Morgunblaðið - 02.09.1967, Blaðsíða 23
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. SEPT. 1967
23
Arabar hef ja á ný olíusðlu
til vestrænna ríkja
—KÍSILGÚRVEGUR
Framlh. af bls. 24
væri í at'h'ugun. FéUst samgöngu
máLaráðuneytið á þetta. Niður-
staða lögfræðinganna var sú, að
Náttúruverndjarráð og mennta-
málaráðuneytið brysti heimild
tii þess að hindra með valdboði
mannvirkjagerð á landsvæði,
sem hafi ekki verið friðlýst.
I>etta tjáði ráðuneytið Náttúru-
verndarráði.
Hinn 30. ágúst 1967 ákvað Nátt
ffruverndarráð síðan að friðlýsa
nýja hraunið milli Reykjahlíðar
og Grímsstaða í Mývatnssveit,
innan eins kQómetra fjarlægðar
frá bakka Mývatns. Jafnframt
samþykkti Náttúrnverndarráð að
leggja bann við mannvirkjagerð
og jarðraski á umræddu svæði,
nema að fengnu samþykkti Nátt-
úruverndarráðs.
Samkvæmt ákvæðum náttúru
verndarlaga kemur áikvörðun
Náttúruverndarráðs um friðlýs-
ingu ekki til framkvæmda, fyrr
en menntamálaráðuneytið hefur
lagt samþykki sitt á hana. Ráð-
herrann sagði, að áður en
menntamálaráðuneytið gæti tek
ið afstöðu til friðlýsingarinnar
teldi það nauðsynlegt, að úr
því yrði skorið, hvort friðlýs-
ing rifti hinum staðfesta skipu-
lagsuppdrætti eða ekki. Hann
kivaðst hafa haft samabnd við
félagsmálaráðherra um mál þetta
og hefðu þeir verið sammála um,
að óæskilegt væri að málinu yrði
skotið til dómsstóla, þar sem
slíkt tæki langan tíma, nauðsyn
legt væri að ljúka vegarlagning-
unni í haust og í óefni stefndi,
ef það drægist. Af þeim sökum
hefði samstaða náðst um fyrr-
nefnda lausn. Meðan beðið er
eftir álitsgerðinni verða engar
framkvæmdir á hinu umdeilda
svæði.
Aðspurður sagði menntamála-
ráðherra að ekki yrði um um-
talsverðan kostnaðarauka að
ræða, ef breyta þyrfti hún fyrir
hugaða vegarstæði, en hins veg-
ar teldi skipulagsstjóm hættu á
miklum snjóþunga á því vegar-
stæði, sem Náttúruverndarráð
hefði gert tillögu um og því
hugsanLegur kostnaðarauki að
því leyti tii.
Gylfi Þ. Gíslason sagði að lok
um, að ef álitsgerðin yrði Nátt-
úruverndarráði í hag gæti það
hugsanlega leitt til málaferia af
hálfu einstaklinga, sem teldu sig
hafa byggt á skipulagsuppdrætt
inum og teldu sig jafnframt hafa
beðið tjón af völdum breytinga
á homum.
- S-VIETNAM
Framh. af bLs. 1
ar eru afstaðnar og þeir irepnir,
ef fjölskyldur þeirra taka þátt
í þeim. Venjulega hafa hryðju-
verkamenn kommúnista þann
hátt á, að drepa strax þá, sem
hafa unnið fyrir stjórnina og
neyða hina til liðs við sig. Er
hugsanlegt, að þeir fari eins að
nú.
1 í Saigon særðust margir menn
5 dag í árásum hryðjuverka-
hianna. Handsprengju var varp-
að inn í varðstöð eina með þeim
afleiðingum að tveir óbreyttir
menn og lögreglumaður særðust
- NOVNOTNY
Framh. af bls. 1
að leyfa útbreiðslu kenninga,
sem skaða sósíalismann og komm
únistaflokkinn, sem hijóta ætíð
að vertSa drifkraftur í þróun
þjóðfélagsins".
