Morgunblaðið - 09.07.1967, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. JULI 1967.
Mundi ekki tími ai vakna
„AÐ HUGSA ekki í árum, en
61dum“. Hvenær ætli að mann
kynið læri þá þjóðfélagsnauð-
syn, sem er þó svo þráð og
knýjandi að á henni byggist öll
tframtíð þess. Nú er sagt að því
tfjölgi um átta þúsund á sólar-
hring hverjum og mikill meiri-
hluti þess lifir við skort, millj-
ónir, tugmilljónir, við svo mik-
inn skort að hungursneyð má
heyta — að ekki sé nú talað
um klæðleysið. Þarfirnar auk-
ast með sívaxandi fólksfjölda.
Og enginn getur lifað nema jörð
in fæði hann, landið og sjórinn.
En fiskmiðin er verið að tæma
-og geysimikil landflæmi eru að
verða gróðurlaus með öllu sökum
þess að jarðvegurinn blæs upp
og skolast burt. Hvað mundi al-
Vörumál ef ekki þetta? Það er
líka eitt þeirra mála sem efst
eru á dagskrá þjóðanna, þar sem
sjónarmiðið er ekki alltof mús-
■arholulegt. Á íslandi er það
ekki mikið rætt. En aldrei
gleymi ég því, er Bjarni Sæ-
mundsson sagði við mig: „Allir
okkar fiskstofnar ganga til
þurrðar — nema síldin; það
“verður seint hægt að vinna á
henni“. En Bjarna óraði varla
fyrir þeirri veiðitækni sem nú
er komin til sögunnar og alltaf
er að eflast.
Um eitt hygg ég að steinþag-
að sé á íslandi, og er þó naum-
ast simámál. En það er eitrun
jarðarinnar og jarðargróðans.
Þegar ég segi þetta, vil ég þó
ekki láta sem ég hafi enga at-
hygli veitt því er jarðfræðing-
ar okkar (og hafi þeir fyrir orð
sín margfalda þökk) hafa verið
að segja okkur um eitrun jarð-
vatnsins. Um sama efni skrif-
aði að vísu Guðmundur Björns-
son, sá nærri eindæma víðsýni
og framsýni maður, þegar fyrir
aldamót en gott er að málinu
er nú loks hreyft á ný.
Það sem ég annars ætlaði að
minnast á í þessum fáu línum,
var meðferð jarðvegsins, og þó
helzt í þeirri von, að einhver
mér fróðari maður veki um
þetta alvarlegar umræður. Ég
gæti látið mér til hugar koma
Árni Eylands, því öðrum er
hann einarðari og öðrum er
hann líka víðsýnni. En þó er
þess að gæta, að nokkuð er hæp
ið að tekið sé mark á orðum
þess manns, sem þorir að segja
blákaldan sannleikann, hver
sem í hlut á. Að gera svo, er
ekki kurteisi og ekki fínt. Á
þá fáu menn, er svo gera er ó-
gjarnan hlustað. Þeir eru til
ama og óþæginda, alveg eins
núna á voru landi íslandi sem
fyrir austan Miðjarðarhaf fyrir
tvö þúsund árum.
Ef mér skjátlast ekki, er tals-
vert hlýtt á enskt útvarp á fs-
landi, enda má margt af því
læra. Aftur á móti munu ensk
hlöð lítið lesin þar, nema þó
væntanlega á skrifstofum dag-
blaðanna í Reykjaví’k. En því
vík ég að þessu, að undanfarna
mánuði hefir á hvorumtveggja
vettvanginum mjög verið rætt
um eitrun jarðvegsins og jarð-
argróðursins og þetta talið mik-
ið alvörumál.
