Morgunblaðið - 05.12.1968, Side 20

20
MORGXJNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DES. 19«8
Aðdragandi og þróun
að undirbúningsviðræðuT um
frið í Vietnam skyldu haldn-
ar í París. Tilkynnti Hanoi-
stjórnin, að hún væri reiðu-
búin að hefja viðræður þar
10. maí um „skillyrðislausa
stöðvun loftárása á Norður-
Vietnam og hvers konar hern-
aðaraðgerðir gegn landinu —
og síðan önnur mál þar að lút
andi, er varði hagsmuni
beggja aðila“. Skömmu síðar
var skýrt frá samþy'kki Banda
ríkjastjórnar um París sem
fuindarstað. Þá samþykkti
stjdmin í Suður-Víetnam, að
viðræðumar færu fram í Par-
Fregn þessari var víðast
tekið með mikill ánægju; U
Thant, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, sagði,
að þetta væri bezta frétt, sem
sér hefði borizt um áraibil og
stjórnir ríkja Vestur-Evrópu
létu í ljós ánægju og vonir
Lyndon B. Johnson Bandaríkjaforseti flytur ræðu sína 31.
marz sl. þar sem hann tilkynnti stöðvun loftárása á Norður-
Vietnam.

Nguyen Cao Ky,
varaforseti Suður-Vietnams.
Áhrifa hans mun gæta mikið
í samningaviðræðunum.
mánuð tóku vonir manna að
iglæðast um, að tekið væri að
rofa til í samnimgaviðræðun-
um. Bardagar í Suður-Viet-
nam tóku að réna og var það
talið geta bent til þess, að
Norður-Vietnamar væru fús-
ari til að draga úr hernaðar-
aðgerðum og skæruliðar
lögðu meginéherzlu á að
treysta stjórn sína á þeim
svæðum, sem þeir höfðu á
sínu valdi.
Þá benti margt til þess, að
Saigon-stjórnin, isem verið
hafði andvíg stöðvun loft-
árása, væri tilleiðanlegri en
áður til þess að ljá því máls,
að Vietcong fengi að taka
þátt í Parísarviðræðunum.
Xuan Thuy, formaður sendinefndar Norður-Vietnam í friðar-
viðræðunum í París, sést hér ásamt frú Nguyen Thi Bioh,
sem er formaður sendinefndar Þjóðfrelsishreyfingarinnar í
Suður-Vietnam, en það er pólitískur armur Vietcong. Mynd
þessi var tekin við komu Nguyen Thi Binh tál Parísar.
MIKLAR vonir eru bundn-
ar við það, að senn geti
hafizt í París raunhæfar
samningaviðræður um frið
í Vietam, en samkomulag
hefur nú tekizt um, að all-
ir deiluaðilar, þ-e. sendi-
nefndir frá Suður-Vietam,
Bandaríkjunum, Norður-
Vietnam og Þjóðfrelsis-
hreyfingunni svonefndu,
stjórnmálaarmi Vietcong,
taki þátt í viðræðunum.
Engu að síður virðast ýms
viðkvæm formsatriði
óleyst enn, þannig að enn
þá kann að líða einhver
tími, áður en raunveruleg
að friðarviðræður geti
hafizt. Vonast er til, að
fyrsti sameiginlegur fund-
ur sendinefndanna verði á
miðvikudaginn kemur. Hér
á eftir verður rakin þróun
þessara mála á þessu ári.
Friðarviðræðurnar verða
áreiðanlega mjög ofarlega
á haugi í fréttum á næst-
unni. Allir friðelskadi
menn hljóta að óska þess,
að þær beri árangur.
Laugardaginn 31. marz sl.
flutti Johnson Bandaríkjafor-
seti tímamótaræðu, en með
henni má sennilega telja, að
sá aðdragandi hafi hafizt, sem
leitt hefur til samningarvið-
ræðnanna í París nú. í ræðu
sinni lýsti forsetinn því yfir
m.a., að hann myndi ekki gefa
á sér kost tiil endurkjörs sem
forseti. Þá sagði forsetinn, að
loftárásir yrðu strax stöðvað-
ar á Norður-Vietnam, nema
á birgðaflutninga andstæðing
anna í grenmd við hlutlaua
beltið og væri von sín, að
þetta leiddi til tafarlausra
samningaviðræðna. Kvaðtst
Jöhnson hafa skipað þá Aver
ell Harriman og Llewellyn
Thompson sérlega fulltrúa
sína með umboði til þess að
byrja samningaviðræður, hvar
og hvenær sem væri .
