Morgunblaðið - 04.11.1967, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. NÓV. 1967

Útgefandi: Hf. Árvakur, R'eykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Jphannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi: Þorbjörn Guðmimdsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Símf 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
STAÐREYNDIR UM
VERÐSTÖÐ VUNINA
jlleð hliðsjón af því, að
Framsóknarblaðið reynir
dag eftir dag að sannfæra
lesendur sína um, að ríkis-
stjórnin hafi blekkt landslýð-
inn með stefnu sinni í efna-
hags- og verðlagsmálum s.l.
ár er rétt að rifja nokkuð
upp gang mála.
Þegar verðstöðvunin var
gerð í fyrra var ákveðið að
hún skyldi gilda til 1. nóv.
nú í ár. Var það gert til þess
að hver sú stjóm, sem með
völd færi eftir kosningarnar
í júní, hefði gott svigrúm til
að undirbúa og marka stefnu
sína í efnahags- og viðskipta-
málum. Ef um kosninga-
brellu hefði verið að ræða,
eins og Framsóknarforingj-
arnir vilja vera láta, hefði að
sjálfsögðu verið nægilegt að
ákveða verðstöðvunina til 1.
júlí og þeirri ríkisstjórn, sem
þá yrði við völd, látið eftir
að glíma við vandann, enda
vissi enginn fyrir ári hvaða
stjórn yrði að afloknum
kosningum og að minnsta
kosti gerðu stjórnarandstæð-
ingar ráð fyrir, að það yrði
ekki núverandi ríkisstjórn.
Þegar verðstöðvunin var
ákveðin, var ljóst, að veru-
legt verðfall var orðið á ís-
lenzkum afurðum, en hins
vegar átti það eftir að aukast
stórum á þessu ári, og gat
enginn séð það fyrir. En fjár-
hagur ríkissjóðs var þá með
þeim hætti, að unnt var að
standa undir niðurgreiðslum
til að halda verðlaginu í skefj
um.
Verðstöðvuninni var vel
tekið af landsmönnum og
fróðlegt væri að vita, jafnvel
nú eftir á, hvaða ráð önnur
en verðstöðvunina stjórnar-
andstæðingar hefðu talið
heppilegri. Bezti dómurinn
um verðstöðvunina er sá, að
áreiðanlega munu flestir
menn, jafnvel nú eftir á, sjá
að hún var og er rétt stefna.
En er stjórnarandstæðingar
vilja halda öðru fram, þá
verða þeir líka að segja hvað
þeir hefðu fremur viljað.
Hinu er ekki að leyna, að
fyrir einu ári vissi enginn
maður, að erfiðleikar ís-
lenzku þjóðarinnar vegna
aflabrests og verðfalls mundu
verða svo miklir, sem raun
hefur á orðið. Auðvitað gat
mönnum ekki til hugar kom-
ið, að engin branda síldar
kæmi upp að landinu fyrr en
seint á haustmánuðum, og
fáir munu hafa talið, að verð-
fall afurðanna mundi verða
jafn mikið og raun varð á.
En vegna verðstöðvunar-
innar tókst að halda í horf-
inu, atvinnufyrirtækin gengu
og atvinna var nægileg, og
hjálpuðu þar til stórfram-
kvæmdir við Búrfell og
Straumsvík.
Hins vegar fær auðvitað
enginn mannlegur máttur
við það ráðið, að kjör þjóðar-
heildarinnar hljóti að versna,
þegar útflutningsverðmæti
minnkar um fjórðung eða
jafnvel þriðjung á einu ári.
Það skilur hvert mannsbarn,
og þess vegna gat ríkissjóður
ekki staðið undir sömu gjöld-
um og áður til að halda verð-
lagi niðri og treysta atvinnu-
vegina, svo að ekki yrði erfið-
leikaástand á vinnumarkaðn-
um.
