Morgunblaðið - 29.02.1968, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. FEBRÚAR 196«
7
í dag er hlaupdrsdagur
í DAG ©r hlaupársdagur, ein
sjaldgæfasti dagur ársins, því
aff hann ber affeins fyrir 4.
hvert ár, og þó alls ekki allt-
af.
Viff leituffum því eins og
oft áffur til Almanaks hins is-
lenzka Þjóffvinafélags, en í
árgangi þess frá 1961, er á-
gætlega skrifaff um tilkomu
hlaupársdagsins og tökum viff
okkur það bessaleyfi aff birta
þá kafla, sem um tilkoipu
hlaupársdags fjalla, en frá
þeim kafla hafa þeir gengiff
prófessorarnir Trausti Einars
son og Leifur Ásgeirsson.
Kaflinn um hlaupársdag-
inn er á þessa leiff:
„Ná'ttúrulegar höfuðeining-
ar tímatals eru árið og sólar-
hrin’gurinn, en einnig mánuð-
urinn. þ.e. „tunglmánuður",
tíminn milli tveggja tungl-
kvei'kinga.
í daglegu lífi verða þessar
einingar ekiki notaðar ólbreytt
ar þégar a.f því, að fjöldi sól-
arhringa í ári og mánuði eru
ekki heilar tölur, og ekki
ganga heldur mánuðir upp í
ári. I>ví vérður að hnika ein-
inigunum tii, og að forðast
rugling verður að setja um
það fastar reglur. Slíkar regl-
ur hafa verið með ýmsu
móti á liðnum timum, jafnan
ófullkomnar að einhverju
leyti, og eru það raunar enn
í dag.
Tími sýnilegrar umferðar
um jörð er diálítið breytileg-
ur, og er því sem tímiasetn-
ing notaður meðalsólarhring-
ur, hér framvegis einnig
nefndur daigur fyrir stuttleika
sakir. f „sönnu“ ári, umferð-
artíma jarðar um sól, eru þá
365.2422 dagar, eða 5 stunidir,
48 mínútur og 46 sekúndur
umtfram 365 heila daga. Árið
1961 telst hefjast kl. 12 (eða
0) á miðnætti aðfaranótt hins
1. janúar, og er þá sönnu ári
ek'ki lolkið fyrr en klukkan
tæplega 6 að morgni hins 1.
janúar 1962. Slíkt timatal
væri illa hæft til almiennings
nota. Fyrir því setti Júíus
Cæsar þá reglu í Rómaveldi,
að ár þ.e. þau tímabil, er svo
nefndust, skyldu vera mis-
löng, og skyldu þrisvar í röð
365 dagar teljast eitt ár, en þá
toma eitt hlaupár með 363
dögum. Er talið, að tímatal
með þessum. álkvæðum, kallað
„júlíainskt", eða stundum
,gamli stíll“, hafi gengið í
gildi 1. janúar það ár, sem nú
er kallað 45 f. Kr„ Meðal-
lengd þessara lögbundu ára
var samkvæmit því 365,25
dagar, og var lengd hins
sanna árs þá ekki kunn með
meiri nák'væmni. Mismun-
urinn hlaut þó að segja til
sín, er frá leið, og einkum
varð mönnum það ljóst, að
jafndægur urðu fyrr en vera
átti samkvæmt tímatalinu. Á
kirkjuþinginu í Nikeu árið
325 var ákveðið, að vorjafn-
dægur skyldu framvegis hald-
in 21. marz, sem var réttur
vorjafndægrada'gU'r á þeim
tíma. En sjálf .ástæðan til frá
vikanna var mönnum ekki
ljós, og þau kiomu að nýju og
fóru vaxandi.
Lengd ársins var loks leið-
rétt árið 1582 undix yfir-
stjórn Gregoríusar páfa 13.,
og er hið nýj tímatal kailað
„gregoríanskt“ eða ,,nýi stíll".
