Morgunblaðið - 26.09.1968, Qupperneq 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. SEPT. 196«.
v, 11 " ...... ' "
FYRIRHEITID
Höfundur: Aleksd Arbúzov
Leikstjóri: Eyvindur Erlendsson
Leikmynd: tlna Collins
grunnur lyftir sögu þremenn-
inganna í æðra veldi, ljær henni
mikilvæga . mennska vídd með
því að tengja hana heimssögu-
legum viðburðum og rjúfa
þröngan einkaheim persónanna.
Þó eru það ekki sjálfar ógnimar
sem höfundurinn leitast við að
lýsa, heldur sá heimur allsleysis
og mennskrar hlýju og sam-
kenndar sem hörmungarnar
skapa: einstaklingurinn stendur
nakinn og heill á barmi glötunar
og dauða, hefur engu að tapa
nema eigingirninni og ekkert að
vinna nema inntak hvers líðandi
andartaks. Þannig ler ástatt um
þremenningana í fyrsta þætti
leiksins, en síðan kemur lífið og
gerir heldur betur strik í reikn-
inginn. Verkið er slungið sér-
kennilegri og tærri Ijóðrænu,
umvafið töfraljóma hinna björtu
nátta í Deníngrad, þráttfyrir
óhrjáleik atvikanna.
„Fyrirheitið“ fjallar fyrst og
fremst um tímann og skaðvæn
áhrif hans á líf og tilfinningar
hvers einstaklings. Að þessu
leyti á verkið ýmislegt sam-
merkt með leikriti Priestleys,
„Tíminn og vdð“, sem Leikfélag
Reykjavíkur sýndi fyrir nokkr-
um árum, nema hvað enska
Hákon Waage (Marat) og Þórunn Magnúsdóttir (Líka).
Arbúzov er hagvirkur leik-
ritasmiður. Þremur þáttum
leiksins, sem gerast með margra
Hákon Waage (Marat), Amar Jónsson
Magnúsdóttir (Líka) í öðrum þætti.
(Leonídik)
Þórunn
ÞAU EÁjHEYRÐU tíðindi urðu
á laugardagskvöldið, sennilega
fyrir hreina handvömm, að efnt
var til frumsýninga samtímis í
Þjóðleikhúsinu og Iðnó. Ég var
svo lánsamur að vera erlendis,
svo ég þurfti ekki að gera upp
á imilli leikhúsanna það kvöldið,
en á sunnudagskvöld komst ég
ekki undam því og sá þá aðra sýn
ingu á „Fyrirheitinu" í Þjóðleik-
húsinu við góðar undirtektir
sárafárra áhorfenda. Er raunar
furðulegt að verkið skuli ekki
vekja meiri forvitni meðal leik-
listarunnenda, því sannarlega er
okkur ekki á hverjum degi bsð-
ið uppá nýleg rússnesk verk í
leikhúsum hifuðstaðarins.
,yFyrirheitið“ er eftir Aleksei
Arbúzov (f. 1908), sem hóf rit-
höfundarferil sinn fimmtán ára
gamall, en fékk fyrsta leikrit
sitt, „Stétt“, frumsýnt 1939. Hann
hefur orðið vinsæll fyrir leikrit
sín í heimalandinu og raunar
vakið athygli víðar, m.a. með
leikritunum „Tanja“, „Saga frá
Irkútsk“, „Klukkan tólf“ og
verkinu sem Þjóðleikhúsið hefur
nú tekið til sýningar, en það hef-
ur meðal annars verið sýnt við
miklar vinsældir í Lundúnum og
New York. Einhver af leikritum
Arbúzovs munu hafa verið flutt
í Ríkisútvarpinu.
