Morgunblaðið - 09.09.1967, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. SEPT. 1967
19
Gerðardómur
um vegarstæði í Mývatnssveit
HINN 31. ágúst 1967 ritaði
nmenntamálaráðiherra Hæsta-
rétti bréf. Er þar frá því skýrt,
að deila hafi risið miili skipu-
lagsyfirvalda og náttúruverndar
aðilja um vegarstæði við Mý-
vatn. Hafi félagsmálaráðherra
staðfest skipulagsuppdrátt, þar
sem gert sé ráð fyrir vegarlagn
ingu á svæði, sem Náttúruvemd
arráð hefur samnþykkt að frið-
lýsa. Er því lýst í bréfinu, að
félagsmiálaráðherra og mennta-
málaráðherra hafi orðið ásáttir
urn að fara þess á leit við Hæsta
rétt, að hann tilnefni þrjá hæsta
réttardómara, „til þess að segja
álit sitt um, hvort þessi frið-
lýsing náttúruverndaraðilja rifti
hinum staðfesta skipulagsupp-
drætti.“ Hinn 1. septemiber þ.á.
voru undirritaðir dómarar nefnd
ir af Hæstarétti til þessa starfa.
Með bréfi sama dag til nefndra
dómara lýsti menntamálaráð-
herra því, að ráðuneytið muni
„byggja áframihaldandi meðferð
málsins á niðurstöðu þeirra."
FélagsmálaráðheiTa hefur hinn
2. september gefið sams konar
yfirlýsingu.
Samkvæmt lögum nr. 22/1964
skal reisa kísilgúrverksmiðju
við Mývatn. Þar sem augljóst
var, að kísilgúrverksmiðjan
mundi hafa í för með sér stór-
fellda aukningu byggðar við Mý
vatn, úrskurðaði félagsmálaráð-
herra hinn 15. október 1964, sam
kvaamt 4. gr. skipulagslaga nr.
19/1964, að ákvæði skipulags-
laga skyldu taka til Skútustaða-
hrepps. Hinn 27. nóvember 1965
ritaði skipulagsstjóri ríkisins
oddvita Skútustaðahrepps bréf
Þar segir m.a. svo:
„Með vísan til bréfs yðar,
dags. 27. okt. 1965, og ályktunar
hreppsnefndar þ. 24. okt. 1965,
þar sem hún fellst á tillöguupp-
drátt að skipullagi við Reykja-
hlíð með þeim fyrirvörum, er
þar eru greindir, sendist yður
hér með tillöguuppdrátturinn á
ný með þeim tiknælum, að þér
leggið hann fram opinberlega al-
menningi til sýnis og auglýsið
hann á þann hátt, sem venja
er um auglýsingar stjórnvalda
í yðar byggðarlagi. Skal í aug-
lýsingunnd tilgreint, hvar upp-
drátturinn sé til sýnis og hve
lengi, en það má eigi vera skem-
ur en 6 vikur, hvert skila skuli
athugasemdum við tillöguna og
innan hvers frests, en hann má
eigi vera skemmri en 8 vikur
frá birtingu auglýsingar, og jafn
framt skal tekð fram, að þeir
sem eigi geri athugasemdir inn-
an tilskilins frests, teljist sam-
þykkía tillöguna, sbr. 17. gr. laga
nr. 19/1964.
Athugasemdum við skipulags-
tillöguna skal skilað til eveita-
stjórnar.
Síðan skal sveitarstjórn innan
8 vikna, nema skipulagsstjórn
ákveði lengri frest, senda skipu
lagsstjórn athugasemdir þær, er
borizt hafa, ásamt umsögn sinni,
um hverja athug&semd og end-
anlega umsögn um uppdráttinn,
sbr. 18. gr. laga nr. 19/1964. Að
því búnu mun skipulagsstjórn
ganga endanlega frá uppdrætt-
inum og senda hann ráðherra til
staðfestingar.
