Morgunblaðið - 26.10.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. OKT. 1967

Útgefandi: Hf. Árvakur, R'eykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías J.ohannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Rifstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Símf 22-4-80.
1 lausasölu: Kr. 7.00 eintákið.
Askriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
STAÐA
A TVINNUVEGANNA
¥ sambandi við þær efnahags
aðgerðir, sem ríkisstjórn-
in hefur þegar komið í fram-
kvæmd, eða óskaða lagaheim-
ildar til, hefur sú spurning
eðlilega vaknað, hvað verði
um atvinnuvegina, sem við
erfiðleika eiga að stríða vegna
verðfallsins og aflabrests.
Það er auðvitað ljóst, að
atvinnuvegirnir hafa þegar
orðið fyrir þefrri kjaraskerð-
ingu, sem nú er talið óhjá-
kvæmilegt að nái til allra
landsmanna. Verðfallið hófst
á miðju s.l. ári, og það hefur
smátt og smátt verið að leggj
ast með vaxandi þunga á at-
vinnuvegina og að auki hef-
ur svo komið aflabrestur á
vetrarvertíð og erfið síldar-
vertíð að þessu sinni.
Nauðsynlegt er hins vegar
að menn geri sér ljóst, að enn
sem komið er liggja ekki fyr-
ir upplýsingar og gögn, sem
nauðsynleg eru til þess að
meta stöðu atvinnuveganna.
Það liggur enn ekki fyrir,
hver útkoman verður á síld-
veiðunum á þessu ári, þær
hafa síðustu vikur verið að
örfast og síldin er komin nær
landi. Óvíst er einnig um
verðlagið á þýðingarmiklum
útflutningsvörum okkar,
þannig að erfitt er að gera
sér grein fyrir, hver raun-
veruleg staða atvinnuveg-
anna er fyrr en þetta liggur
fyrir. Á þessu vakti forsætis-
ráðherra athygli í framsögu-
ræðu sinni fyrir efnahags-
málafrumvarpi ríkisstjórnar-
innar og upplýsti jafnframt,
að ýtarleg athugun færi nú
fram á afkomu sjávarútvegs-
ins og þá ekki sízt frystihús-
anna og viðræður væru hafn-
ar milli fulltrúa ríkisstjómar-
innar og Landssambands ísl.
útvegsmanna.
Það er þess vegna engin
röksemd gegn tillögum og
aðgerðum ríkisstjórnarinnar
í efnahagsmálum nú að
spyrja hvað verði um mál at-
vinnuveganna. Það liggur al-
veg Ijóst fyrir, að kjaraskerð-
ing er óhjákvæmileg. Ríkis-
stjórnin hefur lagt fram sínar
tillögur um það, með hverj-
um hætti sú kjaraskerðing
skuli verða og viðræður
standa nú yfir við launþega-
samtökin um það, hvort aðr-
ar leiðir séu vænlegri til þess
að ná sömu markmiðum.
Það mun svo koma í ljós
á sínum tíma, hver staða at-
vinnuveganna raunverulega
er og hverra aðgerða er þörf
þeirra vegna, en auðvitað er
það fullkomið ábyrgðarleysi
að gera ekki nú þegar nauð-
synlegar ráðstafanir til þess
að afgreiða greiðsluhallalaus
fjárlög og til þess að hin stór-
kostlega minnkun á útflutn-
ingstekjum landsmanna dreif
ist meðal allra.
ÍSRAEL OG
ARABARÍKIN
í standið í Austurlöndum
nær er enn mjög ískyggi-
legt, það sýna atburðir síð-
ustu daga einkar glögglega.
Fyrir nokkrum dögum sökktu
Egyptar stóru herskipi fyrir
ísraelsmönnum og ísraels-
menn hafa nú komið fram
hefndum, með því að eyði-
leggja olíustöðvar sem vinna
um 80% þess magns af
brennsluolíu og benzíni, sem
notað er í Egyptalandi.
Sovétríkin hafa á síðustu
mánuðum sent Egyptum mik-
ið magn af hergögnum, þann-
ig að ísraelsmenn halda því
nú fram, að Egyptum hafi að
verulegu leyti verið bætt upp
það tjón, sem þeir urðu fyrir
í hinni stuttu styrjöld í vor.
