Morgunblaðið - 08.12.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. DES. 1968
Dr. Sigurbjörn Einarsson, biskup:
Sannleikfms megin?
Prédikun í Dómkirkjunni 1. desember 1968
Guðspjall: Jólh. 18, 33—37.
Hvter heyrir eina rödid, þegar allir
tala? Hver heyrir hljóðlátan mann í
harki og gný? Hvað er ein rödd í ald-
anna veðnadyn?
Þú heyrir þá einu rödd, sem boðar
þér hjálp, þótt allir tali um annað. Þú
heyrir þá rödd, sem tjáir þér ást, þótt
hún hvísli en allar bumbur glymji. Þó
er það ekki víst. Þú þarft að vera sömu
megin hið innra og hugurinn, sem til
þin talar. Annars heyrirðu ekki.
Það talaði fangi, hlekkjaður, húð-
strýktur nálega til bana, mælti fáein
orð eina háværá nótt. Vér vitum um
einn, sem átti að heyra þau orð og
vildi ekki, Pílatus. Hann er eina nafn-
greinda vitnið að því sem fanginn sagði.
Og dæmdi hann til dauða.
En röddin lifir. Hún hljómar hér í
dag. Hv<er heyrir í dag? Ekki Pílatus
þessarar aldar, ekki æpandi næturmúg-
ur þessarar aldar, ekki þóttinn og þemb
an í hugsun þessarar aldar. Hver heyr-
ir? Sá, sem er sannleikans megin, hvísl-
ar röddin. Hann (heyrir mig, hann heyr-
ir mína rödd.
Og samtíðin er sannleikans megin, er
ekki svo? Líklegt væri það. Margt hef-
ur hún séð, sem er satt, margt fundið,
fleira á vissum sviðum en nokkur önn-
ur kynslóð, fleiri sýkla, fleiri efni, fleiri
möguleika með efnið, vitneskja hennar,
kunnátta, máttur, er komið langt fram
úr draumum fyrri tíma. Á bak við þetta
er sannleikshugsjón, vísindaleg ein-
beitni, sem hefur afhjúpað lögmál, vit-
ræn lögmál og hagnýtt þau. Árangur-
inn er áþreifanlegur. Sigurför vísinda-
legra sanninda er dásamleg, allt, sem
vér vitum um frumu og kjarna, um
sýkla og lyf og orku, og allt, sem hægt
er að gera með þessari vitneskju, er
undrið í reynslu vorra tíma.
Þar með er væntanlega óhætt að
segja, að öld hinna stóru afreka í leit-
inni að slikum staðreyndum, sé öld sann-
leikans öðrum framar?
Þvi miður er ekki svo. Hún ber líka
svip af sjónhverfingum, sem ekki eiga
sinn líka, hún ber illkynjuð ör eftir
blekkingar sem um vöxt og áhrif taka
öllu fram. Stefnur hafa rutt sér braut,
studdar áróðurstækni, sem sótti sinn fý
tonskraft í óþrjótandi hugvitssemi í
lygum. Styrjaldir voru háðar og eru
háðar. Hvað er satt af því, sem sagt er
urn tilgang og útkomu slíkra fyrir-
tækja? Byltingar hafa orðið. Hvað
reynist satt af því, sem sagt er um
hugsjónir þeirra og ávexti. Stefnuskrár
ber við himin sjálfan í austri og vestri.
Segja þær satt? Og lífsviðhorfið, sem
mest ber á í tæknivæddum þjóðfélög-
um, þar sem félagsvísindi skipa mik-
inn sess, hvað um það?
Atferli stúdenta í ýmsuim löndum upp
á síðkastið og annars ungs fólks, hefur
orðið mörgum spurning. Það gerir upp-
steit. Hvað vilja þessir ungu menn?
Það vita þeir kannski fæstir sjálfir. En
þeir spyrja: Hvað er satt? Hvað skal
halda, hverju trúa? Eitt sameinar mik-
inn þorra þeirra í mótmælum og mót-
þróa, og það er í rauninni helzt í ætt
við íslenzka svarið alkunna: Þú lýgur
svo hratt, að ég hef ekki við að trúa.
