Morgunblaðið - 23.09.1967, Page 13

MORGTJNBLAÐIÐ, LÁUGARDAGUR 23. SEPT. 1967
13
Ólafur Sigurðsson skrifar um:
KVIKMYNDAHÖSAEIGENDUR
í>ANN fimmta ágúst síðastliöinn
sendi stjórn Félags kvikmynda-
húsaeigenda frá sér grein. Grein
þessi er athyglisverð fyrir það,
að hún lýsir meiri rembingi og
og dónaskap en almennt er um
blaðagreianr.
Grein þeirra er í þrennu lagi.
Fyrst eru almennar skammir
um kvikmyndagagnrýnendur
Morgunblaðsins. Næsti þáttiur er
árás á tvo unga menn, sem hafa
skrifað um kvikmyndir í Morg-
unblaðið undir yfirskriftinni
„Hornaugað". Þriðji þátturinn og
sá athyglisverðasti eru ávítur til
ritstjóra Morgunblaðsins, sem að
dómi kvikmyndahúsaeigenda
eru ekki starfi sínu vaxnir.
Við skulum fyrst athuga þriðja
þáttinn. Þeir segja:
„Ritstjórar dagblaðanna verða
að hafa í huga, að meðan þessir
svonefndu „'gagnrýnendiur" fá
að stunda iðju sína á þann hátt,
sem þeir hafa gert að undan-
förnu, brjóta þeir fr.umreglu
þess starfs, sem þeir hafa tekið
að sér“ .........,Með sleggju-
dómum sínum gera þeir almenn-
ingi einmitt erfiðara fyrir að
þessu leyti, og um leið slæva
þeir dómgreind almennings og
smekk ....
Eftir svo stór orð, skyldi mað-
ur ætla að kvikmyndahúsaeig-
endum væri í mun að slæva
ekki dómgreind og smekk og
gera fólki valið sem léttast. Við
skulium athuga hvað þessir sér-
fræðingar í hlutleysi og smekk-
vísi skrifa sjálfir í auglýsingum
sínum, sem þeir ætla til leið-
beiningar almenningi:
Tónabíó: „Mjög vel gerð og
hörkuspennandi“.
Stjörnubíó: „Frábær ný am-
erísk úrvalskvikmynd".
Háskólabíó: „Bráðskemmtileg
ný bandarísk litkvikmynd".
Hafna-rbíó: „Afbragðs fjörug
og skemmtHeg“,
Háskólabíó: „Heimsfræg amer-
ísk ævintýramynd“.
Austurbæjarbíó: „Hörkuspenn
andi og mjög viðburðarík".
Nýja Bíó: „Bráðskemmtileg
og hörkuspennandi“.
Laugarásbíó: „Kvikmyndin
sem allur heimurinn talar um í
dag“.
Bæjarbíó: „Frönsk úrvals-
kvikmynd“.
Kópavogsbíó: „Spennandi og
athyglisverð lýsing á lífinu í
stórborg".
Þannig lýsa kvikmyndahúsa-
eigendur þeim kvikmyndum,
sem þeir eru að sýna núna.
Þetta eru mennirnir, sem ekki
vilja slæva smekk almennings.
Þetta skrifa mennirnir, sem
segja að kvikmyndagagnrýnend-
um „beri skylda til að leiðbeina
lesendum heiðarlega í kvik-
myndavali".
Það er sannarlega erfitt að
velja á milli svo ágætra kvik-
mynda og hér eru á boðstólum.
Er það merkileg tilviljun að
svona margar afburðakvik-
myndir skuli sýndar hér í einu?
Svarið er því miður neikvætt.
Þetta eru aðeins kvikmynda-
húsaeigendur að „leiðbeina heið-
arlega í kvikmyndavali". Þeir
geta svo sjálfir valið um, hvort
þeir vilja heldur afsaka þetta
skrum með því að þeir hafi ekki
vitað betur, eða lýsa sig óheiðar-
lega í leiðbeiningum lesenda.
Ég get fyrir mitt ley ti. fallizt
á, að auglýsendur fegri vöru
sýna. En hægt er að nefna
hundruð dæma, þegar kvik-
myndahúsaeigendur hafa fegrað
vöru sína umfram það, sem hægt
er að forsvara. Ekki aðeins í
þetta sinn, heldur um áratuga
skeið.
