Morgunblaðið - 05.12.1968, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DES». 19«8 13
"I I 1,1,1
Þjóðleikhúsið:
[m BÓKMEITIR - LISTIR BIIKM[mR “ [m
BÓKHIIB — LISTIR
Síglaöir söngvarar
Höfundur texta, tónlistar og leikmynda
Thorbjörn Egner Leikstjóri: Klemenz
Jónsson
ÓLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM:

m LYNDIR

ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ írumisiýndi á
sunnuda'gseftirmiddag barnaleik-
inn „Síglaða sönigvara“, eftir
hinn vinsæla norska þúsund-
þjaiasmið Thorbjörn Egner, fyr-
ix hálfsetnum áhorfendasal, og
má merkilegt heita að ekki
skyldu koma fleiri börn til að
sjá nýjan leik eftir höfund
„Ka'rdemommubæjarins“ og
„Dýranna í Hálsaskógi“. Sé hin
dræma aðsókn einn af ávöxtum
ef naih agsk reppunna r, er vissu-
lega leitit til þess að vita, því síð-
ast ætti hún að koma niður á
menningairlegum áhugamálum
barnanna, sem hafa ekki að
mörgu að hverfa í þessu andlega
snauða viðreisnarþjóðfélagi.
Köfundurinn kaillar lei'kinn
„svolítinn söng- og gamanleik í
tveim þáttum og mörgum mynd-
um“, og er hvorttveggja rétt-
nefni: leikurinn er allur þrung-
inn fjörugum og skemmtilegum
söngvum við tónlist Egners
sjáifs, og gamanið er víða bráð-
smitandi. Að vísu verður að játa,
að „Síglaðir söngvarar“ jafnast
ekki að efniismagni og eínismeð-
ferð á við „Kardemommubæinn"
og jafnivel ekki heldur við „Dýr-
in í Hiáilsaskógi“, en lei'kurinn
býr samt yfir ákveðnum þokka
og fjöri sem hreif börnin. Sér-
staka athyigli vakti, hve lagið
höfundi er að fá bömin í saln-
um til að taka þátt í leiiknum á
sviðinu, og hefur hann ekki fyrr,
að ég muni, gengið svo langt í
því efni eða náð jafngóðum ár-
angri. Söguþráðurinn er hins-
vegar mjög einfaldur og nánast
bláþráðóttur, en ævintýrablær-
inn lyftir honum, ljær leiknum
vængi. Söngvarnir eru eitt helzta
meðalið til að hrífa börnin inn
í ævintýraiheiminn, en Egner
beirtir einnig öðrum brögðum
með mjög góðum árangri. Kus-
urnar Dagrós og Silkirein og bol-
inn Napóleon í fyrra þætti voru
dæmi um veiheppnað leikbragð,
og ekki átti það síður við um
skógardýrin í áttundu mynd,
sem voru hvert öðru fyndnara
og urðu sýningunmd veruleg bú-
bót.
Klememz Jónsson er orðinn
vanur að fásrt við leilkrit Egners,
enda fórtst honum sviðsetningin
að þessu sinni mjög þokkalega
úr hendi. Sýningin var fjörug og
víðast hvar hæfiilega hxöð, mann-
gerðirnar sérkennilegar og kát-
legar, . sum atriðin einkar hug-
næm. Bezt fundust mér atriðin
í seinma þætti á torginu í Brösu-
bæ og á bæjárstjórnarfundi í
Brosubæ, en annars var áferð
sýningarinnar mjög jafngóð.
Af leiikendum báru söngvar-
arnir isíglöðu hita og þunga dags-
ins, og þá einkanlega þau Bessi
Bjarnason og Margrét Guð-
mundsdóttir. Bessi brást ekki
vonum yngstu leilkhúsgestamna,
lék á als oddi í góðu gervi
Andrésar söngvara, skálds og
túbuleikara. Með túlkunimmi á
Andrési bætti Bessi nýrri mann-
gerð í safn sitt, sem var ekki
eins skopleg í hátrtum og ytra
yfirbraigði og sumar fyrri fígúr-
ur hans, en hlýrri og nákomnari
áhorfendum. Fór mjög vei á með
þeim Andrési og börnunum í
salnum.
