Morgunblaðið - 16.08.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 196'8
Skemmdir á failegum gíg
á Hellisheiði
IMáttúruverndarráð
stöðvar framkvæmdir
FRAMTAKSSAMUR maa«r
úr Ölfushreppi fékk fyrir
nokkru leyfi hreppsins til
þess að taka möl úr eldgígn-
um Nyrðri-Eldborg, sem er
milli Bláfjalla og Lambafells
á Hellisheiði. Gígur þessi er
hinn fegursti og er Náttúru-
vemdarráð komst á snoðir um
hvað gera átti, voru gerðar
ráðstafanir til þess að koma
í veg fyrir skemmdir í gígnum
en því miður virðist það hafa
orðið of seint. Hefur verið
farið yfir norðurhlið gigsins
með jarðýtu og skafinn mos-
inn ofan af og vegur verið
lagður upp í miðja hlíðina.
Biaða miainni Moriguniblaðsiins
igafst í dag tækifæri til þess að
faira með dir. Þorieifi Eina.rs-
syni, jarðfræðitnigi, upp í
Svmahnauin titl þesis að skoða
þær skemimdiir, sem orðið hafa
á gíginum Eldbong. Milli Blá-
f jailla og Lambafells lá nýrudd
slóð út af þjóðveginiuim og
stóð stór mannlauis jarðýta
við vegamótin. Ókuim við 3
kílómietra uipp eftir slióðinni
unz við komum að gignuim.
Þorleifuir, sem þekikir jairð-
fnæði Hellisiheiðar manna bezt,
benti á það á leiðimni, að slóð-
in hefur verið lögð á brún
brauntraðar, sem hraiumið úr
Eldborg rann um og væri þessi
hrauntröð ein fallegasta sinn-
a.r tegundar hér á landi. Var
hún frá Slóðinni að sjá sem
djúpur árfairvegur og var
botninn sem hvítfreyðandi á
yfir að líta. Sagði Þorleifur,
að þessi slóð væri Ijótt ör á
þessu fallega landslagi.
Er að gígniuim kom, var ljótt
umihorfs. Gigurinn er tvöfald-
ur og hefur hraiunið komiið
þair upp úr nyrðri gígnum.
Brattar hiiðar gígsins hafa á
undanförnium öldum náð að
verða mosagrónar, en nú er
stór svartur blettur á þeiirri
'hli.ð gígsins, sem að þjóðveg-
inium sruýr. Þar hefur greini-
lega verið farið yfir mieð jarð-
ýtu nýlega og mosimn skafinn
ofan af. Sárið var mjög nýlegt
og að því er virtist ekki eldra
en síðia.n í gœrimongun. Auik
þess að mosinm befuir verið
skafinn af hlíðinni, hefur ver-
ið rudduir slóði upp í miðija
hJíð.
Er Þorleifux skoðaði verks-
ummerki á staðnum, varð
honum að orði, að hann skildi
ekki, hver ætlunin hefði ver-
ið með því að gera þetta jarð
rask. Þeim, sem þarna ætlaði
að taka möl, hlyti að hafa ver-
ið kunmugt um, að gjall væri
í gígmum og því væri ekki
umnt að sjá hver ætiun hans
hefði verið með því að spilla
hiíðinni, þvi enn væri vegar-
sióðinm að gignum ekki orð-
inn bílfær. Sagði Þomleifur,
að verk þetta hlyti að hafa
verið unnið af óvitaskap.
Dr. Finnur Guðmundsison
sagði í gær, að Náttúruvernd
arráð hefði komizt á snoðir
um það, sem fram fór við Eld
borg fyrir fáeinum dögum.
Hefði þá þegar ve'rið hringt
til sýslumahns Árnessýslu og
oddvita Ölfushrepps og um
leið rætt við eiginkonu manns
ins, sem fyrir framkvæmdun
um stóð, því ekki hefði verið
Framhald á bls. 31

i
Loftmynd aí Nyrffri-EIdborg. Efst á myndinni er nýi vegurinn
yfir Svínahnaun, en niður aff honmn frá gígnuim liggur hraun-
tnöSin.
Mynd þessi sýnir, hvemig nú er útlits viff Nyrffri-Eldborg á
Hellisheiði. Fariff hefur veriff með jarffýtu yfir neffri hluta
hlíffarinnar og vegur lagffur upp í hana.
