Morgunblaðið - 27.09.1967, Page 10

Morgunblaðið - 27.09.1967, Page 10
10 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. SEPT. 1967 Kirkjuhátíð á Kálfafellsstað ÞANN 23. júlí sl. minntust Suð- ursveitungar þess, að þá voru liðin 40 ár frá því að vígð var kirkja þeirra á Kálfafelsstað. Pór sú vígsla fram 31. júlí 1927. Var hún framkvæmd af prófast- inum í Bjarnarnesi, sr. Ólafi Stephensen að viðstöddum sókn- arpresti Öræfinga, sem þá var sr. Eiríkur Helgason. Við þá athöfn steig í fyrsta sinn í predikunar- stól Kálfafellsstaðarkirkju Jón Péturssun, en tæpu ári síðar vígðist ’hann sóknarprestur til Kálfafellsstaðar, eftirmaður föð- ur síns, sem látizt hafði 28. apríl 1926. Hátíðarguðsþjónusta þessi, var sótt af flestum safnaðarmönn- um auk utansóknarfólks, enda veður hið fegursta. Þar voru þrír prestar viðstaddir. Sr. Jón Pétursson fyrrv. próf. á Kálfa- fellsistað steig í stólinn en. próf. á Bja'rnarnesi, sr. Skarphéðinn Pétursson og sóknarpresurinn, sr. Fjalar Sigurjónsson, þjónuðu fyrir altari. Að guðþjónustunni lokinni var haldið að samkomu- húsi Suðursveitar á Hrolllauigs- stöðum og setzt þar að kafliborði 1 boði Kvenfélags sveitarinnar. Var þar í ræðurn minnst þessara tímamóta í kirkjulífi Suður- srveitar. Kálfafellsstaður í Suðursveit hefur jafnan þótt farsælt brauð, og flestum farnast þar vel. Þar hafa setið kynsælir klerkar. í sóknarlýsingu frá 1855 er þess getið, að það sé sögn manna, að meir en helminigur allra sókn- armanna séu afkomendur prest- anna sr. Brynjólfs Guðmunds- sonar og sr. Vigfúsar Benedikts- G. Br. skrifar sonar. Þeir voru préstar á Kálfa- fellsstað í 3 aldarfjórðurnga (árin 1726-1802) og urðu báðir háaldraðir, sr. Brynjólfur 86 ára en sr. Viðfús 91 árs. Hann dó á Hnausum í Meðallandi hjá sr. Jóni bróður Steingríms biskups 15. fe’br. 1882. Sr. Vigfús var skáldmæltur ag hann kemur mjöig við hjátrú og galdrasagnir. Hefur hann sjálfsagt notið sín vel á Kálfafellsstað, því að það hefur Þorv. Thor. eftir Suður- sveitungum, að „þar verði menn oft varir við huldufólk og að þar væru margar álfabyggðir í borg- um oig klettum". Á Kálfafellsstað hafa setið þrír prófastar. Einn af þeim var sr. Jón Þorsteinsson, sem sat staðinn í 38 ár, vildi ekki fara þaðan þótt hann fengi annað brauð betra, Kolfreyjustað. Hann dó árið 1848, 73 ára og hafði þá verið prestur í 46 ár. Hann var „búmaður mikill, aðsjáll, orð- gífur frekar, þó allvel liðinn, söngmaður mikill", segir Sig- hvatur. Sr. Þorsteinn Einarsson Högna sonar frá Skógum hélt Kálfa- fellsstað 1848-71. Hann var fyrst kapilán hjá frænda sínum, sr. Jóni Þorsteinssyni, en fékk síð- an brauðið eftir hann. Hann var mikið gefinn fyrir smíðar, smíð- aði sjálfur skip, sem ihann lán- aði Öræfingum endurgjalds- laust til bjargar sér. í harðind- unum 1869 tóku þau hjón þrjá þurfandi Öræfinga til sjóróðra og kostuðu þá að öllu leyti og gáfu þeim síðan hlutina. Þetta segir Sighvatur og má vel rétt vera, því að sr. Þorsteinn var hagleiksmaður mikill eins og fyrr segir. Um skipasmíðar og útgerð sr. Þorsteins hefur sr. Jón Pétursson ennfremur sagt þeim, er þetta ritar, að systir sr. Þorsteins, Guðný 'hafi verið gift Þorsteini skipasmið frá Breiðuhlíð í Mýrdal. Fyrir áeggj- an séra Þorsteins fluttust þau þau austur í Suðursveit, að Borgarhöfn. Þar hélt Þorsteinn áfram bátasmíðum sínum og lærðu aðrir af honum. Bætti þetta aðstöðu sveitarmanna til sjósóknar. Varð hún vaxandi þáttur í lífsbjargarafkomu fólks- ins. Nutu allir góðs af og sjálfur auðgaðist sr. Þorsteinn á sjávar- afla, því að hann átti skip og skiphluta og lét vinnumenn sína róa. Var stundum farið í hákarlalegur, lifrin brædd