,,Fyrirheitið“ er einföld og
viðburðalítil saga um samskipti
þriggja einstaklinga, konu og
tveggja karlmanna, á 17 ára
skeiði, en á bakgrunninum eru
hinir voveiflegu atburðir í Len-
íngrad á stríðsárunum, þegar
Þjóðverjar sátu um borgina á
þriðja ár og hungrið og kuldinn
surfu að íbúunum. Ekki fer milli
mála að þessi ógnvænlegi bak-
í SKÓLANUM,
HÉIMA OG
í STARFINU
ÞURFA ALLIR
AAARGA BIC
verkið er allt smáborgaralegra
og þrengra. „Fyrirhieitið“ býr
yfir einhverri þeirri eigind sem
ósjálfrátt minnir á Tsékhov —
eða er það bara hinn sérkenni-
legi rússneski hugblær, einlægn-
in, tryggðin og vináttan, dapur-
leikinn og ljóðrænan, þráin eftir
því stóra og frjósama handan
við rúmhelgina?
ára millibili, er skipt í samtals
14 atriði, sem hvert um sig varpa
ljósi á þær breytingar er tíminn
veldur innra með persónunum.
Þróunin er markviss, allt að því
óhugnanlega rökvís. Af sinni
frægu kaldhæðni leika örlögin
sér að tilfinningum persónanna,
blekkja og afvegaleiða, dulbúa
styrk og veikleika, unz þar er
komið að byrja verður uppá nýtt
í þeirri von að betur takist að
fenginni reynslu.
Éyvindur Erlendsson setti
„Fyrirheitið“ á svið, og er það
fyrsta leikstjórnarverkefni hans
i Þjóðleifchúsinu. Sviðsetningin
var í mörgu tilliti ferskleg og
lifandi, en hún geldur þess að
tveir leikenda eru nýliðar, og
má telja mikið dirfskubragð að
leggja svo þunga raun á nálega
óreyndar herðar. Hefði ekki
verið nær að finna viðaminna
verkefni handa hinum ungu
leik^ndum, sem vitanlega þurfa
að fá tækifæri til að glíma við
verðug viðfangsefni? Einsog
fyrr segir, gerist leikurinn á 17
árum, og er leikendum ætlað að
túlka þrjú æviskeið, það fyrsta
innan við tvítugt (16—16 ára),
næsta fjórum árum síðar og
það síðasta þrettán árum þar
á eftir. Það furðulegasta
vi'ð sýninguna var kannski það,
að hinum ungu leikendum tókst
sízt upp í túlkun sinni á fyrsta
skeiðinu, æskuárunum. Hygg ég
að þar eigi leikstjórinn meiri sök
á mistökunum en leikararnir.
Hann hefur af einhverjum
ókunnum orsökum Ifosið að gera
unga fólkið barnalegt úr hófi
fram, ýkja allt látæði þess og
tjáningu, og fyrir bragðið verða
nokkurskonar straumrof í leikn-
um. Sú samkveiking sem á að
eiga sér stað í lok fyrsta þáttar
átti sér aldrei stað, og þannig
var í raiuninni kippt tilfinninga-
legum stoðum undan framhald-
inu, þó áhorfendur gerðu sér ef-
laust flestir ljóst hvað fyrir höf-
undinium vakir og samsinntu því
innra me'ð sér. Mér fannst líka
hljómfallið eða rýtminn í fyxsta
þætti losaralegur og víða bein-
línis þvingaður fram með of-
forsi, þannig að eðlileg tjáning
og viðbrögð leikenda fengu alls
ekki notið sín. Af þeim sökum
fór líka talsvert af ljóðrænu
leiksins forgörðum. Túlkun
tveggja seinni þáttanna tókst
hinsvegar miklu betur, og voru
víða í þeim skemmtileg tilþrif.
Amar Jónsson, sem lék Leoníd-
ik, skilaði sínu hlutverki jafn-
bezt, enda reyndastur leikenda.
Hafði hann hlutverkið fullkom-
lega á valdi sínu frá upphafi, en
leikur hans varð helzti úthverf-
ur í síðasta þætti, þar sem mest
reyndi á hann, einsog innlifunin
brygðist og grípa yrði til tækni-
bragða. I heild var sarrrt- túlkun
Arnars á hinum tilfinninganæma
Leonídik hugkvæm og heilsteypt.
