Morgunblaðið - 18.05.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1«. MAl 1967.
Útgefandi:
Fr amkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Ritstj órnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
í lausasölu kr.
Áskriftargjald kr. 105.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
.Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
7.00 eintakið.
á. mánuði innanlands.
SPOR I RETTA ATT
1
i
5
5
>
\
\
\
i
.A
Erlent vinnuafl í V-Þýzkalandi
AP-grein eftir
Otto Döliing
Frankíurt, Þýzkalandi
(Associated Press).
TVEIR ítalir, nýkomnir til
þess lands, þar sem þeir héldu
að smjör drypi af hverju strái,
skálmuðu inn í vinnumiðliun-
arskrifstofu í Franikfurt í
síðustu viku og spurðu, bvar
þeir gætu tekið til starfa.
Afgreiðslumaðurinin hristi
höfuðið. „Því miður," sagði
hann, ,,það er ekkert að
gera.“
ítaiirnir voru eins og steini
lostnir. „Hvað eigum við að
gera?“ spurði annar.
Afgreiðslumaðurinn yppti
öxlum.
Maðurinn lét stórar, sigg-
grónar hendurnar falla niður
með síðunum og herðar hans
sigu. „Við getum aðeins far-
ið aftur til ítalíu,“ sagði
hann.
Yngri maðurinn formælti
hljóðlega gegnum samanibitn-
ar tennurnar, og þeir gengu
út á stræti hinnar framandi
borgar.
Þeir höfðu komið otf seint
í lok næstum endalauss
straums mannafla frá Suður-
Evrópu, er fundið hafði næg
störf, sem biðu i himum mikla
uppgangi efnahagskerfis Ves<t
ur-Þýzkalands.
Uppgangurinn hetfur dvín-
að og efnahagskerfið er að
dragast saman. Erlendir verka
menn, hinir svonefndu „Gast-
arbeiter,“ eru þegar famir að
finna fyrir kreppunni, og hin-
ir finna, að störf þeirra eru í
hættu.
Fyrir minnan en einu ári
buðust hverjum þeim, sem
leitaði að vinnu, störf á fimm
stöðum. En í fyrsta mánuð-
inum 1967 óx tala atvinnu-
lausra skyndilega úr 249,500
í 621,200, og fjöldi starfs-
manna, sem vann styttar
vinnuvikur, breyttist úr 19,
400 í miðjum desember í 240,
000 í iok janúar. Um miðjan
janúar voru 20,800 útlending-
ar í Vestur-Þý2Íkalandi skráð-
ir atvinmulausir.
Mesti fjöldi erlendra verka
manna var 1,3 milljónir síð-
asta vor en 31. janúar hafði
talan fallið niður í 1,068,200
um það bil 5% rýrnun heild-
arvinnuatflsins.
Síðasta talning, sem nær
yfir 752,200 karla og 316,000
konur, var hærri en Atvinnu-
málaskrifstofa sambandslýð-
veldisins hafði búizt við og
benti til þess að efnahags-
kreppa væri langt undan í
Veestur-Þýzkalandi.
Af heildartölunni voru 272,
700 ítalir, 171,900 Grikkir,
141,200 Spánverjar, 136,100
Tynkir, um það bÚ 100,000
Júgóslavar og 19,000 Portú-
galir, en atfgangurinn frá öll-
um heimsálfum. Á að gizka
60,000 Austurríkismenn og
jafnmargir Htollendingar
vinrna í Vestur-Þýzíkalandi, en
flestir búa í heimalandi sínu
og fara yfir landamærin í
vinnuna.
iHinn mikli samdráttur er-
lends vinmuatfls kom á dag-
inn rétt fyrir jól, þegar u.þ.b.
300,000 héldu heim í leyfL
Hans Kazzer atvinnumála-
ráðherra kornast þannig að
orði: „Meira en 80 hundraðs-
hlutar þeirra, þ.e. um 250,000
— keyptu ekki miða fram og
til baka. Ég tel, að vegna þess
megi búast við, að ástandið
batni greinilega."
