Morgunblaðið - 07.03.1967, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. MARZ 1967.
- BYLTINGIN
Framhald af bls. 17
• Sagt til syndanna
Svona hélt þetta áfram.
Þessa nótt sagði hann félögum
sinum til syndanna og fylgdi
árás sinni fast eftir ipeð beizk-
legum og nöprum orðum á
einkafundi í innsta hring leið-
toga síns eigin flokks. Sam-
komulag af neinu tagi kom alls
ekki til mála. Margir þeirra
spurðu sjálfa sig, hvernig
minnihlutaflokkur þeirra
(heildartala flokksfélaga náði
ekki 80 þúsundum) gæti sigr-
að í ailsherjarstríði við alla
hina flokkana til samans.
• Breiðið byltinguna út!
Næsta dag, þegar Lenin
ávarpaði landsþing allra hinna
rússnesku sovétráða, sem hafði
verið kvatt saman'í Petrograd,
opinberaði hann stefnu sína í
heyranda hljóði Bráðabirgða-
stjórninni varð að steypa, en
við átti að taka Lýðveldi ör-
eiganna. Allt vald átti að
leggja í hendur sovétanna.
Kapítalismanum skyldi gjör-
eytt, en Ríkið átti að taka við
öllu. Lögregla, her og embætt-
iskerfi þjóðfélagsins skyldi
lagt niður. Allir verkamenn
og allir bændur skyldu fá vopn
í hendur og verða kjörgengir
til allra embætta. Virku
bræðralagi rússneskra og
þýzkra hermanna varð að
koma á tafarlaust, til þess að
breiða byltinguna út til Þýzka-
lands með leifturhraða. —
Og hannig hélt hann áfram.
Hann var í rauninni baulað-
ur niður úr ræðustólnum.
Þessi boðskapur, sem fékk
nafnið apríl-kennisetningarnar,
var raunverulega stríðsyfirlýs-
ing, ekki aðeins á hendur borg-
urunum í Bráðabirgðastjórn-
inni, heldur ekk’ síður á hend-
ur forystu hinnar sigri-
hrósandi byltingar.
• Lenin einangraður
Lenin var næstum ein-
angraður á þessu stigi málsins.
Það var ekki furða, þótt al-
menningur héldi, að hann væri
agent og útsendari Þjóðverj-a.
(Hann var það samt ekki; hann
hafði þegið stórfé og stuðning
frá þýzku imperíalistunum til
þess að útrýma hinum rúss-
nesku andstæðingum sínum;
það var allt og sumt). Hefðu
sovétráðin beitt örlítilli skyn-
semi og sjálfsögun, hefði Lenin
einangrazt gersamlega og kröf-
ur hans fallið um sjálfar sig
fyrir fullt og allt.
Ástandið og kröfur Lenins
útheimtu þótt ekki hefði verið
nema agnarögn af samvinnu
meðal allra and-bolsjevikka.
Þess í stað unnu allir bylting-
arsinnar að því að spilla fyrir
Bráðabirgðastjórninni og rífast
heiftarlega og óaflátanlega inn-
byrðis um leið.
Þetta gekk svona upp og of-
an. Fyrsta bráðabirgðastjórnin
framdi í rauninni sjálfsmorð í
maímánuði, með því að lýsa
því yfir. að allar skuldbinding-
ar gagnvart bandamönnum
skyldu í heiðri haldnar, og
staðfesta, að styrjaldarmark-
mið rússneska ríkisins hefðu
ekkert breytzt. Kerensky var
nú á hraðri uppleið innan
stjórnarinnar, en Lvov fursti
var enn forsætisráðherra, og
þótt hin nýja og endurskipu-
lagða bráðabirgðastjórn héti
friði án nýrra landvinningatil-
rauna og skaðabótagreiðslna,
þá var það ekki nóg.