Þórunn Magnúsdéttir lék Líku,
stúlkuna sem vinirnir elska, og
gerði hlutverkinu fui’ðugóð skil
þegar á leikinn leið, en var eins
og fyrr segir alltof bamaleg og
þvinguð í fyrsta þætti. Bezt var
túlkun hennar í síðasta þætti;
þar náði hún góSum tökum á
uppgjöf og magnleysi þeirrar
konu sem brugðizt hefur hug-
sjón sinni. Raddbeiting Þórunn-
ar var örugg ®g eðlileg á hinu
þrönga tónsviði seinni þáttanna,
en hún hafði ekki vald á blæ-
brigðum fyrsta þáttar.
Hákon Waage lék Marat, hinn
vellygna vonbiðil Líku, sem læt-
ur í minni pokann fyrir vini
sínum í fyrstu atrennu, en sigr-
ar í þeirri næstu. Hann galt þess
í fyrsta þætti á sama hátt og
Þórunn, að leikurinn var í rangri
tóntegund framanaf, en hann
sótti'í sig veðrið, þó framganga
hans í seinni þáttunum væri
ekki allskostar örugg eða lýta-
laus, einkum a'ð því er varðaði
raddbeitingu. Eigi að síður
skynjaði maður í túlkun hans
ákveðna þróun, vöxt, þroska.
Verkefnið var honum ofviða, en
vakti grun um hvað í honum
býr.
Fyrir minn smekk voru leik-
tjöld Unu Collins það nýstár-
legasta og merkilegasta við sýn-
inguna, þá þau ættu kannski
ekki beint við hinn raunsæja
anda verksins. Sviðsmyndin var
djörf, táknræn eg stér í sniðum,
Ijósmyndir notaðar af mikilli
hugkvæmni og frumleik til að
magna sviðinu líf. Hinsvegar má
vera a'ð leiktjöldin hafi dregið
athyglina frá efni sjálfs leiksins,
og ekki er ósennilegt að „víð-
átta“ og margbreytileiki sviðsins
hafi gert hinum ungu leikendum
óþarflega erfitt fyrir. Þeir kynmu
að hafa náð betri töl4im á leikn-
um með öflugra aðhaldi sviðs-
ins, þ.e.a.s. þrengri og þéttari
sviðsmynd.
Þýðing þeirra Steinunnar
Briem og Eyvinds Erlendssonar
á leikritinu er ákaflega hnökrótt
og losairaleg, víða flatoeskjuleg
og beinlínis klunnaleg, og held
ég að hana hefði mátt bæta til
muna með meiri yfirlegu og
næmara eyra fyrir framsögn leik-
enda. Einsog fyrr segir var sýn-
ingunni vel tekið af leikhúsgest-
um, þó hún væri hvergi verulega
hrífandi.
Sigurður A. Magnússon.
Kosningum
til A.S.Í. þings
haldið áfrom
NOKKUR félög hafa nýverið
kosið fulltrúa sína á A.S.t. þinig,
en kosningu til þingsins lýkur 6.
október. Fara þau hér á eftir:
Félag ísl. rafvirkja: Óskar
Hallgrímsson, Magnús Geirsson,
Sigurður Sigurjónsson, Bjarni
Sigfússon, Jón Á. Hjörleifsson.
Verkakveninafélag Keflavíkur
og Njarðvikur: Anna Pétursdótt-
ir, Ásta Kristjánsdóttir og Þóra
Gísladóttir.
Félag bifvélavirkja: Sigurgest-
ur Guðjónsson og Árni Jóhanins-
son.
Verksmiðjusalan
Laugavegi 42 (áður Sokkabúðin)
selur vörur á hagstæðu verði:
Nælonsokkar kr. 15.—
Crepesokkar kr. 39.—
Frottesloppar, dömu og herra
aðeins kr. 495.—
Handklæði kr. 35—, 65.—
Rúllukragapeysur úr lambsull
aðeins kr. 195.—
Álnavara á hálfvirði.
Samkvæmiskjólaefni
aðeins kr. 195.— meterinn.
Komið og gerið góð kaup
Verksmiðjusalan
Laugavegi 42.
Ungur knupfélagsstjóri
óskar eftir atvinnutilboðum, gæti hafið störf í des-
ember eða eftir samkomulagi.
Tilboð sendist afgr. MbL fyrir 3. október merkt:
„Kaupfélagsstjóri — 2042“.