Hlaupársreglan varð nú sú,
að á 4 öldum yrðu 97 hlaup-
ár, og voru felld niður hlaup-
ár, þegar ártalið er deilanlegt
með 100, nema þegar 400
ganga upp í því. Á tímabilinu
1601—2000 var þvi hið fyrsta
hlaupár 1604, þá 1608, 1612
o.sfrv., og hið síðasta verður
árið 2000; árin 1700, 1800 og
1900 voru ekki hlaupár. Rm-
inn í sönnu ári umfram 365
daga nemnur nú samtals á
400 árum 400 x 0,2422 = 96,88
dögum, sem munar aðeins
0,12 dögum frá því, sem talið
er í nýja stíl, en hins vega-r
3,12 dögum frá gamla stíl,
svo að frá Nikeuþingsins nam.
skekkjan nálægt 10 dögum,
sem otftaldir hötfðu verið til
hinna liðnu ára. Ekki var
hægt að skila þeim aftur, en
hægt var að hækka dagsetn-
ingar með þvi að hlaupa yfir,
og var svo gert, næsti dagur
eftir 4. október 1582 í gamla
stíl varð 15. október í nýja
stíL Vorjatfndægur, sem fyr:r
breytinguna bar upp á 11.
marz, urðu nú að nýju 21.
marz.
í löndum Danateonungs var
nýi stíll lögleididur árið 1700,
og varð nú að fella burt 11
daga. Á íslandi var sunnu-
dagur næst eftir laugardag
16. nóvember teallaður 28. nó
vember. Dagsetningarnar 17.
—27. nóvember 1700 féllu því
út úr sögu íslands.
Hér í almanakinu hefur
hlaupársdagur að undanförnu
verið settur 25. febrúar, og er
,um það þessa sögu að segja:
Fyrir tímatal Cæsars var í
Róm marz fyrsti mánuður
ársins, eins og enn ksmur
fram í nöfnunum september,
októiber, nóvember desemþer
sem. þýða sjöundi, áttundi, ní-
undi, tíundi mánuður. Um
eitt skeið höfðu Rómverjar
haft aðeins 10 mánuði með
rúmlega 300 dögum, og er
notkun slíks tímatals torskil-
in. Síðar bættust 'við tveir
mánuðir, janúar og febrúar,
og urðu ellefti og tólfti mián-
uður ársins. Árið varð þó
ekki nema 355 dagar, sem er
svo til nákvæmlega 12 tungl-
mánuðir. Til uppbótar var
bætt inn einum mánuði ann-
að hvert ár, með 27 og 28 dög-
um á víxl, að talið er. En um
leið var klippt aftan af febrú-
ar, þannig að þessi ár var
hann aðeins 23 dagar, og var
síðasti dagurinn, 23. febrúar,
hátíðisdagur og kallaðlur Ter-
minalia. Við hann var skeytt
autea þeim, sem árið hlaut, og
þessi venja kom Cæsar til
þess að setja hlaupaársdag-
inn á 24. febrúar, þó að hann
jafnframt léti árið hefjas 1.
janúar og gerði mánaðanöfn-
in september-desember að
rangnefnum. Miðdalateirkjan
setti hlaupárdag jafnam á 24.
febrúar, og var Matthías-
messa í hlaupárum færð frá
þeim degi til 25. febrúar. En
á íslandi var þessu hagað
öðruvísi, því að þar var á-
kveðið með lögum, að Matt-
híasmessa skyldi vera föst og
hlaupársdagur vera settur á
25. febrúar. Meðan ísienzka
almanakið var gert í Kaup-
mannahöfn, var fylgt alþjóð-
legri venju og hlaupársdagu
settur 24. febrúar og var svo
gert 1920. En almana'kið um
næsta hlaupaár, 1924, var
gert hér á landi og hlaup-
ársdagur settur eftir fornri
íslenzkri venju“.
Árni Guðmundsson frá Brekku
í Dýrafirði verður 92 ára hinn
29. febrúar.
10. febrúar voru gefin saman
í hjónaband í Neskirkju af séra
Frank M. Halldórssyni ungfrú
Marit Davíðsdóttir og Páll Gríms
son. Heimili þeirra er að Sund-
laugavegi 16. (Birt aftur vegna
misritunar).