„Enginn ritstjóri mundi vilja
leggja nafn sitt við margt af því,
sem þessir „gagnrýnendur"
birta i blöðum þeirra ....“,
segja kvikmyndahúsaeigendur.
Nú vUl svo til, að allir eru
þessir menn ritstjórar útgáfu-
starfsemi, sem í daglegu tali
nefnist prógröm. Það verður áð
teljast einkennilegt, að þeir
skuli veitast að ritstjórum, því
að þeir tala ekki úr neinu há-
sæti. Ég vil ráðleggja fólki að
kaupa nokkur prógröm, því að
þar er hægt að fá gott kennslu-
tæki, til að sýna, hvernig skrif-
að orð verður lélegast. Nokkuð
eru þau misjöfn, en flest eru
bæði villandi uim efni kvik-
myndanna og klaufaleg og
óvönduð í máli og framsetningu.
Tvö sláandi dæmi um skUnings-
leysi höfundar prógrammsins á
efni myndarinnar, eru pró-
grömmin um tvær síðustu mynd-
ir Fellini, sem hér hafa verið
sýndar. Eins og þeir segja sjálfir
í grein sinni „verður vitanlega
hver þeirra að opinbera snilld
sína á sinn sérstæða hátt, eða
ætti kannske að tala um „stU“?“.
Kvikmyndahúsaeigendur segja
ennfremur: „Erlendir gagnrýn-
endur telja yfirleitt að þeir hafi
skyldum að gegna — þeir bera
þá virðingu fyrir almenningi, í
blöðum sínum og sjálfum sé-r, að
þeir leitast við að rita af alvöru
og sanngirni, svo að almenning-
ur geti treyst dómum þeirra“.
Um okkur íslenzka gagnrýn-
endur segja þeir:: „GagnxýxUn
hefur síðan oft verið með slík-
um endemum, að hún hefur í
senn verið til skammar fyrir þá,
sem hafa samið hana, og rit-
stjóra þá, er hafa látið rúm heim
ilt til birtingar á slíkum rit-
smíðum“.
Finnst ykkur líklegt, lesendur
góðir, að ritstjórarnir séu niður-
dregnir, þegar þeir komast að
því, að eigendur kvikmynda-
húsa telja þá verða sér til
skammar oft í viku?
En yfir hverju hafa kvik-
myndahúsin að kvarta? Ég hef
gert samanburð á gagnrýni í ís-
lenzkum blöðum og erlendu
tímaritunum Saturday Reviw og
Time, sem bæði eru talin hafa
mjög vandaða gagnrýni og í
nokkrum tilfellum hef ég fund-
ið gagnrýni til samanburðar úr
New York Times. Útkoman er
sú að í lang flestum tilfellum
gefum við kvikmyndum svipaða
dóma og þessir erlendu menn.
Þar sem okkur ekki ber saman
við þá, er það venjulega fyrir
það, að við hrósum kvikmynd-
um, sem þeir fordæma. Rétt er
geta þess, að þessi samanburður
nær ekki eingöngu yfir gagn-
rýnendur Morgunblaðsins, held-
ur einnig annarra blaða í Reykja
vík.
Svo ég nefni dæmi um þetta,
skrifaði ég í vetur mikið hrós
um kvikmyndina Triple X (Saga
Eddie Chapman), en fyrir fáum
vikum er gagnrýni um myndina
í Time, þar sem hún er rifin
niðiur og sögð bæði leiðinleg og
langdregin. Hvor þessara tveggja
greina er líkleg til að gleðja
hjarta kvikmyndahúsaeigenda?
Það er ekki alveg víst að þeir
yrðu eins ánægðir með erlenda
kvikmyndagagnrýni, ef hún væri
birt hér á landL
Kvikmyndahúsaeigendur segja
ennfremur: „Sannleikurinn er
s'á, að það er allt of títt, að menn
gerast „gagnrýnendur", til þess
eins að geta fengið aðgöngumiða
að kvikmyndahúsum endur-
gjaldslaust“.
Þeir hafa mikla trú á þeirri
sælu, sem þeir bjóða gestum ef
þeir halda að nokkur mað'Ur fari
yfir hundrað sinnum á ári í
kvikmyndahús, af því einu, að
hann þarf ekki að borga miðann.