• Lenin verður að flýja land
í júlí var gerð midheppnuð
uppreisnartilraun („júlídagarn-
ir“ svokölluðu), sem hafði
næstum gert út af við Lenin.
Almenningur var reiði þrung-
inn vegna hinna ónauðsynlegu
blóðsútihellinga, og Lenin var
sakaður um að njóta stuðnings
og leiðsagnar þýzka herfor-
ingjaráðsins Lvov fursti sagði
af sér eftir júlídagana. Ker-
ensky varð forsætisráðherra og
bannaði bolsjevikkaflokkinn.
Lenin, sem naut nú hvorki
samúðar almennings né vernd-
ar valdhafa, flýði hið hraðasta
til Finnlands og fór þar í felur.
• Kerensky heggur til hægri
og hneigist til vinstri.
En lengi getur vont versn-
að, þvi að upp frá þessu má
segja, að, slæmt ástand hafi
farið hríðversnandi með degi
hverjum. Kerensky, sem enn
var ákveðinn í að halda styrj-
öldinni áfram (og honum var
í rauninni nauðugur einn kost-
ur að gera það, til þess að
Rússar uppfylltu skilyrðin til
að fá hina bráðnauðsynlegu
aðstoð frá bandamönnum sín-
um), var allsendis ófær til þess
að fást við stjórn landsins, þar
sem allt var á yztu nöf alls-
herjarglundroða. Ríkisstjórn
hans sveigði sífellt lengra til
vinstri, en hún komst aldrei
nógu langt til vinstri að dómi
sovétanna, sem tóku nú að
'bergmála kröfur bolsievikka
um brauð, frið og land. Honum
tókst að hrinda harðvítugri
og einbeittri valdatökutilraun
hægrisannaðra afla, sem Korn-
iloff hershöfðingi, æðsti yfir-
maður rússneska hersins, skipu
lagði í ágúst, en þegar hér var
komið sögu, var Kerensky upp-
gefinn af andlegri og líkam-
legri þreytu. Trotsky hafði til
skamms tíma staðið álengdar og
tekið óháða afstöðu til mála, en
nú sneTÍst hann hratt á sveíf
með Lenin. Þegar Lenin þóttist
viss um stuðning Trotskys, sá
hann, að tími til ákveðinna og
endanlegra aðgerða var nálæg-
ur.
• Lenin skríður úr felum og
lætur til skarar skríða með
stuðningi Trotskys
Hinn 20. október laumaðist
Lenin inn í Rússland. Hann var
enn útlægur og leyndist fyrir
mönnum. Nú hófust ofsafengnar
deilur í innstu klíku bolsje-
vikka, en eftir nokkurn tíma
tókst Lenin, þrátt fyrir and-
stöðu Zinovjeffs og Kamenevs,
að fá bolsjevikka sína til þess
að fallast á að gera tafarlausa
tilraun til valdatöku. Lenin
naut stuðning Trotskys (og
hins tiltölulega unga Stalins) í
þessum örlagaríku flokksþræt-
um.
Þessi ákvörðun fór ekkert
leynt. Allir vissu, að bolsje-
vikkar höfðu stofnsett ólöglega
nefnd, „hina hernaðarlegu
byltíngarnefnd“, sem hafði að-
eins eitt takmark: valdatöku
með ofbeldi, ef ekki vildi bet-
ur. En áhrif og völd Kerenskys
voru þorrin. Hann gat ekki
lengur fyrirskipað lögreglunni
að handtaka samsærismennina,
sem tókst að koma bolsjevikka-
kommissörum fyrir hvarvetna
í setuliði Petrograd-borgar.
Hinn 5. nóvember fóru vopn-
aðir flokkar bolsjevikka að
hertaka opinberar byggingar.
Þær urðu margar, áður en dag-.
ur var að kvöldi kominn,
þeirra á meðal landsímastöðin.