Að hugsa í öldum, eins og
Stephan vildi kenna okkur að
gera, er ekki nóg. Einhverntíma
hljóta að koma endalok mann-
kynsins, með hverjum hætti sem
þau verða. Einhvern þeirra, er
þetta lesa, mun ef til vill reka
minni til þess, að fyrir allmörg-
tun árum ritaði Sir Chares Dar-
■win merkilega grein um þetta
efni í enska blaðið Snuday Tim-
es. Þeirri grein sneri ég þá á
islenzku, en aldrei komst hún á
þrent og gilti líklega einu, því
það sem kennir djarfa og rök-
rétta hugsun á ekki mikið er-
indi til þorra lesenda. Við það
er venjulega ekkert æsilegt. Þó
eru þeir menn til, sem opin hafa
augu og eyru. Jæja, látum þetta
tfara. En augnablik skulum við
minnast þess, að vísindamenn
tfelja sig hafa sannanir fyrir
því, að í sinni núverandi mynd
sé mannkynið búið að byggja
þennan hnött í ekki minna en
tfutugu milljónir ára. Slíka tölu
er vitanlega gagnslítið að nefna
því engin okkar hefir skilning
•til þess að grípa það sem í henni
tfelst — raunar ekki hóti frem-
•ur en ljósárum stjörnufræðinn-
ar. En anað getum við öll skil-
ið, sem sé það, að í aðrar tutt-
ugu milljónir ára er með öllu
óhugsandi að mannkynið geti lif
■að á jörðinni, nema þá að hvort
tveggja sé gert, að stöðva sí-
vaxandi fjölgun þess (því vit-
lanlega fer hún sívaxandi ef ekki
er gripið til einhverra ráða til
þess að hafa hemil á henni, eða
þá að án okkar vilja gerist eitt-
það, er kippi úr henni og að
efla afrakstur bæði lands og
isjávar. Og ekki er nóg að efla
bann, heldur verður eflingin að
gerast með þeim ráðum sem
ekki fela í sér dauðann. En ein-
mitt á því virðist nú nokkur
hætta.
Það er eitrun þessi, á landi
og á sjó, sem svo mikið er nú
rædd hér á Englandi, og efa-
laust víðar um heim. „Ég vil
ekki nú í ' nótt neitt á sjóinn
tfara“ fremur en Sigurður Breið
tfjörð. En ég er uppalinn í sveit,
á ekki litlu jarðræktarheimili,
eftir því sem gerðist fyrir alda-
mót. Ö1 jarðrækt hefir mér alla
itíð verið mjög hugstæð. Og nægi
legt skynbragð ber ég á hana
■til þess að skilja það, að hjá
okkur hefir hún komist inn á
■nokkrar villigötur, eins og Árni
Eylands gerði grein fyrir í gagn
merkum útvarpserindum í fyrra
*— ef ég má aftur minnast hans.
Því miður er hún víðar í ó-
göngum, þar á meðal hér á Eng-
landi. Og margir hafa af þessu
'áhyggjur.
Nýlega var í enska útvarpinu
sagt mjög rækilega frá alveg
inýútkominni bók um notkun til
búins áburðar. Því miður hefir
mér gleymst nafn höfundar og
jafnvel tilil bókarinnar man ég
öglöggt, minnir að hún nefnist
„Incomeplete Fertilizers", en for
leggjarinn var Lockwood og
verð bókarinnar eitt sterlings-
pund. Þessar upplýsingar mundu
nægja, ef einhver vildi ná sér
< bók þessa, sem útvarpið taldi
JAMES BOND - * - - *
IAN FLEMING
f YOU WILL, IATEB. EVER
WDMDERED WAO IS ,
TUE RlOJEST MAK' IM /
S EWSLAWD, 007r>/
(A H'CEX iAT£g,
B/tCK /A/ /OMCOM
James Bond
sv láu fiFuiuc
ORAWING BY^HN McLUSKY
YOU'VE MIS'itrD uui
“ BACK,
'MMM- I'D SAY rr WAS EU.ERMAW,
oa OWE OF TUE ROTUSCUILDS.
PERUAPS...PM/SYBE OPPEWUEIMER
Ita-r-TUE DIAMOWD MAKI Y
JOKEB IN TUE PACK, njE .
60VEBW0R BROUGUT UP
UIS WAME. TUE RICUEST
Of TUE LOTS A MAW
CALLED GOLDFINGER —
AL/R/C GOiPF/NGCR' ^
' SAW TUE
GOVERWOR OF táyra
TUE BAKIK OF
EWGLAWD LAST KIIGUT.
WE DISCUSSED GOLD
- SMUGSLIWG....
DOW'T K-KJOW/
J MUCU ABOUT
TUE STIIFF, SIR
7/6
Viku seinna í London....
Ég hitti bankastjóra Englandsbanka í
gærkveldi. Viff ræddum um gull —
smyglaff gull ..
Get ekki sagt, aff ég þekki mikiff til
þess, herra.
Þaff kernur síðar meir. Hefur þú nokk-
urn timann velt því fyrir þér, 007, hver
sé rikasti maður Englands?
Bíffum við. Ég mundi segja, aff þaff
væri Ellerman effa kannski einhver af
Rothscildsættinni? Ef til vill er þaff Opp-
enheimer — demantakóngurinn.
Þér er fariff aff förlast, 007. Bankastjór-
inn sagffi mér nafn hans. Sá auðugasti
af þeim öllum er maffur aff nafni Gold-
finger, Auric Goldfinger!
barla merkllega, en þó ekki
lausa við öfgvar.
