Morgunblaðið - 26.09.1968, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. SEPT. 196«.
„Vér morðingjar“ ó iöstudaginn
— Saltfisksölui
Framhald af bls. 3
Um miðjan síðastliðinn maí-
mánuð, upplýsti Ragnar Stefáns-
son hjá S.f.F að Eyvör h.f. mætti
láta pakka öllum þeim saltfiski,
er félagið átti þá tilbúinn til út-
flutnings, þar sem afskipun
mundi fara fram í byrjun júni
á öllu magninu. Var það gert, en
tilgreindur afskipunartími stóðst
ekki og dróst hann á langinn, þar
til 4. júlí að skip kom. Fékk Ey-
vör þá að afskipa aðeins 27 tonn
um. Lofað var afskipun á eftir-
stöðvum um miðjan júlí, en þær
liggja enn óseldar.
Sjólastöðin h.f. hóf fiskverk-
un á s.l. vori og telja forráða-
menn félagsins ekki æskflegt að
ganga í S.Í.F., með þeim skilyrð
um um einokun, er sú stofnun
lætur viðskiptamenn sína undir-
gangast.
Hinn 24. ágúst s.l. barst Sjóla-
stöðinni hf. tilboð frá Paonessa
o.fl. um kaup á 1000 smálestum
af stórfiski og 1000 smálestum af
milli- og smáfiski fyrir sama verð
og S.f.F. hafði áður selt á Ítalíu.
Umsókn um útflutningsleyfi var
send útflutningsdeild Viðskipta-
málaráðuneytisins hinn 26. ág-
úst á þessum 2000 tonnum. Svar
fékkst ekki við umsókn þessari þá
þegar, enda var ráðherra þá í
opinberri heimsókn í Rússlandi.
Þegar eftir komu ráðherrans,
var gengið á hans fund og hófst
þá athugun ráðuneytisins á mál-
inu, sem ekki virðist enn lokið.
Fyrsta Ijónið á vegi athugunar-
innar var það að við gátum ekki
látið í té staðfestingu á verði
S.Í.F., þar sem það fyrirtæki gat
ekki, eða vildi ekki, upplýsa fyr-
ir hvaða verð það hafði selt og
virtist ráðuneytið ekki hafa betri
aðstöðu til að fá þessar upplýs-
ingar en Sjó'lastöðin h.f.
Að beiðni Sjólastöðvarinnar
h.f., var óskað eftir að tilboð-
inu frá 24. ágúst yrði breytt í
ákveðið verð í stað jafnvirðis
S.Í.F. — sölu og barst svar 5.
september, þar sem Paonessa o.
fl. buðu 453.00$ í smálest cif. af
I. fl. af sitórfiski og tilsvarandi
verð á öðrum gæða- og stærð-
arflokkum. Tilboði þessu var
þegar í stað komið til ráðuneyt-
isins, svo og viðbótartilboði, þar
sem heildarmagnið var hækkað
í 3000 smálestir.
Hinn 9. september barst sím-
skeyti frá Paonessa o.fl., þar
sem rekið er á eftir svari við til-
boðunum, því fyrirtækið þyrfti
að athuga um kaup á fiski frá
Noregi, ef ekki gæti orðið af
kaupum héðan. Ljósrit af sím
skeyti þessu var strax sent ráðu
neytinu svo og af símskeyti frá
17. sept., þar sem ítrekuð er
beiðni um skjót svör. Svara-
frestur fékkst þó framlengdur
þar til kl. 5. sl. mánudag Eftir
hádegi þann dag óskaði ráðu-
neytið eftir fresti til kl. 5 á
þriðjudag, þ.e. 24. þ.m. Var hann
veittur, en svar ráðuneytisins er
ókomið enn.
Nú eru í landinu miklar óseld-
ar birgðir af saltfiski, ca. 13 þús-
und lestir, að frádregnu þvi
magni sem S.Í.F. kann að hafa
selt frá því að aðalfundur þess
var haldinn 8. ágúst s.'l., en að
viðbættum þeim fiski, er verk-
aður hefur verið síðan. S.f.F.
hefir ekki séð ástæðu til að upp-
lýsa sölur sínar frá því á aðal-
fundi, enda þótt sá fundur hafi
samþykkt að fyrirtækið gæfi út
fréttabréf mánaðarlega, um söl-
ur og horfur á saltfiskmarkað-
inum, en óhætt er að fullyrða,
að nokkur þúsund lestir af salt-
fiski liggja nú undir skemmdum,
vegna þess að S.ÍF. hefir ekki
tekizt að afskipa neinu teljandi
magni frá því í ágústbyrjun.