Þeir segja: Áróðurinn um mannfélagið
þitt, gamla kyns'lóð, er svo óvandaður,
að vér höfum ekki við að trúa og neit-
um að trúa lengur. Þú ert ekki sann-
ieikans megin, gamla kynslóð, þú lézt
biekkjast og blekktir. Þú hefur gefið
■>ss loginn heim. Það er ekki satt sem
þ.í segir um hvatir og hugsjónir á bak
við linnulaust stríð í Asíu. Það er ekki
satt, sam þú kennir í samtoandi við Ihungr
ið í heiminum. Það er lygi, að hremming
in, sem laust litla þjóð í miðri Evrópu í
sumar, sé göfug þjónusta við göfuga
nugsjón. Það er falsaður farði á stóru
orðunum um frelsi, þegar menn eru sett
ir á óæðri skör af því að þeir eru ekki
hvítir á hörund. Það er loginn litur á
fögru orðunum um réttiæti og jöfrauð,
þegar menn sæta fangelsi fyrir að hafa
skoðun. Vér spyrjum, hvort gæfa
mannkyns sé óhult í þeim greipum sem
hafa vald á kjarnorku og öðrum skelf-
ingum, spyrjum og eifumst fuMkamlega.
3
Vrr spyrjum, hvort það hugvit og fjár-
munasóun, sem miðar á tunglið og síð-
an lengra í geiminn út, sé á leið með
mannkyn ad astra, upp í heima þeirra
fyrirheita, sem vonarstjörnur hafa vís-
að til, spyrjum og drögum það alger-
lega í efa.
Þetta er það, sem ólgar í blóði og
taugum unga fólksins. Þar er margt
sjúkt, þar eni sjúkir sprotar á sýktum
meiði spilltra mannfélaga. En þar er
líka heilbrigður efi og endurmat. Heil-
næm afneitun fólks, sem trúir ekki
lengur á pólitískar gyllingar, trúir ekki
lengur á þjóðfélag nægtanna, sem bygg-
ir á annarra örbygrð, trúir ekki á lífs-
hugsjón þægindanna, trúir ekki á mann
tækninnar.
Þetta er það sem að baki býr, ólgan
sem kvikar undir og leitar upp, ýmist
þar eða hér. Og þetta gæti orðið mikið
og jákvætt afl. En það getur líka leitt
ennþá lengra út í fen þeirrar upplausn
ar sem aðeins býr í haginn fyrir nýja
trúða, nýja skrumara, sem kunna að hag
nýta sér óánægju alþýðu og afglöp
leiðtoga, sönn eða ímynduð, kunna að
nota viðbrögð, bæði heilbrigð og óheil-
brigð, til þess að ná tökum, komast að
völdum, reisa alræðisvald á rústum rot-
ins lýðræðis, byggja nýtt musteri lyg-
innar á hruni hins gamla.
Æska nútímans er víða sterk í af-
neitun sinni, andmælum og gagnrýni. En
þetta eitt gerir hana aldrei nógu sterka.
Þetta eitt færir framtíðinni úr röðum
hennar aðeins nýjar útgáfur hinnar
gömlu sögu sem hún er á móti í dag.
En ædka mieð jákvæða huigsun og fails-
laus lífsmið og helga andlega leiðsögn
á mikla köllun og mikil tækifæri.
n.
Vér höldum hátíð í dag. Einn dimm-
ur skammdegisdagur fyrir 50 árum ber
birtu til vor og mun halda skini sínu
yfir íslandi um aldur. Hann mælti hljóð
látum rómi á sínum tíma. Og gerði þó
alla komandi daga öðruvísi. ísland var
frjálist, fullvalda. Eitt kyrrlátt en mynd-
ugt orð getur mikið sagt og miklu
breytt.
