Morgunblaðið - 07.03.1967, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. MARZ 1967.
21
—FRAMKVÆMDAFE
Framhald aí bls. 1.
rœðu Eggerts G. Þorsteinsson
ar,sjávarútvegsmálaráðherra
▼ið þessar umræður svo og
írásögn nf þessum ræðum,
sem fluttar voru:
framlögum til sjávarútvegsins,
hefði ekki veriff gripið til þeirrar
hækkunar á framlögum til verk-
legra framkvæmda, sem gerð
var, heldur hefðu átt að standa
óbreyttar frá árinu áður. Þegar
svo þess er jafnframt gætt, að
hér er ekki aðeins um það að
ræða, að krónulega er ekki skert
að neinu leyti sú fjárveiting til
verklegra framkvæmda, sem
veitt var í fjárl. ársins 1966,
heldur einnig tekið tillit til verð-
stöðvunarinnar og áhrifa henn-
ar, verður ljóst, að í rauninni
mun verða notadrýgra það fé í
ár einmitt vegna verðstöðvunar-
innar, sem varið er til verklegra
framkvæmda heldur en var á sl.
ári, þar eð ekki koma nú til þær
verðhækkanir, kostnaðarhækk-
anir, sem urðu við opinberar
framkvæmdir á sl. ári, þær koma
ekki til með að rýra á sama hátt
þessi framlög ársins í ár, þannig
að það má fullyrða tvímælalaust,
að það verður a. m. k. ekki um
að ræða neina skerðingu á heild-
arframlögum ríkisins til verk-
legra framkvæmda á árinu 1967
miðað við árið 1965.
það megi vega í þann knérunn ur að þessar 130 millj. verði
Magnús Jónsson
Magnús Jónsson fjármálaráð-
herra, sagði að hér væri um iví-
þætt mál að ræða. Annars vegar
kostnaðarsöm aðstoð, hins vegar
ráðstafanir til fjáröflunar. Ég
mun sérstaklega ræða seinni þátt
málsins, sagði fjármálaráðherra,
en sjávarútvegsmálaráðherra hef
ur í stórum dráttum gert grein
fyrir hinum fyriruguðu aðgerð-
um.
Við afgreiðslu fjárlaga 1967
var að því vikið af ýmsum að
fjárveitingar til aðstoðar sjávar-
útveginum væru ófullnægjandi
en í þeim er gert ráð fyrir 80
milljónum króna, sem er sams
konar aðstoð og 1966. Hins vegar
voru viðræður um fiskverð ann-
ars vegar og hugsanlega aðstoð
við frystihúsin ekki komin það
langt að hægt væri að til-
greina eina ákveðna upþhæð
í fjárlögum í því skyni. Viðbót-
arfjárins, 230 milljónir króna
verður því að afla með nýjum
aðg^rðum.
Hér er um tvfþætta aðstoð að
ræða. Annars vegar hækkun á
fiskverði til útgerðarinnar, sem
er sambærilegt við þá aðstoð,
aem útgerðin hefur fengið síð-
ustu ár en nú nemur þessi upp-
hæð 180 milljónum í stað 80
milljónum áður. Þeita eru raun-
veruleg rekstrarútgjöld og end-
amlegar greiðslur og fjár til þess
verður að afla með venjulegum
hætti, annað hvort með nýjum
sköttum eða með því að draga
úr útgjöldum. Síðari leiðin var
valin vegna þess að sikattahækk-
anir mundu ekki vera í samræmi
'við verðstöðvunarlögin. Þær ráð-
stafanir, sem því er gripið til, eru
10% niðurskurður á framlögum
tfl verklegra framkvæmda og 20
milljón króna lækkun á greiðsl
Um til Jöfnunarsjóðs, svo og
sparnaðarliður, sem ég mun
víkja að síðar. Því er auðvitað
haldið fram, að hér sé um ó-
hæfilegam niðurskurð verklegra
framkvæmda að ræða og jafnvel
að hér sé um 30% niðurskurð
að ræða þar sem á sl. tveimur
árum hafi framlög til verklegra
framkvæmda verið skorin niður
um 20% hvort árið og hér komi
10% að auki.