heima og lýsið reitt í belgjum austur á Djúpavog. Þegar bátarnir lentu, kom prestur oft fram á fjöru til að forvitnast um afla- föng. Og þegar hlað afli var, sagði hann gjarna: „Já, þetta væri gott ef það kæmi oft fyrix“. Kona sr. Þorsteins var Guðríð- ur Torfadóttir, Jónssonar pró- fasts á Breiðabólstað í Fljóts- hlíð. Hún vair ekki búkona talin, heilsuveil en guðhrædd, góð og mild. Þau áttu tvær dætur: Torf- hildi skáldkonu Hólm og Ragn- hildi Briem á Höskuldsstöðum. Sr. Jóhann Knútur Benedikts- son, faðir frk. Ólafíu, fékk Kálfafellsstað 1874. Hafði hann áður verið prestur í 4 brauðum: Þykkvabæjarklaustri, Mosfelli syðra, Lanigholti í Meðallandi og Einíholti á Mýnum. Sr. Jóhann var kvæntur Ragnheiði, systur þjóðmálaskörungsins Benedikts Sveinssonar sýslumanns. Eins og kunnugt er, ólst Ólafía dóttir þeirra upp í Viðey og hjá frænku sinni Þorbjörgu Sveinsdóttur í Reykjavík. Þegar hún var um tvítugt fékk hún að fara austur að heim.sækja foreldra sína. Hún dvaldi hjá þeim sumarlangt. Þau vopu þá nýbúin að missa Jó- hann son sinn uppkominn oig yndi augna sinna. Frá dvöl sinni þar eystra bregður frú Ólafía upp mynd af móður sinni, maddöm- unni á Kál'fafellsstað: „Mamma var lengst af í eld- húsinu, meðan á slættinum stóð. Þar sat ég ihjá henni á hlóðar- steininum, meðan hún var að baka kökur á glóðinni. Einn morgun sat óg þar hjá henni, það var komið fram á engjaslátt og farið að halla að heimferð minni. Þá var það í fyrsta sinni, að hún mínntist á lát Jöhanns og hvað hann hefði verið sár. Ég fann, að með honum hafði hún treyst sér til að framkvæma æskuhugsjón sínar í búskap og atorku. Pabbi hafði aldrei bú- maður verið — 'hún sagði mér það ekki, en það vissi ég, ég var búin að sjá og hafði skilið sumt, sem í því lá, en hann lét Jóhann ráða sínum ráðum, og því gat mamma, sem var búforkur að eðlisfari, komið öllu sínu fram með honum. Hún talaði hægt og stillt um sonarmissinn, svo ekki sá henni bregða. „Þú ert í sumu svipuð Jóhanni bróður þínum og hefðir getað gengið mér í sonar- stað, væri þú hér“, sagði hún við mig. Ég hugsaði ekki um neitt nema hvað mig langaði til að geta verið henni ofurlítil sonarbót og sagði: „Ég er viss um, að fóstra lofar mér að vera hérna, í öllu falli eitt eða tvö ár, ef ég bið hana um það“. Það kom ekkert hik á mömmu: „Þor- björg hefur fóstrað þig og haft allt fyrir þér og hún á að njóta þín, það er útrætt rnál“. Við minniust heldur aldrei oftar á þetta. Og ég fór suður um haust- ið“. Árið 1892 kom sr. Pétur Jóns- s>on, dómstjóra Péturssonar, norð an frá Hálsi að Kálfafellsstað. Voru þeir feðgar, hann og sr. Jón prófastur sonur 'hans, prest- ar Suðursveitunga í meira en bálfa öld. Kona sr. Péturs var Helga Skúladóttir frá Sigrúnar- stöðum í Ljósavatnsskarði. Sr. Pétur var 'fastur fyrir í trúmál- um, ekki breytingagjarn, mjög Sr. Fjalar Sigurjónsson 1963 og síðan. fróður og góður heim að sækja og fróðleiksfýsn hans ósejandi, eða svo skildist a.m.k. þeim er þetta ritar á Hannesi á Núps- stað, er hann var að segja hon- um frá heimsóknum sínum að Kálfafellsstað, en þar, gisti hann jafnan á sínum fjölmörgu póstferðum austur yfir Breiða- merkursand, Um minni sr. Péturs gengu hinar ótrúlegustú sögur, eins og t.d. að hann hefði í höfðinu dýr- leika hverrar jarðar á landinu, bæði að fornu og nýju mati, að hann vissi skil á öllum em'bætt,- ismönnum í veldi' Danakonunigs o. fl. þess háttar. En eins og hann sjálfur hafði ríka nautn af að afla sér hins fjölbreyttasta fróðleiks um menn og málefni, þannig hafði hann líka y.ndi af gð fræða aðra, enda vax hann löngum talinn barnafræðari góður. Búskapur stóð m.eð blóma á Kálfafellsstað í