Morgunblaðið - 25.05.1968, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. MAÍ 1968.
19
Hvað er til úrbóta í skólamálum?
Ráðstefna 8.U.8. á ísafirði
Laugardaginn 4. maí var hald-
in ráðstefna á fsafirði að til-
hlutan Sambands ungra Sjálf-
stæðismanna og Fylkis, F.U.S. á
ísafirði og fjallaði hún um efn-
ið „Hvað er til úrbóta í skóla-
málum?“ Ráðstefna þessi var hin
þriðja í röðinni, sem S.U.S hef-
ur gengizt fyrir ásamt aðiidar-
félögum sínum úti um land. Hafa
þær allar tekizt mjög vel, verið
vel sóttar og umræður miklar.
Á ráðstefnunni á ísafirði fluttu
framögusræður þeir Jónas B.
Jónsson, fræðslustjóri, og Jóhann
Ármann Kjartansson, kaupmað-
ur. Gunnar Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri sambandsins setti
ráðstefnuna með ávarpi, en fund
arstjóri var Garðar Einarsson,
varaformaður Fylkis.
Gunnar Gunnarsson framkv.stj
S.U.S. setti ráðstefnunia og gat
m.a. þeirra atriða, sem verið hafa
ti'l umræðu meðal unigra Sjálf-
stæðismanna um hina ýmsu þætti
skólamáianna og þær breytingar
sem naiuðsynlegt væri talið, að
gerðar yrðu, bæði að því er
varðar skólakerfið í heild og
ýrnsa þætti þess sérstaklega.
Gunnar ræddi það starf, sem
unnið hefur verið á vegum Rann
■sókna- og upplýsingastofnunar
ungna Sjálfstæðismanna, sem sett
var á stofn árið 1964 og var
ætlað að annast rannsóiknir á
ýmsum þáttum þjóðmiálanna.
Gunnar Gunnarsson.
Fyrsta verkefni RUSUS var
„Menntun íslenzkrar æsku“ og
'lagði stofnunin fram ýmsar
skýrslur, sem ræddar hafa ver-
ið á tveim síðustu þingum S.U.S.
Var hluta þeirra skýrslna dreift
meðal ráðstefnugesta.
Jónas B. Jónsson, fræðslustjóri
Reýkjavíkur, hóf mál sitt á að
igeta hinna geysimi'klu breytinga
í atvinnuháttum og þjóðlífi, sem
hvarvetna eiga sér stað og að
ætla mætti, að breytingar verði
í framtíðinni mun örari en nokk
um tíma áður. Breytingar á
Skólakerfi eða menntakerfi hafa
að jiafnaði verið hægari og með
Bama áframhaldi má því gera
ráð fyrir, að bilið á milli skóla-
starfs og umhverfis eða samfé-
lags, sem nemendur búa 1,
brtei'kki að mun.
Að því er varðar uppeldi
æskufóiks, sem gerir því kleift
að rækja skyldur sínar, benti
Jónas sérstaklega á tómstunda-
vandamálin. Rakti hann félags-
lega þróun þeirra mála og gat
síðan erlendra athugana, sem
leitt hafa í ljós, að fólk ver
tómstundum sínum á virkari hátt
en fyrr, auk þess sem tómstund-
ir verða sífellt fleiri, þróun eigi
sér stað frá algjörri starfsmenn
ingu í nokkurs konar tómstunda
menningu, en því marki verði
ekki náð nema með miikilli aukn
ingu og útbreiðslu hinnar al-
mennu gagnfræðamenn'tunar og
reyndar áframhaldandi mennt-
unar ævilangt. Starl og tóm-
stundaiðja eru í svo nánum
tengslum, að menn verða að búa
sig undir hvort tveggja jöfnum
höndum. Menntun er eingöngu
miðiað því að búa undir ákveð-
ið starf, nái því vart markmiði
sánu.
Með til'liti til þassa, gat ræðu
maður þeirra sjónarmiða, sem
ráðandi eru meðal uppeldisfræð
inga og skólamánna og miða að
því að auka almenna menntun
á skyldustigi Ýmsar hugmyndir
eru uppi um lengd skyldunáms-
tímans, og benti ræðumaður á,
að nauðsynlegt væri fyrir ís-
lendinga að fylgjast gjörla með
þeim málum og framvindu þeirra
Því væri rétt að athuga gaum-
gæfilega, hvort ekki væri ástæða
til fyrir okkur að lengja skóla-
skylduna að miklum mun hér.
