Morgunblaðið - 14.09.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. SEPT. 19G8
Jltwgtiitfrfðfrife
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúl
Fréttastjórl
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
1 lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 7.00 eintakið.
ÞJÓNUSTA HINS
OPINBERA
egar harðnar á dalnum og
alvarlegir erfiðleikar
gera vart við sig í atvinnulíf-
inu, er ríkari þörf á því en
nokkru sinni fyrr, að embætt
ismenn hins opinbera og lána
stofnanir leggi sig alla fram
um að greiða fyrir atvinnu-
rekstrinum og létta störf
þeirra manna, sem hafa það
erfiða hlutverk með höndum
að stjórna atvinnufyrirtækj-
um í mjög slæmu árferði. Þeg
ar á allt er litið eru embætt-
ismenn og stjórnendur lána-
stofnana fyrst og fremst
þjónustuaðilar, og þeim ber
að leysa verkefni sín af hendi
með Jþví hugarfari að stuðla
sw» Pöm kostur er á að því,
að aoðvelda atvinnurekstur-
inn og halda uppi atvinnu. 1
slíku árferði hljóta þessir að-
ilar einnig að hafa nokkuð
önnur sjónarmið í huga en
þegar vel gengur. í slæmu
árferði er ekkert vit í því að
ríghalda í strangar reglur eða
fordæmi, sem gera það eitt
að verkum að skapa atvinnu-
rekstrinum ennþá meiri erf-
iðleika og óþægindi.
Því miður er mjög undan
því kvartað, einmitt um þess-
ar mundir, að þessir þjónustu
aðilar sýni ekki nægilega mik
inn skilning á þörfum og erf-
iðleikum atvinnulífsins. I
fyrsta lagi er kvartað yfir
því, að afgreiðsla mála gangi
allt of seint hjá hinu opin-
bera og þegar þau fái af-
greiðslu byggist hún á ein-
kennilegum sjónarmiðum. í
öðru lagi telur atvinnurekst-
urinn lánastofnanir oft óþarf-
lega harðar í kröfum sínum
til atvinnufyrirtækjanna, sér
staklega þegar svo illa stend-
ur á sem nú.
Auðvitað hljóta stjórnend-
ur lánastofnana að gæta vel
þess fjár, sem þeim hefur ver
ið falið til varðveizlu, og öll-
um er kunnugt, að viðskipta-
bankarnir hafa teygt sig
miklu lengra til móts við
þarfir atvinnulífsins en þeir
raunverulega hafa bolmagn
til. Samt sem áður eru oft
nefnd fjölmörg dæmi þess,
að hægt hefði verið að greiða
fyrir þýðingarmiklum mál-
efnum atvinnulífsins, ef
minni stífni hefði gætt. Hitt
blandast engum hugur um, að
afgreiðsla mála gengur ótrú-
lega seint hjá hinu opinbera
og svo virðist sem skrif-
stofuveldið sé komið á svo
hátt stig að ef mál er einu
sinni komið áleiðis inn í bákn
ið komi það ekki út aftur
nema með harmkvælum. Einn
vísar til annars og enginn
virðist þora að taka ákvörð-
un nema í allra smæstu mál-
um. Þetta ástand verður auð-
vitað ekki þolað til lengdar
og það verður sérstaklega á-
berandi, þegar miklir erfið-
leikar steðja að í atvinnulíf-
inu og þeir, sem sinna því van
þakkláta starfi að stjóma at-
vinnufyrirtækjum, þurfa á
allri þeirri fyrirgreiðslu að
halda, sem kostur er að veita
þeim og það fljótt.
ERFIÐAR
ATVINNUHORFUR
IT'regnir um uppsagnir hjá
* atvinnufyrirtækjum
benda til þess að mikil óvissa
sé um atvinnuhorfur í haust
og vetur. Að vísu er ástæða
til að undirstrika þá stað-
reynd, að þessar uppsagnir
eru engan veginn vísbending
um að þeir aðilar, sem sagt
hefur verið upp störfum,
verði að hverfa frá þeim þeg
ar í stað, heldur má búast við
að margir a.m.k. verði laus-
ráðnir þar til málin skýrast
betur.
Engu að síður er ljóst, að
horfur í atvinnumálum eru
alvarlegar. Það hlýtur að
verða þýðingarmesta verk-
efni stjórnarvalda, Alþingis,
verkalýðssamtaka og samtaka
atvinnurekenda að gera allt
sem í valdi þessara aðila stend
ur til þess að koma í veg fyrir
atvinnuleysi. Sl. vetur gætti
verulegs atvinnuleysis eftir
áramótin og fram í febrúar,
en úr því fór það batnandi.