Núverandi ríkisstjórn hef-
ur á hverjum tíma tekizt á
við þau vandamál, sem að
steðjuðu. Hún hefur leyst
hvern vanda svo, að aldrei
hefur efnahagsástand íslend-
inga verið betra og framfarir
aldrei meiri en á undangengn
um árum. Stjórnin er stað-
ráðin í að leysa líka þann
mikla vanda, sem við íslend-
ingar stöndum nú frammi
fyrir, og til þess nýtur hún
almenns stuðnings og mikils
trausts.
BREZKU
KOSNINGARNAR
k ukakosningarnar, sem
fram fóru í þremur kjör-
dæmum í Englandi og Skot-
landi s.l. fimmtudag hafa
vakið mikla athygli. Öll
voru þessi kjördæmi örugg
kjördæmi Verkamannaflokks
ins áður, en í kosningunum
tapaði flokkurinn tveimur
þeirra og hélt því þriðja með
naumindum.
í kosningabaráttunni beind
ist athygli manna fyrst og
fremst að kjördæmi því, sem
Winston S. Churchill, sonar-
sonur Sir Winstons Churchill
bauð sig fram í, en það hefur
lengi verið öruggt Verka-
mannaflokkskjördæmi og í
síðustu kosningum sigraði
Verkamannaflokkurinn þar
með rúmum 8000 atkvæða
meirihluta. Churchill náði
ekki kjöri, en meirihluti
Verkamannaflokksins er nú
aðeins rúmlega 500 atkvæði
og er það í sjálfu sér mikill
sigur fyrir hinn unga Chur-
chill.
Þau úrslit, sem mesta at-
hygli munu vekja í Bretlandi
og víðar eru stórsigur skozkra
þjóðernissinna í kjördæmi
einu nálægt Glasgow, en þar
náði frambjóðandi skozkra
Barnabók veldur deilum í Svíþjóö
ÞAÐ gerist ekki oft, að menn
ómaki sig til að gera veður
út af barna/bókum. Sinnuleysi
íslendinga um barnabók-
menntir er alræmit. Sömu
sögu er að segja um mörg
önnur lönd, að lítið er fylgzt
með þeim bókum, sem börn-
um er boðið til lestrar. Á
það jafnt við góðar og þrosk-
andi barnabækur sem og hin-
ar af lakara taginu. Nú hef-
ur það gerzt í Svíþjóð, að
deilur hafa risið vegna út-
komu bókar eftir sænsku
skáldkonuna Stina Hammer
og nokkur bókasöfn íhafa neit
að að setja bókina á útiána-
lista sinn.
Bókin heitir „Upp með
hendur“ og er nýlega komin
út í Svfþjóð. Barnabókasafn-
ið í Lundi hefur riðið á vað-
ið og neitað að hafa bókina
til útlána. Forráðamenn safns
ins færa þau rök fyrir afstöðu
sinni, að bókin sé srvo léleg,
að satfnið telji sig ekki geta
roælt með henni við hina
ungu viðskiptavini sína. Mikl
ar umræður hafa orðið um
gildi bókarinnar eftir þessi
viðbrögð þeirra í Lundi, og
búizt er við að reglur safns-
ins verði teknar til endur-
skoðunaT.
Leitað hefur verið álits hjá
ýnosum þekktum höfundum
og þeir beðnir að láta í Ljósi
skoðun sína á bókinni.
Skáldkonan Gunnel Lindé
segir: „Mér finnst bókin stór-
merkileg og óskiljanleg sú
ráðstöfun að hafa hana ekki
á bókasafninu. Ég er hrædd
um, að þetta hljóti að vera
á misskilningi byggt“.
B arnabókag agn rýnandinn
Margareta Strömstedt sagði,
að næsta furðulegt mætti telj
ast, að bókasafnið skylidi allt
í einu taka upp á því að
banna þessa einu bók. Hingað
til hefði ekki verið vandað
ýkja mikið til vals á þeim
bókum, sem safnið hefur til
útlána.
„Upp með hendur" fjallar
um árásarhneigð og stríðs-
leiki hjá börnum og reynt
að tengja gerðir barnanna í
sögunni við þá atburði, sem
eru að gerast í heiminum.
Skáldkonan Stina Hammar
fékk í fyrra verðlaun úr sér-
stökum barnabókasjóði fyrir
barnabókina „Tveir úr fjöl-
skyldunni".
