Morgunblaðið - 25.05.1968, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. MAÍ 1968.

Útgefandi:
Framk væmdast j óri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjóri:
Auglýsingas tj óri:
Ritstjóm og afgreiðsla:
Auglýsingar:
ílausasölu:
Áskriftargjald kr. 120.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Kr. 7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
SAMEINING
FRYSTIHÚSA
17iða úti um land eru tvö*^
* frystihús í sama kaup-
tuninu, og oft er það svo, að
hráefni það, sem á land berst,
mundi naumast nægja einu
húsi. Þetta hefur valdið mikl
um erfiðleikum hjá frystihús-
Unum, sem yfirleitt eru rek-
in með tapi, fyrst og fremst
vegna skorts á nægilegu hrá-
efni.
Þess vegna hefur ríkis-
stjórnin beitt sér fyrir því,
að sérstök nefnd ynni að því
að reyna að sameina frysti-
hús, þar sem ekki er ástæða
til að reka nema eitt. Hér er
um erfitt verkefni að ræða,
ekki sízt þar sem langvar-
andi samkeppni hefur átt sér
stað og oft pólitísk togstreita.
Það vakti þess vegna mikla
athygli, þegar tókst að sam-
eina frystihúsin á Skaga-
strönd og frystihús Kaupfé-
lagsins komst í eigu hlutafé-
lags, sem vonir standa til að
góð samstaða verði um að
reka með myndarbrag.
Fordæmið frá Skagaströnd
gefur vonir um, að unnt verði
að hrinda slíkri sameiningu
frystihúsanna í framkvæmd
víðar, enda fráleitt að halda
tveimur frystihúsum í svelti
af misskildum metnaði.
Ef erfiðleikar þeir, sem við
fslendingar eigum nú við að
búa, verða til þess að meiri
hagkvæmni verður komið
við í frystiiðnaðinum og á
öðrum sviðum í atvinnulífinu,
þá hafa þeir vissulega einnig
sínar bjartari hliðar, því að
afraksturinn verður þá enn-
þá meiri, þegar aftur fer að
rofa til og árferði batnar.
OSTAGERÐIN
í HVERAGERÐI
Kegar Ostagerðin í Hvera-
gerði hóf starfsemi sína
brá svo við, að mikið fór að
fást af fyrirtaks ostum, ekki
eingöngu frá þeirri ostagerð
heldur líka t.d. frá Mjólkur-
búi Flóamanna, sem hóf þá
framleiðslu á nýjum ostateg-
undum. Þetta hefur að sjálf-
sögðu valdið því, að neyzla á
osti hefur aukizt og þó unnt
að auka hana enn meir.
Þarna sýndi sig eins og á
öllum sviðum öðrum, hver
nauðsyn er á samkeppni. Þá
leggja menn sig fram um að
hafa sem beztar vörur á boð-
stólum, en þegar samkeppn-
in er engin, vill svo fara að
allt drabbist niður.
Á þetta er hér minnst nú,
vegna þess að Ostagerðin í
Hveragerði hefur hætt starf-
rækslu, þar sem hún fékk
ekki nægilegt hráefni, mjólk
frá bændum sunnanlands, en
ástæðan til þess mun aftur á
móti vera sú, að bændur hafi
óttazt hefndarráðstafanir af
hálfu stjórnenda Mjólkurbús
Flóamanna, ef þeir seldu
mjólk sína til Ostagerðarinn-
ar í Hveragerði.
Framkvæmdastjóri Osta-
gerðarinnar, sem var í Hvera
gerði, hefur nú orðið að
skuldbinda sig til að hefja
ekki samkeppni í framleiðslu
osta. Er það vissulega illa far-
ið, því að samkeppnin var öll-
um í hag, neytendunum, sem
fengu betri vöru og bændun-
um, sem seldu meira af fram-
leiðslu sinni.
Skipulag mjólkurvinnslu
og dreifingar er orðið áratuga
gamalt. Er vissulega ástæða
til að ætla að einhverra
breytinga sé þörf í því efni;
að minnsta kosti ætti að vera
hægt að ræða um þær öfga-
og æsingalaust. Væri æski-
legt að heyra sem flestar
raddir um það efni.
