Morgunblaðið - 23.07.1967, Blaðsíða 15

MCHGITNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 1967
15
■ ■
Onnum kafnir prinsar
Lundúnáborg (AP).
I>EIR, sem bera hinn háa titil,
prins, vinna sjö daga í viku,
langan vinnudag og hafa ekk-
ert starfsfélag. Samt eru á-
kaflega daufar horfur á verk-
föllum.
Hverjir eru hinir starfandi
prinsar í Evrópu?
Séu Ihinir kvæntu taldir
fyrst, eru þeir:
Bemharður prins, sem varð
56 ár« 29. júní, eiginmaður
Júlíönu Hollandsdrottningar;
Filippus prins, sem varð 46
ára 10. júní, eiginmaður Elíza
betar II drottningar í Eng-
landi; hinn 33 ára gamli
Albert prins, bróðir Baldvins
Belgakóngs, og Karl prins,
bróðir Jóns stórhertoga í Lúx
emborg.
Hinir ókvæntu prinsar eru:
Hinn 21 árs gamli Karl
Gústaf, krónprins af Svíþjóð;
Haraldur, krónprins af Nor-
egi, sem er þrítugur að aldri,
og Bertil prins, sem er 55 ára
og næstelztur sonur Gústafs
Adólfs Svíakonungs. Elzti
sonurinn fórst í flugslysi árið
1947.
Svo er að nefna Karl,
prinsiran af Wales, erfingja
brezku krúnunnar, en hann
er 18 ára skólapiltur, og þess
vegna er vart hægt að telja
hann til hinna starfandi
prinsa.
Tveir önnum kafnir Bretar
eru kvæntir inn í konungsfjöl
skylduna, þótt ekki séu þeir
af konunglegu bergi brotnir,
Snowdon lávarður, 37 ára, og
Angus Ogilvy, 38 ára.
Jarlinn er Snowdon er eig-
inmaður Margrétar prinsessu,
systur drottningar. Hann er
atvinnuljósmyndari og í
miklu áliti sem slíkur. Hann
er listrænn ráðunautur við
Sunday Times, blað Thom-
sons lávarðar.
Ogilvy, sem hafnaði öllum
nafnbótum, er eiginmaður
Alexöndru prinsessu, en hún
er náfrænka Elízabetar drottin
ingar. Hann er ennfremur
næstelzti sonur jarlsins af
Airlie. Hann er forstjóri
margra fyrirtækja og aðstoð-
ar oÆt við samkvæmi kon-
ungafjölskyldunnar.
Hvað er hið erfiðasta á
starfsviði prinsanna?
Kunnugir segja, að erfiðast
sé fyrir hina yngri og reynslu
minni að hitta og ræða við
svo margt fólk.
Þar sem þeir eru kvæntir
inn í konungsfjölskylduna,
hvílir athygli almennings sí-
fellt á þeim. Þúsutndir fólks
fylgist með og ræðir gerðir
þeirra. Þeim berst sífellt gagn
rýni og ráðleggingar. Og að
lokum eiga þeir oft samskipti
við frábæra einstaklinga, sem
stundum hafa háar hugmynd-
ir um sjálfa sig. í einkalífi
sínu kvarta þeir oft undan
starfsskyldunum.
I þágu Bretlands ferðast
Filippus prins vítt um heim
og er oft langdvölum í burtu
frá Lundúnum. Alltaf þegar
svo ber við koma gróusögur
á kreik.
„Er hin konunglega ást far-
in að kólna?“ er spurt.
Hvorki prinsinn né drottn-
ingin svara slíku slúðri. Þess
gerist ekki þörf. Um ekkert
ósamlyndi er að ræða.
Hinir vinnandi prinsar Evr-
ópu eyða hundruðum stunda
í veizlum og hanastélsboðum
og á styrktarsamkomum og
við aðra slíka starfsemi í
fylgd með eiginkonum sínum.
Piparsveinarnir fara venju-
lega einir síns liðs. En stund-
um er fundinn hæfilegur
förunautur í slik samkvæmi.
Þetta kemur líka slúðri af
stað.