Bókasafnsfélagið AB, sem
er þjónustufyrirtæki, velur
úr bókum, sem gefinar eru út
í landinu og lætur síðan
binda þær inn í sérstakt bóka
safnsband. Eru vdðkomandi
bækur síðan seldar bókasötfn-
um með hagstæðum kjörurn,
Að sjálfsögðu eru bókasöfn-
in ekki skuldbundin til að
taka við öllum bókuim, sem
fyrirtoekið býður fram, og
þau hafia sömuleiðis frjálsar
hendur til að kaupa aðrar
bækur til safnanna.
Margir hafa látið í Ijós
hneykslun á þessu framtaki
safnsins í Lundi og farið
hörðum orðurn um þessa ráð-
stöfun.
Harriet Alfons, ristjóri,
sagði:
— Við höfum sérhætft okk-
ur í útgátfu fyrsta flokks
barnabóka og við höfum allt-
af getað verið vdss um, að
flestar ef ekki allar okkar
bækur kæmust á barnabóka-
söfn til útlána fyrir yngri les
endurna. Útgáfan að „Upp
með hendur" var vandlega
undirbúin, við ráðfærðum
okkur meira að segja við
barnasálfræðinga og báðum
þá að segja álit sitt á bók-
inni. Allir voru þeir sam-
mála um verðleika hennar og
bókin væri ágætt verk verð-
launaihafans Stina Hammer
og tæki tfram bók hennar, sem
hún hlaut verðlaun fyrir á sl.
ári og almenna viðurkenn-
ingu.
Á bókasafninu í Luindi
hvika menn ekki frá afstöðu
sinni. Lillemor Aldén sagði
að safnið hefði fengið tveim-
ur lektorum bókina í hendur
til ytfirlesturs. Báðir lögðust
eindregið gegn bókinni. „Eft-
ir ósk frá bókaútgáfiunni feng
um við þriðija lektorinn til
að lesa „Upp með hendur“ og
tók hann hiklaust í sarna
streng. Vítavert væri að gefa
bókina út og því fráleitt að
hafa hana á safni, þar sem
börn hefðíU aðgang að henni“.
þjóðernissinna kosningu. Er
þetta í annað skipti, sem
skozkur þjóðernissinni tekur
sæti í brezka þinginu, hið
fyrra skiptið var á árinu
1945 en sá sem þá var kjör-
inn sat aðeins nokkra mán-
uði á þingi.
Þessi sigur skozkra þjóð-
ernissinna mun vafalaust
leiða til mikilla umræðna um
það hvort skozka þjóðernis-
sinnahreyfingin sé að fá byr
undir báða vængi. Um það
getur raunverulega enginn
sagt, og vert er að minnast
þess, að frjálslyndi flokkur-
inn vann frægan sigur í kosn-
ingum í Orpington fyrir
nokkrum árum, sem talin var
vísbending um, að Frjáls-
lyndi flokkurinn værj á ný
að hefjast til vegs í brezkum
stjórnmálum, en reyndin hef-
ur orðið önnur. Þess vegna
hljóta menn að taka með
fyllstu varúð vangaveltum
um afleiðingar af sigri hinna
skozku þjóðernissinna.
Sú megin ályktun, sem
draga verður af úrslitunum
í þessum aukakosningum er
sú, að Verkamannaflokkurinn
standi nú mjög höllum fæti
meðal brezkra kjósenda og
að íhaldsflokkurinn sé í stór-
sókn. í þriðja kjördæminu
sem aukakosningar fóru fram
í, vann íhaldsflokkurinn stór-
an sigur og þótt Winston S.
Churchill hafi ekki náð kjöri,
verður með engu móti sagt,
að þar hafi ekki einnig verið
um verulegan sigur íhalds-
flokksins að ræða.
Margt mun stuðla að hinni
lélegu stöðu brezka Verka-
mannaflokksins nú, efna-
hagsaðgerðir ríkisstjórnar-
innar hafa ekki reynzt vin-
sælar, en einnig verður að
hafa í huga, að traust manna
á Bretlandseyjum til Wil-
sons, forsætisráðherra, hefur
mjög rýrnað og hefur það
ekki síður átt sinn þátt í kosn
ingaósigri Verkamannaflokks
ins.