Þeir mættu engri raunveru-
legri mótstöðu, þótt þeir væru
ekki fleiri en 30.000 alls. Um
seinan, eða 7. nóvember, þegar
ástandið var svo ruglingslegt,
að enginn gat hent reiður á
neinu, og hver höndin var uppi
á móti annarri innan ríkis-
stjórnarinnar, mannaði Ker-
ensky sig loks upp í það að
fara úr borgir.ni og á fund
stjórnarhollra hersveita, til þess
að reyna að fá þær til að fara
inn í borgina. Petrograd var
raunverulega þá þegar á valdi
bolsjevikka, að undanskilinni
Vetrarhöllinni, þar sem Bráða-
birgðastjórnin sat í umsátri.
• Valdataka bolsjevikka
Þegar kröfu um uppgjöf
var hafnað, var sjóliðunum á
beitiskipinu Áróru,.sem lá fyrir
akkerum á Nevu-fljóti, skipað
að lækka fajlbyssurnar og
beina hlaupunum að höllinni.
Bráðabirgðastjórnin lét sig
samt ekki, svo að nokkrum
púðurskotum var skotið að
höllinni. Ráðherrarnir þráuðust
enn við. Þá var sprengikúlum
skotið að höliinni úr fallfoyss-
um í Kastala Péturs og Páls,
handan árinnar. Flest þutu
skotin út í bláan buskann, ■ ig
stjórnarherrarnir sátu við
sinn keip. Að lokum leiddist
bolsjevikkum þófið og létu her-
flokk taka höllina með áhlaupi,
Og það var nú það.
Klukkan tvö að morgni voru
ráðherrar Bráðabirgðastjórnar-
innar, að Kerensky einum
úndanskildum, handteknir, og
bolsjevikkar voru komnir til
valda.
• Ekki alþýðubylting, heldur
valdarán
Þetta var ekki nein alþýðu-
bylting; þetta var leifurhratt
valdarán. Lenin hafði ekki hin
minnstu áform á prjónunum
um að taka upp lýðræðislega
hætti. Hann hafði heitið á f jöld-
ann sér til hjálpar. Nú varð
hann að bæla hann niður að
nýju og koma stjórn yfir hann.
Hann gerði það svikalaust og
notaði til þess allar þessar eld-
gömlu og rússnesku aðferðir,
sem fjöldinn hélt í sakleysi
sínu, að hefðu verið afnumdar
að eilífu.
Lenin lagði sjálfur alla horn-
steinana að hinu stalinistíska
ríki. Þegar hann dó árið 1924,
var hið stalinistíska ríkiskerfl
mótað í öllum megindráttum.
Hið langþráða tákn lýðræðsins,
stjórnlagaþingið, var kvatt
saman. Lenin leysti það upp
með valdi og rak þingmenn
heim eða í fangelsi innan 24
klukkustunda, — af því að
bolsjevikkum hafði ekki tekizt
að vinna meirihluta. Tsjekan,
þ.e. pólitíska lögreglan, var
stofnuð mjög fljótlega, og áður
en árið 1918 var á enda runnið,
hafði Lenin veitt henni alræðis-
völd undir sinni stjórn.
í marzmáúuði 1921 gerðn
sjóliðarnir í Kronstadt, sem
einu sinni höfðu verið í fylk-
ingarbrjósti byltingarinnar,
uppreisn. Þeir risu upp gegn
mönnunum, sem nú voru að
spilla byltingu þeirra. Trotsky
lét bæla uppreisnina niður 1
blóði hinna gömlu byltingar-
hetja.
Hið fyrsta af hinum algern
einræðisríkjum nútímasögunn-
ar var komið fram á sjónar-
sviðið.
(Þýtt og endursagt).
