Morgunblaðið - 05.12.1968, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DES. 196«
islenzkir námsmenn í Skotlandi ræða erfið
leika vegna hækkandi kostnaðar
SÖKUM breyUtra afkoinruskil-
yrða íslenzkra náimiamanna er-
lendis, sem Skapazt haía efltir
síðustu efnabagBTáðstaifanir rík-
isstjómarimnar, sjá íslenzkir
námsmerm I Skotlandi sig fil-
neydda að senda frá sér eftir-
farandi ályktun:
Um nauðsyn æðri menntunax
í Menziku þjóðfélagi ætiti ekki
að þurfa að deila. J>jóðfélagið
hefur viðurkennt þessa þörf með
því að halda uppi háskóla og öðr
um menrutastofnunum. Smáþjóð
ebns qg fslendinigar hefur augljós
lega effcki tök á að starfrækja
menmtastofnainir, sem fullnægja
öllum kröfum þjóðfélagsins og
þegna þess til menntanar, enda
er Hláskóli íslands réffilega tak-
markaður við nokkrar eirrföld-
listu frumþarfir þjóðarinnar. Af
þessu leiðir að mikill hluti ís-
lenzkra náimsmaflTna verður að
sækja mermtun sína til erlendra
hiáskóla, enda hefuT ríkisvaldið
talið sér skylt, vegna talkmark-
aðra menntunarmöguleika heima
fyrir, að veita íslenzkum náarns-
mönnum erlendis fjárhagsaðstoð.
Undanfarin ár hefur fjárhags-
aðstoð ríkii3stjÓ£narinnar, þótt
niaium hafi verið, og duignaður og
ósérhlífni námsmanin'a og for-
eldra þeirra, gert ölíium þorra
námsmanna kleiflt aið standa
nám erlendis. Á undanförnum
árum hafa tvær gengisfellingar
og minittkandi möguileikar til
tekjuöflunar hins vegar gert það
að verkum að ekis og nú er ástatt
er beinlínis óhugsandi fyxir
fyrir menn að hyggja á nám er-
iiendis, nema að báki standi
sterkt eittkafjártmagn. Eins og
meðfylgjandi greinargerð um
tekjuötflluin og útgjöld Menzkra
námsmanna við Edinborgaiilhá-
skóla ber með sér, er bilið milli
tekna og gjalda flestum óbrúan-
legt. Sé miðað við algeran lág-
markskostnað og hiámarkstekjur
(þar með talið námslán), verða
tdkjur kr. 100.000,00, en gjöld kr.
165.000,00. Biiið milli gja'lda og
tekna verður því a.m.k. 65.000,00
kr. og í flestum tiivikum meira.
Ef ekki verður þegar í stað
gripið til umfangsmikiilla að-
gerða míá því gera ráð fyrir að
fjöldi íslendinga, sem nú eru við
nám erilendis, verði að hverfa frá
námi tökum fjársfcorts. Sömuleið
is er líklegt að flestir þeirra sem
annars hyggðu á nám erlendis
verði að kárta frá sér slíkar áætl-
ainir.
Ljóst er að núveraindi ástand
igetur haft hinar alvarlegustu af-
íeiðingar. Háskóli íalands er þeg-
ar yfirfuKur, og auk þess er knýj
andi nauðsyn á víðfcækari og fjöl-
breyttari menntun en hann getur
iátið í té. Það hefur og ætíð ver-
ið grundrvaMamtetfna í mennita-
málum íslendiniga, að aðstaða til
menntunar ákuli ekki vera einka
réttur stóretfnaiflólks.
Saanþykkt einrórma á fundi ís-
lenzkra námsmanna 23. nóv.
1968.
Greinargerffl
með ályktun íslenz'kra náms-
manna í Skotlandi 23. nóv. 1968.
Greinargerð þessi fja'llar um
tfjiáxhagsafkomu ísl. námsmanna
í Edinborg 1968-69 og væratanileg-
ar horfur í fjármálum stúdenteu
Vísindadeild Edinborgaihá-
®kóla lét í haust gera éætlun uim
náims- og dvalarkostnað eins ís-
lenzks stúdents í Edinborg fyrir
skólaárið 1968-69. Áætkmin nær
yfiir allan kosfcnað af námi svo og
dvalarkostnað á háskólaáriinu.
