á hinum langa
tpólitiska ferli sínutm. Því var
það, að þjóðin hlustaði með
Ihinni mesfcu athygli á tilikynn-
dnguna um, að 22. nóvemiber
mundi Franoo hershöfðingi
leggja fyrir spænska þjóðþing-
ið frumvarp tE breytinga á
„Skipulagslögunum" — Las
ILeyes Fundamenfcales — það
er að segja á stjórnarskránnl,
en allar slíkar breytingartillög
ur verður síðan að legigja undir
þjóðaratkvæði.
Þeir, sem glegglst þekktu
framboð jókst, eins og ljóst
er af því, þegar litið er á þá
miklu framleiðsluaukningu
eða þá miklu aflaaukningu,
sem orðið hefur bæði í Nor-
egi, hér við ísland og í Perú
á þessu ári. AHt sýnir þetta
hversu mikilli óvissu þessar
breytingar eru háðar“.
Um horfurnar í framtíð-
inni í þessum efnum sagði
Davíð Ólafsson: „Ef dæma á
eftir reynslu undanfarinna
ára, er óhætt að segja, að það
tekur ávallt nokkurn tíma að
ékapa jafnvægi á mörkuðum
aftur eftir slíkar stökkbreyt-
ingar, eins og hér hafa orð-
ið. Það tekur ávallt nokkurn
tíma að skapa aftur skilyrði
stjórnina, gerðu sér engar von
ir um, að Franco mundi gera
einhverjar stórbreytingar fyrir
þjóðina — og efasemdir þeirra
reynduet á rökum reistar. Engu
að síóur kom fram í ræðu
Francos er hann fylgdi frum-
varpinu úr hlaði, alimörg at-
riði, sem samanlögð geta orði3
mikilsverð fyrk- framtíð Spáa
verja.
Að sjálfsögðu samþykkti þing
ið sjálft þessar breytingartil-
Og nú á að leggja þær undie
dóm Spánverjanna sjálfra 14.
diesember. — Og þegar þær
hafa verið samþykkitar, — sem
allir búast við, eiga að líða
fjórir mánuðir, þar til þaer
koma til framfevæmda.
1 hverju eru svo þessar breyt-
ingar á stjórnarskránni fólgn-
ar? Þær milkilvægustu varða
sikiptinguna á hinni tvíþættu
valdastöðiu Franoos tii þessa,
sem bæði þjóðarleiðtoga og
stjórnarleiðtoga. Nú á að skipa
stjórnarleiðtoga, fonsætisráð-
'herra, en Franoo heldur áfrara
embæfcti þjóðarleiðfcoga.
Frá því Franco hélt ræðu
sína og tilkynnti, hvað til sfcæði,
hefur vart um meira verið rætt
í Madrid, en hver verði fyrsti
Framhald á bls. 21
til áframhaldandi hagstæðrcir
þróunar. Eftirspurnin eftir
mjöli mun ekki aukast skyndi
lega, þó verðið hafi stórlækk-
að, það tekur tíma að breyta
trl. Sama má segja um lýsið,
við höfum séð nú undanfarna
daga fréttir um það, að verð-
lag á mjöli og lýsi hafi aftur
farið hækkandi Það væri
betur að það væri merki um,
að hér væri að verða breyt-
ing á aftur, en maður hlýtur
að meta slí’kar fréttir með
nokkurri varúð, þegar maður
atbugar það, að þessar breyt-
ingar hafa orðið við mjög sér-
stakar aðstæður suður
Perú“.
lögur hershöfðingjans einróma.
...
F raneo