Jónas ræddi hugsanlega skipt
ingu skólakerfisins í tvo höfuð-
þætti, annars vegar almennt
nám, sem nær frá barnasitigi
upp í gegnum menntaskóla svo
sem tíðkast t d. í Bandaríkjum-
um og hins vegar sérfræðinám
á háskólastigi, þar með talin
kennaramenntun. Lagði ræðumað
ur áherz'lu á, að brýn þörf væri
á að samhæfa alla menntun fram
að stúdentsprófi. Gat hann hinna
óljósu tengsla, sem eru á milli
skólastiga í skólaikerfi okkar,
og að nauðsyn væri á endur-
skoðun sem allra fyrst með það
fyrir augum, að skólastigin væru
öll innan samfelldrar heidar:
innan kerfisins þyrftu síðan að
vera margar leiðir til þess að
svara misjöfnum þroska og
margs konar áhugamálum og
starfsundirbúningi.
Um kennslutækni og breyting
ar og framfarir á því sviði sagði
Jónas, að athuganir bentu til,
að í framitíðinni yrði farið inm
á þá braut að kenna nemendum
í miklu stærri hópum en nú tíðk
ast og mundu þá aðeins færustu
sérfræðingar annast þá kennsiLu
Sumir telja að um 40% kennslu-
tímans verði varið á þennanhétt
30% til kannslu í litlum hópum
og 30% skólatímans fái nemend-
ur til sj'álfstæðrar vinnu undir
leiðsögn aðstoðarmanna. Þá gat
ræðumaður þeirrar gjörbylting-
ar í skólastarfi, sem sjónvarpið
á eftir að valda. Kvað hann
sjónvarpskennslu hafa marga
kosti hér á landi vegna strjál-
býlisins og mundi hún væntan-
lega gera kennslu á mennfa-
skólastigi úti á landi mun auð-
veldari í framkvæmd.
Þörf er breytinga á náms-
sknánni því hún hefur furðulít-
ið breyat síðustu áratugi. Að
auki er hún hlutuð sundur í
marga kafla. Kvað Jónas það
áiit si'tt, að vera þyrfti til aam-
felld námsskrá frá 1. bekk barna
skóla og upp 1 síðasta befck
menntaskóla. Sé til að mynda
litið á hina ýmsu sérskóla, kem-
ur í ljós, að verið er að kennia
sömu greinarnar og á fyrri
skólastigum, án þess að um nokk
urt samiræmi sé að ræða.
Ræðumaður taldi, að alltbenti
til þess, að tungumálakennsia
yrði tekin upp á barnafræðslu-
stigi og kennsla í eðlisfræði og
efnafræði stóraukin.
Um kennaramenntun sagði
ræðumaður, að hana yrði að
auka og bæta og setja á bekk
með annarri sérfræðimenntun.
Benti Jónas einkum á nauðsyn
þess, að lögð yrði meiri áherzla
á kennslufræði. Ef af þessu ætti
að verða, yrði í fyrsta lagi að
búa kennaraskól'anum bætt Skil-
yrði og í annan stað að bæta
kjör kennara verulega.
Eftirfarandi atriði kvað Jónas
mest aðkallandi í skólamálum:
Breyta þarf lögum um kenn-
aramenntun og auka hana, bæta
þarf launakjör kennara. Breyta
þarf starfsháttum kennara þann
ig, að starfsdagur þeirra sé all-
ur í skólanum. Endumskoða þarf
námsskrá og samihæfa námsefni
til loka menntaskóla Gefa verð-
Jónas B. Jónsson.
ur gaum að þeim fyrirstöðum í
skólakerfinu, sem einkum verða
nemendur til tafa eða hindrun-
ar, og samræma þarf alla þætti
kerfisins, til að mynda sérstkóla,
svo að þeir verði í eðlilegum
tengslum við skyldunámið, hina
aLmennu mennitun.