Rafmagnsorgel
Parfisa Gala de luxe, nýlegt, til sölu. Tvö nótnaborð
og yfir 24 hljómstillingar, hentar m. a. vel í kirkjur.
Upplýsingar x síma 41918.
Veggþiljar
Nýkomnar eikarþiljur. Verð pr. ferm. 390.-
Þórsfell hf.
Grensásvegi 7, simi 84533.
LITAVER
___12-8
»0280-32262
Gólfdúkur — plast- vinyl og Iínólíum.
PostnKns-veggfKsar — stærfflir 11x11 og 15x15.
Ameriskar gólfffísar — Gold Year, Marbelló og KentUe.
Þýzkar gólfflísar — DLW.
HoIIenzkur Fiesta dúkur — eldhúss og bafflgóifdúknr.
Máhringarvörnr — frá Hörpu hf., Máhring hf. og SUpp-
fél. Reykjavíkur.
Teppi — ensk, þýzk, belgísk nælonteppL
Fúgavamarefni — Sólinum, Pinotex.
Veggdúkur — Somvyl, frönsk nýjung.
Vinyl veggfófflur — br. 55 cm.
Veggfófflur — br. 50 cm. /
þ.e. á tímabiliniu 1. okt. tii 15.
júní. Ferðalög eru þó ekki inni-
falin, né dvalarkostnaður í sum-
arleyfi. Á tímabiliniu okt.-júní
eru keninslutímabil skólans þrjú,
okt.-des. 10 vikur, jan.-marz 10
vikur og apríl-júni 10 vi'kur. Enn
fremur eru tvö leyfi, jóöaleyfi
3% vika og páskaleyfi 4% vika.
Samkvæmt áætlun þessari er
heildarkostnaður talinn vera
£785 eða uim 166 þús. ísl. kr.
Við bætist ferðakostnaður. Kem-
ur þá fyrst til álita hvort reikna
beri með ferðum heim til Is-
lainds um jólin. Samkvæmt út-
reikninigum ökkar hér í Edin-
borg hefur það munað sáralitlu
fjárhagslega, hrvort farið er heim
um jól eða ekki, en áætlumim ger
ir þegar ráð fyrir dvalarkasitnaði
um jólin, sem þannig jafnar út
kostnaðinn við að fljúga heim.
Samkvæmt þessu reifcnum við
ferðakostnað aMt árið sem
10.000,00 kr., og er þá gert ráð
fyrir einni flugferð ag tiil baka,
en farmiði til Glasgow kostar nú
með stúdentaafslætti u.þ.b.
9.500,00 kr. Heilldarkosfnaður
verður því samkvæmt þessu um
176 þús. kr. á ári fyrir einstakl-
ing.
Saimkvæimt okkar áliti er áæfcl-
un þassi raunhæf. En til atf
myndin verði sem fulilkominiust
verður að minnast á skólagjöld.
Skólagjöld eru £260, en ennþá
greiða ekki allir íslemdinigar hér
svo há gjöld, en faastir greiða
lægra en £ 150 á ári í skólagjöld.
Áætlun Vísinidadeildarinnar ger-
ir ráð fyrir £200 í síkólagjöld,
þannig að sú tala lækkar um
£50 eða 10.500,00 kr. Færisf
heildarkostnaður niður í
165.500.00 kr. við þessa breyt-
inigu. Hins vegar greiða mangir
íslendingac nú þegar £260 í
áfcólagjöld og allir nýsfcúdentar
verða að greiða þá uppftiæð. Sam
kvæmt þessu má hækka áætlun
ina um £00 eða 12.700,00 kr. og
þannig reiknaður er heildar-
kosfcnaður um 189.000,00 kr.
Þannig gerum við hér ráð fyr-
ir heildarkosfcnaði á bilinu 165-
190 þús. kr. á ári. Neðar en 165
þús. teljum við illmögulegt að
fara. Áætlunin, eins og hún kem
ur frá Vísindadeildinni er frek-
ar of lág en of há eins og sumir
liðir sýna, t.d. liðurinn bækur,
sem er í allægsta lagi. Bmntfrem-
ur býður okkur í grun að liður-
inn upphitun sé tæpast sniðinn
við ílslendinga. Rétt er og að geta
þess, að áætlun þessi miðast við
38 vikna háskólaár, en í mörgum
tilfellum verða stúdenitar að
dveljast hér lengur en í 38 vikur
og hæfckar þá að sjálfsögðu allur
kostnaður. En að þessu er nánar
vikið síðar.