„Konunglegt ástarævin-
týri?“ spyrja menn.
Krónprinsinn í Noregi vinn
ur mest að því að efla íþrótt-
ir og æskulýðsstarfsemi
heima fyrir, og erlendis kepp
ir hamn oft fyrir land sitt í
alþjóðlegri siglingakeppni. —
Hann er hljóðlátur og dálitið
feiminn.
Þótt Filippus prins og
Bermharður prins vinni að
því að auka viðskipti landa
sinna og standi sig vel í sölu-
mannsstarfinu, kærir Harald-
ur prins sig kollóttan um við-
skiptahliðina á embætti sínu.
Haraldur er starfandi fór-
maður í hinum Konunglega
norska siglingaklúbbi. Ásamt
föður sínum, Ólafi V., er
hainn meðlimur í Alþjóðasigl
ingafélaginu.
í Svíþjóð gengur krónprins
inn Gústaf enn í skóla, og
kemur aðeins öðru hverju op-
inberlega fram. Hann hefur
nýlokið ferðalagi með sænska
skipinu „Ælvsna/bben", en ár-
lega sigla ung sjóliðsforingja-
efni á því vítt um lönd.
Krónprinsinn þroskaðist
mikið á þessu. fierðalagi. Hann
hitti marigt fólk á fjölmörg-
um stöðum og viðurkennir,
að hann hafi verið afiskaplega
taugaóstýrkur í byrjun.
„En ég vandist því fljótt",
sagði hann, þegar hann kom
aftur.
Bertil prins hefur notið
mikilla vinsælda sem nokk-
urs konar sænskur sendi-
herra á faraldsfæti. Hann er
stöðugt á ferðinni milli húss
síns á frönsku Rívíerunmi,
hallarinnar í Stokkhólmi,
Suður-Ameríku og annarra
landa.
Þegar konungurinn er veik
ur eða utanlands, gegnir
Bertil embætti ríkisstjóra.
Hann er eftirsóttur ræðumað-
ur, því að Ihanm er bæði fynd-
inn og skemmtilegur. Hann
heldur uppi sambandi við
mörg sænsk æskulýðsfélög og
hefur einna mest að gera af
öllum hinum önnum köfnu
prinsum.
Albert prins í Belgíu er
kvæntur einni af fegurstu
prinsessum heims, hinni Ijós-
hærðu Paolu prinsessu, sem
fæddist á Ítalíu undir nafn-
inu Donna Paola Margherita
Maria Antonia Ruffo di Cala-
bria.
Albert prins er öldunga-
deildarþingmaður og forseti
belgíska Rauða krossins og
stjórnar skrifstofunni, sem
sér um utanríkisviðskipti
Belga. Hann og Faola eiga
þrjú ung börn.
Albert prins fer að minns.ta
kosti einu sinni á ári til ann-
a.rra landa og stjórnar nefnd-
um belgískra kaupsýslu-
manna.
Karl prins af Lúxemborg er
nágranni Alberts. Hann er
kvæntur stúlku frá Ameríku,
dóttur Dillons, fyrrum fjár-
málaráðher ra Ba ndaríkj anna.
Karl prins stóð sig vel við
að fá bandarísk fyrirtæki inn
í landið, að fyrir 6 árum var
ákveðið, að nóg væri komið
af erlendum fyrirtækjum.
Á árunum 1959 til 1961 var
Karl prins formaður Iðnþró-
unarnefindar Lúxemlbor.gar.
Á síðasta ári kvæntist hann
Joan Dillon.
Bernharður prins af Hol-
landi er ekki siður skrafhreif-
inn en Filippus prins í Eng-
landi. Harm er reiðubúinn að
ralbba við fréttamenn blaða
og sjónvarps um sig og fjöl-
skyldu sína og starf sitt sem
prins.
Hann komst eitt'sinn þann-
ig að orði um starf og að-
stöðu hinna vinnandi prinsa:
„Enginn konungur eða ríkis
stjóri, hver sem hann kann
að vera, hefur sjálfkrafa rétt
til embættis síns. Konungur
og fjölskyldumeðlimir þeirra
hafa þennan rétt aðeins, þeg-
ar þeir leggja sig fram og
vinna landi sínu og þjóð,
þannig að borin sé virðing
fyrir þeim persónulega".