Mairgrét Guðmundsdótrtir lék
Kari, söngvara og banjóleikara,
af sönnurn æskuþokka og bams-
legri kátínu, en Jón Júlíusson
lék Sívert fLautuleikara, bróður
hennar, og skilaði sínu hlu'trverki
viðkumnanlega, en hefði vel mátt
vera líflegri. Árni Tryggvasom
lék trompetleikaranm sísyfjaða
með alkunnum gríntilburðum
sem þó var stillt í 'hóf, og Flosi
ÓlaÆsson fór með hlutverk
trommuslagarans, en virtist ekki
í essirnu sínu; það var einhver
druhgi yfir framgöngu hans, en
að öðru leyti skilaði hann hlut-
verkinu ismurðulauist.
Aulk hinna fimm síglöðu söngv-
ara kom fram mikil'l fjöldi amn-
arra persóna í sýningunni, sem
ekki er ástæða til að telja upp
hér. Mest kvað að Vaili Gísla-
syni, fyrst í hlutverki reiða
bóndans, síðan í gervi Börs lög-
reglustjóra — báðar manngerð-
Lrnair hnyttiiega og sérkenniiega
mótaðar. Gisli Alfreðsson lék
borgarstjórann í Brösubæ eink-
ar skemmtilega, og yfirleirtt var
borganstjórnin öll hin spaugileg-
asta, en í henni sátu Jón Gunn-
arsson, Nína Sveinsdóttir, Rand-
ver ÞorLáksson og Þórir Stein-
grímsson. Nýliðarnir þrír voru
að vísu misjafnlega viðvanings-
legir, en það kom ekki að sök,
og heildarmyndin var velheppn-
uð.
Af öðrum leikendum finnsrt
mér sérstök ástæða til að nefna
Þórhall Sigurðsson í gervi
mædds skálds, hnitmiðuð og
kankvís skopgervimg.
Thorbjörn Egner er sjálfur
höfundur leikmyndar og bún-
ingateikninga, sem áttu veru-
legan þátt í skemmtilegu yfir-
bragði sýningarinnar. Leik-
myndin úr Bröisubæ var t.d. sér-
lega lifandi og hnyttileg. Tónlist
Egners er líka mjög álheyrileg,
en textarnir fóru margir forgörð-
um hjá áheyrendum, bæði vegna
ógreinilegrar framsagnar og
flókinnar kveðandi á íslenziku.
Þýðing Kristjáns frá Djúpalæk
á söngtextunum er sjálfsagt
góðra gjalda verð út frá venju-
legum sjónarmiðum, en hér er
um barnaleiikrit að ræða, og þá
verða óeðlileg orðaröð og sjald-
gæf orðtök til að hindra greiðan
skilning. Þýðing Huldu Vairtýs-
dóttur á óbundna textamum virt-
ist mér lipur og tungutöm, en á
stöku srtað vaT talmál látið víkja
fyrir bókmáli, sem er óþarft.
Börnin tóku leiknum með kost-
um og kynjum. Að sjálfsögðu
voru aLduirsflokkarnir misjafn-
lega hrifnir, og virtust mér
yngstu börnin ei'ga erfiðast með
að halda arthyglinni vákandi, en
eldri börnin höfðu greiniiega
mikla ánægju af sýningunni, og
er þess að vænta að hún h'ljóti
framvegiis betri aðsókn en á
sunnudagiinn.
— Ægisútgáfan
Framhald af bls. 12
frásögn, en hann hefur að und-
anfrnu unnið sér álit fyrir
skemmtilegan frásagnarmáta og
sérlega góða meðferð á öllu sem
lýtur að sjómennsku.
Kreppan og hernámsárin heitir
bók eftir Halldór Pétursson. Á
tímum veknegunar og allsnægta
má ætla, að mörgum sé forvitnj-
legt að kynnast lífi þeirra, sem
sárast voru leiknir í kreppunni
miklu. Það er vissulega athyglis-
vert, að það var fyrir aðeins
þrem áratugum að þetta gerðist.
Lýsingin er sönn og lifandi, enda
brann þessi eldur á höfundi sjálf-
um.
Kóngur vill sigla, heítir ný
skáldsaga, eftir Þórunni Elfu.
Þórunn er meðal afkastamestu
kvenrithöfunda okkar, enda er
þetta 21. bók hennar, auk fjölda
tímaritsigreina, leikrita og út-
varpserinda.
