Morgunblaðið - 01.07.1967, Qupperneq 12

Morgunblaðið - 01.07.1967, Qupperneq 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 1967. Ho Chi Minh - komm- u'nisti og þjóðernissinni Eftir John Roderick (Takíó — Associated Press) HO CHI MINH, hinn grannvaxni og virðulegi faðir Norður-Víet- nam, talar átta tungumál. Eitt þeirra er þögn. Hann þarf á þ^im ölluim að halda í viðureign- iinni við þann aragrúa afla, sem eru honum andistæð í baráttu hans til að sameina Víetnam undir ólhiáðum koanmúnista- iflána. Eins ag allir leiðtogar, sem eigast við í Víetnam, glímir hann við torráðnar gátur, sem bvorki fullkominn sigur né óisig ur munidu leysa farsaellega. Hann veit, að vinni hann sigur ytfir Suður-Víetnam nú, ieggur hann allt Víetnam að fótum stóra bróður, Rauða-Kína. t>annig reisir þessi 77 ára gamli florseti Norður-Víetnam Bandaríkjunum níðstöng, en verður um leið að vera á verði gagnvart nágranna sínum í norðri. Eitt vandamál hans er það, að hann er ekki einn maður, heldur margir. Hann er leiðtogi kommúnistaríkis, sem reynir að ná undir sig grannríki sinu. Hann er yfirmaður herja, sem eiga í styrjöld við Bandaríkja- menn, Filippseyinga, Suður- Kóreumenn, Ástralíumenn, Ný- sjálendinga og Thailendinga, — þjóðir, sem brugðizt hafa með vopnum við hjálparbeiðni hins hrjáða grannríkis, Suður-Víet- nam. Smáríki hans mundi undir venjuLegum kringumstæðum aft sjást, en sjaldan heyrast á al- þjóðaráðstefnum kommúnista. Þar sem fbúatala Lands hans er um 16 milljónir manna, svipuð og í syðra rikinu', mundi hann standa í skugga manna á borð við Kínverjann Mao Tse T tng og leiðtoga Rússa, Leonid Brezhnev, sem saman hafa yfir næstum. milljarði manna að náða. En vegna fréttaflutnings um allan heim af 22 ára stríði í landinu, er Hó hampað mjög á ölLum samkundum kammún- ista, um hann rætt, við hann nætt og gælt á alla Lund. Hann verður að taka á allri kænsfcu sin.ni, ekki aðeins til að Iúta ekfci í lægra haldi fyrir óvina- herjium sínum, heldur og til að lenda ekki milli steins og sleggju í valdastreitu Rúsisa og Kínverja. IÞótt þessar áhyggjur ættu að nægja hiverjum manni, verður Ho afan á allt annað að Leifca tlveim skjöldum heima flyrir: Að vera bæði þjóðernissinni og bammúnisti. f 13 ár samfleytt hefur hann verið einvaldur í Norður-Víetnam. En fyrir mörg om samlöndum sínum er hann JÉöðurlandsvinurinn Ho“, hinn ófcafi þjóðernissinni, sem leiddi Víetnama til siglurs yfir herra- þjóðinni Frökkum árið 1954. Það er þjarmað hart að honum úr öllum áttum. Bandariskar ftugvélar láta kúlum og sprengj om rigna yfir land hans, og í wuðri ylja Bandaríkjamenn og handamenn þeirra hermönnum Hlas og Víetkong undir uggum. Gg til að bæta gnáu ofan á svart, hvetja ráðamenn í Mbskvu og Péking hann til að berjast til síðasta manns. (Mao formaður og varnarmála- ■táðherra hans og væntanlegur aöftaki, Lin Piao, marskálkur, •ru höfundar kenningarinnar ttm „Stríð flólksins." „Valdið mex út úr byssuhlaupinu“, er eitt feægasta orðtæki Maas. Hinir ^pnversfcu höfundar kenningar- onar Jdta á Víetnam sem til- •■unastöð fyrir hugmyndir sín- W. Hf Ho verður sigursæll, má búast við geysivíðtækum eftir- köstum í kammúnistaríkjun- um. Leiðtagarnir í Kreml lýsa því yfir, að þeir trúi ekiki lengur á „Stríð fólksins“, heldur á „Friðsamlega sambúð“. í þeirri kenningu er því haldið fram, að kommúnisminn geti náð fram- gangi með þingræðislegum að- ferðum, og þess vegna, þótt þeir veiti Ho hernaðarlegan stuðning, mundu þeir eflaust fagna því, ef hægt væri að komast að samningum, auðvitað að því til- skildu að kommúnistar hagnist á