Miklu erfiðara er að áætla tekj
ur stúdenta. Erfiðleikaimir við
að flá sumarvinnu eru ailltatf að
aukast. Stúdentar, sem stunda
nám erlendis komast ofitast seint
heim á sumriin og fara snemma
á haustin. Um stúdenta hér í Bd-
inborg er það að segja, að laing-
fæstir komast héðam fyrr en um
15. júnL Skóli hefst á nýjan leik
í aktóberbyrjun, þanniig að eng-
inin Edinborgarstúdent getur
unnið lenguir en rúma þrjá mán-
uði. Það er ag áríðandi, að það
komi hér fram, að eriendir há-
skólar gera æ meiri kröflur til
stúdenta eins og við þekkjum
mjög vel frá Edinborgarhálskóila.
Útilokað er með ðlliu, að stúdent
ar vinni í páskalieyfinu, þess er
krafizt, að menn vinni sjálfstætt
að ritgerðum og öðrum verkeín-
um og stundi aimennan lesfcur.
Auk þess gera mairgar deildir
strangar kröfur til sumarleSturs.
Það má til isanns vegar færa, að
ýmsir Ediniborgarsfcúdentar hatfa
ökki simnt þessum kröíum
um sumariestur enda hetfiur
það þá ævinlega komið nið-
ur á námi þeirra ag franuni-
stöðu. En ástæðan tfyrir þeslsu er
alltatf sú, að mámsmenn eru of
Snwim katfnir við að aiflla sér
peninga tíl lífsviðiU'rværis.
Svo einhver tala sé nefnd má
gera ráð fyrir 50 þús. kr. sem
algjöru bámarki á nettó árstekj-
um stúdenta. Það ætti að vera
óþarft að færa að því rök, að
hér er um algjörar hámarkstekj-
ur að ræða, Útilokað er, að nokkr
ar stúlkur komizt yfir 90 þús. kr.
brúttó sumartekjur. Stúdentum
hefur e.t.v. verið kleift að ná 50
þús. kr. brút'tótekjum, en enginn
EJdinborganstúdent nær háimark-
inu nettó og margir eru lamgt
fyrir neðan. Tekið skal fram, að
„nettó“ þýðir hér heildarsumar-
fcekjur að frádregnum opiniberum
gjöidum og vasapeninigum. í
mörgum tilfellum verða stúdent-
ar að sjá sjálfir fyrir kositnaði atf
mat og húsaskjóli, þegar þanmig
er ástatt, er óhætt að lækka hiá-
mank okkar um a.,m.k. helming.
Enn er rétt að geta þeas, að hér
er að engu getið þeiirra efcúd-
enta, sem námsims vegna verða
að dvelja erlencfis alltf árið eða
HELLU - RANGÁRVÖLLUM
Söluþjónusta — Vöruafgreifflsla ÆGISGÖTU 7. —
Símar 21915—21195.
Tvöfalt einangrunargler framleitt úr úrvals vestur-
þýzku gleri. — Framleifflsluábyrgffl.
LEITIÐ TII.BOHA —
Efliffl íslenzkan ifflnaffl. — Þaffl eru vifflurkenndir þjófflar-
hagsmunlr.
Jólin
Eigum fyrirliggjandi tilbúin áklæði og teppl í margar
gerfflir fólksbifreiffla. Þeir sem panta vilja hjá osn, áklæði
og teppi til jólagjafa gjöri svo vel að leggja inn pantanir
sínar ekki seinna en laugardaginn 7. þ.m.
Vönduffl vara, hagstætt verffl.
ALTIKABÚÐIN, bifreiðaáklæðaverzlun,
Frakkastig 7. Sími 22677.
því sem næst og hafa þja.L mi'klu
hærri kostnað á móti engum
tekjuim.
Miðað við s.l. ár gerum við
hér ráð fyrir 50 þús. kr tekjum
frá Lánæjóði ísl. námsmamna.
Enn er hér um hámarkstölu að
ræða. Á s.l. áxi var þetta hæata
upphæð, sem nokkur ísl. stúdent
í Edinborg fékk enda hæsta upp-
hæð, sem úthiluitað var úr lána-
sjóðinum. Að lofcum er rétt að
geta þess að tekj uötfiunarmögu-
leikar hér í Edin'borg eru enigir.
