Morgunblaðið - 25.05.1968, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 25.05.1968, Blaðsíða 8
8 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. MAI 1968. ópfái ••• Geta kettir orðið alkoholistar? in líknarfélög er samJbæriIeg gætu talist dýraverndunarfé- laginu í málefnum kattanna, engin ábyrg öfl, er teldu málið sér það skylt að þeim fyndist taka því að láta sig það nokkru skipta. Sjá allir að á þessu verður að ráða bót. Við erum hvert cxg eitt ábyrg gagnvart samtoorgar- anum og verðum því að fylkja okkur til þeirra aðgera, sem hvert vandamál kallar á. Fáir myndu lá dýraverndarfélaginiu þótt það gripi til henginga ef bindindi eða öðrum róttækum ráðstöfunum væri ekki sinnt meðal hinna áfengissjúku katta. En hvað okkur sjálf á- hraerir þá ibúum við yfiir ó- mældri reynslu, sem byggð er á áratuga raunihæfum rann- sóknum og tilraumiuim á drykkju venjum og viðbrögðum allra stiga meðal allra stétta. Heng- ing réttlætist því alls ékki — við kunnium mikílu betri ráð. Við þurfurn aðein-s að samein- ast til átakanna, stofna okkar eigið „slysavarnafélag" — ís- lenzkar Almannavarnir gegn Ofdrykkju og Alkobolisma. Með beztu kveðju, Alkoholisti. SUMUM leiðast svo fyllibyttur og finnst þær vera svo fjarri sér að þeir nenna ekki að hugsa heilibrigða hugsun um þeirra hag. Þeir afgreiða þær bara með ræfilsstimpliinium, eða þá með afskiptalausri vorkiunnsemi. — Öðrum leikur forvitni á að vita hvort nokkur fótur geti verið fyrir því, sem altaiað er: að fyllilbyttunni sé ekki sjálfrátt, hún sé sjúkiingur, haldin alko- holisma — og að sjálfsagt sé að atfhiuga það nánar. Þannig var mieð vísindamann inn, sem safnaði að sér sextán köttum í þessum tilgangi. Fleiri kietti náði hann ekká L Hann hatfði ekki ráð á mönnum til að gera atihuganir sínar á, en þar sem hann vissi að margt er likt i eðli katta og manna valdi hann kettina, enda hægara að hafa herndur í hári þeirra með- an á tiiraununum stóð. Hann útbjó þeim 16 búr, og 1 hverju þeirra kom hann fyrir Ijósastæði og matarkassa, sem með sérsftökum útbúnaði var bæði hægt að opna og læsa lutanfrá. Hann setti einn kött í hvert búr, og æfði þá þannig að er hann kveikti ljósið opnað- iist matarkassinn, og kötturinn átti greiðan aðgang til fæðunn ar. Næst setti hann rofa á gólf hvers búrs, og nú urðu kettirn ir að læra- að kveikja sjálfir á perunni með því að stíga á rofann. Þegar kviknaði á ljós- inu gátu þeir svo opnað matar- kassann. Svo fullkomnaði hann loks kerfið með því að setja rofa upp á vegg í seilingarhæð fcattarins. Nú urðu kettirnir að læra að þrýsta á þann rofa tii að kveikja ljósið, sem leididi til þess að lokið á matarkassanum ]iét undain. Þessd þótti köttun- um lang erfiðasta þrau/tin. Þegar búið var að þauœfa kettina í þessuim kúnstum var kominn tími til að framkvæma fyrstu tilraunina af þrem. Fyrsta tilraunin fólst í því að iinn í hvert búr var sett skál með nýmjólfc er menguð hafði verið áfengi þannig að hún ©tóð 10% að að alkobolmagnd. Eng- inn kattanna snerti ótilneyddur við þessari blöndu, svo grípa varð til þeirra ráða að dæla sjússinum í þá með maga- slöngu, því kettirnir urðu að finna á sér svo tilraunin gæti hafizt. Strax og áfengisábrifa fór að gæta var farið að athuga hvort þau hefðu nokkur áhrif á fcunnáttu kattanna. Fljótlega kom í ljós að flestir höfðu þeir misst tökin á veggrofanum — einmitt því atriðinu, sem erfið- ast hafði reynzt þeim allsgáð- lum. Hinar þrautirnar leystu þeir. En þegar betur sveif á Þá, fataðist þeim líka leiknin við gólfrofamn, en hlýddu þó éfram ljósmerkinu til matairins væri það gefið. Og loks, þegar kattarlúrurnar voru orðnaT vel fullar