- SKALHOLT
FramhaJd af bLs. 10
undi af biskupum í Skálholti.
Hann var af hinni göfugu ætt
Oddaverja, sjálfur Sæmundur
fróði var langafi hans, og
Sverrir Noregskonungur og
hann voru þremenningar að
skyldleika. Hann var biskup í
Skálholti á árunum 1195 til
1211 og er talinn í hóþi mestu
hofðingja, sem þeim stað hafa
þjónað.
I kjallara Skálholtskirkju er
steinkista þessi varðveitt og
auk hennar nokkrir legsteinar
og aðrir fomir munir. Þar er
meðal annars legsteinn síðasta
biskupsins, sem sat í Skálholti,
legsteinn dr. Hannesar Finns-
sonar, sem tók við af Finni
föður sínum og gegndi bisk-
upsembætti 1785 til 1796. Þenn-
an legstein reisti Magnús Steph
ensen þeim Hannesi biskupi og
konu hans og syni, en fyrri
kona hans var Þórunn, dóttir
Ólafs Stephensens stiftamt-
manns. 1 steininn er klöppuð
eftirfarandi áletrun eftir því,
sem ég fæ næsí komizt: HJÆR.
HVtLA. / MIKILS. MERKIS.
HJÓN. / DR. HANNES.
FINNSSON. / BISKUP. SKÁL-
HOLTS. STIPTIS. / OG. /
ÞÓRUNN : ÓLAFSDÓTTIR.
/ FÆDD. / STEPHEN SEN.
/ ÁSAMT. / ÚNGUM. ÖÐR-
UM. SYNI. ÞEIRRA. / ÓLAFI.
/ HANNES. FÆDDIST. VIII.
MAJI. MDCCXXXIX. / DÓ.
IV. AUGUSTI. MDCCXCVI. /
ÞÓRUNN. FÆDDIST. IV.
JULII. MDCCLXIV. / DÓ. VII.
FEBRUAR. MDCCLXXXVI. /
HANN. VAR. / LÆRÐRA.
LJÓS. ÍSLANDS. UNAN.
ALLRA. GÓÐRA. SÓMI. /
ÞVÍ. MUN. OG. ANGRADT.
ISALAND. / LENGI. SPYRJA.
AÐ. LÍKA. HANS. EN. LENG-
UR. ÞREYJA. / HÚN. VAR.
/ HONUM. SAMVALIN. AÐ.
HVÖRRI DYGÐ. / OG. AT-
GJÖRFI. ÖLLU. / JÖFN. AÐ.
ÁSTSÆLD. OG. EPTIRSÝND.
/ BÁÐUM. LÍK. ECKJU. FRÚ.
/ BISKUPS. HANNESAR. /
VALGERÐUR. JÓNSDÓTTIR.
/ VÍFA. PRÝDI. / VONAR.
AÐ. HVÍLA. HÉR. VIÐ. HANS.
SÍÐU. / UNDIR. ÞESSUM.
ÚTHÖGGNA. STEINI. / SEM.
HÚN. ÞEIRRA. SETTI. MOLD-
UM. / SVOLÁTANDI. GRAF-
LETUR. SETTI MDCCC. /
MAGNÚS. STEPHENSEN. /
Úr kjallara Skálholtskirkju
liggja jarðgöng, sem til forna
lágu til dómkirkjunnar frá
staðarhúsunum. Þau hafa nú
verið hlaðin að nýju, en neðsta
hleðslulagið hefur að mestu
haldizt óbreytt.
Þegar ég hef lokið við að
skoða hina ýmsu gripi og skrif-
að niður grafletrið á steininum,
sem ValgertSur biskupsfrú lét
gera manni sínum, held ég út
göngin. Á þessum sömu gólf-
hellum igengu forðum Skál-
holtsbiskupar í messuskrúða,
konur þeirra og helztu stór-
menni landsins.