Hér er um mikinn mlsskilning
að ræða. Við getum látið liggja
á milli hluta árin 1965 og 1966,
því að enda þótt það sé stað-
reynd, að samtais varð niður-
skurður verklegra framkvæmda
þá allmiklu fjarri því að verða
20%, einkum árið 1966, en ef
við skoðum árin 1967, sem skiptir
meginmáli í þessu sambandi,
verður Ijóst, að þar er ekki um
að ræða nokkra minnstu lækkun
verklegra framkvæmda frá árinu
1966, vegna þess að fjárveitingar
til verklegra framkvæmda voru
í fjárl. yfirstandandj ár bækkað-
ar um 65—70 millj." kr. frá fjárl
ársins 1966. Það eina, sem hér
gerist og og má auðvitað segja.
að ekki sé gott, er að þessi fjár-
hæð er tekin til baka, sem í raun
inni er eðlilegt að gera, þvi það
er tvímælalaust, að hefði það leg
ið fyrir við ákvörðun fjárl., að
þessi bækkun þyrfti að vera á
Því hefur verið haldið fram af
ýmsum sérfræðingum okkar á
sviði efnahagsmála og vafalaust
með réttu að verklegar fram-
kvæmdir sveitarfélaganna hafi í
rauninni verið of miklar síðustu
árin miðað við það þensluástand,
sem verið hefur síðustu árin og
að þar hafi ekki orðið samdrátt
ur sambærilegur við þann, sem
orðið hefur í verklegum fram-
kvæmdum ríkisins. Það er hins
vegar svo, að það er af ýmsum
ástæðum erfiðara að draga úr
verklegum framkvæmdum sveit-
arfélaga en ríkisins og þe
vegna hefur ekki þótt fært að
framkvæma neina heildarskerð-
ingu umfram það sem leitt hefur
af því að sveitarfélögin hafa orð-
ið að halda sínum útgjöldúm inn
an eðlilegra marka sinnar tekju-
öflunar og með hliðsjón af þeim
hemli sem á hana er settur með
verðstöðvunarlögunum.
Á árinu 1966 varS um aS ræSa
stórfellda tekjuaukningu hjá rík
issjóSi og það er þessi tekju
aukning, sem hefur valdiS því,
aS unnt var aS grípa til verS
stöðvunarinnar og stuSla aS því,
aS spyrna fótum viS dýrtíSar-
þróuninni þrátt fyrir þær ráS
stafanir, sem nú þarf aS egra í
auknum framlögum til að’stoSar
atvinnuvegunum, þá engu aS
síSur hefur tekizt aS koma þessu
öliu fram án nýrra skattahækk-
ana. ÞaS verSur aS teljast meS
hliSsjón af þeim mikilvægu hags-
munum, sem sveitarfélögin hafa
af því, aS þessi verSstöSvun tak-
ist, aS þaS sé á engan hátt óeSli-
legt, aS verulegur hluti af þeim
aukatekjum, sem sveitarfélögin
fengu í sinn hlut á árinu 1966 af
sömu ástæSu eins og ríkistekj
nrnar fóru svo langt fram úr
áætiun, sem ég gat um og öllum
hv. þm. er kunnugt, leggi sveit-
arfélögin þó nokkuS af mörkum
tii verSstöSvunarinnar eSa þeirra
aSgerSa, sem ríkiS þarf aS
standa straum af meS nýjum út
gjöldum til þess aS tryggja þaS,
aS hún verSi aS veruieika. Af
þessum sökum þótti ekki ósann-
gjarnt aS taka 20 millj. eSa sem
svarar 10% af þeim útgjöldum
af þeim tekjum, sem jöfnunar
sjóSi sveitarfélaga er áætlaSur
á þessu ári af þeirn umframtekj
um, sem renna til jöfnunarsjóSs
ins vegna hækkunar á þeim
tekjustofnum ríkissjóSs, verStolli
og söluskatti sem renna aS hluta
til í jöfnunarsjóS á sl. ári.
Þetta eru 20 millj. kr., sem er
áætlað, að muni nema um 1% af
heildartekjum sveitarfélaganna
miðað við árið í ár, þannig að
menn sjá, að hér er ekki um
stóra fjárhæð að ræða. Þetta eru
tekjur, sem sveitarfélögin hafa
ekki gert ráð fyrir eða gátu ekki
gert ráð fyrir á fjárhagsáætlun
um sínum fyrir árið 1966 og þyk
ir af ýmsum ástæðum eðlilegra
að taka það af þeim lið, þessum
umframtekjum, heldur en láta
það heita skerðingu á framlag
inu í ár, m. a. til þess að leggj
áherzlu á að hér er um að ræða
aðrar stakar aðstæður í sambandi
við þær ráðstafanir, sem nú er
verið að gera og má með engu
móti líta á sem fordæmi um, að
að takmarka eða skerða þennan
hlut sveitarfélaganna almennt í
framtíðinni. Þetta legg ég ríka
áherzlu á og þess vegna er ein-
mitt þessi aðferð valin að taka
þetta af umframtekjunum á sl.