Þessi bók hennar er lífesaga
stúlku frá barnæsku til fullorð-
insára. Baráttan er oft hörð og
margskonar erfiðleikar verða á
hennar leið. Alltaf eru þó ljós-
blettir gott fólk verður á vegi
Nýja Bíó
Þegar Fönix flaug
(The Flight of the Phoenix)
Mynd þessi er sérstök að því
leiti, að hún er bæði óvenju-
lega spennandi og verulega göll
uð. Segir hún sögu hóps manna,
sem nauðlenda í sandstormi á
Sahara, langt frá mannabyggð-
um. Þegar þeir lenda, eru þeir
200 kílómetra af venjulegri leið
og verður enginn var við
þá. Næsti staður, þar sem manna
byggð er, er ín ærri 200 kíló-
metra leið og er yfir eyðimörk
að fara alla leiðina. Er það því
vonlaust, enda deyja tveir menn
við að reyna það.
Einn mannanna fær þá hug-
mynd að nota parta úr flugvél-
inni, til að búat il nýja og minni
vél. Teiknar hann nýja vél og
tekst að smíða hana og lýkur
þeirri smíði um leið og þeir
ljúka við vatnsbirgðirnar. Er
myndin frá upphafi til enda
mjög spennandi, og naumast
bærilegt að horfa á flugtakið.
En gallar myndarinnar eru
miklir. Liggja þeir fyrst og
fremst í því, hversu einfeldnis-
lega er farið með persónurnar
í myndinni. James Stewart er
ekki trúlegur, sem gamall flug-
maður, sem er of einþykkur og
sjálfráður, til að geta fellt sig
við stjórn. Hann er miklu lík-
legri til að vera hræddur við
konuna sína. Þjóðverjinn, sem
teiknar flugvélina er leikinn af
Hardy Kruger. Hann er látinn
vera einskonar brjálaðs visinda
manns typa, sem er hvorki senni
legt né nauðsynlegt, sérstak'lega
þegar það kemur í ljós að hann
teiknar flugmódel. Peter Finch
leikur brezkan liðsforingja. Er
hann myndarlegur og hugguleg
ur að vanda, en ekki er trúlegt
að nokkur liðsforingi sé svona
mikill bókstafsmaður.
En ekki eru allar persónur
svona klaufalegar. Ernest Borg
ine leikur stórkostlega velhlut
verk Cobbs, verkstjóra við olíu
vinnslu, sem hefur truflast á
geðsmunum. Eitt stærsta hlut-
verk myndarinnar er leikið af
hann drykkfelldan flugsiglinga
fræðing og gerir það fádæma
vel. Fyrir þá, sem sáu leik hans
í „Trial and Error í Háskóla-
bíó fyrir skömmu, kemur það
ekki á óvart.
f stuttu máli, spennandi og
skemmtileg mynd, þrátt fyrir al
varlega galla, sem verða að
skrifast hjá leikstjóranum Ro-
hennar og ástin spinnur vejga-
mikinn þátt.
Súlkan úr svartaskógi skáld-
saga eftir Guðmoind Frímann.
Þetta er fyrsta stóra skáldsagan,
sem Guðmundur birtir, en þjóð-
kunnur er hann fyrir Ijóð sín
og smásögur.
Söguefni sitt í þessa bók, sækir
Guðmundur í það ástand, er
bændur fluttu inn erlent kven-
fólk til bústarfa. Ýmislegt var
um það fyrirbæri skrafað, mis-
jafnar reyndust dömurnar, en
nokkur brögð voru að þvi, að
úr teygðist dvölinnj.
Á skönsunum er sfcáldsaga
eftir Pál Hallbjömsson. Á sköns-
unuim, hvað er nú það, mun sunat
un.ga fólkið spyrja. Flestir kann-
ast við skansinn í Reykjavífc, en
skansar voru athafnasvæði hlað-
in úr grjóti, við sjávarmál eða
í sjó fram, eftir því sem til hag-
aði. Um hásjávað gátu bátar oft
lagst að þassuim skönsum og
lagt upp afla sinn, þar var síðan
gert að fiskinum, flatt, saltað,
vaskað og þurrkað. Þetta var sem
sé aðalathafnasvæði fiskiþorpa.