SKATTAR OG
ÚTSVÖR
Ckattskráin í Reykjavík hef-
^ ur nú verið lögð fram, og
eru menn sem óðast að
kynna sér, hvað þeir eiga að
greiða í opinber gjöld, og
finnst sjálfsagt flestum nú
eins og fyrri daginn nægilega
mikið að greiða, einkum þar
sem margháttuð gjöld eru á
sama seðlinum, og ýmiskonar
gjöld til ríkisins og stofnanna
þess eru nálægt því hin sömu
og heildargjöldin, sem borg-
arbúar greiða sínu bæjarfé-
lagi.
Framkvæmdirnar í höfuð-
borginni hafa verið geysi-
miklar undanfarin ár eins og
menn vita og enn verða mikl-
ar framkvæmdir í ár. Þarf
borgin því eðlilega á veruleg-
um fjármunum að halda. En
samt sem áður hefur reynzt
imnt að gefa 6% afslátt frá út
svarsstiga og ættu menn
sæmilega að geta unað því.
aeYMsm
dvissa um framtíð Pakistans
Eftir Joe McCowan
Ayub Khan forseti Pakistans
hefur nú á ný tekið valda-
taumana í sínar hendur, en
veikindi, sem nærri lögðu for-
setann að velli nýlega, og ald-
ur hans — hann varð 61 árs
hinn 14. þessa mánaðar —
valda stjórnmálamönnum þar
í landi nokrum áhyggjum.
Ayub Khan var marskálkur
og yfirmaður hers landsins
þegar hann hrifsaði til sín
stjórnartaumana í Pakistan í
október 1958, og það sem veld
ur áhyggjum er að hann hefur
ekki búið neinn af mönnum
sínum undir það að taka við
vöidum, ef hann skyldi sjálfur
falla frá.
Undir tíu ára stjórn Ayubs
hafa undur gerzt í þessu ein-
kennilega landi, sem skipt er
í tvo hluta, en milli lands-
hlutanna tveggja liggur 1.600
kílómetra breitt belti Ind-
lands, erkióvinarins. Undir
stjórn Ayubs hefur iðnaður
blómgast, Iandbúnaðurinn hef
ur færzt í skorður 20. aldar-
innar og verður væntanlega
brátt fær um að sjá lands-
mönnum fyrir nægum matvæl
um til eigin neyzlu, meðaltekj
ur íbúanna hafa aukizt veru-
lega, og — síðast en ekki sízt
— stöðugleiki hefur ríkt í
st j órnmálunum.
Allar þessar framfarir voru
nærri því að engu gerðar í
febrúar og marz sl. þegar vi'ð
lá að Ayub létist úr blóð-
tappa.
Hópur brezkra lækna, sem
allir voru sérfræðingar hver
á sínu sviði, fóru strax flug-
leiðis til Rawalpindi, og John
son Bandaríkjaforseti bauðst
til að senda hjartasérfræðing
til Pakistans. Að því er bezt
verður séð nú, varð Ayub
fyrir þessu áfalli hinn 28. janú
ar, en engan grunaði þá neitt,
og ekki fyrr en 1. febrúar,
þegar niður féll venjulegt út-
varpsávarp til þjóðarinnar,
sem hann var vanur að flytja
mánáðarlega. Hinn 3. febrúar
tilkynnti svo ríkisstjórnin að
forsetinn væri sjúkur.
í nærri tvo mánuði eftir á-
fallið var Ayub undir ströngu
eftirliti lækna á forsetasetr-
inu. Á meðan á þessu stóð
fóru fjórir menn með æðstu
völd í landinu. Þeir voru:
— Fida Hassan, ráðgjafi for
setans og nánasti samstarfs
maður hans. Hann var áður
forsætisráðherra héraðs-
stjórnarinnar í Vestur-Pakis
tan. Meðan á veikindunum
stóð var hann nokkurskonar
forsætisráðherra, en ráð-
fær’ði sig venjulega við við-
komandi ráðuneyti áður en
ákvarðanir voru teknar.
—• Kawaja Shahabuddin
upplýsingamálaráðherra.
Hann sat í forsæti á ráðu-
neytisfundum vegha þess að
hann er þar aldursforseti.