ári, en ekki skerða tekjur þær,
sem áætlað er, að renni í blut
sveitarfélaganna eða Jöfnunar-
sjóðinn á' þessu ári. Þetta legg
ég áherzlu á, því að það er mín
skoðun, að það megi ekki, al-
mennt séð, skerða tekjur sveitar-
félaganna af þessum tekjustofni
nema þá heildarbreyting verði
gerð á skipulagi tekjuöflunar-
mála ríkis og sveitarfélaga, en
óað er stærra mál og víðtækara
og er ekki verkefni þessara umr.
að ræða það.
Á sl. ári batnaði enn hagur
ríkisábyrgðasjóða, því að eftir
að ný lög um ríkisábyrgðir tóku
gildi, hefur hagur ríkisábyrgða-
sjóðs batnað ár frá ári vegna
ss, hve heilbrigð áhrif þessi
nýja löggjöf hefur haft og út-
koman á sl. ári varð sú, að 15
millj. af áætluðu framlagi til
ríkisábyrgðasjóðs á árinu 1966,
þurfti ríkisábyrgðasjóður ekki að
nota, til þess að geta staðið undir
sínum skuldbindingum. Þessar 15
millj. voru engu að síður greidd
ar sjóðnum af tekjum ársins 1966
og þess vegna þykir vera raun-
hæft að gera ráð fyrir þvi, að
ríkisábyrgðarsjóður muni ekki
þuisfa á að halda sem svarar þess-
ari fjárhæð af áætluðu framlagi
til sjóðsins á árinu 1967, en það
er jafnhátt því framlagi, sem
veitt var á árinu 1966,
í sambandi við aðstoðina við
frystihúsin, er gert ráð fyrir, að
ríkissjóður leggi fram stofnfram-
lag til verðtryggingasjóðs. Það
er að vísu ekki nein ákvörðun
um það lekin enn, hvort sá sjóð
ur verður stofnaður til frambúð
ar, enda þótt það sé skoðun rík-
istj. og ég hygg að við nánari at
hugun hljóti að vera gkoðun
allra, að það væri mjög æski-
legt og nauðsynlegt, að til
slíkrar frambúðarsjóðsmyndunar
komi, sem taki óeðlilegar sveifl-
ur í verðlagi sjávarafurða. En
þrátt fyrir það, þó að um það
hafi ekki verið. tekin endanleg
ákvörðun er hér um að ræða
framlag, sem er annars eðlis
heldur en rekstrarstyrkjafram-
lag, ef svo má segja, til útgerðar-
innar, sem ég hefi þegar rætt um.
Af þessum sökum þykir ekki
óeðlilegt né brjóta í bága við
neinar eðlilegar grundvallarregl
lagðar fram af greiðsluafgangi
ríkissjóðs árið 1966. Þetta fram-
lag, ef úr sjóðstofnuninni verð-
ur, mun verða stofnframlag rík-
issjóðs til þessa sjóðs. Að vísu
verður það eign sjóðsins, en eins
og sakir standa er þarna fyrst
og fremst um að ræða trygg-
ingu gegn verðfalli, þannig að
verði ekki um það verðfall að
ræða, sem menn þykjast nú sjá
fram á, að séu horfur á, á þessu
ári, mundi ekki koma til greiðslu
þeesa fjár nema því aðeins að
umræddur verðjöfnunarsjóður
yrði stofnaður. Hagur ríkissjóðs
á árinu 1966 mun gera kleift að
leggja þetta fé fram. Ég er ekki
reiðubúinn á þessari stundu hér
til þess að gera endanlega grein
fyrir afkomu ríkissjóðs á árinu
1966, en þinginu mun verða gerð
grein fyrir þeim niðurstöðum nú
innan mjög skamms tírna. Það
skiptir í rauninni heldur ekki
máli varðandi þetta mál, vegna
þess að það kemur vitanlega
ekki til álita að taka þær fjár-
hæðir aðrar, þær 100 millj., sem
eiga að fara til útgerðarinnár af
greiðsluafgangi. Slíkt væri brot
á öllum eðlilegum fjármálalög-
málum og hlyti að leiða til mjög
óeðlilegrar og óheppilegrar þró-
unar, enda eins og ég sagði, er
þegar búið að ráðstafa það miklu
af greiðsluafgangi nú þegar og
’hefur að sumu leyti verið gerð
grein fyrir því m. a. með ráð-
stöfun á 30 millj. til hagræðing-
arsjóðs landbúnaðarins, og fleiri
ráðstafanir, sem mun þurfa að
grípa til , sambandi við greiðslu-
afganginn auk þess, sem að sjálf-
sögðu verður að greiða þær y.fir-
dráttarskuldir, sem eru við
Seðlabankann og myndazt hafa
vegna hallareksturs á undanförn-
um árum, að ekki er um neitt
slíkt fé upp á að hiaupa, þó að
mönnurn kynni að detta í hug, að
grípa mætti til jafn óeðlilegrar
aðferðar varðandi aðstoðina við
sjávarútveginn. Ég tel að með
þeim ráðstöfunum sem hér eru
gerðar séu annars vegar stuðlað
að því á viðhlítandi hátt, að
standa við bakið á þessum
grundvallaratvinnuvegi lands-
manna, sjávarútveginum, bæði
bátaútvegi og frystihúsum og
'hins vegar reynt að gera þetta
án þess að tefla verðstöðvunar-
stefnu ríkisstjórnarinnar í beina
hættu og án þess að leggja
nokkrar þær óeðlilegu kvaðir á
borgarana, sém að hægt sé að
finna að.