botnuðu þær ekki neitt í neinu, og gáfu allt upp á bát- inn. Niðurstaða þessarar fyrstu tilraunar varð þessi: 1. Vegna áfengisáhrifanna gleymidu kettirnir því sem þeir höfðu lært. 2. Fyrst gleymidu þeir þvl, sem þeir voru nýbúnir að læna, og erfiðast hafði reynzt þeim að til- einka sér, en síðar hinu auðveldara. Langt er sáðan vísindamenin hefir mjög svipuð áhrif á menn og skepnur. Vísindamaðurinn okkar ályktaði því, að þegar maðurinn væri orðinn slomp- aður, gleymdi hann fyrst því, sem hann síðast lærði, en það eru venjulega þau atriði, sem mæmuist dómgrednd hans bygg- ist á. Þegar betur svífur á hann dofna uppeldisáhrifin, og þá er öllu sleppt lausu. Skankarnir ganga eins og mylluvængir og hnefarnir skera loftið. Það er eins og taumihald menntunar og uppeldis hafi gufað upp. Þegar ölvunim hafði náð hámarki að því er virtist skjögruðu kettirn ir urrandd til og frá, — þótt urrið sé þeim annars ekki eig- inlegt. — Á því tmá marka að enginn munur er á mönnum og köttum, þegar ölvunin hefír náð ákveðnu hámarki. Allra síð- asta stigið, sem þó ekki var reynt á köttumum, snertir önd- unina, — en það er annað má'L Þegap kettirnir böfðu náð sér eftir fyrstu rispu fudlvissaði læknirinn sig um að þeir kynnu enn þær kúnstir sem hann hafði kennt þeim í upphafi. — Hann tók nú að undirbúa næstu j hafa veitt því athygli að áfengi tilraun með því að hrekkja þá eftir vissum reglum. Þegar þeir opnuðu matarkassann þá ýmist fengu þeir rafstraum eða sterkri þrýstiloftgusu var beint að þeim. Þessu var, með ýms- um tilbrigðum, haldið áfram eftir nokkuð flóknu kerfi, þang að til þeir voru orðniæ svo hvekktir að þeir þorðu varla sig að hræra, og hvorki að éta né drekka. Þá var mús sett inn til þeirra. En jafnvel henni þorðu þeir alls ekki að snerta við. Nú var þeim gefið svolítið brennivínstár, svona rétt til að stímu'lera taugarnar. Þá stóð ekki á viðbrögðunum. Þeir léku sér að því að stjórna ljós- inu og átu eins og kettir, En þegar áhrifanna hætti að gæta sótti allt í sama eymdarhorfið á ný. Með því að koma af stað innri baráttu milli hræðslu og matarlöngunar taldd vísinda- maðurinm sig haifa kveikt á- hyggjur hjá köttunum, en til að sefa áhyggjur nbtar margt fólk einmitt áfengi. Óvissan um hvort hann fengi mat eða straium, þegar hann opnaði kassanm, ruiglaði köttinn svo í ríminu að hann bæði ruiglaðist í eðli sínu og gleymdi ölliti, sem hann hafði lært, og evo kjark- lauis varð hann, að hann virtist varla þora að vera tiL En væri dreypt á hanm svolitlu tári lék allt í l'Oppum hans og hann viidi helzt sleikja þrælbeinið, sem iliék sér að tilfinningum, hans. En þegar áfengisálhrifin rénuðu hvelfdust áhyggjurnar yfir hamn á ný, og jafmharðan gleymdi hann öllum lærdómin- um og miissti matarlystina í þokkabót. Hafa ekki margir reynt að drekka frá sér áhyggjur, en set ið uppi með þær hálfu verri, þegar af þeim rann. En maður- inn er þó það betur settur en kötturinn að hann getur rætt vandamáJIið við prestinn sinn eða lækninn — en kötturinn síður. Þessu hættir mönnum til að gleyma. Þá var þriðja tilraunin eftir. Tilgangurinn með henni var sá að reyna að komast að raun um, hvort köttumum langaði til að „hadda áfram“ eftir að foúið var að venja þá við áhrifin. Magaslangan var enn á ný tek- in í motkun, því allsgáðir sneyddu kettimir alltaf hjá 'blöndunni, og var þeim haldið mjúkum í nokkra daga. Síðan var tveimur skálum stungið inn í hvert búr, og var klára ný- mjólk í annarri en 10% blanda í hinmi. Þá þurfti ekki lengur að sökum að spyrja. Drykkju- ávaninn sagði fljótlega til sín. Flestir kattanna kusu þlönduna og sóttu sumir svo fast í hana að varla var hægt að