Miklar ógæftir hamla
veiium suðvestanSands
AFLI veiðibáta frá verstöðvum
á Suðvesturlandi hefur yfirleitt
verið mjög tregur það sem af
er vertíðar, og veldur því aðal-
lega, að ógæftir hafa verið mikl-
ar. Mbl. fékk í gær upplýsingar
hjá nokkrum fréttariturum sín-
um á þessum stöðum um vertíð-
ina, og fer það hér á eftir:
V estmannaey jar
Þar var enn í gær mikil loðnu-
veiði og aHar þrær að fyllast.
Var aðeins tekið á móti afla frá
bátum, sem gerðir eru frá Vest-
mannaeyjum. Ógæftir hafa mjög
hamlað veiðum hjá öðrum bát-
um, en þó afli verið sæmilegur,
þegar gefið hefur. T. d. kom einn
BRÆÐURNIR KAMPAKATU X-
TEIKNARI: JORGEN MOGENSEN
KVIKSJA

-)o
FROÐLEIKSMOLAR
f COPEWHACCW
GERVIHNiiiifR
„Hughes Aircraft Co.“ hafa
fyrir löngu byrjað að
byggja hnetti af sömu gerð
og ,,Early Bird“. Þrír þannig
hnettir geta séð allri jörðinni
fyrir síma og sjónvarpi. Sam-
eiginlegt símakerfi fyrir alla
jörðina hefði þann kost í för
með sér, að öll símasamtöl
kostuðu það sama. Allar
bylgjurnar fara nefnilega
upp til „Early Bird“ og niður
aftur, eða fjarlægðina 2 x
35,700 km, og samkvæmt því
er sama hvaðan, eða hvert á
jörðinni hringt er. Meðal
þeirra framtíðardrauma, sem
gervihnettir himingeimsins
eiga að fá til að rætast er:
1) alheimsupplýsingakerfi,
þar sem hægt er á nokkrum
mínútum og hvar svo sem
maður er staddur að fá upp-
lýsingar um hvað sem er.
2) Miðstöð fyrir lækna sem
vinna f jarri allri menningu og
3) skólakennslu, sem fram
fer í gegnum útvarp fyrir all-
an heiminn.
netabáturinn í fyrradag með 17
tonn, og línubátar hafa verið
með S—9 tonn í róðri.
Eyrarbakki
Fimm bátar stunda þar neta-
veiðar, og hefur afli verið mjög
tregur, enda ógæftir verið mikl-
ar. Hafa þeir fengið bezt átta
tonn eftir tvær nætur. Landlega
var í gær.
Þorlákshöfn
Afli hefur þar verið ákaflega
tregur vegna ógæftanna. Á hinn
bóginn hefur borizt þangað mikil
loðna, og er aðeins eftir rúm
fyrir loðnu þar í einni þró.
Keflavík
Fjórir bátar, sem að undan-
förnu hafa stundað netaveiðar
undir Jökli, komu þangað í fyrra
dag með um 20 tonn hver af
tveggja nátta fiski. Annars hefur
aflinn verið ákaflega misjafn,
þar sem ógæftir hafa verið mikl-
ar. Stærri bátar þaðan hafa far-
ið samtals 73 róðra það sem af
er, og fengið samtals 651 lest, en
það er nokkru minna en á sama
tíma í fyrra. Minni bátarnir, sem
byrjuðu á línu, hafa nú flestir
skipt yfir á net, og hafa samtals
farið 2Ö0 róðra, og fengið 1324
tonn. Hæstu bátarnir í Keflavík
hafa fengið um 90 tonn, það sem
af er.
Reykjavík
Afli hjá Reykjavíkurbátum hef
ur verið ákaflega tregur, endá
ógæftir verið miklar. Þó komu
þrír bátar inn í fyrradag, sem
voru með frá 20—30 tonn, sem
þeir höfðu fengið út af JöklL
Akranes
Þar hefur afli einnig verið
mjög lélegur það sem af er,
vegna ógæftanna. Þó hefur einn
og einn bátur fengið þar sæmi-
legan afla í róðrL Alls munu um
Framhald á bls. 15