Johnson kvaðst biðja og
vorna, að Hanoistjórnin tæki
ræðu hans eins og hún væri
flutt: sem einilægan og einarð
legam friðarboðtskap. „Ég
vona, að eitthvert kvöldið
snúist fréttimar ekki um nýja
bardaga í því hrjáða larndi,
Suður-Víetnam, heldur um
menn, sem seztir eru við samn
ingaborð til að semja frið í
Vietraami", sagði Jobrason.
Víðast hvar var ákvörðum
Johnsons fagnað og stjórn-
málasérfræðingar virtust á
einu máli um, að Hanoistjórn
in gerði sig seka um alvarleg
afglöp, ef hún siranti í eragu
ræðu Johnsons.
Hinn 4. apríl sl. gerðist svo
það, að tiliboð kom frá leið-
togum Norður-Vietraam um
að ræða við fulltrúa Banda-
ríkjastjórnar um algera stöðv
un loftárása á N-Vietnam,
sem þá yrði undamfari að
friðarviðræðum milili land-
anraa tveggja. Yfirlýsirag, sem
fól í sér þetta tilboð, var les-
in upp í Hanoiútvarpimu. Þar
voru eradurteknar fyrri ásak-
anir á hendur bandarísku
stjórninni og sagt að tilboð
Johnsons forseta um verulega
takmörkun loftárása á N-Viet
nam væru „fals“ eitt, en engu
að síður væri Hanoistjórnim
fús til að ræða við Banda-
ríkjamenn um algera stöðvun
loftárása og þá fyrst gætu frið
arsamningar hafizt.
Eftir þetta stóð hins vegar í
löngu istappi um stað fyrir
hugsamlegar friðarviðræður.
Stjóm N-Vietnam stakk upp
á Phnom Pemlh í Kambodiu
eða VaTsjá í Póllandi, en
bandaríka stjórnim vísaði
þessum tillögum á bug, en
stakk í þess stað upp á Nýju
Delhi, Rangoon, Viemfiame
o.fl. stöðuon.
UNDIRBÚNINGSVIÐRÆÐ-
UR HEFJAST f PARÍS.
Loks 3. maí ál. komust
stjórnir N-Vietnamis og Banda
rikjanna að samkomulagi um,
Averell Harriman,
formaður bandarísku sendi-
nefndarinnar í friðarviðræð-
unum í París.
um, að jákvæður árangur
myndi nást í viðræðuraum.
Ljóst var hiras veigar, að frið-
arsamniragarnir kynrau að
taka langan tíma. AðaWuHtrú-
ar ríkjanna í þessum undirbún
iragsviðræðum voru skipaðir
þeir Averell Harriman af
hálfu Bandaríkjaistjórnar og
af hálfu Norður-Vietmam-
stjórnar, Xuan Thuy, fyrrum
utamrikteráðherra og nýskip-
aður ráðherra án stjórnardeild
ar.
Er samkomulag náðist um
fundarstaðinn var náfcvæm-
lega mfánuður liðinn frá því
að Hamoistjórnin svaraði já-
kvætt tilboði því, er Banda-
ríkjaforseti hafði lagt fram
31. marz um friðarviðræður
og takmörkun loftárása á N-
Vietmam, jafnframt því sem
hanm lýsti því yfir, að hann
myradi ekki verða í framtboði
í forseta'koninguim þeim, sem
framundan voru.
Samningaviðræður ful'ltrúa
Bandaríkjanna og Norður-
Vietnam hófust síðan 13. rraaí.
Þær byrjuðu þó ekki veL
Báðir aðilar sökuðu hiran um
ofbeldisistefnu og árásarað-
gerðir í Vietnam og Harri-
man sagði, að Hanoi-atjórn-
ira hefði ekki dregið úr hern-
aðaraðgerðum sínum þar í
landi, þrátt fyrir ákvörðun
Bandaríkjaforsetia um tak-
mörkun loftárása ag biðu
Bandaríkjamenn eran eftir
því, að Norður-Vietnamar
kæmu til móts við þá.