Ræðu þessa hélt Novotny við
skólasiit í einni af æðri mennta-
stofnun hersins. Sem kunnugt er
af fréttum, hafa um hríð staðið
yfir deilur milli frjálslyndra rit-
höfunda og menntamanna annars
vegar og yfirvaldanna hinsveg-
ar um frelsi í menningarmáium
Tékkóslóvakíu. Einnig hefur
ágreiningurinn náð til meðferð-
ar efnahagsmálanna. Hinn ótví-
ræði stuðningur tékknesku stjóm
arinnar við Araba í stríði þeirra
við Israel vakti mikla gremju
meðal menntamanna og vai'ð
mjög til þess að magna óánægju-
raddirnar.
alvarlega. Þá var handsprengju
varpað að kínversku viðskipta-
skrifstofunni og maður einn var
gripinn með handsprengju rétt
hjá bandarískri skrifstofu. Þá
gerðu kommúnistar sprengjuárás
á barnaskóla í miðborginni, þar
sem kjörstaður verður á sunnu-
dag og á tveimur stöðum í íbúð-
arhverfum voru gerðar sprengju
árásir. sem urðu tveimur borg-
urum að bana og særðust þrjá-
tíu manns. Meðai þeinra, sem
urðu fyrir skotum Leyniskyttna
kommúnista í miðbomgdnni, voru
tveir Bandaríkjamenn óbreyttir,
annar beið bana, hinn særðist
alvarlega.
Bandarísku eftirlitsmennirnir,
sem komnir eru tQ Saigon að
boði Johnsons, Bandaríkjafor-
seta til þess að fylgjast með því
að ekki verði beitt brögðum í
kosningunum, hafa skýrt frétta-
mönnum svo frá, að til þessa
hafi þeir ekki orðið varir við
neitt, er bendi til þess, að slíkt
verði reynt og ekki sé neitt að
finna að skipulagningu kosning
anna yfirleitt.
Kjörstaðir verða opnaðir kl.
sjö árdegis á sunnudag og þeim
lokað aftur klukkan fjögur síð-
degis. Búizt er við, að um 80%
atkvæðisbærra íbúa Suður-Viet-
nam, sem nú eru 5,8 milljónir,
taki þátt í kosningunum.
Lítið hefur verið um beina
bardaga í S-Vietnam síðustu
daga, þar sem athyglin beinist
öll að kosningunum. Þó gerðu
'kommúnistar sprengjuárás á
herstöðina Phu Bai, 65 km fyrir
sunnan hlutlausa svæðið og
biðu þá fjórir bandarískir fót-
gönguliðar bana en 31 særðust.
Straums-
vlkurdeilan
MBL. hefur borizt eftirfarandi
athugasemd frá Verkamannafé-
laginu Hlíf, Hafnarfirði:
„Vinnuveitendasamband ís-
lands gerði Verkamannafélaginu
Hlíf þau ein boð áður en til
verkfalls kom, að verkamönn-
um yrðu greidd laun skv. 4.
taxta gegn því að verkfaili yrði
frestað.
Svo sem fram hefur komið í
fregnum af lausn Straumsvíkur-
deilunnar, voru samningar þeir,
sem gerðir voru við atvinnurek-
e<ndur tvíþættir: Annarsvegar
samningur og hinsvegar yfirlýs-
ing frá atvinnurekendum sem
viðbót við samninginn-
Með samningum og yfirlýsing
unni náði Hlíf fram öllum sín-
um kröfum og skipti það félag-
ið að sjálfsögðu ekki miklu máli,
hvort Vinnuveitendasambandið
var aðiLi að hluta eða öllu sam-
komulaginu, aðalatriðið var, aS
atvinnurekandi sá, sem vinnuna
átti að framkvæma gekk að öli-
um kröfum Hlífar með samning-
um og skriflegri yfirlýsingu, sem
hefur samoiingsgUdL
Að líkja slíkri yfirlýsingu við
venjulega yfirborgun á vinnu-
stöðum, stenst ekki, þar sem hér
er um að ræða hluta samkomu-
lags milli stéttarfélags og at-
vinnurekenda.
Viljí Vinnuveitendasambandið
lifa áfram í þeim heimi sjálfs-
blekkinga, að Hlíf hafi eigi tek-
ist að tryggja verkamönmum sín-
um sömu kjör og sömu laun og
þeir höfðu áður í Straumsvík,
er það með öllu óátalið af minni
hendi“.
Hafnarfirði 1. september 1967.
Hermann Guðmundsson.
formaður Verkamannafélagsins
Hlífar.