Heildartekjur verða þannig
samkvæmt þessum hámarkBÚt-
reikningum 100 þús. kr. Áætlun
þessi gerir þá ráð fyrir, að miLli
lágmarksgjalda og hámarks-
fekna sé 66 þús. kr. óbrúamtegt
bíl. Nýstúdemt 1969 getur gert
ráð fyrir að þurfa að brúa 100
þús. kr. bil milli gjailda og tekma.
Rétt er, að þess sé getið, að
hkitfalM Skólaigjalda við heildiar-
kostnað er mjög háitt í Bretlamdi,
eins og komið hefur íram. Sfcóla
gjöld þarf að greiða í upphafi
skólaársins. Þurfa srtúdentar hér
þannig að greiða eftirfarandi
kostnaðarliði þegar við uipphaí
Skólaársins: Skólagjö’ld £250 eða
ísl. 'kr. 56 þús.; yfinfærslu £ 175
eða fsl. fcr. 37 þús. og flutgfar 10
þús. kr. eða samtals 102 þús. kr.
Þetta d'Ugar fram til jóia, en þá
verður atftur að fá £176 ytfir-
færslu. Lámum og srtyrkjum úr
Lánasjóði ísl. námsmanna hefur
alldrei verið úthlutað fyrr í em í
marzmiámuði. Það er auðséð
hvaða vandamáll stafa atf þessu,
því hvorfci geta menn með neinu
móti staðið undir 101 þús. kr. út-
gjöldum í október né geta stúd-
entar útvegað peninga vandræða
laust til að lifa á í janúar, febrú-
ar og byrjun marz. Úrtikoman
verður sú, að 139 þús. kr. kostn-
aðaður af 190 þús. kr. heildar-
kostnaði, verður að vera greidd-
ur þegar lánum er úthluitað.
Niðurstaðam atf útreikninigum
þessum er sú, að ailgjöriega er
óhjákvæmilegt að stórauka lám-
veitingar tii Isl. stúdenba erlend-
is. Við vitum fullvel að það er
erfitt að gera miklax krötfur eins
ag nú horfir. En mergurinn máls
ins er sá, að hér er ekki um að'
ræða nokkrar krómxr tM. eða frá,
ekki einu sinni nokkrar þúsund-
ir, heldur nöbkra tugi þúsunda.
Þar að auki virðist okfcur full-
komlega óhjákvæmilegt að flýta
úthlutun lána um ajmJk. 2-3 mán-
uði. Komist hvorug þessara til-
lagna til fraimkvæmda, eru
þremns konar aifleiðiinigar fyrir-
sjáamlegar:
1. Margir stúdentar, sem nú
stunda nám erlemdis, mumu
hrökklaist frá námi og fara
heim. Þegar er vitað um 3 ísl.
stúdenta hér í Edinborg, sem svo
illa eru staddir, að þeir hafa enga
von um að geta haldið áfraim
niámi, hér eða anmarsstaðar er-
lendis.
2. Mjög fláir og aðeins efna-
mi'klir nýstúöemtar rnunu hefja
nánn við erlendar menntastofn-
anir í 'hauist og svo lemgi sem
flestum er fjárhagslega ó'kleiít
að fara utam.
3. Mjög mun fækka þeim fsL
stúdentum sem hyggja á fram-
haldsnám meðan þetta ástand
varir.
Að lokum er rétt að taika fram
eftirfarandi: 1. Ályktun þessi óg
grevnarigerð voru samdar og
ræddar atf fulilri alvöru; við ger-
um þá lágma nkskrötfu, að ujn
þær verði fjallað á sama bátt. 2.
Greinangerð þessi hefiur verið
samin sem undirstaða ályktunar.
En við samningu henmar var það
þó fyrst og fremst haft í huga,
að hún gæfi samna mynd af erf-
iðleikum þeim, sem nú hafa skap-
azt ag væntanlegum framtiðar-
horfium.
Álýbtun um námsfcostnað í
Bretlandi.
1. Dvalarkostnaður kr. 115.000
2. Skólagjöld — 55.000
3. Annar nátnskosta. — 10.000
4. Ferðakostnaður — 10.000
AHs 190.000
(Greinargerð þessi er tekin
saman atf HalLgrími Snorrasyni,
Edinborg).