Morgunblaðið - 18.08.1968, Blaðsíða 20

20
MORGTJNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 1968
Pegar farið er í gegn um þró-
unardeild vefcur það strax at-
hygli hvað ör vöxtur hefur orð-
ið í ýmsum griiinum landbúnað-
ar eftir 1960 og hvað gnuindvöll
ur lamdbúnaðar virðist hafa feng
ið styrkari rekstrargnundvöU
fjárhagslega, þrátt fyrir það að
bændum hefur faekkað þó nokk-
uð.
Þorsteinn leiðsögumaður í þróunar- og hlunnindadeild heldur
þarna á reipum úr hrossháfi. Ljósm. Mbl. Ól.K.M.
í hlunnindadeild var gdrt bjarg úr steinum og í það settir
Stoppaðir lundar og langvía. Fyrir ofan í bjarginu sést slgmað-
nrinn, sem væntanlega er að síga eftir eggjum, en eggja og fugla
tefeja hefur viða verið mikil búbót á íslandi.
Ræktun jarðar er auðvitað sá
grundvöllur sem laindbúnaður
byggist á og þar sem meðalhiti
á ári hérlendis er frekar lágur
og veðurfar mjög breytilegt hlýt
ur grasrækt að vera sá gróður
sem bændur verða að sinna sér-
staklega. Árið sem er að líða er
glöggt dæmi um það að gras-
spretta er ekki árviss hvað þá
önnur jarðrækt sem þarf betra
tíðarfar, en framtíð landsins
byggist á vinnu, vihnu til sjáv-
ar, sveita og í þéttbýli.
Hinn 20. júní 1923 gengu Jarð
ræktarlögin í gildi, og þá var
stórmerkum áfanga náð í rækt-
unarmiálum. Hið opimbera lagði í
fyrsta sinn fram fé til ræktun-
ar, svo nokkru næmi. Þetta var í
áttina, en ræktuninni miðaði þó
hægt áfram til að byrja með,
enda vantaði bændur eftir sem
Skyggnst um í hlunninda- og þróun-
ardeild Landbúnaðarsýningarinnar
— Landbúnaði hefur fleygt fram á siðustu árum “kÍSnda.vélar U1
Land-
búnaðar
r •
A LANDBÚNAÐARSÝNING-
UNNI er sérstök deild, swm sýn-
ingin sjálf hefur sett upp og
nefnist þróunar- og hlunninda-
deild. Þar er að finna mjög
fróðlegar og greinargóðar upp-
lýsingar um íslenzkan landbún-
að fyrr og síðar og eru hinir
fjölmörgu þættir landbúnaðarins
útskýrðir á myndrænum línurit-
um með einföldum og skýrum
textum. Þar eru einnig sýnd
fom tæki úr landbúnaði, sem
langflest eru heimaunnin. í
hlunnindadeildinni er sitthvað
sýnt af hlunnindum bænda
í náttúrunni, en tilheyrir ekki
jarðyrkju. Þar eru uppsett-
ír fuglar í bjargi, endur á heiði,
rekaviður, uppsettir selir og fl.
Við könnuðum þróunar- og
hlunnindadeild Landbúnaðarsýn
ingarinnar og tókum saman
helztu atriði, sem þar var að
sjá, en sem fyrr segir var um
geipilegan fróðleik að ræða í
mjög stuttu máli, tölum og mynd
nm.
í hlunninda- og þróunardeild-
inni er komið fyrir uppsettu refa
greni, með tófu, ref og yrðling-
nm. Þar er einnig veiðikort veiði
stjóra yfir veidda minka og refi
í landinu frá 1958. Ýmis veiði-
tæki eru sýnd og sútuð refa og
minkaskinn.
í hlunnindadeild er þáttur um
laxa- og silungaveiði í ám og
sýndHr uppsettir laxar og silung
ar, en öll uppsett dýr í deild-
inni eru sett upp af Jóni Guð-
mundssyni kennara.
Fyrsta laxastöngin, sem kom
til landsins er sýnd á sýning-
unni, en hún er alheil og tilbú-
in til átaka, ef vildi.
Stöngina kom Andrés Fjeld-
sted á Hvítárvöllum með til lands
ins 1852, þá 17 ára gamall, en
hann lærði skipa- og blikksmíði
1 Skotlandi og kynntist þar lax-
veiði og síðar mun hann hafa
veitt mikið í Hvítá. Hann átti
stöngina til 1894, en gaf hana
þá Jóni Jónssyni, sem kallaður
var veiðimaður. Jón býr nú á
Hrafnistu, en hann gaf Byggða-
safni Borgarfjarðar stöngina fyr
ir tveim árum. Með stönginni
fylgir veiðihjól og aukatoppur
og er hjólið gert úr tré styrkt
með látúni og er í fullkomnu
standi til veiða.
Frumstæð verkfaari, gömul,
eru þarna sýnd og <ír þar
töluvert safn tækja, sem koma
landbúnaðinum við. Þar má sjá
t.d. pál og taðkvísl, en taðkvísl-
in var notuð til þess að mylja
taðið og róta. í hríðum, þegar
menn voru að fara til kinda og
þurftu kannski að moka sér leið
notuðu þeir oftast rekublað til
þess að skýla andlitinu, en þarna
eru sýndar haglega gerðar trérek
ur.
Hrosshársiðnaðurinn íslenzki
er gullfallegur og væri synd ef
hann legðist niður. Á Landbún-
aðarsýningunni er t.d. sýnt band-
beizli úr hrosshári, bönd og
hinum endanum er leggur af kind
Þegar dýr er heft með hnapp-
heldu er bandið krossvafið um aft
urfæturnar og leggnium krækt í
lykkjuna, enda hljóðar gátan
svo:
Hún hefur auga aðeins eitt,
ekki er henni sjónin veitt,
fótlegg einn, en engan fót,
annarra göngu tefuj- snót.
Þá eru einnig sýnd reiptögl
úr hrosshári og ullarreipi, sem
gerð voru árið 1910 og hafa vetr
ið í brúki síðan og láta ekki á
sjá.
Nautajárn eru sýnd, en þau
voru notiuð þegar naut voru
leidd tiil hins kynsins á milli bæja
að vetrarlagi og farið var yfir
hjarn eða ís. Nú er þetta fyrir-
komulag falrið að riðlast og nauta
sæðið er sent í póstkröfu.
Á árunum 1950-1960 er m:ðal-
ársræktunin 3050 ha. Stærsta