Samkvæmt þeim upp'lýsingum,
sem tekizt hefir að toga út úr
forráðamönnum S.f.F., er nú
treyst á sölu við Portúgal, en
þar er verð mun lægra en fæst á
Ítalíu. Er því óhjákvæmilegt
að saltfiskverkendur verði fyrir
stórfelldu fjárhagslegu tjóni,
bæði vegna enn frekari skemmda
á fiskinum, ef afskipanir dragast
enn, og einnig vegna þess lægra
verðs, sem S.f.F. fær £ Portúgal,
en við gátum fengið á ftalíu.
Sé þessi staðhæfing vefengd,
væri ekki úr vegi fyrir forráða-
menn S.Í.F., að gera fulla grein
fyrir þeim sö'lum, sem þeir kunna
að bafa samið um frá 8. ágúst sl.
Það skal að lokum upplýst, að
viðsemjendur okkar á ftalíu er
áreiðanlegt fyrirtæki, sem keypt
hefir hér fisk áður og bjóða
þeir óafturkallanlega bankaá-
byrgð fyrir andvirði saltfisks-
ins. Hefir Útvegsbanki fslands
kannað þá hlið málsins og hefir
eindregið mælt með, að útflutn-
ingsleyfið verði veitt.
öllum ætti að vera ljóst, að
hér er um mikið hagsmunamál
að ræða, því auk hins beina fjár
hagslega tjóns, sem áður hefir
Verið rakið, má ekki glejrma hinu,
að verði hin ítölsku firmu neydd
til að kaupa saltfiskinn í Noregi,
er ekki víst að þau leiti til ís-
lendinga næst, þegar þeir þurfa
að kaupa A.m.k. virtist óhjá-
kvæmi'legt að viðkomandi aðil-
ar geri fulla grein fyrir því,
hvers vegna þurfi vangaveltur í
heilan mánuð til að ákveða,
hvort veita megi útflutningsleyfi
fyrir saltfiskbirgðum sem liggja
nú undir skemmdum og S.Í.F.,
virðist ekki geta selt.
Virðingarfyllst,
F.h. Sjólastöðvarinnar h.f.
Jón Guðmundsson
Grænuhlíð 22.
- RÚSSAR VARA
Framhald af bls. 1
anna, er ekkert það að finna í
yfirlýsingunni, sem endurspegl-
ar þær yfirlýsingar, sem valda-
menn í Egyptalandi og öðrum
Arabalöndum hafa komið fram
með að undanförnu um, að mikl-
ar líkur séu á, að ný styrjöld
kynni að skélla á í Austurlönd-
um nær, ef ísrael heldur áfram
núverandi stefnu sinni.
Sovézk stjórnarvöld, sem hafa
veitt Arabaríkjunum umfangs
mikla hernaðaraðstoð og aðra
hjálp, svo að þau gætu endur-
bætt aðstöðu sína eftir ósigur-
inn í júnístyrjöldinni í fyrra, eru
eftir öllu að dæma þeirrar skoð-
unar ennþá, að ný styrjöld
myndi hafa hroðalegustu afleið-
ingar í för með sér fyrir Araba-
ríkin.
Zamjatin neitaði að svara
spurningu varðandi hernám
Rússa á Tékkóslóvakíu og sagði,
að þessi tvö mál stæðu í engum
tengslum hvort við annað.
í svaryfirlýsingu sinni sagði
Abba Eban m.a., að atburðirnir
£ Tékkóslóvakíu hefðu verið á-
minning til allra smáríkja £ heimi
um, hve auðvelt sé að ráðast á
þau og hve nauðsynlegt er fyrir
þau að standa saman. Hann
sagði enn fremur, að það segði
mikla sögu, að þær tvær ríkis-
stjórnir fyrir utan Varsjárbanda
lagið, sem stutt hefðu innrásina
í Tékkóslóvakíu, hefðu verið rík-
isstjómir Egyptalands og Sýr-
lands, „en hugmyndafræðileg til
hneiging þeirra væri að beita
ofbeldi og valdi".
- GYÐINGAR
Framhald af bls. 1
„málin væru leyst og draga
mætti andzionisma út úr flokks-
áróðrinum". En nokkrir herská-
ir flokksmenn munu samkvæmt
áreiðanlegum heimildum hafa
látið í ljós „undrun“ á flokks-
fundum upp á siðkastið vegna
þess, að herferðin gegn Gyðing-
um skuli hafa verið gefin upp á
bátinn. Kunnugir segja, að Gyð-
ingar i Póllandi hafi orðið illi-
lega fyrir barðinu á þessari af-
stöðu.