—• Abdui Jabbar Khan, for-
seti þingsins. Hann annaðist
öll formsatriði, eins og að
sverja dómurum og öðrum
embætismönnum embættis-
eiða. Samkvæmt stjórnar-
skránni á hann að gegna
forsetaembætti ef Ayub fer
úr landi.
— Vamarmálaráðherrann
A. R. Khan aðmíráll. Hann
kom fram á hersýningum
og við önnur hátíðleg tæki-
færi í stað forsetans. Khan
var áður yfirmaður flota
Pakistans.
Einkalæknir Ayubs hafði
einnig mikilvægu hlutverki að
gegna. Hann neitaði að láta
nokkurn þann, sem ekki var
mjög nákominn Ayub, heim-
sækja forsetann, jafnvei eftir
að hann tók að hressast seint í
marz. Þeim sem hleypt var að
sjúkrabeði Ayubs var sagt að
tala sem minnst, forðast að
minnast á nokkur vandamál,
og láta Ayub um að tala.
Meðan á þessu gekk voru
gefnar út opinberar tilkynn-
ingar um heilsu forsetans, sem
þetta leyti. Á hann þá að hafa
tekið upplýsingunum illa, og
kvartað yfir því að Sovét-
stjórnin hafi ekki fengið rétt-
ar upplýsingar um veikindi
Ayubs, svo hún hefði fengið
tækifæri til að senda lækna-
sérfræðinga sína til aðstoðar.
Þegar á allt er litið, sagði
sendiherrann, eru Sovétríkin
mun nær Pakistan en Bret-
land, og auk þess afar vin-
veitt.
Sovézku yfirvöldin héldu
fast við áform sín, og loks var
ákveðið að Kosygin kæmi til
Pakistan 17. apríl. Var þá
ákveðið að haga heimsókninni
þannig að leíðtogamir tveir
hittust aðeins tvisvar, og fund
Ayub Khan (til hægri) tekur á móti Alexei Kosygin við
komu forsætisráðh. Sovétríkjanna til Rawalpindi í apríl sl.
ætlað var áð róa almenning í
landinu. í tilkynningum lækn
anna var sagt að Ayub væri
á góðum batavegi, hann um-
gengist fjölskyldu sína og ráð
gjafa, og loks að hann væri
tekinn við embætti á ný,
Misskilningur.
Þessar tilkynningar báru til
ætlaðan árangur heima fyrir,
en hafði nærri komið yfirvöld
unum í koll þegar Rússar tóku
tilkynningarnar trúanlegar og
lýstu því yfir að Alexei
Kosygin forsætisráðherra
Sovétríkjanna hefði ákveðið
að þiggja gamalt boð um a'ð
heimsækja Pakistan.
Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum kom þessi yfirlýs-
ing sovézku stjórnvaldanna
yfirvöldunum í Pakistan mjög
á óvart. Sendiherra Sovétríkj
anna, M. V. Degtyar, var boð-
aður til fundar og honum til-
kynnt að það væri mjög ó-
heppilegt fyrir Kosygin að
koma á fyrirhuguðum tíma,
sem var í apríl. Fór svo að
Degtyar var sögð ástæðan fyr
ir því hvers vegna heimsókn
Kosygins væri óæskileg um
ir þeirra yrðu stuttir. Síðan
færi Kosygin til Lahore og
Karachi og skoðaði sig um í
landinu.
Áætlanirnar stóðust ekki fylli
lega, og annar fundur leiðtog
anna, sem standa átti hálfa
aðra klukkustund, tók þrjár
stundir. Læknarnir urðu ótta-
slegnir, en áreynslan virtist
ekki saka Ayub.
Hvað var svo áríðandi að
Kosygin vildi tefla Ayubs í
hættu til að fá útkljáð? Álit
margra var að Rússar heftSu
komizt að raun um samband
Indlands og Pakistans væri
að spillast svo mjög, að nauð-
synlegt væri að grípa strax í
taumana til að tryggja fram-
tíð Tashkent-samninganna
milli landanna, sem Kosygin
hafði forgöngu um að gerðir
voru í janúar 1966. Síðar hafa
komið fram raddir um að ef
til vill hafi þarna borið á
góma framtíð bandarískra her
stððva í Pakistan.
Hvef sem ástæðan var, kom
Kosygin til Rawalpindi á til-
settum tíma, en vafasamt er
að hann hafi gert sér það
Framh. á bls. 21