tíð þeirra prests- hjónanna. Var þar jafnan stærsta bú sveitarinnar og gagn- samt. Ekki gekk sr. Pétur að vinnu — „snerti aldrei lá verki“. Hins vegar var frú Helga mikil búkoina, sem stjórnaði af skör- ungsskap utanbæjar oig innan. Og hjúsæl voru þau. Þá var líka jafnan nóg af vinnu'fólki til sveita. Kálfafellsstaður var miðstöð svéitarinnar oig mjög í þjóðlbraut. Þar fóru fram veizlur og funda- höld, mannfagnaðir og erfis- drykkjur og allir nutu þar góðr- ar fyrirgreiðslu prestahjónanna. Öllum ferðamönnum, erlendum og innlendum, háum sem lágum, var tekið þar af mikilli raus.n og fréttafróðir langferðamenn voru aufúsugestir. Þau sr. Pétur og frú Helga nutu mikilla og almennra vin- sælda sóknarbarna sinna. Til marks um það heiðurs- samsæti, sem þeim var haldið eftir'messiu á Kálfafellsstað 22. sept., 17 sunnud e. Trin 1918, er sr. Pétur hafði þjónað brauðinu í aldarfjórðung. Steinþór á Hala (snemma mælskur oig til margskonar trúnaðar valinn) Sr. Sváfnir Sveinbjarnarson prófastur 1952-1963 flutti aðalræðuna og afhenti þeim hjóinum gjafir friá söfnuð- inum, sr. Pétri vandaðan iben- holtsstaf, silfurbúinn með gull- plötu, áletraðri: Með þökk fyrir 26 ára starf frá sóknarbörnun- um 1918. Frú Helgu afhenti hann armband og brjóstnælu, hina vönduðustu gripi og var letrað á þá nafn hennar með þökk frá sóknarbörnum. Hér skal ekki fleira rakið um liðna Kálfafellsstaðarpresta, Hönefoss, 15. sept. NTB. Þúsundþjalasmiðurinn Thor- björr. Egner (höfundur Karde- mommubæjarins og fleiri barna- leikrita, sem sýnd hafa verið á íslandi) hefur skrifa'ð nýjan gam anleik fyrir börn, sem frumsýnd- ur var í Hönefoss á fimmtudags- kvöldið. Leiknum, sem á norsk- unni nefnist ,Musikantene kom- mer til byen“ var afbragðs vel tekið, börnin í leikhúsinu hrifust með frá fyrsta augnabliki, hlógu og sungu, klöppuðu og stöppuðu í takt við tónlistina. Egner skrifaði leikinn að beiðni þjóðleikhússins norska. Sr. Jón Pétursson prófastur 1928-1944. enda þótt af nóigu sé að taka, ekki sízt því, sem sá gagnfróði maður, sr. Jón Pétursson kann frá þeim að segja. Þetta rifjaðist upp í sambandi við kirkjuhátíð- ina á Kálfafellsstað. Suðursveit á mikla framtíð fyrir sér eins og fleiri byggðir landsins. Þar er blómlegur bú- skapur í góðri fram-för, vænt fólk og félagslynt, sem tileink- ar sér tækni og umbætur á sviði landbúnaðarins ekki síðux en bændur a-nnars staðar. Samgöngu bætur hafa verið miklar í Aust- ur-Skaftafellssýslu hin síðustu ár og nú í sumar er lokið þar einum stærsta áfanga í sam- göngumálum, þar sem er brúki á Jökulsá á Breiðamierkursandi. Með henni opnast bílleiðin að austan til Öræfa og hún er jafn- framt einn stærsti áfangi.nn í hringveginum um landið. Þá er Skeiðarársandur með sínum stórfljótum einn eftir. Þótt sá kafli verði erfiður og torsóttur þarf ekki að efa, að hann verður sigraður innan fárra ára. Og þegar fólkið fer að ferðast á bílum sínum umhverf- is landið, þá ætti það ekki að sj'á eftir þeim tím.a, sem fer til að staldra við og skoða sig um í hinni fögru og sérkennilegu Suðursveit. GBr. Hann hefur líka samið lögin, teiknað búninga og leiktjöld og sjálfur var hann leikstjóri í Hönefoss. Lundúnum, NTB. Innanríkisráðuneytið í Lund- únum tilkynnti í dag, að stúik- ur, sem ráða sig sem matvinn- ingar (au pair) í Englandi eftir 1. janúar 1968, verði að hafa náð 17 ára aldri. Aldurstakmark þeirra 16.000 stúlkna, sem streyma til Englands ár hvert, að hjálpa brczkum húsmæðrum, hefur til þessa verið 15 ár. Kálfafellsstaður. Kálfafellsstaðarkirkja. Nýtt barnaleikrit Thorbjörns Egner — vekur hrifningu í IMoregi

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.