Að vísu mátti skýra atvinnu-
ástandið að hluta til þá, með
stöðvun frystihúsanna um
skeið og fleiri slík atriði komu
til greina, en ekki þýðir að
loka augunum fyrír því, að
atvinnuhorfurnar eru sízt
betri nú en þær voru fyrir
ári.
Hinar alvarlegu horfur í at
vinnumálum ættu einnig að
stuðla að því, að þjóðareining
skapist um lausn þeirra stór-
felldu erfiðleika í efnahags-
og atvinnumálum, sem þjóð-
in stendur nú frammi fyrir.
0 UTANÚI RHEIMI
Ski ipta um flokkí ) í kosn-
ing ;abaráttunni í Svíþjúð
Nú líður að lokum kosn-
ingrabaráttunnar í Svíþjóð, en
þingkosningarnar þar eiga að
fara fram á sunnudaginn kem
ur. Það sem fólki verður hvað
tíðræddast um, er hvort svo
miklar breytingar verði á
fylgi flokkanna, að stjómin
falli. Þá hefur annar þáttur
sett mikinn svip á kosninga-
baráttuna nú síðustu daga, en
það er, hve margir stjórn-
málamenn hafa skipt um
flokka, á meðan kosningabar-
áttan hefur staðið yfir. 1
þeirra hópi eru m.a. þrir þing
menn og hafa þeir lýst því
opinberlega, að þeir hafi skipt
um flokk.
Að því er virðist, hafa
flokkaskiptin átt sér stað á
me'ðal þekktra manna úr öll-
um stjórnmálaflokkunum.
Kommúnistaflokkurinn hefur
samt orðið greinilega verst
úti og hefur innrásin í Tékkó
slóvakíu haft þar sín áhrif.
Að minnsta kosti 15 trúnaðar-
menn í flokknum hafa sagt
sig úr honum og er Rolf Ut-
berg, fyrrum upplýsingastjóri
flokksins þekktastur þeirra.
Henning Nilson, þingmaður
flokksins fyrir Gavle hefur
skorað á stuðningsmenn
flokksins að greiða sósíal-
demokrötum atkvæði sitt í
kjördæmum, þar sem fram-
bjóðandi kommúnista á ekki
möguleika á kjöri og þar sem
þingsæti sósíaldemokrata eru
í hættu. Er þetta andstætt
áskorunum sjálfs flokksins
um, að kommúnistar eigi alls-
staðar að vera með.
Þá hefur það einnig vakfð
athygli, að menn sem standa
til vinstri við sjálfan komm-
únistaflokkinn hafa sagt sig
úr honum, til þess að mót-
mæla mótmælum flokksins
gegn árás Rússa á Tékkó-
slóvakíu. Er sú skoðun því út-
breidd, að kommúnistar verði
fyrir talsverðu fylgistapi í
kosningunum.
Högem, sem er íhaldssam-
ur flokkur, hefur mátt sjá að
baki Dagmar Heurlin, en hún
hefur átt sæti á þingi fyrir
flokkinn fyrir Stokkhólm. Nú
er hún efst á lista fyrir nýjan
flokk í borginni, (jKristelig
Demokratisk Samling", sem
tvisvar áður hefur boðið fram
en án nokkurs teljandi árang-
urs.
Tage Erlander. Nýtur meiri
vinsælda persónulega en Sósí
aldemokrataflokkurinn.
Frú Heurlin átti þess nú
ekki kost að fá öruggt sæti
hjá Hægri flokknum. Nú
berst hún hins vegar fyrir
„Guð, góðu siðferöi og eigin
kjöri“, eins og Aftonbladet,
blað sósíaldemokrata, kemst
að orði og er ekki laust við,
að þar kenni svolítillar mein
fýsi.
Þá hefur Sten Sjöholm, sem
verið hefur þingmaður fyrir
Þjóðflokkinn boðið sig fram
fyrir sérstakan flokk ,,Sam-
ling 68“, sem er sérstakur
borgaralegur flokkur, er kom
ið hefur verið á fót í Suður-
Svíþjó’ð.
En sósíaldemokratar eiga
einnig við þetta vandamál að
stríða, því að í sjónvarpsvið-
tali fyrir nokkrum dögum
skýrði Hermansson frá nöfn-
um meira en 50 fyrrveraníi
sósíaldemokrata, sem nú hefðu
lýst því yfir, að þeir styddu
kommúnista. Á meðal þeirra
var Bo Hammer, sem er fram
arlega í félagsmálum stúdenta.
Hann er nú í öðru sæti á eftir
Hermansson á lista kommún-
ista í Stokkhólmi.