Rannsókn
heldur áfram
RANNSÓKN þjófnaðarins úr
peningasendingunni, sem kom
með Vatnajökli, heldur áfram.
Hefur öll áhöfnin verið yfir-
‘heyrð. Enn hefur ekkert komið
fram, er bent gæti til, hver hefði
verið valdur að peningaþjófnað-
inum.
Khartoum, Súdan, 1. sept.
- (AP) -
LEIÐTOG ARÁÐ STEFNU
Arabaríkjanna lauk í Khar-
toum í dag. Sátu hana full-
trúar 12 Arabaríkja, en Sýr-
land sendi engan fulltrúa
vegna ágreinings um bann
við sölu á olíu til vestrænna
ríkja. Fulltrúar á ráðstefn-
unni ákváðu að hefja á ný
olíuvinnslu með sölu til vest-
rænna ríkja fyrir augum, en
höfnuðu öllum samningatil-
raunum við ísrael.
Að ráðstefnunni lokinni gáfu
fulltrúarnir út sameiginlega yfir
lýsingiu, og segja þar m.a. að
þótt ráðih-errafundur Arabaríkj-
anna, sem haldinn var í Bagdad,
hafi talið rétt að stöðiva alla oliu
sölu tii vestrænna ríkj-a, litu leið
to-gar ríkjanna þannig á að nota
bæri olíunna til styrktar efnaihag
landanna. Mætti til dæmis nota
hagnaðinn af oliusöilunni til að
bæta tjón þeinra Arabaríkja,
sem verst urðu úti í júnistyrjöld-
inni við Gyðingia, það er Egypta-
lands, Jórdaniu og Sýrlands.
Samþykktu fulltrúarnir tillögu
frá Kuwiait-lfulltrúunum um að
stofna sérstakan framkvæmda-
sjóð, sem að mestu Leyti yrði
kostaður af oliuríkjunum.
Ráðstefnai. stóð í fjóna daga,
og samþykktu fulltrúarnir ein-
róma að banna allar erlendar
herstöðvar á landsvæðum Araba,
en Bandaníkin, Bretl'and og
Frakkland haldi uppi herstöðv-
um í Arabaríkjum. Einnig sam-
þykktu fulltrúarnir að vinna að
sameiningu varna Arabaland-
anna og að samrýmángu á utan-
ríkisstefnu landanna,
Ráðstefnan í Khartoum átti
að vera fyrsti leiðtogafundur
Arabaríkjanna frá því árið 1965,
en af 13 ríkjum Araha, sendu
aðems átta þjóðarleiðtoga sína,
fjögur þeirra sendu fulltrúa úr
ríkisstjórnwm sínum, og fré Sýr-
landi kom enginn.
Sýrland neitaði að senda ful’l-
trúa á ráðstefnuna eftir að ljóst
varð að Arabaleiðtogiarnir féll-
ust ekki á tiilögu írakstjórnar
um þriggja mánaða bann við
oliusölu til ve9trænna ríkja og
algjört bann við olíusölu í fnam-
tíðinni til Bandaríkjanna, Bret-
lands og Vestur-Þýzk'aiandis, sem
Arabar saka um stuðning við
ísrael í júní-styrjöldinni. Einnig
va-r ráð fyrir því gert í tillögu
fraks að Arabaríkin slitu stjóm-
málasambandi við ofangireind
þrjú riki og flyttu gjaldeyris-
eignir sínar úr bönkum þar til
annarra landa.
Það þóttd áberandi á ráðstefn-
unni hve Nasser Egyptalands-
forseti sýndi mikla hógværð, og
þótt hann hvetti til uppbygging-
ar herafla Anabaríkjannia var
hann ekki frálhiverfur því að leita
samningalausnar í deilunni við
Gyðingia. Hann lagði á það á-
herzlu að nauðsynlegit væri að
eflia herstyrk Araba, en hinsveg-
- BRETAR
Framh. af bls. 1
Tuttugu og fjögur ríki eiga full-
trúa í nýlendumálanefndinni, og
var tillagan um gagnrýni á
Breta samþykkt með 16 atkvæð-
um gegn tveimur, en sex full-
trúar sátu hjá.
Þjóðaratkvæðagreiðsla á að
fara fram á Gibraltar hinn 10.