loknum alþingiskosningum, en f
fyrsta skipti þegar eftir að lög
þessi öðlast gildi. Það hefur háð
störfum þingkjörnu nefndanna
undanfarin ár, að þær hafa ver-
ið kosnar til aðeins eins ár f
senn. Hér er gert ráð fyrir þvi,
nefndin verði kjörin að aflokn-
um alþingiskosningum og starfi
milli kosninga. Ætti það að auka
öryggi og festu í störfum nefnd-
arinnar.
2. Gert er ráð fyrir þvi, að um
tvo launaflokka verði að ræða,
og séu launin í öðrum flokknum
helmingi hærri en í hinum.
Undanfarið hafa launaflokkar
verið fjórir.
3. f upphafi árlegs starfs síns
ákveður nefndin, hversu há
launin skuli vera í hvorum
flokknum. Síðan skulu nefndar-
menn gera heildartillögu um
skiptingu þeirrar fjárhæðar, sem
til ráðstöfunar er. Þegar þessar
tillögur eru komnar fram, skal
tekin ákvörðun um hvensu marg
ir skuli hljóta laun í hvorum
flokknum, og ræður I því sam-
bandi afl atkvæða. Þá skal gerð-
ur kjörseðill með nöfnum allra
þeirra, sem tillaga hefur komið
fram um, að hljóta skuli hærri
launin. Er síðan kosið um það
með leynilegri atkvæðagreiðslu
í nefndinni, hvaða listamenn
skuli hljóta hærri launin. Síðan
skal gerður annar kjörseðill með
nöfnum þeirra, sem tillögur
höfðu verið gerðar um, að hlytu
lægri launin, og hinna, sem ekki
hlutu hærri launin, og síðan fara
fram leynileg kosning með sama
hætti um það, hverjir hljóta
skuli lægri launin. Með þessu
móti væri komið á það fastri
skipun, hvernig ákvörðun er tek
in um veitingu listamannalaun-
anna.
- LISTAMANNAL.
Framhald af bls. 12
nöfn eða færri. Skulu þeir lista-
men hljóta launin, sem flest at-
kvæði fá.
Síðan skal gerður annar kjör-
seðill með nöfnum þeirra, sem
tillögur höfðu verið gerðar um,
að hlytu lægri launin, og hina,
sem ekki hlutu hærri launin, og
skal ákveðið með sama hætti og
áður, hverjir hljóta lægri laun-
iin.
Hafi Alþingi ekki veitt til-
teknum listamönnum laun, getur
nefndin í upphafi starfs síns
ákveðið að veita sérstök laun,
er séu hærri en laun í þeim
tveim launaflokkum, sem gert
er ráð fyrir í grein þesSari, og
dregst þá heildarupphæð þeirra
launa frá heildarfjárveitingu
nefndin úthlutar
reglum þessarar
þeirri, sem
samkvæmt
greinar.
3. gr.