Þann 10. f.m. (febr.) kallaði
'útvarpið fyrir sig vísindamann
einn (nafninu hef ég gleymt),
er það taldi sérlega mikilsmet-
inn. Það stefndi honum til þess
að svara spurningu, sem það
ivildi leggja fyrir hann, og utan
af þeirri spurningu var ekki
tfalgað. Hún var blátt áfram
þessi: „Are we killing ourselv-
'es“? Sá sem af hálfu útvarpsins
spurði var greinilega ekki neinn
'skyns'kiftingur, og eftir að hafa
borið upp spurningar flutti hann
'snjalla formála um það, hvað
lútvarpið meinti með henni. Það
Var sem sé hætta sú, er marg-
ir óttast að stafi af þeim efn-
lum, sem notuð eru til að auka
jarlargróðann, og þó ennfremur
'af því sem notað er til þess að
eyða skorkvikindum (með enska
orðinu „pests“ má vera að átt
sé við fleiri litlar lífverur en
insects) í görðum og á ökrum.
En um það virðast nú allir sam
fnála hér, að úðarnir séu stór-
hættulegir og að óumflýjanlegt
isé að setja, ef ekki lög (það
munu Englendingar forðast með
an þess er nokkur kostur), þá
isamt reglur um það, hvaða efni'
megi nota og um meðferð
þeirra.
Ánægjulegt var að hlýða á vís
Indamann þann, er svaraði hinni
íhrottalegu spurningu. „It looks
(that way“ svaraði hann, en hann
ttalaði um efnið af svo geysi-
Imiklum, en þó alþýðlegum fróð-
leik að áheyrendur hlutu að
læra mikið af svari hans. Og
það taldi hann með öllu óger-
legt að hverfa frá notkun til-
búins áburðar, en vandasamt að
nota hann og nauðsyn á hverj-
ium stað að rannsaka, hvaða efni
það eru sem jarðveginn vantar.
Annars er það ekki fyrir mig
iað flytja lesendum fróðleik hans.
Nokkru síðar (19. febrúar etf
<ég man rétt) var kallaður sam-
ian fjölmennur fundur í borg
einni á Suður-Englandi til þess
að ræða þetta mál og umræðun-
um útvarpað. Þær voru fróðleg-
iar og við þær kom fram margt
imerkilegt. Allir töldu ræðumenn
að hér væri um mikið alvöru-
tmál að ræða. Þarna töluðu hæði
karlar og konur. Og enn varð
Ihið sama ofan á, að engin leið
'væri að hverfa frá notkun til-
búins áburðar, hverjir svo sem
lókostir hans væru.
Nú ætla ég að víkja heim til
iReykjavíkur, og mun þó þykja
bafa Iítið fróðlegt að segja. Svo
Ihagar til hjá mér, að garðurinn
Við hús mitt er heldur óvenju-
llega stór, eftir því sem þar ger-
ist um garða. Ég hóf ræktun
(hans árið 1925, vitanlega af lít-
dlli kunnáittu, en lagði þó í hann
rnikla vinu og ekki lítið fé. Ég
tfók upp úðun á honum nokkrum
árum áður en nokkur annar úð-
aði garða sína þar í hverfinu.
Dengi úðaði ég hann sjálfur og
hafði til þess dælu, en eftir að
kraftar mínir dugðu ekki leng-
ur til þess, fékk ég garðyrkju-
mann (eða menn sem gáfu sig
út fyrir að vera það). Á runn-
lana og tréin hafði ég ávallt not-
ið nikotin. Vel má vera að ég
(hafi valið það af þekkingar-
Bkorti, en einhvernveginn fékk
ég þá hugmynd innn í höfuðið,
iað það væri öðrum efnum lík-
degra til að hverfa út í loftið,
í stað þess að safnast fyrir í
jarðveginum og jafnvel í berj-
iunum á runnunum (en af þeim
bafði ég fimm tegundir). Vor-
Sð sem ég fann að mér mundi
>um megn að framkvæma úðun-
ina, sneri ég mér til garðyrkju-
imannafélags, sem sendi mann til
>að framkvæma verkið. Ég vildi
isem fyrr nota nikotin, en við
það var ekki komandi; maður-
inn kom með eitthvað efni sem
ban nefndi „bladan", en hlýtur
að vera söluheyti (trade name),
því að ekki mun efnafræðin
þekkja þetta nafn. Augljóst var,
að búast mátti við ríkulegri
berjauppskeru, enda hafði hún
aldrei brugðist og árlega . var
kakkborið í garðinn (fjóshaug-
■ur). En nú brá svo við, að hver
vísir féll af runnunum og varð
þetta berjalaust sumar. Eftir
þetta lét ég svo danskan mann
úða garðinn í nokkur ár, en
Framhald á bls. 31