halda þeim í skefjum. En ómengaða mjólkina snertu þeir ekki. Þessi tilraun undirstrikaði þekkta staðreynd. Kettirnir fengust ekki til að braigða áfengið í fyrstu. Þeir þverskölluðust svo beita varð þá valdi. En þegar þeir voru farnir að venjast ábrifunum þá kviknaði áhuginn. Ástæðan kann e. t. v. að vera sú, að þá fyrst hafi þeir þarfnast áhrif- amna til að geta horfzt í augu við tilveruma. Þá hafi vantað hækjuna síma. En á máli lækna er þetta ástand kallað of- drykkja eða alkoiholismi, og sjúklingu-rinn alkoholisti, áfeng issjúklingur, eða áfengisiþræld. Fyilibytta. Þannig leiðast sumir yfir mörkin. Það er þráteflt við á- fengið þangað til ,/hæk:juna“ vantar. Titri höndin, hiki vilj- inn, daprist dirfskan, — tæm- ist battaríið, er hleðslunmar leitað í áfengisáhrifum. Vand- inn er sá að kasta hækjunni. Ekki megum við skilja við kettina okkar í þessari sjálf- heldu. Enda var lækndxinn bú- inn að fá að vita það sem hann sóttist eftir, og gerði hann því ráðstafanir til að lækna kattar angana og koma þeim fyrir á þeirra stað í tilverunni á nýj- an leik. Þeir voru í óttalegu eymdar ástandi — uppgefnir og örþrota. Hann gaf þeim nú einungis ómengaða mýmjódk og aðra kjarnafæðu. Þeir fúlsuðu að vísu við þessu til að byrja með, en sættu sig þó fLjótdega við hið óumílýjanlega. Ekki leið á löngu fyrr en þeir höfðu rifj-að upp sínar gömlu kúns-tir og 'léku þeir nú á alsoddi eins og hverjir aðrir fílhraustir og greindir kettir. Nú hefði sú mús mátt passa sig, sem villzt hefði inn í búrið til þeirra. Ef kettir tækju í j-a-fn ríkum mæli að drekka frá sér glór- una og menn gera, létu dýra- verndafélögin málið sennilega til sin taka — og yrðu þá inn- byrðis misþyrmingar milii katta, sem einnig hlytu hluit- falislega að færast í aukarua, held-ur ekki dátnar af'Skiiptalaus ar. Sé himsvegar um manneskj- ur að ræða — drykkjumenn — en ekki ketti, fyrirfinnast eng- UMFERÐARNEFND REYKJAViKUR LDGREGLAN I REYKJAViK Akstur í hægri umferö MEÐ þætti þeim, s-em -hér birt- ist, er lokið að ræða þau atriði varðandi akstu-r í hægri umferð, sem upplýsingadeild sænsku rík- islögreglunnar lét athu-ga. Hefur hér í tveimur fyrri þáttum verið fjallað úm þessi atriði, og von- and-i hafa þau verið til fróðleiks fyrir íslenzka ökumenn. Þau atriði, sem einkum þykja varhugverð fyrir ökumenn á fyrstu dögum hægri umferðar, og sem hér verður bent á, eru: 1. Beygjur í hægri umferð, 2. Vandinn að taka krappar vinstri bey-gjur á mjóum vegi, og 3. Nokkur varnarorð vegna trufl- ana umhverfisins. Takið víða vinstri beygju í -hægri umferð Ef til vill geta skapazt erfið- leikar fyrir öfcumenn í beygjum á fyrstu döigum hægrí umferðar. Þó er til ein algild regla, sem -gildir alltaf, þ-eg-ar beyigt er í hægri umferð. Þú tekur alltaf víða vinstri beygju, en fcrappa hægri beygju. Athugaðu vel myn-dirnar nr. 11 A, 11 B, oig 13. Þær sýna, hvernig á að fara að, er vinstri og h-ægri beygjur eru teknar í hægri umferð. Dökku örvarnar sýna aftur á móU, hv-ernig ekki á að fara að. Umhverfið getur ruglað ykkur í ríminu Vegna óvanans í hægri umferð verður ökumaðurinn fyrstu dag- an-a að beita sér að því að stað- setja bifreiðina rétt í hægri um- ferð. Vegna þeirrar einibeitingar má gera ráð fyrir, að smávegis truflun aí völdum umhver-fisins geti orsakað það, að ökumaður- inn mis-si vald á ökutækin-u, h-an-n verði gripinn hræðslu, sem leiði til þess, að hann bregðist við samkvæmt vinstri umferðar- reglum. Eina ráðið til að freista þ-esis, a„ slíkt sálarástand skapist ekki, er að aka yfirvegað, reyna að halda sálarró í akstrimun, og Framh. á bls. 21

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.