Aðildarfélög Bandalags is-
lenzkra listamanna skulu eiga
rétt á að tilnefna hvert um sig
tvo fulltrúa til samstarfs við
nefnd þá, sem Alþingi kýs til
þess að ákveða listamannalaun
Áður en atkvæði eru greidd í
nefndinni, skulu fulltrúar banda
lagsfélaganna eiga rétt á að láta
í ljós skoðun sína á tillögugerð
um listamenn á því sviði, er
hlutaðeigandi bandalagsfélag
starfar á. Meðan nefndin starf-
ar, skulu allar tillögur nefndar-
manna og aliar umsagnir full
trúa bandalagsfélaganna skoðað
ar trúnaðarmál. En þegar störf-
um nefndarinnar er lokið, er
bæði nefndarmönnum og full-
trúum bandalagsfélaganna heim-
ilt að skýra opinberlega frá sín-
um eigin tillögum og umsögnum,
en ekki tillögum og umsögnum
annarra.
4. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildL
Athugasemdir við lagafrumvarp
þetta.
Hinn 27. apríl 1966 samþykkti
Alþingi eftirfarandi þingsálykt-
un um undirbúning löggjafar um
listam annalaun:
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að láta undirbúa
fyrir næeta reglulegt Alþingi
löggjöf um úthlutun listamanna-
launa. Skal við það starf haft
samráð við Bandalag íslenzkra
listamanna."
Alþingi hefur um langt skeið
veitt árlega í fjárlögum nokkurt
fé til þess að launa listamenn
Á undanfömum árum hafa af
hálfu þingmanna verið flutt
frumvörp um veitingu lista-
mannalaunanna, Stjórnarfrum'
varp hefur hins vegar ekki áður
verið flutt um þetta efni.
Aðalatriði frumvarpsins eru
þessi:
1. Gert er ráð fyrir því, að
Alþingi veiti árlega fé á fjárlög-
tun til að launa listamenn. Er
annars vegar gert ráð fyrir því,
að Alþingi veiti árlega tiltekn-
um listamónnum ákveðin heið
urslaun, svo sem tíðkazt hefur
undanfarið, og hins vegar eina
heildarupphæð, sem síðan skuli
skipt af nefnd sjö manna, kos-
inni af sameinuðu Alþingi að áf-
4. Aðildarfélög Bandalags 5s-
lenzkra listamanna skulu eiga
rétt á að tilnefna hvert um sig
tvo fulltrúa til samstarfs við
nefndina, sem Alþingi kýs til
þess að ákveða listamannalaun-
in. Áður en atkvæði eru greidd
í neíndinni, skulu fulltrúar
bandalagsfélaganna eiga rétt á
að láta í ljós skoðun sína á til-
lögugerð um listamenn á þvi
sviði, er hlutaðeigandi banda-
lagsfélag starfar á. Meðan nefnd-
in starfar, skulu allar tiUögur
nefndarmanna og allar umsagn-
ir fulltrúa bandalagsfélaganna
skoðaðar trúnaðarmál. En þegar
störfum nefndarinnar er lokið,
er bæði nefndarmönnum og
fulltrúum bandalagsfélaganna
heimUt að skýra opinberlega frá
sínum eigin tillögum og umsögn-
um annarra. Með þessu móti fá
fulltrúar listamanna vissa aðild
að veitingu listamannalaunanna.
Þeim er ekki fengið vald til
veitingar launanna eðg beinna á-
hrifa á hana. En það er mikil-
vægt fyrir listamennina og sam-
tök þeirra að eiga rétt á segja
álit sitt á þeim tillögum, sem
fram koma f nefndinni, áður en
nefndarmenn ganga til atkvæða
um þær.
Frumvarp þetta var sent stjóm
Bandalags isl. listamanna til at-
hungnar, og hefur það verið rætt
í stjórninni og öllum aðildarfé-
lögum bandalagsins. í viðræðum,
sem menntamálaráðherra hefur
átt við stjórn Bandal. íslenzkra
listamanna, hefur komið í ljós,
að innan bandalagsins er sér-
stakur áhugi á því að fá lögtek-
in ákvæði um sérstakt starfs-
styrkjakerfi til handa listamönn
um, samkvæmt umsóknum
þeirra. í framhaldi af því hefur
ríkisstjórnin ákveðið að skipa
nefnd til þess að athuga mögu-
leika á að breyta núverandi lista
mannalaunum að nokkru leyti í
starfsstyrki og verja auk þess
til þeirra því fé, sem Alþingi
kynni að veita til viðbótar í þvl
skyni. Jafnframt verði athugað,
með hverjum hætti væri unnt að
samræma starfsemi sjóða, sem
nú starfi á þessu sviði, starfs-
styrkjakerfinu. Gert er ráð fyr-
ir, að nefndin semji jafnframt
frumdrög að reglum um úthlut-
un slíkra starfsstyrkja, og að
Bandalag íslenzkra listamanna
eigi fulltrúa í nefndinni.