þessa mánaðar, og mæltist full-
trúi Breta til þess að nýlendu-
málanefndin frestaði afgreiðslu
tillögunnar um gagnrýnina þar
til eftir að íbúar Gibraltar hefðu
gengið að kjörborði. Voru þau
tilmæli Breta felld með 10 at-
kvæðum gegn tveimur, en ell-
efu fulltrúar sátu hjá.
ar væru Egyptar alls ekki færir
um að hefja nýja sókn gegn
ísrael og endurtheimta töpuð
landsvæðd með vopnavaldi.
Ekki liggur það ljóst fyrir
hvernig Sýrlendingar taka sam-
þykktum ráðstefnunraar. Margiar
af olíuleiðslunuim til Miðjarðar-
hafsihafna, þar sem skdp eru
fermd olíu til vestrænna landa,
liggja um Sýrland.
Framlag olíuríkjanna
Þrjú auðugus'tu olíuríkin,
Saudi-Arabía, Kuwait og Lilbýa,
féllust á að veita Egyptalandi,
Jórdaníu og Sýrlandi efniaihaigs-
aðstoð vegna styrjaldartjónsins í
júni. Egyptadand hlýtur bróður-
partinn af þessari aðstoð, eða
95 milljónir sterlingspunda
(rúmlega 11 milljarðia króna),
Jórdia.mía fær 40 milljónir punda
og Sýriand 5 milljónir. Alls eru
þetta 135 milljónir punda. CXlíu-
rikin þrjú greiða 140 milljónir
punda, Kuwait 55 miflljónir,
Saudi-Arabía 50 millljónir og
Libýa 30 milljónir, og hljóta
önnur Anabaríki þær fimm millj
ónir, sean umfram eru.
Lokun Suez-skurðarms hefur
haft mjög lamandi áihrif á efna-
hag Egyptaflands, því sk'Urðurinn
var ein mesta gjaldeyrislind
landsins. Var honuim lokað í júní
stríðinu, og hafa Egyptar neitað
að opna hann á ný á meðan
ísraelskar hensvedtir sitja á aust-
urböikikum skurðiarins. Á ráð-
sbefnunni í Khantioum lýsti
Nasser forseti því yfir að hann
væri reiðubúinn að haida skurð-
iinum lokuðum meðan hann nyti
efna'hagsaðstoðar hinna Anaba-
níkjanna,
Nasser og Feisal semja
um Jemen
Ein af merkani samþykktun-
umo, sem gerðar voru í Khair-
toum, var samningur, sem þeir
Nasser forseti og Feisal konung-
ur Saudi-Aralbíu undiirrituðu um
að binda enda á borgarastyrjöld-
ina í Jemen, sem staðið hefur í
fimm án. Egyptair bafa stutt lýð-
veLdisstjórn Abdullah A1 Salíals
her9höfðingja, en Saiudi-Arabía
Imiaim (ikonung) Moíhammied Al-
Badn. Lýsti Nasser því yfir, að
'hann væri reiðubúiinn að kalila
heim þá 40 þúsund egypzika her-
menn, sem sendir bafa verið til
a@ berjast gegn konungssinniuim
í Jemen, og Saudi-Araibia befur
heitið þvi að hætta stuðningi við
konungsisinna. Fulltrúar Mar-
okkó, ínaks og Súdan hafa tekið
að sér eftirMt með fnamkværnid
þessa s,amnings, en eftir er að
sjá hvem árangur hann ber.
Hiefur Abdiullah A1 Sallal forseti
Jemien látið í ljós óánægju sína
vegna samningsins, og mætiti
hann ekfci á síðustu funduim réð
stefnunnar í mótmælaskyni yfir
að hafa ekki verið spurður réða
áður en þeir Nasser og Feisal
sömdiu.
í lok síðasta fundar á ráð-
stefnunni í Khartoum í dag var
skýrt fná því að fyrinhugað væri
að boða til nýrrar leiðtogaráð-
stefnu Arabaríkjanna, en hvorki
hefur verið ákveðið hvenær né
hvar sú ráðstefna verður hald-
in.
----O-----
Fréttir frá London og New
York herrna að vesbræn oflíu-
félög hafi tekið fregnum uim að
olíufluitningur verði væntanlega
hafinn að nýju frá Arabarikj-
unum með varúð. Talsimenn
bandarískra oláutfélaga telja
þetta góðar fréttir, en benda á
að afstaða Sýrlands sé ókunn.