þeim. Rússar óttast, að eyðingarstríð með kjarnorlkuvopnum mundi ekki aðeins þurrka út kapítal- isma, heldur um leið kommún- isma. En Mao vex þessi hætta ekkert í auigurn. Eitt sinn stát- aði hann af því, að jafnvel þótt varpað væri kjarnorkusprengj- um á Kína, yrðu altént eftir svo sem 200 milljónir manna, meira en nóg til að halda áfram, þar sem frá var horfið. Svo er að lokum það, að Rúss- ar hafa enga löngun til að sjá hina kínversku keppinauta sína færa út áhrifakvíar sínar í Suð- austur-Asíu. Hvernig bregzt Ho við þess- um ýmsu ásófcnum fljandmanna og bandamanna sinna? f styrjöldinni beitir hann skæruihernaði, hryðjuverkum og stöku sinnum venjulegum hern- aði ef aðstæður eru honum í hag. Menn þeir, sem hann setur traust sitt á, eru flestir hálf- naktir, hálfsolnir, án verndar úr lofti og fátaekir af flutninga- tæfcjum, sikriðdrekum og meiri- háttar skotvopnum. Helztu hern aðarlegir kostir þeirra er þraut- seigja, hugmyndaflug og hrenn- andi hatur, ásamt frumskógin- um, sem sfcýlir þeim. Yfirhens- höfðingi þeirra, Vo Nguyen Giap sem stjórnaði úrslitaorustunn. við Dienbiemphu árið 1954, er lærisveinn Maos í skæruher- brögðum, en hefur kryddað þau með nokkrum víetnömskum sér- einkennum. Ho mætir ásóknum Kíiwerja með kænsfcu og óræðum svip. Pekingstjórnin hefur ákært Rússa uim svik við víetnömsku þjóðina og baktjaldamakk við Bandaríkjamenn um að binda enda á stríðið. Víetnamar sigla milli skers og báru. Þegar að þeim kemur að taka til máls, hæla þeim Kínverjum fyrir að- stoð þeirra og þakka jafnframt Rússuim, fyrir allt, sem þeir hafi gert. Þetta eru marklausar ræð- ur, sem allir skilja þó. Ho er engiinn kjáni. Hann gæti tekið afstöðu í deilu Rússa og Kíniverja. En hann veit sem er, að geri hann það, er meira taps að vænta en ávinnings. Hann þarfnast allrar þeirrar hjálpar, sem hann nýtur nú frá báðuim aðilum. Af þessum orsökum hlustar hann hljóður á öll tilboð um hersveitir frá Rússlandi og Kína. En hann segir „Pu Yao“ og „Nyet“, — nei takk fyrir. Hann veit, að það • tekur stund- um lengri tíma að losa sig aftur við erlent herlið en að frá það til landsins. Ennfremur mundi það varpa skugga á þjóðernis- skjaldarmerki hans. Ho hefur .einnig séð reynsluna í Austur-Evrópu sýna, hve hættu legt getur verið að hafa rúss- neskt herlið í landinu. Gg saga sjálfs Víetnams ber kínverskum her ekki betra vitni. í næstum þúsund ár drottnuðu Kínverjar yfir Víetnam. Þá er sótt á Hanoi-stjórnina úr öllum áttum að semja frið, t.d. frá Vatíkaninu, Sameinuðu þjóðunum, hlutlausum þjóðum, einstakum stjórnmálamönnum og ýmsum friðarsamtökum. — Kannski freista mest ásóknir höfuðandistæðings Hos, Lyndon B. Johnsons, Bandaríkjaforseta. Varla líður nokfcur vika án til- mæla frá Hvíta húsinu um samn ingafund deiluaðila. Mörgum, sem fyrir vonbrigð- um hafa orðið vegna stöðugrar neitunar hans að setjast að samn iingaborði, kann að virðast Hó þrjózkur og ósveigjanlegur mað ur. Hann er það. Auk þess er hann alveg miskunnarlaus, en hann hefur breytt svolítið um stefnu að undanförnu. Fyrir tveimur árum lýsti hann' yfir skilyrðum kommúnista fyr- ir friðarsamningum í Víetnam. Þau voru: Heimköllun alls er- lends herliðs frá Suður-Víet- nam, viðurkenning á Víetfcong, sem eina fulltrúa Suður-Víet- nama, afturhvarí til ákvæða Genfarsáttmálans og að vanda- mál Víetnams verði útkljáð af Víetnömum án erlendrar flhLut- unar. En snemma á árinu 1967 lét Ho þess óbeint getið, að þessi fjögur skilyrði væri aðeins „hinn rétti grundvöllur friðarumleit- ana“, — en hægt væri að hefja umræður, ef Bandaríikin hættu loftárásum