Allar tilraunir til þess að
koma á samningaviðræðum
milli þessara aðila hafa
reynzt árangurslausar til
þessa, en þó bendir margt til
þess að Arabaríkin séu nú
sveigjanlegri en áður í af-
stöðu sinni til ísraels, og hafa
þau látið í það skína, að þau
séu reiðubúin til samninga-
viðræðna undir leiðsögn
Sameinuðu þjóðanna. ísraels-
menn halda hins vegar fast
við það að tvíhliða viðræður
milli ísrael og Arabaríkjanna
séu eina leiðin til þess að
leysa vandamál þessara ríkja.
Þeir, sem samúð hafa haft
með ísraelsmönnum í átök-
um þeirra við Arabaríkin,
munu fastlega vona, að samn-
ingaviðræður strandi ekki á
því, að ísraelsmenn vilji ekki
hlýta leiðsögn Sameinuðu
þjóðanna í þessum efnum.
Það er einmitt tilgangurinn
með starfi Sameinuðu þjóð-
anna m. a. að setja niður
slíkar deilur og þótt stórveld-
in hafi oft á tíðum neitað af-
skiptum Sameinuðu þjóðanna
af málum sínum, ættu smærri
ríki eins og ísrael og Arabía
ríkin vissulega að ganga á
undan með góðu fordæmi í
þeim efnum.
HEIMILDAR-
KVIKMYND UM
STRÍÐSÁRIN
¥nnan skamms verður frum-
*■ sýnd hér á landi kvik-
Eftirmaöur Schweitzers
í Lambarene
ANDI Alberts Sdhweitzer
svífur enn yfir vötnum í
sjúkrahúsinu sem hairn stofn
setti og rak í Vestur-Afríku.
En margt hefui breytzt síðan
hann lézt og forgöngu um
þær breytingar befur ungur
svissneskur skurðlæknir haft.
Þessi tvö ár, sem liðin eru
síðan Schweitzer andaðist
hefur hinn ungi Svisslend-
ingur hafizt handa um samn-
ingu og framkvæmd tíu ára
áætlunar, sem felur meðal
annars í sér: að þjálfa og
leiðbeina ungum Afríkumönn
um í almennu hreinlæti og
heilsuvernd, aukin berkla-
varnarþjónusta, bygging nýrr
ar heilsuverndarstöðivar.
Flestum venjulegum mönn
um hlyti að vaxa í augum
að feta í fótspor Nóbelsverð-
launahafans, tónlistarmanns-
ins, læknisins, mannvinarins
og spekingsins Alberts Sch-w
eitzer. En svo er ekki með
dr. Walter Munz. Sjálfur lít
ur hann heldur ekki á sig
sem nýjan Schweitzer. En
hann hefur tekið við því
starfi, sem Schweitzer hafði
helgað krafta sína í Lamb-
arene og unnið við í 53 ár
ævi sinnar.
„Skylda okkar er að halda
áfram mannúðar- og líknar-
störfum hans, en reyna jafn-
framt að endurnýja sjúkra-
húsið og læknistæki, svo það
standist kröfur tímans", seg-
ir hinn 34 ára gamli læknir.
Nú þegar hefur nýtt skolp
leiðslukerfi verið lagt í
sjúkrahúsið, rafmagnskerfi
endurbætt og margt fleira í
undirbúningi. Og dr. Munz
segir, að þetta sé aðeins byrj-
unin.
Hann vill, að nýja heilsu-
verndarstöðin standi ekki að
baki slíkum læknamiðstöðv-
um eins og þær gerast bezt-
ar í stórborgum. Á nýja
sjúkrahúsinu skulu vera
tvær vel búnar skurðstofur,
röntgendeild og slysavarð-
stofa og fleira.
Hvort Dr. Schw'eitzer hefði
samþykkt þetta, er vafasamt.
Meðan hann lifði og einkum
seinni ár hans, sætti hann oft
gagnrýni fyrir það, að sjúkra
húsið hans fullnægði engan
veginn nútímakröfum. Að-
ferðir. sem þar tíðkuðust
vant. Úr mörgu var ekki
hægt að bæta. En sumt átti
rót sína að rtkja til þeirrar
erfiðast hafi verið að finna
hinn gullna meðalveg. Finna
það góða í hinu gamla og
það góða í hinu nýja og sam-
ræma þetta tvennt.
Dr. Munz hefur verið að-
dáandi dr. Schweitzer síðan
hann var ungur drengur. en
hann telur fáránlegt að hefja
Dr. Schwei'tzer í helgra
manna tölu eins og margir
hafa tilihneigingu til. Hann
var okkur jafn nálægur, raun
Albert Sheweitzer
væru úreltar og stundum
beiniínis varasamar og að
hreinlæti væri stórlega ábóta
föstu sannfæringar dr.