Jóhann Ármann Kjartansson,
kaupmaður, hóf mál sitt a að
ræða flótta fólks úr strjálbýli
til þéttbýlla svæða. Gat hann
rannsókna og niðurstaða þeirra
sem fram hafa farið á þessu
sviði í Bandaríkjunum, þ.e., hve
fjölmenn byggðarlög þyrftu að
vera til þess að unnt væri með
sæmilegu móti að fullnægja ýms-
um fjóSfélagslegum kröfum s.s.
heilbrig'ðisþjónustu, skilyrðum
til almenns náms, bóklegs og
verklegs, undirbúnings sérnáms,
tóm'Stundaverkiefna o. s. frv. í
ljós koon, að lágmarkistala íbúa
var talin verða að vera 10 þús
und. Jóhann ræddi síðan ástand
ið á Vestfjörðum, þar sem íbúa-
tala væri rétt um tíuþúsund og
ætti þar af leiðandi að nægja,
þegar samgöngur væru orðnar
nogu góðar. Þetta sé Vestfrið-
ingum ljóst, eins og fram hafi
komið við samþykkt Vestfjarða
áætlunarinnar 1963, en fram-
kvæmd hennar er frumskilyrði
þess, að unnit sé að foúa við við-
undandi Skilyrði.
Um skólamál Vesttfjarða sagði
Jóhann, að brýn nauðsyn væri
á að koma sem fyrst í fram-
kvæmd byggingu menntaskóla á
ísafirði. Æittu ekki að vera mikl
ir örðugleikar á að koma því
máli í höfn þar eð þegar væri
starfandi fyrsti bekkur mennta-
síkóla á staðnum. Varðandi iðn-
nám gat Jóhann þess, að enda
þótt iðnskóli væri starfandi á
ísafirði, væri nauðsyn á því að
koma á fót framhaldsdeild við
bann.
Að ræðum framsögumanna
loknum fóru fram frjálsar um-
ræður.
Guðmundur Agnarsson verzl-
unarmaður, form. félags ungra
Sjálfstæðismanna í N-ísafjarðar-
sýslu, ræddi hinar oru framfar-
ir, sem stöðugt ættu sér stað og
nauðsyn þátttöku sem flestara 1
þeim, sem ekki gæti orðið á ann
an veg en að þekking og mennt-
un væri sem almennust. Þá
ræddi Guðmundur sérstaklega
nauðsyn þess, að allir hefðu
sem jafnastan rétt til náms, án
tillits til efna eða búsetu. Því
bæri að auka fj árframlög til
byggina heimavistarskóla til
þess að koma í veg fyrir flótta
til þeirra staða, þar sem félags-
leg aðstaða væri betri.
Þórður Jónsson múrarameisitari
ræddi nauðsyn góðrar menntun
ar kennara og nauðsyn aukinn
ar tæknimenntunar á vélaöld.
Gat hann í því sambandi sér-
staklega um tæknimenntun í
fiskiðnaði, en einnig yrði áð iíta
fram og hafa í huga þær kröfur
sem aukin iðnvæðing mundi hafa
í för með sér.
Jón Páll Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri, ræddi _ fyrirhug-
aðan menntaskóla á ísafirði og
að það væri sameiginleg ósk
allra, að ungum námsmönnum
yrði gefinn kostur á námi í
heimabyggð sinni. Væri æskilegt
að nemendur gætu stundað nám
ið heima fyrir sem allra mest og
því bæri nauðsyn til að sam-
ræma kennslufyrirkomulagið allt
til stúdentsprófs. Væri þetta
ekki aðeins áhugamál fsfirðinga,
heldur allra Vestfirðinga. Jón
Páll gat þess, að fyrir 3 árum
hefðu verið samþykkt lög um
byggingu menntaskóla á ísafirði
og væru nú til í sjóði 4.75 millj.
kr. og hefðu fræðsluráð og bæj-
arstjórn sett fram tillögur um
framkvæmd málsins. Brýn nauð-
syn væri á því að ráða rektor
sem fyrst, svo honum gæfist
kostur á að skipuleggja fram-
kvæmdir og kennslu frá upp-
hafi. í framhaldi af þessu benti
Jón Páll á, að Reykjavík vævi
ekki uppeldismiðstöð fyrir ís-
lenzkan æskulýð, enda væri það
ljóst, að höfuðborgin hefði þeg
ar nóg á sinni könnu og bæri
að stefna að því, að ungt fólk
þyrfti ekki að leita þangað til
náms fyrr en komið væri að sér
fræðinámi. Ræðumaður benti á,
að umskipti þau, sem á yrðu fyr
ir 16 ára ungling, er færi úr
fámennu byggðarlagi til 100 þús
manna borgar væru of mikil,
skyndileg og óæskileg með til-
liti til þess, að unglingurinn
yrði að tileinkai sér algjörlega
kunningja o.s.frv. Varðandi leng
ingu skólaskyldunnar, dró Jón
Páll það í efa, að slíkt yrði til
góðs og gat þess m.a., að það
gæti orðið til þess að svelta at
vinnuvegina að vinnuafli í undir
stöðugreinum, auk þess, sem hafa
yrði í huga, að ekki hefðu all-
ir áhuga á lengra námi.