Mikil bjartsýni ríkir meSal
borgaralegu flokkanna um úr-
slit kosninganna — svo mikil,
að þar er þegar farið að ræða
um, hverjir eigi að taka sæti
í þriggja flokka stjóm, sem
Þjó'ðflokkurinn, Miðflokkur-
inn og Hægri flokkurinn eigi
aðild að. Er formaður Mið-
ílokksins, Gunnar Hedlund,
gjarnan nefndur á nafn sem
forsætisráðherra slíkrar stjórn
ar.
Iskoðanakönnunum undan-
farið hefur það þótt koma
frám, að Tage Erlander for-
sætisráðherra nyti meiri vin-
sælda persónulega en flokkur
hans, Sósíaldemokrataflokkur
inn. Þannig eiga samkv. síð-
ustu skoðanakönnun 64% allra
kjósenda að vera þeirrar skoð
unar, að hann hafi staði'ð sig
vel sem flokksleiðtogi og er
þetta miklu meira en fyrir
einu og hálfu ári, en í febrúar
1967 voru aðeins 41% þessar-
ar skoðunar.
Þá benda skoðanakannanir
til þess, að stjórnarflokkur-
inn hafi bætt aðstöðu sína,
frá því að bæjar- og svíítar-
' stjórnakosningar fóru fram
1966, en þá stóð flokkurinn
sig illa og fékk aðeins 42,3%
atkvæða. Siðustu skoðana-
kannanir benda til þess, að
hann muni fá um 44,6% at-
kvæ'ða, en það er samt mun
minna en flokkurinn fékk í
síðustu þingkosningum fyrir
fjórum árum, en þá hlaut
hann 47,3% í kosningum til
neðri deildar þingsins.
Þrír stærstu borgaralegu
flokkarnir virðast allir hafa
aukið fylgi sitt nokkuð frá
því í þingkosningunum 1964.
Á það hefur þó verið bent í
skoðanakönnunum nú, að þar
sé gert ráð fyrir allt of litl-
um hreyfingum á fylgi stjórn
málaflokkanna. Ýmislegt
bendi til þess, að á kjördag
muni eiga sér stað meiri hreyf
ing meðal kjósenda en átt
hafi sér stað kannski nokkru
sinni fyrr.
Framboð Wallace ógn-
ar Nixon og Humphrey
Atlanta, Georgia, 12. sept.
(NTB)
Kynþáttaóeirðirnar í stórborg-
um Bandaríkjanna undanfarin
fimm sumur hafa leitt til þess
að kynþátta-öfgamaðurinn Ge
orge C. Wallace fyrrum ríkis-
stjóri í Alabama, er nú í þeirri
aðstöðu að forsetaframboð hans
er bein ógnun við framboð
þeirra Richards Nixons og IIu-
berts Humphreys.
Þeir sem fyrir nokkrum ár-
um litu á Wallace sem negra-
hatara og blaðrara, eru nú farn
ir að leggja við eyrun og hlusta
á tillögur hans til lausnar helztu
vandamálum Bandaríkjanna.
Wallace var áður fulltrúi
demókrataflokksins og kjörinn á
vegum flokksins til ríkisstjóra-
embættfeins í Alabama í nóvem-
ber 1962. Gegni hann því em-
bætti í fjögur ár, en síðan tók
kona hans, sem nú er látin, við
því. Nú býður Wallaos sig fram
til forsetakjörs á vegum óháðs
flokks sem hann sjálfur er
stofnandi að og stjórnandi. Von
ast hann til þess að hljóta það
mörg atkvæði í kosningunum í
nóvember að hvorki Nixon né
Humphrey nái tilskildum meiri-
hluta kjörmanna, og verði því
að semja við hann til að ná
kjöri.
Fari eins og Wallaoe vonar,
mun hann leggja áherzlu á að
ná samningum við viðkomandi
forsetaefni um, að hætt verði
baráttu fyrir jafnrétti kynþátt-
anna, hann fái að Vera með í
ráðum við skipan í laust em-
bætti hæstaréttardómara, og ef
til vill að hann fái ráðherraem-
bætti í næstu ríkisstjórn. Einn-
ig leggur Wallace áherzlu á, að
völd einstakra ríkja Bandaríkj-
anna verði aukin, og dregið úr
afskiptum ríkisstjórnarinnar í
Waishington af málum einstakra
ríkja.
Stjórnmálafréttaritarar segja,
að alls ekki megi vanmeta styrk
Wallace. Kosningabarátta hans
hefur að vísu eintoennzt nokkuð
af kynþáttamálum, en hann hef-
ur talsvert dregið úr árás-
Framhald á bls. 21