Jólafastan hefur verið sá
árstími, þegar erlendir verka-
menn snúa venjulega heim
til að heimsækja fjölskyldur
sínar, og þá renna út samn-
ingar, sem gerðir eru um
vinnu, sem byggist á árstíð-
um. Áður þékktust þess
dærni, að sumir segðu upp
störtfum sínum í þeirri full-
vissu, að annað biði þeirra,
þegar þeir sneru aftur eftir
nokkra mánuði. í þetta skipti
var engin slík fuHvissa.
Eftir að hið upphaflega
átfall, sem samdrátturinn olli,
leið hjá, hafa hrópin „Gast-
arbeiter tfarið heim“ dáið út.
Menn virðast gera sér sífelltt
betur Ijóst, að þótt erlendir
verkamenn flykktust heim,
yrði það engin lækning á at-
vinnuleysi, úr því að margir
útlendingóu- hafa með hönd-
um verkamannavinnu, sem
ekki kretfst sérþekkingar, og
er ekki mjög etftirsótt af
Þjóðverjum. Meira en 80 af
bundraði starfa í málm-, fram
leiðslu- eða byggingariðnaðL
Gúnter Stephan úr Sam-
bandi vestur-þýzkra verka-
lýðsfélaga (DGB), segir, að ef
erlendum verkamönnum yrði
sagt upp störfum hópum sam-
an, mundi það „jafngilda efna
hagslegu slysi.“ Stephan legg-
ur samt til, að hætt verði
að ráða verkamenn erlendis
og þeir, sem þegar eru í land-
inu verði gerðir að hreyfan-
legum vinnuflokki, sem flutt-
ur verði til svæða, þar sem
skortur er á vinnuaflL
Hægt hefur verið mjög á
ráðningu erlendrar aðstoðar,
og Atvinnumálaskrifstofa sam
bandslýðveldisins hefur fækk
að í starfsliði sínu á ráðning-
arstofum í ftal'íu, Grikklandi,
Spáni, Tyrklandi og Portú-
gal. í janúar voru aðeins 800
útlendingar ráðnir til starfa i
Yestur-Þýzkalandi samanbor-
ið við 8000 á árinu áður.
Atvinnumálaskritfstotfan er
treg til að spá nokkru í töl-
um um hið erlenda vinnuafl,
en forstöðumaður hennar,
Anton Sabel, segir: „Með til-
liti til þeirra sívaxandi óþæg-
inda, sem atafa atf hvernig
háttað er til um aldur vinn-
andi stétta í Þýzkalandi, verð
ur áfram nauðsynlegt að nota
erlent vinnuafl."
Þó bera menn kvíðboga
fyrir komandi mánuðum. Séra
Gian Franoo Zorzi, ritstjóri
vikiublaðs fyrir ftali í Þýzka-
landi, (Oorriere d’Ital'ia),
sagði: „Mikil vandkvæði geta
skapazt í vor, ef margir ítaiL-
ir koma án þess að hatfa
tryggða atvinnu. En því er
ekki hægt að sporna við, þar
sem Ítalía er jafnrétthár með
limur í Efnahagsbandalaginu.
Menn vonast til, að rætast
muni úr ástandinu á Ítalíu.
Þá munnu ítaiskir verkamenn
sjálfkrafa halda kyrru fyrir í
heimalandi sínu.“
Verkamenn frá ríkjum Efna
hagsbandalagsins, — eins og
Ítalíu með milljón abvinnu-
lausra, — hafa rétt til að leita
sér vinnu í öllum sex lönd-
unum. Verkamönnum frá
löndum utan bandalagsins er
hægt að bægja frá, etf þeir
hatfa ekki tryggt sér atvinnu
í Vestur-ÞýzkalandL
Atvinnumálaskrifstofan hetf
ur haldið uppi stöðugu sam-
bandi við stjórnir ftaliu og
annarra erlendra ríkja í því
skyni að koma í veg fyrir að-
streymi óæskilegs vinnuafls
í stórum stíl og sárafátæks
verkafóilks í Vesttur-Þýzka-
landL
ftalska sendiráðið í Bonn
skýrði þannig frá: „Með til-
liti itil núverandi efnahagserf-
iðleika 1 Vestur-Þýzkalandi
ráðleggja ábyrgar ráðningar-
skrifstotfur á Ítalíu varkárni
og benda verkamönnum á að
senda umsóknir til þýzkra
atvinnunetfnda.“
Innan Vestur-Þýzkalands
hefur hin snögga efnahags-
breyting valdið því, sem séra
Zorzi kallar „mikið öryggis-
leysi“ meðal erlendra verka-
manna.