Xuan Thuy sagði, að al-
menningsálitið í heimiraum og
einnig iranan Bandarí'kjanna
hefði fordæmt aðigerðir
Bandaríkjamanna í Vietnam
og því hefði Johnson forseti
séð sig tillneyddan að lofa
stöðvun loftárásamna.
Viðræðurnar komust þann-
ig í sjálfheldu að nýju og
hélzt svo mánuðum saman.
Norður-Vietraamar reyndu að
knýja Johnson forseta til þess
að gera enn frekari tilslak-
anir í styrjöldinni og fyrir-
skipa stöðvun allra árása á
Norður-Vietnam, en Banda-
ríkjastjóm reyndi að fá
Hanoi-stjómiraa til þess að
koma fram með tiislafcanir og
takmarka liðsflutninigia til
Suður-Vietnam. Þá settu
Bandaríkin það eð skilyrði
eranfremur, að bæði Vietcorag
og Saigon-istjórnin aettu aðild
að umræðum um framtíð
Suður-Vietraam, en á það
vildi Hanoi-stjórnin efcki fall-
ast.
Þegar líða tók á október-
ÖLLUM ÁRÁSUM Á
N-VIETNAM HÆTT
Föstudaginn 1. nóvember
sl. tilkynnti Jobrason Banda-
ríkjaforseti, að öllum loft-
árásum á Norður-Vietnam
yrði hætt frá og með kl. 13
sama dag (ísl. tími). Kvaðst
forsetinn hafa tekið þesoa
ákvörðun í samráði við helztu
sérfræðiraga sína í hermálum
og ríkisstjórnir allra þeirra
landa, sem berðust við hlið
Bandaríkjanna í Vietnam í
þeirri trú, að þessi ráðstöfun
gæti stuðlað að friðsamlegri
lausra Vietnamdei'kxnnar.
Sagði forsettinn, að Vietcong
yrði einnig boðið að taka
þátt í friðarviðræðunum, en
þar með komust tiilraunirnar
til þess að binda enda á styrj-
öldiraa á nýjan grundivöll.
Sagði forsetinn, að þegar
hefði nokfcur framför átt sér
stað í samkomullagsátt og
ýmislegt benti tiil þess, að
Hanoi-stjórnin væri reiðubú-
in til viðræðna um áþreifan-
leg atriði. Tók forsetinn það
fram, að öllum sprenigjuárás-
um á Norður-Vietnam, loft-
árásum, stórskotaárásum og
árásum herskipa yrði hætt.
Stjórn Suður-Vietnams lét
hins vegar svo umrnælt, að
ákvörðun Johnsons forseta
um algera stöðvun loftárása
hefði verið tekin einhliða.
Var talið, að Nguyen Van
Thieu forseti hefði allt fram
á síðustu sturad barizt með
oddi og egg gegn því, að loft-
árásirnar yrðu stöðvaðar.
Lýsti Thiieu því síðan yfir
daginm eftir, að istjórnin í
Saigon myndi ekki tafca þátt í
friðarviðræðunum í París, ef
NLF, þ.e. Þjóðfrelsishreyfing
in svonefnda, sem er pólitísk-
ur armur Vietcong, fengi að
senda fulltrúa til friðarvið-
ræðnanna.
Sama dag tilfcynnti stjóm
Norður-Vietnams, að hún
myndi taka þátt í friðarvið-
ræðum, þar sem fulltrúar
Saigorastjórnarinnar og NLF
ættu fu'lltrúa. í tiiilkynniragu
Hanoi-stjórnarinnar var hiras
vegar engin dul dregin á það,
að Norður-Vietnam vildi
halda áfram baráttunmi, unz
unninn væri endanlegur sig-
ur.
Frú Nguyen Thi Binb, for-
maður sendinefndar Þjóð-
frelsishreyfingarinnar í frið-
arviðræðuraum kom síðan til
Parísar 4. nóvember sl., en
stjóm Suður-Vietnam sat enn