Það kemst engin af nema
sá sem hjálpar sér sjálfur
Rœtf við Ingibjörgu Jónsdóttur, húsfreyju að Vaðbrekku
INGIBJÖRG Jónsdóttir, hús-
freyja á Vaðbrekku í Jökul-
dal er ein þeirra fjölmörgu,
sem bru-gðið hafa sér bæjar-
leið til að skoða landbúinaðar-
sýninguna sem stendur yfir
í Reykjavík þessa dagana.
Umdanfarið hafa fréttir bor-
izt af góðu tíðarfari á Aust-
uTlandi, og lítur nú víða
ágætlega út með heyskap,
þar sem horfuir voru taldar
afieitar fyrr í sumar. Blaða-
maður Mbl. hifti Ingibjörgu
að máli og innti hana eftir
fréttum að austan.
— Sláttuir ’hefur gengið
ágætlega, sagði Ingibjörg. —
Hann hófst seinna en í meðal
ári, ekki fyrr ein um síðustu
mánaðarmót á Jökuildal. En
gTasvöxturinn er góður og út-
litið verðuir að teljast prýði-
legt.
— Sú staðhæfing kaupfé-
lagsstjóra kaupfélags Héraðs-
búa í útvarpsþætti á dögun-
um um, að neyðzt yrði til að
loka reikningum allmargra
bænda, hefur vakið nokkrar
vangaveltur. Hvað segir þú
um þetta?
— Baendur fyrir austan
hafa átt við ýmsa örðugleika
að stxíða. Ungir bændur hafa
verið mjög framkvæmdasam-
ir og kannski ætlað sér um
of. En þrennt tel ég undir-
rótina að erfiðleikunum. Það
er kjaminn — dýx og vondur
— lágt verðlag fyrir afurðir
til bænda og óhagstæð verzl-
un á Austurlandi.
En frá því ég fór að búa
fyrir fjörutiu fimmtíu ár-
um háfa bændur orðið að
sníða sér stakk eftir vexti og
miða úttekt við það, sem
þeir gætu greitt. Þessi við-
skiptabúskapur nú er erfið-
ari en þegar állt var heima
tekið og því hafa skuldir
safnazt fyrir hjá ýmsum
bændum. En ég get ekki séð,
að útlitið sé verra nú en oft
áður. Ég sé heldur ekki
ástæðu til að skuldir bænda
ættu að vera meira umtals-
efni en skuldiir ýmissa ann-
arra stétta í landinu, t.d. út-
gerðarmannanna. Hver er
það, sem ekki skuldar. Menn
velta heilum íbúðum á víxl-
um í bæjum, svo er farið að
gera mikið úr því, þótt bænd-
ur skuldi — og ég efast um
að fyrir austan sé nokkur
bóndi sem skuldar nema
nokkur hundruð þúsund.
Það telst varla nedn ósköp.
Menn hafa brosað dá-
Hfið i kampinn að ummælum
kaupfélagsstjórans, og þau
hafa vissulega vakið umtal.
En bændur eru jafnkátir og
áður, að minnsta kosti þeir
sem ég þekki.
— En er það ekki staðreynd
samt, að ýmsir bændur eru í
nokkrum kröggum?
— Ég veit ekki um neina,
sem sveita, segir Inigi'björg.
— Mér sýnist alliir hafa til
hnífs og skeiðar og vel það.
Ég sé ekki ástæðu til að vera
með barlóm og óg vorkenni
ekki einum einasta manni á
íslandi. Bændur hafa oft bú-
ið við erfiðar aðstæður og
reynt margt, til að geta séð
sér og sínum farborða. Tíðar-
farið er liður í erfiðleikum
okkur, en við höfum oft
þekkt köld vor og slæm sum-
ur. Meðan bændur fyrir
austan geta búið jafngóðum
búum og raun ber vitni, vofir
hungurdauði ekki yfir, né
Ingibjörg Jónsdóttir
heldur þarf að óttast að meiri
hluti Austfirðinga fari á
sveitina.
Unglingarnir virðast hafa
nægilegt fé handa á milli til
að skemmta sér á dansleikj-
um, hver maður á bíl, bænd-
urnir og affrir safna skuldum
Og öllum líður prýðisvel.
Víst álít ég ,að bæmdur hafi
verið misirétti beittix — ekki
hvað sízt er snertir verð fyr-
ir framleiðsluvörur sínar —
eins og ýmsar aðrair stéttir.
En þeir munu berjast og ráða
sinum málum til lykta á rétt-
an hátt. Það hjálpast enginn
af, sem ekki hjálpar sér sjádf-
ur.
h. k.