Þegar út er komið, leggst ég
niður í grængresið til að hvíla
lúin bein og horfi upp í heið-
an himininn.
Á þessum stað hlýtur hugur
manns að reika aftur í liðna
tíð. Hér á staðnum kviknuðu
ástir þeirra Daða Halldórsson-
ar og Ragnheiðar, dóttur
Brynjólfs biskups. Þjóðin hefur
nú í rúmar þrjár aldir geymt
harmsögu þeirra, og hún hefur
orði'ð skáldum að yrkisefni.
Hér, einn dimman nóvember-
dag, var Jón Arason, hinn síð-
asti Hólabiskupa í kaþólskum
sið tekinn af lífi ásamt sonum
sínum, Birni og Ara. Þeim
degi lýsir Gunnar skáld Gunn-
arsson svo í hinu stórbrotna
skáldverki sínu um Jón Ara-
son:
„Dapur og drungalegur rann
yfir Island 7. dagur nóvember-
mánaðar árið 1550, — dagur
óafmáanlegrar svívirðu, dagur
ævarandi sóma. Til dagrenn-
ingarinnar sást raunar næsta
lítið. Þungbúinn himinn hreytti
snjé, en krapaskán frá nóttunni
lá yfir hverri þúfu, hól, holti
og steini. Elgurinn féll að ökl-
um — sem bræddur hlekkur og
kaldur þó — hverjum þeim, er
út steig.“
Þessi atburður gerðist í bisk-
upstíð Marteins Einarssonar,
sem var annar í röðinni af
hihum luthersku biskupum i
Skáiholti. Hann átti Jóni Ara-
syni ýmislegt grátt að gjalda,
þótt það hafi að líkindum ver-
ið að honuin nau'ðugum, að
öxin og jörðir. var látin geyma
Jón Arason og sonu hans.
En fleiri víg hafa verið unn-
in í Skálholti. Þar guldu Is-
lendingar Jó.ni Gerrekssyni
rauðan belg fyrir gráan. Þar
fór síra Jón Héðinsson ásamt
Grímseyingum og Hreppa-
mönnum að fógetanum, Diðrik
fra Mynden, og felldi hann og
félaga hans árið 1539.
En nú er sól farin að lækka á
lofti og golan orðin kaldari.
Ég legg upp frá Staupasteini
að fornum sið, en þegar út á
þjóðveginn kemur verð ég að
nema staðar til a'ð hleypa fram
hjá kúnum frá næsta bæ, sem
stefna heim, kviðfullar, síð-
júgra og þunglamalegar.
Heimferðin er stutt, því að
um margt er að hugsa. Ég ek
upp hjá Laugarvatni og yfir
Lyngdalsheiði og niður með
Gjábakka, þar sem Ögmundur
Pálsson hitti sendimann úr
Skálholti, þegar hann var á
leið heim af þingi. Sendimað-
urinn bar honum þau tíðendi,
að í fjarveru hans hefði Skál-
holtskirkja brunnið til kaldra
kola á ikammri stund. Sagan
segii, að biskup hafi fallið me’ð-
vitundarlaus af hesti sínum,
'•nníremur er hann sagður haía
mælt þessi orð: „Mér hefur
hingað »il margt að óskum
gengið, því er maklegt, þótt
mé:' gangi nokkuð á móti.“ Síð-
an hefur ekki brunnið kirkja
í Skálholti.
Á Þingvöllum, öðrum hinna
helgustu staða þjóðarinnar,
varpa klettar Almannagjár
löngum skuggum. Fyrir ofan
brúna fellur Öxará úr Drekk-
inga'-hyl með þungum nið.
— Þráinn.
Gasprímusar
Franskir gasprímusar kr. 340
með fyllingu og fót.
Eins hólfa prímus kr. 610,—
með kút.
Eins hólfa prímus kr. 882.—
með poka og kút.
Eins hólfa stór, kr. 1.036.—
með kút.
2ja hólfa kr. 1.036.—
2ja hólfa, stór, 1.385.—
Prímusborð kr. 440.—
Luktir kr. 345.—640.—
Auk gaskúta og varahluta.