Stjórnin og vestur-þýzk
stórfyrirtæki hafa lagt á-
herzlú á, að erlendir verka-
menn njóti sömu réttinda og
þýzkir starfsbræður þeirra.
Eins og þýzkt verkatfólk eiga
þeir rétt á atvinnuleysis-
styrkjum, etf þeir hatfa starfað
að minnsta kosti sex mánuði
í landiniu.
í fréttatilkynningu um
framleiðislusamdrátt í desem-
ber sagði Robert Boscih ratf-
tækjaverksmiðjan í Stuttgart,
að yrði fækkun í starfsliði
óhjákvæmileg, mundu hætfi-
leikar en ekki þjóðemi ráða
úrslitum.
ftölsíku starfsliði Volkswag-
en verksmiðjanna hefur ver-
ið tfækkað um 1200, svo að
3500 voru eftir síðastliðið
vor, starfsfólk hefur ekki
verið ráðið í staðinn. En
talsmaður félagsins sagði, að
ekki hefðu heldur verið ráðn-
ir þýzkir ver.kamenn — nema
lykilstarfslið — síðan í júlí
síðastliðnum.
Hann skýrði frá, að ítalir
þeir, sem eftir eru, hafi „svo
mjög samlagazt“ þýzkum
starfsbræðrum sínum, að
þeir hyggist vera um kyrrt
í verksmiðjunni í Wolfe-
burg.
Séra Zorzi sagði, að þegar
á allt er litið, „séu ekki fleiri
Framhald á bls. 22
17" ennedy-viðræðunum um
toila- og viðsikiptamál,
sem hióifiUíSt í Genf fyrir nær
fimm árum, má nú heita lok-
ið. Samikomullag niáðist á
'þriðj'udagskvöld, eftir tvísýn-
am lokaáf anga, og er þá aðeins
eítir að ganga frá formsatrið-
um. Enda þótt mibið slkorti
á, að náð haffi. verið hinu
upphaflega takmarki — helm
ingslækkun tolla á öllum
vörum, — markar samkomu-
lagið stærra spor en nokkru
smni áður hefur verið stig-
ið í áttina til frjálsari miili-
ríkjaviðskipta. Er það því
glöggur vottur um þá stiefnu,
sem vaxið hefur fylgi nær
hvarvetna í heiminum síð-
ustu árih, og falið hefur í sér
örvun viðskipta og hvers
kyns samsldpta þjóða í milli.
í Kennedy-viðræðunum hafa
tekið þátt 53 þjóðir, sem sam-
tals ráða um 4/5 hluitum
heimsviðsikiptanna, en talið
er, að samkomulagið um
tolilalækkanirnar muni ekki
aðeins stórauka viðskipti
þeirra í miiUi heldur einnig
snerta u.þ.b. þrjátíu þjóðir
aðrar.
Samkvæmt þeim upplýs-
ingum, sem fyrir liggja, hef-
ur árangur Kennedy-viðræðn
anna þó því miður orðið
mjög takmarkaður að því er
íslendinga varðar. Kemur
það raunar ebki á óvart, þar
sem vitað var fyrirfram, að
þorri þeirra þjóða, sem þátt
tóku í umræðunum, mundu
leggja megináíherzlu á aðrar
greinar en sjávarafurðir,
enda hagsmunir flestra
þeirra tiltölulega litlir á því
sviði.