Björgvin Sighvatsson, skóla-
stjóri, bemti á erfiðleika, sem
væru á því, að skólar ættu að
kenna öllum það sarna á sama
tíma með því, að augljóst væri,
að mikill munur væri á náms-
hæfni nemenda. Björgvin gat
þess, að í erindisbréfi og náms-
skrá væri kennurum gert að fá
börnum viðfangsefni, sem væru
við þeirra hæfi, en slíkt væri
þó oft á tíðum ýmsum erfiðleik-
um háð og kynnti yfirstjórn
fræðslumála undir þá erfiðleika.'
Benti hann sérstaklega á Ríkis-
útgáfu námsbóka, sem skipar
fyrir um það, hvað kennt skuli
hverjum nemanda. Með því væri
mat á því, hvað hverju barni
hæfir tekið af kennaranum,
þrátt fyrir erindisbréf hans. Þá
lagði Björgvin áherzlu á það, að
innræta yrði nemendum nýtt við
Jóhann A. Kjartansson
horf til námsins, þannig að þeir
litu ekki á það sem hvern annan
tilgangslausan leik, heldur vinnu
Varðandi lengingu skólaskyldu-
nnar, kvað Björgvin hana óhjá-
kvæmilega og óskylda þörfum
atvinnuveganna, enda væri það
þeim í hag, að skólarnir skiluðu
sem bezt menntuðu fólki, því
þeim greinum færi sífellt fækk-
andi, sem ekki gera kröfur til
menntunar á mismunandi stigi.
Högni Torfason, erindreki,
ræddi menntaskólamálið. Kvað
hann það geta orðið tvíeggjað
sverð, ef ekki yrði sinnt verk-
efnum, er varða hi’ð einhæfa at-
vinnulíf Vestfjarða. Kanna
þyrfti, hve mikill hluti þeirra,
sem farið hafa til langskólanáms
hafa snúið til heimabyggða sinna
að námi loknu og í framhaldi
af því gera ráðstafnair til al-
hliða uppbyggingar atvinnulífs
úti á landsbyggðinni svo aðstæð-
ur gætu skapast til starfa fyrir
þá, sem stundað hafa langskóla-
nám. Þetta yrði t.d. gert með
flutningi ýmissa opinberra stofn
ana og yfirtækja út á land.
Hafsteinn Hafsteinsson banka
starfsmaður, tók undir það, sem
sagt hafði verið um nauðsyn
þess, að sem fyrst yrði ráðinn
rektor að rnennta«k 'la ísafjarð-
ar og benti á það, að byrjunar-
aðstaða væri þegar fyrir hendi
til kennslu, þar sem 1. bekkjar-
nám menntaskóla væri nú unni
að stunda á ísafirði og auki
væri til húsnæði, sem hýst gæti
menntaskólann til bráðabirgða.
Um það, sem haldið hefur verið
fram, að stúdentsprófinu væri
gert of hátt undir höfði. sagði
Hafsteinn, að stúdentspróf væri
jafnnauðsynlegt og gagnfræðs-
próf var talið áður, þar eð sí-
fellt eru gerðar meiri kröfur til
menntunar og kunnáttu í þjóð-
félaginu.
Einar Ingvarsson, bankaúti-
bússtjóri, kvað stofnun mennta-
skóla á ísafirði grundvallarskil-
yrði þess, að unnt væri að
stemma stigu við flótta mennta-
manna til Reykjavíkursvæðisins.
en jafnframt yrði að hafa í huga
að nauðsynlegt væri að skapa að
stöðu til starfa fyrir sérfræð-
inga úti um land. Gat Einar bess
sérstaklega, að fiskifræðingur.
sem gegndi verkefnum, er vörð-
uðu fsafjarðardjúp, væri stað-
settur í neykjavík.