Síðan Pólland sleit stjórnmála-
sambandi við fsrael eftir sex
daga stríðið í júní 1967, hafa
margir pólskir Gyðingar flutzt
til ísraels. Hollenzka sendiráðið
í Varsjá, sem gætir hagsmuna
fsraels í Póllandi, hefur engar
opinberar tölur um fjölda þess-
ara flóttamanna, en þeir munu
vera um 1.000 samkvæmt góðum
heimildum, og ennþá fleiri hafa
sótt um leyfi til þess að flytjast
af landi brott.
N.k. föstudag 27. september,
hefjast aftur sýningar i Þjóð-
leikhúsinu á leikriti Guðmundar
Kambans, Vér morðingjar, og
verður þessi sýning af tilefni 40
ára afmæli Bandalags íslenzkra
listamanna.
Leikurinn var sýndur 12 sinn-
um á s.l. leikári á leiksviði Þjóð-
leikhússins og auk þess var leik
ritið sýnt 35 sinnum úti á landi
á s.I. vori. Leikurinn hlaut mjög
góða dóma alira gagnrýnanda
og sýningin í heild þótti mjög
athyglisverð. Aðsókn á leikritið
var einnig mjög góð. Aðallilut-
verkin eru leikin af Krist-
- AÐSTOÐUÐU
Framhald af bls. 28
að máli og ræddi við þá
um ferðina.
— Við fórum frá Reykja-
vík 1. september sl., sagði
Sigurður, og vorum komnir
á miðin 4 dögum síðar. Ferðin
hefur gengið með ágætum og
fenigum við yfirleitt ágætt
veður þar nyrðra.
Við aðstoðuðum 35 skip við
viðgeTð á leitar- og siglinga-
tækjum, og kafarar okkar
skáru nót úr skrúfum 5 skipa.
Læknirinn um borð veitti 22
skipverjum læknisaðstoð, við
fluttum póst í 50 skip og 70
sinnum afgreiddum við skeyti
til og frá flotanum.
Við spurðum Sigurð hvort
mikið hefði verið af veiðiskip-
um frá öðrum þjóðum á mið-
unum.
— Jú, þarna hafa verið á
milli 30 og 40 norsk skip, 5 til
10 færeysk skip, nokkur
sænsk skip og loks 2—300
rússnesk skip, gizka ég á. Við
aðstoðuðum 5 erlend skip í
þessari ferð — þrjú norsk og
tvö færeysk.
— Fer Óðinn nú aftur á
síldarmiðin?
— Það er óráðið ennþá, en
hjálparskipið Goðinn er núna
á miðunum — og kom þangað
um líkt leyti og við vorum að
fara.
Sigurður gat þess að lok-
um að íslenzku sjómennirnir
hefðu lýst yfir mikilli ánægju
með þjónustu þá, er Óðinn
hefur veitt á miðunum í sum-
ar. Við snerum ofckur þessu
björgu Kjeld og Gunnari
Eyjóifssyni, en með önnur hlut-
verk fara eftirtaldir leikarar:
Guðbjörg Þorbjarnardóttir Gísli
Alfreðsson, Sigriður Þorvalds-
dóttir, Erlingur Gíslason og
Anna Guðmundsdóttir. Leik-
stjóri er Benedikt Ámason.
Á s.l. vori voru 80 ár liðin frá
fæðingu Guðmundar Kambans,
og heiðraði jóðleikhúsið minn-
ingu þessa merka höfundar með
því að sýna þetta athyglisverða
leikrit hans, Vér morðingjar.
Myndin er af Gunnari og
Kristbjörgu í hlutverkum sín-
um
næst að dr. Snorra, og spuxð-
um við hann hvers eðlis
læknisstörf hans hefðu verið:
— Ég þurfti nokkrum sinn-
um að gera að meiðslum á
skipverjum, en engin þessara
tilfella voru mjög alvarleg.
Til að mynda þurfti ég að
fást við fingurslys og eirm
maður fékk tóg í höfuðið og
hlaut sár, sem leit mjög illa
út í fyrstu, en reyndist þó
ekki svo alvarlegt, er betur
var að gáð. Einnig voru ýmsir
daglegir kvillar eins og geng-
ur, svo sem tannpína, kvef
og fleira.
— Telur þú að fenginni
reynslu úr þessari för brýna
nauðsyn að læknir sé til taks
á miðunum?