— Þriðji hver
Framhald af bls. 3
Formaðurinn sagði, að rá'ðlegg
ingar- og upplýsingaþjónusta sú,
sem félagið rekur í Veltusundi
3, hefði gengið vel og aðsókn
verið góð. Er það Kristín Gúst-
afsdóttir, félagsráðgjatfi, með sér-
menntun á sviði geð.sjúkdóma,
sem annast þá þjónustu. Hún
sagði Mbl., að þangað leituðu
bæði fyrrverandi sjúklingar, að-
standendur sjúkra og ýmisir
fleiri, sem við örðugleika ættu
að etja. Verksvið hennar væri,
eins og nafnið benti til fyrst og
fremst, að ráðleggja og leiðbeina
fólkinu, og greiða fyrir því með
alls kon.ar hagnýtum upplýsing-
um.
Tómas Helgason, prófessor
sagði nokkur orð og lagði álherzlu
á það, hve geðsjúkdómar og
ýmsir fylgikvillar þeirra væru
þjóðinni dýrir. Ekki væri fráleitt
að ætla, að geðsjúkdómar kost-
uðu okkar því sem næst hálfa
milljón á degi hverjum, ef allt
væri talið með, reksturskostnað-
ur þeirra fáu sjúkra-húsa, sem
fyrir hendi eru, vinnutap sjúkl-
inganna og ótal margt fl-eira, í
því samibandi. Prótf. Tóinas s&gði,
að til að fullnægja þörflnni
þyrftu 350 ný sjúkrarúm að bæt-
ast við. Hins vegar vœri þes-s
einnig að gæta, að ekki dygði
það eitt, heldur væri skorbur á
sérmenntuðu starfsfólki tilfinn-
anlegur. -Hann bætti við, að það
væri verðugt verkefni fyrir ungt
og áhugasaimt fólk að leggja fyr-
ir sig einhverjar þeirra greina,
sem hér um ræddL Próf. Tóm-
as minntist lítiilega á, að sem
betur færi hafi viðhorf almenn-
ings til geðsjúk'dóma beytzt
mjög síðustu ár, fólk væri ekki
lengur eins feimið og hlédrægt
og leitar sér lækninga, enda talið
að þriðji hver maður þuirfi ein-
hvern tíma á lífsleiðinni á að-
stoð að halda vegna geðrænna
kvilla. Nú færi miiklu fleiri sjukl-
ingar um sjúkrahúsin á ári
hiverju en fyrr, flestia' væru
skamma-n tíma á sjúkrahúsun-
um þar sem mörg ómetanieg
lyf hefðu komið á markaðinn
og orðið til mikillar hjálpar í
baráttunni við sjúkdó-ma þess-a.
Hinu væri ekki að leyna, að
enn væru nokkrir geðsjúkdóm-
ar, sem læknarnir réðu ekki
við og því bættust að sjálfsögðu
nokkrir langlegusjúklingar við á
hverju ári.
Að lokum sagði Sveinn R.
Hau'ksson, menntaskólanemi, frá
starfsemi „Tengla“. Upphafið að
hreyfing.u þessa-ri hefði orðið
haustið 1005, er nokkrir mennta
skólanemar hefðu farið að vinna
á Kleppi eftir viðræður við
Tómas Helgason og fleiri ráða-
menn þessara mála. Þetta hefði
í byrjun verið hópstartf, nem-
endur hefðu farið inn að Kleppi,
talað við sjúklinga og tekið þátt
í kv-öldvökum hjá þeim. Síð-an
hefði þetta smám saman þróazt
í einstaklingssta'rf. Segj-a mœtti,
að Tenglar séu hreytfing ungs
fólks, sem hefur þá hugsjón að
vinna að þjóðfélagsábyrgð.
Þeirn hefði fundizt þörfin brýn-
ust þar sem geðverndarmál voru
og hefðu því sinnt þeim einvörð-
ungu hingað tiL