Ekki heifur enn verið skýrt
opinberlega frá einstökum
atriðum samkomulagsins að
því er ísiand snertir. En eftir
því sem fram hefur komið
mun mestur árangur hafa
náðst í viðræðunum við
Bandaríkin, sem munu hafa
verið reiðuibúin til að fella
niður tolla á mikilvægum út-
filutningsafurðum ökkar. í
gamtali við NTB-fróttastof-
una, sem sagt var frá hér í
biaðinu í gær, skýrði norski
viðskiptamálaráðherrann,
Williodh, frá því, að toMur á
frystum fiskflökum innflutt-
uim til EBE-landanna mundi
lækka úr 18% í fimmtán af
hundraði, og niðursuðuvöru-
toMar úr 22% í tuttugu. Enn-
fremur er svo gért ráð fyrir
nokkurri lækkun á síldarlýs-
iStöUi til Bretiands.
Þessum áranigri ber vissu-
lega að fagna, enda er hann
tvímælalaust spor í rétta átt
og mun bæta nokkuð aðstöðu
okkar. Hins vegar verður
ekki horfit fram hjá þeirri
staðreynd, að hann mun eng-
an veginn leysa þann vanda,
sem myndun viðskiptabanda-
laganna í álfunni hefux skap-
að þjóðinni. Sá vandi er enn
fyrir hendi — og mun áfram
fara vaxandi, nema frekari
ráðstafanir verði gerðar til
þess að brjóta okbur leið til
frjálsari viðskipta á helztu
mörkuðum okbar og þeim
sem næst landinu liggja. Þær
ráðstafanir verður óhjá-
kvæmiilega að gera — enda
er það eitt í samræmi við
hina framsæknu frjálsræðis-
stefnu, sem nú horfir hvar-
vetna til mestra beiMa.
FRAMSÓKN
VILL FJÖTRA
að er til marks um þá aft-
urhaldsstefnu, sem nú —
eins og jafinan áður — ræður
ríkjum í Framsóknanfldkkn-
um, að hann slfeuli leggja höf-
uðáherzlu á, að landið standi
einaugrað utan hinna mikils-
verðu markaða álfunnar. Eins
og þróun viðskiptamála hefur
verið háttað um töluvert
skeið, getur slík afstaða ein-
ungis orðið til þess, að sníða
þjóðinni æ þrengri stakk sem
lengra iíður — og hneppa
framtak hennar í fjötra.
Þær öfigar, sem þessi aft-
urhaldsstefna Framsóknar er
þegar feomin út í, lýsir sér
m.a. vel í því, að málgagn
flokksins sfculi gefa í skyn,
að jafnvel sé hættulegt að
tala við útlendinga. Svo yfir
gengileg er vanmetakennd
þessa floklks. Ömurleg svart-
sýni og barlómur málsvara
hans á öðrum sviðum er af
sama toga spunnin.
Þeir sem elkki hafa meiri
trú á íslenzkni þjóð — dug
hennar og djörfung — eiga
vissulega ekki heima í for-
ystusveit hennar. Þeir eru á
róttum stað þar sem þeir nú
eru.
ÚTLÁNAAUKN-
ING IÐNAÐAR-
BANKANS
F'ramsóknaihlaðið hefur
•*■ ítrekað haft í frammi
rangfærzlur þess efnis, að inn
lánsaukning í Iðnaðarbanka
íslands hafi verið 124 millj-
ónir á sl. ári en útlánaaukn-
ing aðeins 67,7 miLljónir og
þar af leiðandi nær helming-
ur af inniánsaukningunni
bundinn í Seðiabankanum.
Þetta er rangt.
Innlánsaukningin var að
vísu 124 mililjónir kr. en
úttánsaukningin nam 86,7
miMj. Af innl'ánsauíkningunni
hafa auk þess 12, 4 miMjón-
ir verði lagðar tiíl Iðn-
lánasjóðs og verið notaðar til
aukinna stofnlána þar. Ljóst
er að Framsóiknarblaðið reikn
ar aðeins með útlánaaukn-
inigu í sambandi við
víxla og hlaupareikning en
reiknar ekki með útlána-
aukningu í sambandi við
skúldabréf en á árinu 1966
var töluverðum hiLuta lausa-
skulda iðnaðarins í Iðnaðar-
bankanum breytt í föst lán.
Hins vegar er rétt að benda
á, að 1 bankakerfinu í heild
juíbust útlán um 30% um-
fram innilán og sézt bezt af
því að fullyrðingar Fram-
sófenarhlaðsins um „lánsfjár-
haft“ eru fráleitar.