Þann 3. jan. voru getfin sam-
an í hjónaband af séra Þorsteini
Bjrnssyni ungtfrú Oddný Sigurð
ardóttir og Ólgfur Smæbjörns-
son- Hermili Þeirra er að Háa-
gerði 45, Rvfk.
(Studio Guðmundar, Garða-
stræti 8 — Reykjavík.
sími 20900)
Akranesferöir Þ. Þ. Þ.
Frá Akranesi mánudaga, þriðju-
daffa, fimmtudaga og lauffardaga
kl. 8, miðvikudaga og föstudaga
kl. 12, sunnudaga kl. 4.15.
Frá Reykjavík kl. 6 alla daga
nema laugardaga kl. Z og sunnu-
daga ki. 9.
Loftleiðir hf:
Leifur Eiríksson er væntanlegur frá
Luxemborg kl. 0100, í nótt. Held-
ur áfram til NY kl. 0200. Guðríður
Þorbjarnardóttir er væntanleg frá
NY kl. 0830, í fyrramálið. Heldur á-
fram til Luxemborgar kl. 0930. Þor-
finnur karlsefni fer til Óslóar, Kaup
mannahafnar og Helsingfors kl.
09230, í fyrramálið.
Hafskip hf.
Langá fór frá Keflavík 24. þ.m. til
G-dynia. Laxá fór frá Fás-krúðsfirði
í gær til Gautaborgar. Rangá er í
Ham'borg. Selá fór frá Reyðarfirði
24. þ.m. til Lorient, Rotterdam, Ant-
werpen og Hamborgar.
Skipaútgerð rikisins
Esja er á Austurlandshöfnum á norð
urleið. Herjólfur fer frá Vestmanna-
eyjum kl. 21.00 í kvöld til Re.ykjaví-k
ur. Bliikur er á leið frá Austfjörðum
til Reykjavlkur. Herðubreið fór frá
Reykjavík kl. 24.00 í gærkvöld vest-
ur um lan-d í hringiferð. Árvakur
fór frá Reykjavíik í gær vestur um
til ísafjarðar.
Skipadeild SÍS
Arnarfell er væntanlegt til Reykja-
vílkur á morgun. Jökulfell er í Rott-
erdam. Dísarfell er í Rotterdam.
Litlafell losar á Vestfjörðum. Heiga-
fell fór í gær frá Akureyri til Rott-
erdam. Stapafell er í Rotterdam.
Mælifell er væntanlegt til Reykjavik-
ur 2. marz.
Eimskipafélag íslands
Bakkafoss fer frá Gautaborg 4. þ.
m. til Kaupmannahafnar. Brúarfoss
fór frá Siglufirðt í gærkvöldi 28. þ.
m. til Húsavíkur, Akureyrar og
Keflavíkur. Dettifoss fór frá Lyse-
kil 27. þ.m. til Gdynia, Ventspils og
Kotka. Fjallfoss fór frá NY 27. þ.
m. til Norfolk og NY. Goðafoss fór
frá Akureyri i gær 28. þ.m. U1 Siglu
fjarðar, Seyðisf jarðar, Norðfjarðar,
Eskifjarðar og Fáskrúðsfjarðar. Gull
foss fór frá Kaupmannahöfn í gær
28. þ.m. til Kristiansand, Thorshavn
og Reykjavíkur. Lagarfoss fór frá
Þingeyri í gær 27. þ.m. til Patreks-
fjarðar, Tálknafjarðar, Bíldudals, ísa
fjarðar og Akureyrar. Mánafoss fór
frá Hull í dag 29. þ.m. til Leith og
Reykjavíkur. Reykjafoss fór frá Ham
borg 27. þ.m. til Skien, Moss, Dsió
og Reykjavíkur. Selfoss fór frá NY.
í gær til Reykjavíkur. Skógafoss er
í Reykjavík. Tungufoss fór frá Kaup
mannahöfn 27. þ.m. til Thorshatn og
Reykjavikur. Askja fór frá Rcykja-
vik í gær 28. þ.m. til Siglufjarðar og
Raufarhafnar.

GEN&ISSKRANINQ
Nr. 20 - 23. fobrúar 1968.