Og þá er það fanginn, sem talaði forð-
um og talar enn. Hann var kominn í
heiminn til þess að bera sannleikanum
vitni. Það var hans konungdómur, hans
valdatiilka'll. Og hann taldi sig eiga
visa þegna, þótt Pílatus vildi ekki
heyra og nóttin væri hávær og kross
framundan. Því sannleikur bans er veg
urinn og lífið. Sá sannleikur er annars
eðlis en miargþætt og verðmæt sann-
indi, sem mannlegt vit finnur og hag-
nýtir á sviði efnisins. Jesús Kristur og
sannleikur hans er persónulegt lífsafl,
sem veldur byltingu hið innra. Jesús
Kristur, fanginn, sem einn var alveg
frjáls, hinn dauðadæmdi, sem einn var
með fullu lífi, öllum dauða sterkara,
hinn ofsótti, sem einn átti hinn full-
komna frið, hann ræður ríki, sem er
ekki af þessum heimi. Það er að ofan.
Framhald á bls. 12
feÉ^ÉÉÉMÉÉAAÉÉÉÉ
EFTIR EINAR SIGURÐSSON
ÞORSKVEIÐARNAR
Línuútgerð fer nú vaxandi
hvarvetna. Menn leggja sig meira
en áður eftir að fá gæðavöru,
en hún gefur mest í aðra hönd
Þó hefur ekki verið gerður nógu
mikill munur á því bezta og því
lakasta. Þetta er skammsýni. Og
kassafiskur ætti að vera í sér
verðflokki. Með il'lu eða góðu
verður að fá menn til þess að
koma með góða vöru.
Ekki verður sagt, að vel afl-
ist á línuna, en það fer smá-
batnandi og stendur allt til bóta.
Togveiðar eru enn stundaðar
frá sumum verstöðvum, svo sem
Vestmannaeyjum, Suðvesturland
inu og viðar. Mjög hefur nú dreg
ið úr aflanum hér sunnanlands
upp á síðkastið. Og svo hefur
verið hert á landhelgisgæzlunni.
Þau mál verða að leysf^t á einn
eða annan hátt, svo að ekki
þurfi að hverfa frá veiðiskap,
sem búinn er að vinna sér hefð.
Afli hjá togurum hefur verið
heldur rýr upp á síðkastið og
ekki sérlega góðar sölur erlend-
is nema þá helzt hjá bátum, sem
hafa verið með mikið af góð-
fiski.
SÍLDVEIÐARNAR
Síldveiðarnar eru nú svo til
eingöngu situndaðar í Norður-
sjónum. Nokkrir bátar eru að
vísu bæði fyrir Austurlandi og
Suðvesturlandi, en þeir eru fáir
og afla litið. Hins vegar hafa
bátar aflað sæmilega í Norður-
sjónum, þegar veður hafa ekki
bagað. Og verðið er hátt á
bræðslusíld, hæst í Færeyjum
kr. 2,64 kr., næst í Þýzkalandi
kr. 2.32 kg. og í Noregi kr. 2.13
kg. Verðið er svo miklu hærra,
ef síldinferíverk un.
Einna eftirtektarverðast við
síldveiðarnar, er að fslendingar
eru að komast upp á lag með
að veiða síld í Norðursjónum
með góðum árangri og eins að
koma með góWa vöru í kössum
þegar því er að skipta. Annað
eftirtektarvert við þeissar sild-
veiðar er, að nú mega íslending
ar ianda síld einnig í Noregi.
Bn s j áv ar ú t vegsm á 1 ará ðh e rra
Noregs sagði í blaðaviðtali, að
Norðmenn gerðu ráð fyrir, að
löndunarréttur yrði gagnkvæmur
fyrir þá á íslandi. Það hefði
fyrir löngu átt að vera búið
að leyfa Norðmönnum, Færey-
ingum og Dönum að landa síld
í galtómar verksmiðjur í Vest-
mannaeyjum og á Suðvesturlandi
og vestanverðu Norðurlandi, á
meðan síldin var við landið. Nú
er ekki um það að tala. Þetta eru
Norðmeran og Færeyingar snjali-
ari fslendingum. Þeir sjá strax
hag sinm í að kaupa síld af ís-
lemdimgum, þegar þeir geta tvö-
faldað verð hennar með því að
vinna hana í landi.