á Norður-Víetnam. í svarbréfi við friðarboðum John- sons í fyrstu vifcu febrúanmán- aðar sagði Ho orðrétt: „Ef banda ríska stjórnin óskar í raun og veru eftir friðarumræðum, verð ur hún umfram allt að stöðva sprengjuárásir og aðrar hernað- araðgerðir gegn Norður-Víet- nam skilyrðislaust." Loks er sótt á Hó innan hans eigin flokks, Lao Dong (verka- manna) flofcksins. Kínverjasinn- ar undir florystu Troong Ohinh líta allar friðarviljayfirlýsingar Hos illu auga. Það sló í brýnu milli Hos og Ohinh árið 1957, og Ho rak hann úr aðalritarastöðu fLokksins. Kínversk áhrif forð- uðu Ohinh frá harðari refsingu. Nú er hann valdamilkill aftur og lœtur óspart til sín heyra. Sá armur fliokksins, sem hlynntari er Rússum, lýtur for- ystu Giaps. Hann er sammála Ho um þáð að fara sér hægt og gætilega. Auk þess telur hann, að Rússar hafi raeira að bjóða hernum af nýtízfcu hergögnum og hertæ&ni en Kínverjar. Hann kærir sig ekkert um kínverska íhlutun í Víetnam. Maðurinn, sem öll þessi hring- iða snýst um, lifir hljóðlátu og flábrotnu lífi í Hanoi. Franskur blaðamaður, sem heimsótti hann í janúar, segir, að hann búi í litlu einbýlishúsi í garðimum að bafci forsetahallarinnar, þar sem eitt sinn bjuggu frönsku lamd- stjórarnir. Hann sefur í hörðu trérúmi og borðar hófsamlega hrísgrjón og grænmeti, sem hann sfcolar niður með tei. Hann er uppi með fuglunum og hafur daginn á því að renna augunum yfir öll erlend blöð, sem hann getur komið höndum yfir, og snýr sér síðan að bragð- daufara lesefni, máigögnum víetnams'ka kammúnistaflakks- ins. Ef vinnan kallar, sezt hann niður við vestræna ritivél og hamrar á hana með tveim finigr- um. Ho er ke ð j ursy k i ngam a ð u r". _ Beztir þykja honum frönsfcu GauLois-vindlingarnir, en lætur sér nægja víetnamskt tóbafc, þegar hann nær ekki í þá. Hann klæðist yfirleitt aðeins víðum, stuttum kyrtli og buxum, en er mjög snyrtiiegur að yfirbragði. Hann ér mjög ákafur hlust- andi og áhugasamur viðræðandi, enda hittir hann margt fólk á annríkisdegi. Þegar í þeirra hópi eftir Dick Hodgins, teiknara hjá Associated Press. eru útlendingar, talar- hann oft- ast við þá á einhverju hinna sex erlendu tungumála, sem hann ■hefur á valdi sínu. Ho Chi Minh er nefnilega ekki einangraður 'kammúnisti, heldur heimsmað- ur. Hann yfirgaf Víetnam 19 ára að aldri og hlaut menntun sína í London, París og loks Moskvu, þar sem hann kynntist Lenin, Stalín og Trotsky. Árið 1927 var ihann kominn til Kína og þá sem fuUtrúi kammúnistahreyfingar Suðáustur-Asíu. í lofc siíðari iheimsstyrjaldarinnar greip hann tækifærið, kiom aftur til Hanoi - ALDARAFMÆLI Framhald af. bls. 15. _ arnir bærðu ekki á sér. I þeirra augum voru byltingarmenn brezku nýlendnanna engu minni óvinir en brezku málaliðarnir. Þeir höfðu ekki gleymt átökum 7 ára stríðsins og þá höfðu þeir einmitt fyrst og fremst barizt gegn þessum sömu nýlendubú- um. Þeir gátu því vel unnt þeim að bíta á nokkru beizku. Dorchester lávarður var þá land stjóri Breta í Kanada og ritaði stjórninni í London í upphafi stríðsins, að það væri skoðun sín að Frakkana þyrfti ekki að ótt- ast. Þeir myndu ekki verða hættulegir meðan allt gengi vel, en heldur ekki hjálpa til þó illa færi. Þetta frelsisstríð setti samt óafmáanleg spor sín í sögu Kanada, því að tugir þúsunda manna af enskum ættum, úr brezku nýlendunum, sem ekki vildu gerast uppreisnarmenn gegn móðurlandinu flýðu heim- ili sín í hinum nýstofnuðu Bandarikjum og settust að í Efra-Kanada, eins og svæðið milli vatnanna miklu og Hudson flóa, austur að Ottawaánni var síðan kallað. Þetta svæði, sem nú