Að því er snertir breytingar-
tillögu yðar á legu þjóðvegar-
ins, þar sem hann liggur yfir
tún, þá hefur vegamálastjóri tek
ið að sér að athuga það mál nán
ar, og jafnframt, hvaða kosti og
galia slík breyting hefði í för
með sér, og hef ég því ekki breytt
uppdrættinum, að því er þett.a
snertir enn sem komið er.“ Sam
kvæmt vottorði þáverandi odd-
vita Skútustaðahrepps, Jóns
Gauta Péturssonar, dags. 5. sept
ember 1967, var .uppdrátturinn
ásamt tilkynningu festur upp á
þingstað hreppsins hinn 15. des-
ember“ 1965 . . . og var í til-
kynningunni „farið nákvæmlega
eftir þeim fyrirmælum, sem í
samræmi við 17. gr. laga nr. 19
frá 1964.“ Frestur samkvæmt 17.
gr. skipulagslaganna var runn-
inn út 15. febrúar 1966. Höfðu þá
borizt ýmsar athugasemdir frá
hreppsbúum. Sendi hreppsnefnd
Skútustaðahrepps skipulags-
stjóra athugasemdirnax ásamt
uppdrættinum 12. marz 1966.
Umsögn hreppsnefndarinnar um
athugasemiddrnar voru sendar
skipulagsstjóra í bréfi 11. apríl
1966. Skipulagsstjóri tók afchuga
semdirnar til meðferðar á fimdi
27. apríl 1966. Tók hún þær til
greina að ýmsu leyti og breytti
skipulagsuppdrættinum í sam-
ræmi við það.
Afskiptí. Náttúruverndarráðs
af máli þessu hefjast í ágúst-
hrepps, dags. 3. þ.m., þar sem
skýrt er frá viðhorfi hrepps-
nefndar og hlutaðeigandi land-
eigenda.
Skipulagsstjórn telur með
hliðsjón af umsögninni eðlileg-
ast, að leið, sem auðkennd er
1 B, verði valin. Skipulagsstjórn
samþykkir að senda Náttúru-
verndarráði áðungreind gögn
ásamt ályktuninni. Hún vekur
athygli á, að ekki verður sé
að hlutaðeigandi náttúruvernd-
arnefnd hafi fjallað um málið.
Skipulagsstjóri tílkynntí Nátt
úruverndarráði þessa niðurstöðu
með bréfi 28. desember s.á. og
sendi ráðinu jafnframt uppdrátt
„er sýnir hina fyrirhuguðu legu
þjóðvegarinsi, 1 B“. Hér skal tek
ið fram, að vegarstæði það, sem
skipulagsstjórnin upphaflega
ákvað og augljóst var, er í mál-
sléttara en þar, sem veglínur
I og II séu áætlaðar.
Það er hans álit, að vegur nr.
IV muni fara' bezt í umhverf-
inu, ef vel yrði frá honum geng
ið.
Hann telur, að velja beri milli
veglína II og IV.
Verði veglína II valin, legg-
ur hann tid, að hún yrði lögð
aðeins fjær húsi Jóns Péturs
Þorsteinssonar, sem stendur á
hraunjaðrinum.
Formaður nefndarinnar er
samþykkur tillögum Jóhannes-
ar, en mælir þó fremur með
vali leiðar nr. II.“
Þriðji nefndarmaðurinn, Bjart
mar Guðmundsson, alþingismað
ur, hefur í bréfi til Náttúru-
verndarráðs, dagis. 29. marz
1967, lýst afstöðu sinni þannig:
„Mín skoðun er sú, að æskileg-
ast sé, að leið IV verði valin.
Ef sú leið verður farin, yrði
að mestu sneitt hjá, að vega-
gerðin spilli sérkennilegu lands
lagi og merkilegum nátfcúrufyr-
irbærum.
f öðru lagi virðist mér, að veg
ur þar uppfrá mundi fara um-
hverfinu betur en leiðir I, II og
III. Vegurinn hentar byggðiimi
betur á þeim stað, þegar fram
í sækir, en ef hann verður lagð
ur við húsdyr þeirra giistihúsa,
staðsetningu vegarins fjær Mý-
vatni um hálsinn austan Reykja
heiðar, en þeir þóttu ekki heppi
legir tæknilega séð. Auk þesa
væri vegur á þeim stöðum ó-
þægilega langt frá meginbyggð-
inni og hindraði stækkun flug-
vallar.