Sagan hans Páls, gerjst að vísu
ekki öll á skansinum. En hún
bert Aldrich, frekar en nokkr-
um öðrum.
Ég hef fyrr gert athugasemd-
ir við þá undarlegu bókmennta-
framleiðslu, sem í daglegu tali
nefnast prógrömm. Hér keyrir
þó um þverbak, því að bersýni-
legt er að maðurinn, sem skrif-
ar prógrammið hefur hvorki séð
myndina, né lesið söguþráðinn.
Að auki er það klaufalega sam
ansett. Hér er um svo slæmt
dæmi að ræða, að ástæða virð-
ist til að enda bókmenntaferil
höfundar hið fyrsta, nema skjót
breyting verði til hins betra.
Virðist mér, að kominn sé tími
til að flytja alþjóð fréttir af því
hverjir semja þessi sérstæðu rit
verk.
HAFNARBÍÓ
ÖRLAGADAGAR f ÁGÚST
(The Guns of ugust)
Fyrir he'lgina var mynd þessi
sýnd í Hafnftrbíó í þrjá eða
fjóra daga, við mjög litla að-
sókn. Ekki ar ósennilegt að þar
megi því um kenna, að mynd
þessi fjallar um efni, sem var
gert mjög rækileg skil í fyrra í
sjónVarpinu, í þáttunum um
heimsstyrjöldina fyrri.
Mynd þessi er saga fyrri heims
styrjaldarinnar í máli og mynd-
um og byggð upp að mestu á
gömlum filmum. Er hún því fróð
leg og auk þess ágætlega unnin.
f eðli sínu er þetta svipuð mynd
og Hernámsár Reynis Oddsson-
ar, nema hvað þessi er miklu
betur unnin að öllu leyti.
Ástæðan fyrir að ég minnist á
þessa mynd, þó að nú sé 'löngu
hætt að sýna hana er sú, að ég
vil vekja athygli á henni sem
kennslutæki. Ég hef áður lagt
til, að byrjað verði að safna
myndum af þessu tagi, til notk-
unar annaðhvort í skólum, eða í
einhverju hugsanlegu skóla-
skólasjónvarpi. Óhætt er að
mæla með þessari mynd í þeim
tilgangi, þar sem hún er mjög
skipulega gerð.
Em hún hefur líka annað
gildi. Hún gerir manni ljósan að
nýju hrylling stríðsins. f þess-
um átökum um nokkra smávægi
lega landskika í Evrópu, var
tala fallinna, týndra og særðra
þrjátíu og söj og hálf milljón
manna. Látnir voru átta og há’.f
milljón manna, týndir aðrar átta
milljónir. Og svo var þetta al-
gerlega tilgangslaust og óþarft.
Þetta gerðist fyrir fimmtíu ár-
Framhald á bls. 24
segir frá lífi og starfi fólksins
í þorpinu, þar sem sfcansinn var
miðdepill tilverunnar.
Dularfulli njósnarinn er ungl-
ingasaga eftir Ólöfu Jónsdóttur.
Dauðinn á skriðbeltum etftir
Sven Hazzel. Þeir sem um árið
lásu „Hersvejt hinn fordæmdu"
glyema henni tæpast fyrst um
sinn og alltaf er mifcið um hana
spurt, en hún seldist upp á
fyrsta ári. Dauðinn á skriðbelt-
um er ein af sex bókum Hazzels
frá stríðinu á austurvígstöðvun-
um og persónurnar eru flestar
þær sömu.
Systurnar, ástarsaga eftir
Denise Robins. Þetta er þriðja
bók útgáfunnar eftir Denise.
Ragnhildur, höfundur Petra
Flagestad Larsen, þýðandi er
Benedikt Arnkelsson. Þetta er
norsk sveitalífesaga.
Á vegum útgáfunnar er svo
bók, sem nefnjst Erfðaskrá
greifafrúarinnar, leynilögreglu-
saga með ívafi af ást og drauga-
gangi. Einnig koma hjá okkur
smásögur eftir Bjartmar Guð-
mundsson frá Sandi, er hann
nefnir f orlofi, segir.Guðmundur
Jakobsson að lokum.
Sviðsmynd úr leiknum.
Sigurður A. Magnússon.