— Já. Óneitanlega er mikið
öryggi fyrir sjómennina og
jafnframt fyrir fjölskyldur
þeirra í landi að vita, að
læknir sé nærstaddur á hinum
fjarlægu miðum, enda þótt
flest tilfellin í ferðinni væru
þess eðlis, að skipverjar
hefðu getað gert að þeim
sjálfir. Þó voru tvö tilfellin
svo alvarleg, að skipin hefðu
þurft að sigla með sjúkling-
ana í land ef læfcnir hefði
ekki verið til staðar. Það
sparar sjómönnum mikið ó-
mak og mi'kinn kostnað að
hafa lækni á miðunum. Vil
ég nefna sem dæmi, að
skömmu áður en við komum
á miðin, handleggsbrotnaði
skipverji um borð i einu ís-
lenzku skipanna. Hann var
fluttur um borð í norska
rannsóknarskipið, sem flutti
hann síðan með sér til Noregs,
þar sem gert var að sárum
hans. Menn geta imyndað sér
hvaða kostnað það 'hefur haft
í för með sér.
— Annars er það gífurlegt
traust fyTÍr veiðisfcipin að
hafa óðinn á miðunum til að-
stoðar, því að ekki má mikið
út af bera til að veiðiskipin
verði fyrir óhöppum og stöðv-
ist. og skipverjar geti ekki
lagfært það sjálfir, án þess að
fá sérstaka aðstoð, sagði
Snorri að endingu.
- HÆTTA Á ÖFRIÐI
Framliald af bls. 1
nauðsyn væri á aukinni árvekni.
Jafnvægi í kjarnorkuvopnabún-
aði hefði minnkað hættuna á
kjarnorkustyrjöld, en þetta jafn
vægi hefði samtímis leitit til þess,
að hættan á árás, þar sem beitt
yrði venjulegum vopnum, væri
ekki lengur útilokuð. Hernám
Tékkóslóvakíu væri heiftarlegt
brot á þjóðarrétti og hefði skap-
að alvarlegt pólitískt hættuá-
stand. Endir yrði ekki bundinn
á þetta ástand, nema hernámi
Tékkóslóvakíu yrði hætt, en all-
ur heimurinn utan Sovétríkjanna
og fylgiríkja þeirra væri þeirrar
skoðunar, að hernám væri ó-
löglegt.
- TÉKKÓSLÖVAKÍA
Framhald af bls. 1
áróðri sínum og reyndu meira
að segja að auka hann. Þá væri
það staðreynd, að meiri hluti
blaða, útvarps- sjónvarpsstöðva
væri í höndum þess fólks, sem
lengi hefðu ráðizt á kommún-
istaflokk Tékkóslóvakíu og gagn
rýnt vináttuna við þjóðir Sovét-
rfkjanna og annarra sósíalista-
ríkja.
Zdenen Cemik, sem er nýr
sendiherra Tékkóslóvakíu hjá
Sameinúðu þjóðunum, lagði á
það áherzlu í dag, að stjórn sín
óskaði ekki eftir því, að innrás
Sovétríkjanna í Tékkóslóvakíu
og hernám yrði rædd í neinni
mynd á Allsherjarþinginu.
— Við vonum, að almennings-
álitið í heiminum muni skilja,
að við óskum eftir því að leysa
þetta vandamál innan hins sósíal
istíska samfélags sjálfs, sagði
Cemik á fundi með blaðamönn-
um í dag. — Stefna stjómar
minnar er fullkomlega ljós. Ef
fram kemur tillaga um að ræða
Tékkóslóvakíu á nokkum hátt,
þá munum við verða á móti
henni.
Innrásin í Tékkóslóvakíu er
ekki á málaskrá Allsherjarþirtgs
ins, en það er ljóst, að innrásin
og hemámið verða eitt helzta
málið í stjómmálaumræðum
þingsins. Margir vestrænir
sendimenn hjá Sameinuðu þjóð-
unum eru þeirrar skoðunar, að
Tékkóslóvakía vilji, þrátt fyrir
andstöðu sína opinberlega, um-
ræður á Allsherjarþinginu. Slík-
ar umræður gætu orðið til þess
að stýðja kröfur Tékkóslóvaka
um, að hernámsliðið haldi brott.
IMýr holtenzkur
prins fæðist
Utrecht, Hollandi, 25. sept-
ember NTB.
Beatrix, krónprinsessa Hol-
lands fæddi dreng í dag. Er
þetta annað barn krónprinsess-
unnar, en hún er 30 ára gömuL
Fyrsta barn hennar var líka
drengur, William Alexander
prins, sem fæddist 27. april í
fyrra. Varð mikill fögnuður, er
hann fæddist, því að nú verður
karlmaður erfingi hollenzku
krúnunnar í fyrsta sinn í fjóra
ættliði.
Júliana drottning og maður
krónprinsessunnar, Claus prins,
voru í sjúkrahúsinu, er nýi
prinsinn fæddist. í opinberri
yfirlýsingu, sem gefin var út
eftir fæðinguna, segir, að barnið
sé „heilbrigt og vel skapað" og
að bæði móður og syni líði veL