Þeir halda bersýnilega líka, að
við gagnrýnendur þegjium yfir
þeirri þjónustu, sem stundum er
boðin gestum, af því að við sjá-
um hana ekki. Þá þyrftum við
að vera sviptir minnst fjórum
af fimm skilningarvitum, sjón,
ilman, heyrn og tilfinningu.
Það fer ekki framhjá okkur
gagnrýnendum þegar gólf eru
svo skítug og full af rusli, að
varla er hægt að drepa niður
fæti. Við tökum eftir því, þegar
daun leggur úr snyrtiherbergj-
um, svo varla er vært þar inni,
fyrir utan þrengslin, sem þar eru
oft. Við verðum líka varir við
það, þegar allir skjálfa af kulda
eða sitja í svitabaði vegna lé-
legrar loftræstingar. Við tökum
eftir því, þegar við komum út
af sýningum með bakverk,
vegna lélegra sæta. Við sjóum
einnig að verðlag á sælgæti og
gosdrykkjum er oft einkenni-
lega mikið hærra hjá þeim en
öðrum. Við veitum því athygli,
þegar sýningar eru sundiurslitn-
ar. Við heyrum ólætin í ungling-
um á sunnudagssýningum, sem
venjulega er ekki reynt að
stöðva. Við höfum öll skilningar-
vit.
En samt nefnum við þetta
ekki. Hversvegna ekki? Vegna
þess, að við viljum ekki bregða
fæti fyrir rekstur kvikmynda-
húsanna. Þessar aðstæður, sem
ég hef nefnt hér að framan, eiga
sem betur fer ekki við alla, og
aldrei allir við þann sama. En
margt af þeim mætti leiðrétta.
Eftir dónaskap kvikmyndahúsa-
eig;enda, hvarfiar það vafalaust
að öllum kvikmyndagagnrýnend
um hvort þeir séu ekki að bregð-
ast skyldum sín.um, með því að
vara ekki fólk við þessum hlut-
um.
Kvi'kmyndahúsin standa nú
frammi fyrir hættu, sem ógnar
tilveru þeirra. Tilkioma sjón-
varps í öðrum löndum hefur leitt
af sér dauða fjölda tavikmynda-
húsa, sumstaðar helmingi
þeirra. Við skuíum vona að svo
fari ekki hér. En á meðan hætta
vofir yfir, er skynsamlegra að
leita þandamanna en að stofna
til óvinskapar.
Grein kvikmyndahúsaeigenda
er ekki þannig, að hún geti tal-
izt ádeila. Hún er bein árás &
tvo hópa manna, sem mest geta
gert til að hjálpa kvikmynda-
húsunum á erfiðum tímium, rit-
stjóra og gagnrýnendur. Eig-
endur tavikmyndahúsa ættu að
vita, að þeir hafa meiri þörf
fyrir blöðin, en blöðin hafa fyrir
þá.
Að lokum vil ég minnast lítil-
lega á ýmsa aðra, sem haf-a skrif-
að greinar um okkur gagnrýn-
endur að undanfÖrnu. Þeir hafa
yfirleitt verið undrandi á þvL
að við skulum hafa aðrar skoð-
anir en þeir sjálfir. Þeim er vel-
komið að hafa sínar skoðanir, en
við viljum líka hafa okkar, og
tel ég ekki ástæðu til að svara
þeim fretaar.
Ólafur Sigurðsson.
Hef flutt
lögfræðiskrifstofu mína að Hafnargötu 57,
Keflavík. Sími 2660.
JÓN EINAR JAKOBSSON, héraðsdómslögmaður.
Bókfærslu og vélritunar-
skólinn
hefst í byrjun október. Kennt í fámennum flokkum.
Innritun fer fram á Vatnsstíg 3, 3. hæð daglega.
Til viðtals einnig í síma 22583, til kl. 7 eftir hádegi
og í síma 18643 eftir kl. 7.
SIGURBERGUR ÁRNASON.
IUÍIUIR'
Skólaskírteini afgreidd í dag kl. 1—4 e.h. að
Brautarholti 4.
Kennsla fullorðinna hefst á mánudag.
Kennsla í barna- og unglingaflokkum hefst
2. október.
Málaskóliiin IVIímir
Brautarholti 4 — Sími 10004.
dansskóli
HERMANNS
RAGNARS
Innritun og upplýsingar í síma 8-2122
og 3-3222 frá kl. 10—12 f.h. og kl. 1—6
eftir hádegi.