Sýrlandsstjórn gæti hæglega
hindrað flutning oliu frá írak og
Saudi-Ar.a'bíu til Miðjarðarhafs-
hafna.
Talsmaður olíufélagsiins „B.P.“
sagði að það væri vi&suflega spor
í rétta átt ef olíuútflutningiur
yrði leyfður á ný til vestrænna
landa, ,,En það spor befur þó
ekki naegilag áhrif á núverandi
stöðiu okkar,“ sagðli hann. „Að-
allatriðið er að Súez-skurðurinn
verður áifram lokaður. Ef olíu-
sala hefst á ný, neyðumst við —
eins og málum er háttað — til að
sigla með hana suður fyrir siuð-
urodda Afríku.“
Tekinn nð
togveiðnm
NESKAUPSTAÐ 1. septembeir.
— Varðsikdpið Þór kom hingað i
miorgun með Guilfaxa NK 6, sem
það hafði staðið að ólöglegum
togveiðum á Sandvik, langt inm-
an fiS'kveiðimarkanna. Var mál-
ið tekið fyrir hjá bæjarfógetan-
um hér kl. 11 og þar játaði skip-
stjórinn á Gullfaxa að hafa ver-
ið í landihelgi.
Dómur verður líklsga kveð-
inn upp í kvöld.
Ásgeir.
- ILYA LÁTINN
Framh. af bls. 2
menntum. Ehrenburg hélt síð
an lengi uppi merki frjáls-
lyndis í menningarmálum i
'Sovétríkjunum og réðist á
einstrengingslega hugmynda-
fræði leiðtog'anna og lenti
þar saman við Krúsjeff síð-
ar, en einnig annarra hluta
vegna. Hann var mikill mál-
svari Boris Pasternaks, sem
var góðvinur hans og lýsti því
yfir seinast í vor að hann von
aði að Pasternak hiyti upp-
reisn æru.
Fólk, ár, líf
Ehrenburg hafði er hann
lézt gengið frá og gefið út
sex bindi æviminninga sinna,
sem bera heitið „Fólk, ár, líf“
og vann að hinu sjöunda, sem
ná átti frá árinu 1953 til
1964, og var beðið með mikilli
eftirvæntingu bæði innan
Sovétríkjanna og utan þeirra.
Fyrri bindin sex, sem náðu
allt til loka stjórnarára
Stalíns þóttu menningarvið-
burður í Sovétrí'kjunum og
voru jafnan birtir kaflar úr
þeim í bókmenntatímaritinu
„Novy Mir“ og vöktu oftast
mikið umtal og harðar deilur
stundum.
Meðal þeirra sem deildu á
Ehrenburg fyrir skrif hans
var Nikita Krúsjeff, sem
átaldi Ehrenburg harðlega
fyrir fullyrðingar hans um að
bæði hann og aðrir háttsettir
stjórnmálamenn og samstarfs
m.enn Stalíns hefðu vitað full
vel að einræðisherrann lét
taka af lífi fjölmargt fólk al-
saklaust. Krúsjeff hélt því
fast fram þá að bæði hann og
aðrir stjórnmálaleiðtogar
þeirra tíma hefðu staðið í
þeirri trú að allir þeir sem
„hreinsaðir" voru og dæmdir
hefðu verið réttaðir að sök
þeirra sannaðri.
Nokkuð hefur nú skipt um
stefnu í mennir.garmálum í
Sovétríkjunum, að því er virð
ist, en Ehrenburg hafði ekki
aðlagazt henni er síðast frétt
ist. í maí sl. þegar haldið var
með kurt og pí þing Rithöf-
undasamtaka Sovétríkjanna í
Moskvu, gerði hann sér lítið
fyrir og fór í sumarleyfi til
ftalíu og fékk fyrir mikil
ámæli starfsbróður síns Sholo
kovs, en skeytti því engu.
Ehrenburg var maður um-
deildur alla tíð en vinmarg-
ur bæði af löndum sínum og
eins erlendis, einkum þó í
Fxakklandi og verk hans
hafa verið mikið þýdd og les
in víða um heim. Einn náinna
vina hans var meistari Pablo
Picasso, sem lokaði sig inni
heima er hann frétti suður til
Miðj arðarhafsstrandarinnar
lát fornvinar síns og hefur
ekki verið viðmælandi síðan. j