Eftir að málið var tílbúið til
endanlegrar afgreiðslu, nánar
tiltekið í septembermánuði sl.,
komu þau tilmæli frá Nát.túru-
verndarráði, að vegarstæði yrði
ákveðið fjær Mývatni en skipu-
lagstillagan gerði ráð fyrir. Rök
ráðsins voru þau, að lagning veg
ar svo nærri vatninu mundi
trufla fugialíf þar.
Skipulagstjórn lét í framhaldi
af þessu fara fram frekari könn
un á vegarstæði og sendi hrepps
nefnd tillögur um þrjá aðra
möguleika á legu vegarins. Voru
tveir um legu vegar austan
byggðarhverfisins, en einn vest-
an, nokkru austar en upphaflega
tillagan. í bréfi oddvita Skútu-
staðahrepps, dags. 3. des. sl.,
kom fram, að meiri hluti hrepps
nefndar og landeigenda aðhyll-
ist upprunalegu tillöguna um
legu vegarins. Hins vegar töldu
sömu aðilar mikil tormerki á
þeim möguleika, sem Náttúru-
verndarráð hafði bent á, vegna
snjóþyngsla og spjalla á rækt-
Mývatnsvegurinn nýi.
mánuði 1966. Voru nokkrir fund
ir haldnir um málið. í bréfi þess
til skipulagsstjóra og vegamála-
stjóra, dags. 21. september 1966,
segir svo: „Með vísan til um-
ræðna á fundi yðar með Náttúru
verndarráði hinn 19. þ.m. stað-
festist hér með, að það eru ein-
dregin tilmæli ráðsins, að fyrir-
huguðum nýjum þjóðvegi um
Reykjahlíð tíl Húsavíkur verði
eigi, næst ReykjahMð, ákveðið
stæði, svo nærri Mývatni sem
ráðgert er, heldur sam næst nú-
verandi vegarstæði meðfram
brekkunum, rétt áður en komið
er að Reynihtíð og Reykjahlíð,
og síðan á hraunið þar norður
af.
Tilmæli þessi eru fram komin
af þeirri ástæðu, að nauðsynlegt
er talið að hafa veginn sem
fjærst Mývatni á þessum slóð-
uim til þess að draga úr trufl-
unum umtferðar á fuglalíf á vatn
inu og í næsta nágrenni þess.“
Mál þetta var tekið fyrir á fundi
Náttúruverndarráðs 26. október
1966. Var þar samþykkt, „að
leggja eindregið til, að hinum
fyrirhugaða vegi verði ákveðið
stæði sem næst gamla veginum
fyrir austan Reykjhtíð og Reyni
hlíð.“ Á fundi skipulagsstjórnar-
19. desember 1966 var gerð svo-
felld ályktun uim mál þetta:
„Skútustaðahreppur.
Lögð fram að nýju tíllaga,
dags. í nóv. sl., þar sem sýndir
eru möguleikar á legu þjóðveg-
ar um Reykjahlíðarland sunnan
Reynihlíðar. Ennfremur lagt
frarn bréf oddvita Skútustaða-
inu nefnt leið nr. I. Vegarstæði
það, sem skipulagsstjórnin sam-
þykkti á fundi sínum 19. desem-
ber 1966 liggur fjær Mývatni en
leið nr. I, er nefnt leið nr. II.
Loks er vegarstæði það, sem
Náttúruverndarráð vill sætta
sig við og er sem næst núver-
andi vegi ofan Reykjahlíðar-
byggðarinnar, nefnt leið nr. IV.
Með bréfi 14. febrúar 1967 sendi
Náttúruverndarráð Náttúru-
verndarnefnd Suður-Þingeyjar-
sýslu málið til afgreiðslu. TVeir
nefndartmanna, Jóhann Skapta-
son sýslumaður og Jóhannes
Sigfinnsson, héldu fund um mál
ið hinn 22. febrúar 1967. Álykt-
un þeirra hljóðar þannig: „Jó-
hannes Sigfinnsson, sem frá
blautu barnsbeini hefir kynnzt
fuglalífinu við Mývatn, skýrir
fra því, að hann álíti, að fugla-
lífinu við vatnið stafi engin sér
stök hætta af því, að vegur
verði lagður þarna nærri vatn-
inu.