TIL EFLINGAR BJARGRÆÐIS-
VEGUM ÞJÓÐARINNAR
Aldrei í sögu þjóðarinnar hef-
ur á einu ári þurft að gera
slíkt átak til eflingar höfuðat-
vinnuvegunum sem með tveim
síðustu gengisbreytingum. Sjávar
útvegurinn nýtur þar mest góðs
af, em iðnaðurinn og landbúnað-
urinn eiga að gera það lika í
ríkum mæli. Það má vel vera,
að skiptar séu skoðanir um það,
sem nú er verið að gera til að
rétta við atvinnulífið í landinu.
En fólkfð við sjávarsíðuma ætti
þó a.m.k. að skiilja, að svo bezt
er hag þess borgið, að útgerð
og fiskverkum sé rékim með
miklum þrótti en veslist ekki upp
svo að atvinnuleysi og örbirgð
haldi innreið sína.
Ef vinnufriður helzt í land-
inu og atvinnuvegirnir fá að þró
ast eðlilega, er hægt að gera
ráð fyrir að bjartsýni á fram-
tíðina geri þegar vart við sig.
Einkum á það við, að því er
varðar þorskveiðar. Nú þegar er
eftirspum eftir fiskisikip.
Skipasmíðastöðvarnar ættu því
að fá aukin verkefni. Á næstu
vertið ætti hver einasta fleyta
að stunda veiðar og hver fisk-
vinnslustöð að keppast við að
fá sem mest hráefni. Það er að
vísu ekki hægt að spá fyrir um
aflabrögð eða tiðarfar, em við
verðum að trúa að gæfa þjóðar-
innar sé svo mikfl, að þegar
neyðin er sitærsit sé hjálpin næst,
og í vetur verði mikil atvinna
við að koma aflanum í lóg.
TlMAR TIL STÓRRÆÐA
Lofsverð er sú forusta, sem
Farmanma- og fiskimannasam-
band íslands hefur tekið í smiði
verksmiðjutogara. Það er mú
svo komið í Noregi, að bygging
verksmiðjutogara er orðin háð
leyfi stjórnarvaldanna, og fá því
færri en vilja, svo góða raun
hafa þessi skip gefið. Þau selja
aflann í Englandi, sem er fros-
in fiskflök, enda hafa Norðmenn
margfaldað þar freðfiskinnflutn-
ing sinn.
Reykjavík og Hafnarfjörður
eru elztu togaraútgerðarbæir
landsins. Akureyri er líka að
þróast upp í togaraútgerðarbæ.
En það er ekki aHs staðar auð-
hlaupið að því að gera út tog-
ana, og það þarf a'ð vera í stórum
sfdl, ef nafckur árangur á að názt.
Samdráttur togaraútgerðar-
innar hefur bitnað meist á þess
um tveim fyrrnefndum stöðum.
Frystihús hafa lokað og önnur
ekki haft hráefni nema hálft ár-
ið og þá mjög ófullnægjandi
Eitthvert mesta böl frystihús-
anna, ekki aðeins á Faxaflóa-
svæðinu, heldur allt í kring um
land, er hráefndsskorturinn. Mönn
um hefur gengið illa að gera sér
grein fyrir þessu og heimta bara
meiri samdrátt í stað þess að
auka hráefnisöflunina. Auknar
fiskveiðar er fljótvirkasta úrræð
ið til að rífa þjóðina upp úr
þeim ö'ldudal, sem hún er nú í.
Það eru milljónatugir og mililj-
ónahundruð, sem liggja í ónot-
uðum frystihúsum og fiskverk-
unarstöðvum, sem fylla mætti
af fiski og vinnufúsu fólki.
1 Reykjavik ætti að stofna
stórt togarafélag, þar sem gert
væri ráð fyrir ekki færri en
þremur togurum á hvert frysti-
hús, sem leggðu upp í þau allt
árið eins og togararnir gera á
Akureyri. í Reykjavik eru ekki
færri en 4—5 frystihús, sem líða
sáran skort fyrir vöntun á hrá-
efni. í hverju þeirra geta hæg-
lega unnið 200—250 manns. Þarf
ekki að ræða, hve gífurleg at-
vinnuaukning væri að því. Alveg
eins er ástandið í Hafnarfirði,
og bjargar þar ekkert annað frá
atvinnuleysi en Búrfell og
Straumsvík.
Úti á landi þarf hliðstæð upp
bygging að eiga sér stað mjög
Framhald á bls. 12