nefnist Ontarío-fylki varð að mestum hluta byggt brezkum mönnum, sem hötuðu byltinga- menn Bandaríkjanna og voru sauðtryggir þegnar í brezka heimsveldinu. Frakkar héldu hins vegar á svæðinu meðfram St. Lawrencefljótið, þar sem nú heitir Quebeckfylki og nær nú norður eftir öllum Labrador- skaga vestur 'að Hudson- og St. Jamesflóa. Tvíbýlið. Bretum var nú sá vandi á höndum að stjórna nýlendu, sem var skipt í tvennt: annarsvegar landssvæði byggt kaþólskum fbúum, mæUum á franska tungu, sem voru staðráðnir í því að varðveita þjóðerni sitt, tungu, trú og stjómarfarsleg sérrétt- indi, — hins vegar landssvæði ibyggt afkomendum þeirrar eig- in þjóðar,' sem þrátt fyrir tryggð sína við móðurlandið, enskan hugsunarhátt og tungutak vildu vera eins Óháðir stjórninni í London og unnt var. í þriðja lagi var óvinveitt vaxandi veldi Bandaríkjanna í suðri, íbúarnir þar mæltir á sömu tungu og Englendingar sjálfir, myndu ekki setja sig úr færi með að gera Bretum erfitt fyrir. og setti á stofn bnáðabirgðastjóm í víetnamska hluta Indió-Kína. Þegar Frakkar komu aftur, hittu þeir Ho fyrir oig reyndu að búa með honum. En það tófcst ekfci, ag eftir fylgdi ellefu ára styrjöld, sem kostaði Frakka 11 milljarða dollar.a (næstum 500 miljarða ísl. kr.) ag leiddi til GenfarsáttmáLans 1954. Víetnam var sikipt, en takmark Hos var áfram hið sama, — eitt riki •undir stjórn kommúnista. Það er enn takmarfc kommúnistans jafnt sem þjóðernissinnans Ho Ohi Minhs. Bandaríkjamenn gerðu brátt aðra tilraun til þess að hernema Kanada þegar styrjöldin þeirra og Breta stóð 1812-13. Þá var mest barist á Niagarasvæðinu, en við friðarsamningana 1 Ghent 1814 var engu breytt frá því verið hafði. Síðan þessir at- burðir gerðust hefur sameining Kanada og Bandaríkjanna verið næsta fjarlægur möguleiki. Árið 1840 voru samin lög um samband Efra- og Neðra-Kanada. íbúðum landsins hafði fjölgað upp í eina milljón og þessi ný- lenda var orðin hin mikilvæg- asta. Samkvæmt þessum lögum voru bæði ríkin jafn rétthá. Sambúðin við Bandaríkin hafði farið batnandi og ríkin gerðu með sér víðtækan viðskipta- samning. Kanadabúar gátu sam- kvæmt honum flutt landfbúnað- arvörur sínar tollfrjálsar suður yfir landamærin. Græddu þeir ótæpt á þeim meðan á borgara- styrjöldinni bandarísku stóð, en vegna þess hve Bretar voru hall- ir undir Suðurríkin endurnýjaði stjórn Bandaríkjanna ekki þennan samning þegar hann rann út 1865. Sambandsríkið Kanada. Bretum stóð ætíð ógn af hinu sterka franska þjóðarbroti I Efra-Kanada eða Quebeck. Sam- búð þessa tveggja jafnréttháú þjóðarbrota í nýlendunni hafði einnig óft leitt af sér þrátefli er stóð í vegi fyrir nauðsynlegum framförum. Þeir leituðu því ráðs að binda endi á það ástand og tækifærið kom þegar aðrar ný- lendur þeirra í Norður-Ameríku voru að þreifa fyrir sér um að mynda samband sín á miUi. Það voru Nýja Skotland, Nýja Brúns vík og Edvarðsey. Þessar samningaumleitanir leiddu til þess að haldin var ráðstefna í Quebeck. Þar varð að samkomiu- lagi að leggja til við stjórn- ina í London að fjögur fylki skyldu ganga í eitt ríkja- samband og mynda sjálfstjónnar nýlendu, dominion. Þessar til- lögur voru samþykktar í enska þinginu undir nafninu Brezku Norður-Ameríku lögin og gengu í gildi hinn 1. júlí 1867. Þannig varð Kanada til í upp- hafi úr 4 nýlendum. Efra-Kanada nefndist nú Quebeckfylki, Neðra-Kanada, Ontarío, hin voru Nýja-Skotland og Nýja- Brúnsvík. Edvarðsey kom ekki inn i fyl'kjasambandið fyrr en 1873 og Nýfundnaland bættist ekki í hópinn fyrr en 1949

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.