Bæði sé mikil mannaumferð
þarna við vatnið vegna byggðar
innar, svo að fuglar haldi þar
lítið til, og svo venjist fuglarn-
ir fljótt bílauimferð og láti lít-
ið truflast af henni, ef ekki sé
stanzað og menn komi út úr
bílunum.
Þá kveðst hann kunnugur
snjóalögum og landinu, sem veg
urinn eigi að liggja uim. Telur
hann, að ef byggður yrði nokk-
uð hár vegur á veglínu IV, ætti
umferð um hann ekki að tefj-
ast vegna snjóalaga. Hraunið
þar norður undan sé tiltölulega
sem þarna eru nú.
Um snjóþunga á hinum ein-
stöku leiðum, sem um er að
ræða, dæmi ég ekki, en tel, að
umsögn Jóhannesar Sigfinnsson
ar í bréfi náttúruverndarnefnd-
ar Suður-Þingeyjarsýslu, dags.
22. febr. 1967, sé mjög athyglis-
verð. Jóhannes er þama þaul-
kunnugur og þekkir allar að-
stæður."
Eftir þetta fóru fram miklar
viðræður og bréfaskriftir þeirra
sem hlut áttu að máli. Horf
skipulagsstjórnarinnar kemur
glöggt fram í bréfi hennar til
félagsmálaráðuneytisins, dags.
23. maí 1967. Þax segir svo: „Eft
ir að Skútustaðahreppur varð
skipulagsskyldur seint á árinu
1965, var hafizt handa um gerð
tillögu að skipulagi byggðar-
hverfis við Reykjahlíð. Skipu-
lagsstjórn sendi hreppsnetfnd til-
löguna, og var tillagan lögð
fram almenningi til sýnis seint
á árinu 1965, svo sem lög gera
ráð fyrir. Umsögn hreppsnetfnd-
ar barst snemma á árinu 1966,
og voru ýmsar ábendingar
hreppsnefndar teknar til greina.
Samkvæmt þessari tillögu var
gert ráð fyrir, að ofangreindur
vegur lægi milli núverandi aðal
byggðar og Mývatns, þó hvergi
hær vatninu en um 70 m. og
það aðeins á um 100 m. kafla.
Þessi tillaga um legu vegarins
var byggð á því meginsjónar-
miði, að þjóðvegir eigi að liggja
í útjaðri byggðarhverfa frem-
ur en gegnum þau. Athugaðir
voru sérstaklega möguleikar á
uðu landi og ýmissa erfiðleika,
er sá möguleiki hafði í för með
sér, hvað snertir búrekstur og
tengsl núverandi byggðar inn-
byrðis.
Að þessari umsögn fenginni
og með tilliti til óska Náttúru-
verndarráðs, samþykkti skipu-
lagsstjórn 19. des sl. nýja til-
lögu, sem byggist aðallega á upp
runalegri tillögu. Er þó vegurinn
sveigður frá vatninu, svo sem
kostur er.
Þessi tillaga var send hrepps-
nefnd og Náttúruverndarráði
hinn 28. des. sl. Var þar vakin
athygli á því, að Nátfcúruvemd-
arnefnd Suður-Þingeyjarsýslu
hatfi ekki fjallað um málið.
Með bréfi 1. febr. sl. ítrekar
Náttúruverndarráð ósk sína um,
að tfyrirhugaður vegur verði
lagður sem næst núverandi vegi
„otfan Reykjahtíðarbyggðar.“
Þetta bréf var síðan sent hrepps
nefnd ásamt ítrekun á svari við
bréfi 28. des. sl.
Hinn 22. febr. sl. varð að sam
kamulagi við oddvita Skútu-
staðahrepps, að vegamálastjóri
sendi mann til frekari athug-
unar á staðháttum með tilliti til
þess, sem á undan var gengið.
í lok aprílmánaðar barst um-
sögn Náttúruverndarnefndar
Suður-Þingeyjarsýslu. Tveir af
þremur meðlimum náttúru-
verndarnefndarinnar hallast að
skoðun Náttúruverndarráðs um
legu um túnin austan byggðar.
Þessi afstaða byggist á því, að
Framhad á bls- 26.