Skráð fra Flnlng Kaup Sala
27/11 '67 .1 Bandar. dollar 66,93 57,07
23/2 '68 1 Storllngnpund 137,09 137,43
2/2 \ Kanadadolljar 52,36 52,50
. 8/2 - 100 Oanskar krónur 763,34 785,20
27/11 '87 100 Norskar krónur 796,92; 798,88
20/2 '68* 100 Sænskar krónup 1.101,451,104,15
2/2 - • íoo Finnsk mörk 1.358,711.362,03
29/1 - 100 Fransklr'fr. 1.157,001.159,84
8/2 - 100 Bolg. frankar Í14,72 115,00
22/1 - 100 Svlssn. fr. 1.309,701.312,94
16/1 - 100 Cyllinl 1.578,651.562,53
27/11 '67 100 Tt'kkn • kr. 790,70 792,64
1/2 '68 100 V.-þýrk BÖrk 1.421,851.425,39
29/1 - 100 Lírur 9,11 9,13
8/1 - 100 Austurr. sch. 220,10 220,64
13/12 '67 100 Posotar 81,80 82,00
27/11 . 100 Roikningskrónur-
Vörusklptalönd 99,86 100,14
• • 1 Rolkningspund-
Vörusklptalönd 136,83 138,67
Broytln* Iri aíðustu skránlngu.
íbúð óskast Einhleyp reglusöm kona óskar eftir lítilli íbúð. Uppl. í síma 22150. Konur athugið Tek að mér nudd m.a. megr unarnudd og partanudd. Uppl. í síma 12310.
Gloria gloria Sþnderborg-garnið er k-orn- ið. Sérstaklega fallegir litir Þorsteinsbúð, Snorrabraut 61, og Keflavík. Ekta loðhúfur mjög fallegar á börn .og unglinga. Kjius'ulag með dúskum. — Póstsendum. — Kleppsvegj 68, 3. h. t. v. Sími 30138.
Vil kaupa góðan 4ra-5 manna bíl Ekki eldri en model ’60. Tilboð 1-eggist inn á blaðið fyrir 10. næsta má-naðar, merkt: „Góður bíll, 2948“. Hús til flutnings til sölu. Uppl. á kvöldin í síma 40352.
íbúð óskast Kona gift Bandaríkjamanni óskar eftir lítilli íbúð. Upplýsingar í síma 35682 eftir kl. 8 næstu kvöld.
BMB
Sími 14226
Til sölu
Lítið einbýlishús þrjú herb. og eidhús ásamt bíl-
skúr upphituðum, á góðum stað í bænum, laust
nú þegar. Mjög hagkvæm útborgun.
Fasteignasala og skipasala,
Kristjáns Eiríkssonar,
Laugavegi 27. — Sími 14226.
Tækifæriskaup
Seljum meðan birgðir endast lítið gallaðar gang-
stéttarhellur á lágu verði.
RÖRSTEYPAN, H.F.
Sími 40930.
Skrifstofustúlka óskast
til fyrirtækis í Garðahreppi. Enskukunnátta nauð-
svnleg. Tilboð er greini menntun, aldur og fyrri
störf óskast sent Mbl. sem fyrst merkt: „Þag-
mælska 2946“.
Einbýlishús - Hafnarf jörður
Til sölu mjög gott einbýlishús með mjög fallegum
garði við Hringbraut. Á efri hæð eru 3 svefnherb.
með skápum og baði. Á neðri hæð, samliggjandi
stofur, eldhús og snyrtiherbergi. f kjallara þvotta-
hús ,geymslur og 3 herb. sem nota mætti sem íbúð.
Sktp & Fasteígnír
AUSTURSTRÆTI 18 • SÍMI 21735 # EFTIR LOKUN 36329
r
Holland - Island
Skemmtikvöld í Tjarnarbúð föstudaginn 1. marz kl.
21.
Meðal skemmtiatriða, hollenzkir dansar. — Dans
á eftir.
Félagar fjölmennið og takið með ytekur gesti.
STJÓRNIN.
CORTIIMA ‘67 óskast
Vi1 kaupa CORTINA ’67, helzt 4ra dyra. Skipti á
Volkswagen koma til greina.
Uppl. í síma 21864 eftir kl. 7.