STAKSTEIHAR
Samstarf fyrirtækja
Sameining atvinnufyrirtækja
hefur lengi veriff alþekkt fyrir-
brigffi í bandarísku viðskiptalifi,
enda hefur tækniöldin gert slík-
ar kröfur til atvinnurekstrar, aff
hann fær ekki staðizt nema I
stórum einingum. Um nær
tveggja ára skeiff má segja, aff
alda samstarfs og samrifna at-
vinnufyrirtækja hafi gengiff yfir
Bretland og er varla hægt aff
opna brezkt blað án þess aff sjá
fregnir um slíka þróun í at-
vinnulífinu. Þetta bendir til þess,
aff augu Breta séu nú loks aff opn
ast fyrir því, aff uppbygging at-
vinnulífs þeirra er ekki viff hæfi
tuttugustu aldarinnar. f fyrra-
dag var frá því skýrt, aff 5 niður
suffuverksmiffjur hér á landi
hefffu bundizt samtökum um
framleiffslu og sölustarf og teldu
sig geta þrefaldað útflutnings-
verffmæti sitt, ef markaður væri
tryggffur. í því skyni hafa þessir
affilar leitað samstarfs viff Al-
þjóffalánastofnunina í Washing-
ton (IFC). Þaff er sérstaklega
ánægjulegt viff þessar fyrirætl-
anir, aff frumkvæffiff er komiff
frá einstaklingum og þá fyrst og
fremst Björgvini Bjarnasyni á
Langevri. En yfirleitt kemur
frumkvæffi um slíkar breytingar
frá hinu opinbera hér á landi.
Fyrirætlanir niffursuffuverk-
smiffjanna benda til þess, aff
skilningur fari vaxandi á því
hér á landi, aff samstarf fyrir-
tæltja í sömu grein þarf aff auk-
ast. Menn hafa haft nokkrar
áhyggjur af því aff vegna smæff-
ar fyrirtækjanna hér og þess, aff
þau eru yfirleitt í eigu eins
manns effa fjölskyldu mundi
reynast erfitt aff koma á slíkri
samvinnu, en „neyffin kennir
naktri konu aff spinna“, stendur
einhvers staffar og augljóst er, aff
slíkt samstarf og jafnvel sam-
runi er svariff viff mörgum þeim
vandamálum, sem íslenzk at-
vinnufyrirtæki eiga viff aff etja.
Endurskipulagning
hraðfrystiiðnaðarins
Þessar fregnir leiffa hugann aff
því, aff í janúar n.k. verffa tvö
ár liffin frá því, aff lýst var yfir
aff hafizt yrffi handa um endur-
skipulagningu hrafffrystiiffnaffar
ins, m.a. meff samstarfi og sam-
runa fyrirtækja, þannig aff hag-
kvæmari framleiðslueiningar
sköpuffust. Fram til þessa hef-
ur lítiff heyrzt um þessar fyrir-
ætlanir opinherlega en þó mun
stöðugt unnið aff þeim. Enginn
vafi er á því aff mikið verk er aff
vinna í hrafffrystiiffnaffinum
á þessu sviði, enda hefur afkoma
stóru frystihúsanna, sem komiff
hafa á hjá sér mikilii hagræðingu
verið miklum mun hetri en hinna
smærri, sem hafa dregið heild-
arafkomu frystihúsanna niður.
Þess er aff vænta, aff innan tíffar
berist fregnir um þetta starf.
Viðhorf í iðnaðinum
í ræðu, sem Jónas Haralz hélt
á ársþingi iffnrekenda fyrr á
þessu ári, lét hann í ljós þá skoð-
un, að verksmiffjuiffnaðurinn
yrði að standa undir batnandi
lífskjörum þjóffarinnar á næstu
áratugum. Þaff sjónarmiff er vafa
Iaust umdeilt en hins vegar er
ljóst, að vaxandi áhugi er meffal
iðnrekenda á útflutningi iðnaðar
vara og m.a. hafa félagssamtök
iðnaðarins ákveðiff að ráða sér-
stakan starfsmann til þess aff
annast markaðsleit erlendis.
Spyrja má hins vegar, hvort
uppbygging verksmiðjuiffnaffar-
ins sé enn kominn í þaff horf, aff
hann sé fær um að starfrækja
skipulagsbundna útflutningsstarf
semi og hvort ekki þurfi aff koma
til aukiff samstarf fyrirtækja í
sömu greinum. Sú er þróunin er-
lendis og ekki ólíklegt að hiff
sama verffi upp á teningmun hcrt.