Fyrsta laxveiðistöngin, sem
sýnd á landbúnaðarsýningunni
og er í fullkomnu lagi.

m
Eíri myndaröðin sýnir þróun íslenzks landbúnaðar árið 1967, en sú neðri árið 1900.
hnapphelda úr hrosshári.
Hjalti Jónsson bóndi á Hólum
í Hornafirði gerði ágæta gátu um
hnappheldu, en á öðrum enda
hnappheldunnar «r lykkja og á
Meðal fornra tækja í landbún
aði er talinn breinnivkiskútur
Guðmundar ísleifssoinar á Há-
eyri nálægt Éyrarbakka. Guð-
mundur var tengdasonur Þor-
leifs á Háeyri og var haft eftir
Þorleifi að það væri aðaiins einn
bóksta fsmunur á Guði og Guð-
mundi, eða eins og Þorleifur
sagði: „Guð gerði allt af engu,
en Guðmundur gerði allt að
eongu“.
Öruggari grundvöilur
landbúnaðarins.
skrefið í ræktunarmálum er þó
stigið af bændum 1965, en það
ár rækta þeir 6100 ha. og næstu
tvö árin eru ræktaðir 5000 ha.
hvort ár.
Síðaistliðið ár er stærð túna tal
in vera 104.700 ha. og hefur
túnastærðin allt að því sjöfald-
aist frá aldamótum.
Á síðustu áratugum hefur fram
ræsla stöðugt aukist, en mikið
framræsiuland bíður þó eftir
plóg og herfi. Á tímabilinu frá
1942-1957 hafa verið grafnir
kom til landsins árið 1852 efr
Hún er úr tré, en látúnslegin
16488 km. af skurðum og lætur
nærri að ‘þesisir skurðir hafi
þurrkað um 120 þús. ha. lands.
Einnig hafa verið gerð 15460 fcm.
löng plógræisi, sem talið er að
þurrki um 12 þús. ha.
Fjárfesting í ræktun og girð-
ingum miðað við verðlag 1960
var 92 milljónir 1967, en t.d. árið
1946 var fjárfestingin 27,6 milljón
ir.
Betri nýting túna
Með aukinni tækni og þekk-
ingu hefur bændum tekigt að
efla til mikilla muna magn hey-
fengs og það er ekki vegna van-
kunnáttu að töðufall af ha. hefur
lækkað nokkuð síðustu árin. Það
er heldur ekki vegna þess a'ð hér
sé um afturför að ræða, heldur
hefur meðalhiti síðustu ára ver-
ið nokkuð lágur, kal um norðan-
og austanvert landið hefur vald-
ið geysilegum grasbresti og nú
hafa bændur tekið upp þá bún-
aðarhætti að beita meir en áður
á ræktað land og þykir það hafa
reynst vel.
Árið 1965 er mesti töðufengur,
sem nokkum tíma hefur verið,
eða 3 millj. 763 þús. hestburðir
og úthey 93 þús. hb.
Nautgripir — nythæS —
mjólkurmagn
Árið 1901 voru naútgripir
landsmanna 25674, 1941 voru
þeir 39778 og 1967 voru þeir
54530 og þar af er um helming-
ur stofnsins á SuðurlandL Naut-
gripum hefur fækkað nokkuS
siðustu ár, en aftur á móti hefur
nyt kúnna stöðugt hækkað frá