Schweitzer um, að margar
tillögur, sem fram komu um
umbætur, væru óraunhæfar
og óframkvæmanlegar á
þessum stað, og einnig kæmi
til frumstæðir lifnaðarhættir
sjúklinga hans, sem kæmu
í veg fyrir nokkrar breyting-
ar.
Dr. Munz hefur barizt við
marga fordóma og mörg ljón
orðið á vegi hans, síðam hann
varð yfirlæknir sjúkrahúss-
ins í febrúar, eða sjö mán-
uðum áður en dr. Schweitz-
er lézt. Dr. Munz segir, að
verulegur og mannlegur eins
og hver lifandi vera, hann
var enginn dýrlkigur né guð,
og hanin leit alidrei á sig sem
slíkan.“
Margar af venjum og regl-
um Schweitzers eru í heiðri
hafðar í sjúkrahúsinu, til
dæmis er tónlist jafnan í há
vegum höfð. En dr. Munz
segir: „Við vinnuim ekki
störf okkar hér vegna
þess að hann gerði það, held
ur vegna þess gildis, sem
stönfin sjálf hafa.“ Dr. Walter
Munz kveðst munu starfa
áfr.am við súkrahúsið í Lamb
erene, að minnsta kosti með-
an það þarf á kröftum hans
að halda og hann unir sér
vel þar.
Samsæri kommúnista
mynd sem gerð hefur verið
um hernámsárin 1940—1945
og er þetta heimildarkvik-
mynd, sem sett hefur verið
saman úr kvikmyndum, sem
Bretar, Þjóðverjar, Kanada-
menn og Bandaríkjamenn
tóku hér á landi á stríðsárun-
um. Þessi kvikmynd mun
vafalaust verða mjög fróð-
leg, ekki sízt unga fólkinu,
sem ekki man hernámsárin,
nema mjög óljóst, eða af af-
spurn og hún ætti jafnframt
að verða til þess að gera
mönnum enn frekari grein
fyrir nauðsyn þess að jafnan
séu varnir á íslandi.
Það var nánast tilviljun
ein að Bretar urðu fyrri til
en Þjóðverjar að hernema
ísland, en ef hinir síðar-
nefndu hefðu komið hingað
til lands áður, er Ijóst að
saga okkar á stríðsárunum
hefði orðið önnur og verri
en varð.
London, 24. okt. (NTB).
HAROLD Wilson skýrði frá því
í Neðri málstofu brezka þingsins
í dag að hann hefði sannanir
fyrir þvi að kommúnistar stæðu
að samsæri er miðaði að þvi að
ryðja stoðunum undan efnahag
Bretlands. Kom þetta fram í
svari forsætisráðherrans við
fyrirspurn um það hvort hann
styddi ummæli Raymonds Gunt-
hers verkamálaráðherra frá því
í fyrri viku varðandi fyrirætl-
anir kommúnista um að efna til
fjölda ólöglega verkfalla.
Gunther verkamálaráðherra
nýtur fulls stuðnings míns varð-
andi ummælin, svaraði Wilson.
Aðspurður hvort hann hefði
sannanir, svaraði Wilson aðeins:
„já“, en gaf engar frekari skýr-
ingar.
Gunther sagði í fyrri viku að
kommúnistar hefðu tekið upp
samstarf við róttæk vinstri öfl
innan brezku verkalýðssamtak-
anna í því skyni að gera að
engu vonir Breta um bætta
efnahagsaðstöðu. Tekið er sem
dæmi yfirstandandi verkfall
hafnarverkamanna sem nú hef-
ur staðið í fimm vikur. í Lon-
don og Liverpooi eru 15 þúsund
hafnarverkamenn í verkfalli, og
útflutningsvörur fyrir margar
milljónir sterlingspunda bíða t
höfnunum.
Tregur ofli
í Hrísey
Hrísey, 24. okt.
TÍÐ hefur verið stirð hér und-
anfarið og gæfti- stopular og
aifli tregur, þegar á sjó hefur
gefið.
Áfram er unnið að hafnargerð
inni og eru lýkur á því, ef veður
hamlar ekki, að lokið verði við
skjólgarðinn í byrjun næsta
mánaðar. _
Hér hatfa verið saltað 1900
tunnur á plani Guðmundar Jör-
undssonar. — FréttaritarL