Morgunblaðið - 17.12.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBfLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 1968
tjitgeíandi H.f. Árvakur, ReykjavSk.
Framkvæmdasitj óri Haraldur Sveinsaon.
'Ritstjórai1 Sigurður Bjarniasan: frá Vigur.
Matthias Johannesslen.
Eyjólfur Konráð Jónssion.
Ritgtjómarfui'Iltrúi Þorbjörn GuðmundsBOH.
Fréttaistjóri Björn Jófoannissom
Auglýsingaatj óri Árni Garðar KristmBSon.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðafetraeti 6. Sími 10-109.
Auiglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áisikriftargjald kr. 1)50:00 á xnánuði innanilainds.
í lausasöiu kr. 10.00 einitakið.
ENGIR
BÓNBJARGARMENN
Ij’nda þótt sjálfsagt sé að
gera sér rétta grein fyrir
þeim miklu erfiðleikum, sem
við íslendingar stöndum
frammi fyrir vegna þeirra á-
falla, sem yfir hafa dunið, er
fráleitt að láta þá vaxa sér
svo í augum, að menn telji
hreina vá vera fyrir dyrum og
jafnvel að við þurfum að ger-
ast bónbjargarmenn annarra.
Ekki er ofsögum af því sagt,
að það er mikið áfall, þegar
þjóð tapar yfir helming gjald-
eyristekna sinna eins og við
íslendingar höfum orðið fyrir,
enda engin dæmi kunn á síð-
ari tímum af neinni þjóð, sem
á friðartímum hefur orðið fyr
ir slíkum áföllum.
Þegar þingmannasamband
Atlantshafsríkjanna ræddi
um efnahagserfiðleika íslend-
inga og mikill velvilji kom
fram af hálfu annarra þátt-
tökuþjóða og nánast ósk um,
að bandalagsþjóðir okkar að-
stoðuðu okkur, er það auðvit-
að annars vegar sprottið af
_velvílja í garð minnstu þjóðar
samtakanna og hins vegar
hafa þingfulltrúar vafalaust
gert sér grein fyrir því, að
það mundi mikið áfall hverri
þjóð, sem missti helming
gjaldeyristekna sinna, og þá
auðvitað því fremur, sem hún
hefur mikil utanríkisviðskipti
og éinhæfa framleiðslu, eins
og er um okkur íslendinga,
en stærri þjóðir, sem búa
meira að sínu, hefðu fremur
getað þolað slík áföll.
En enda þótt þessi velvilji
Atlantshafsríkjanna sé okkur
mikilvægur í eðlilegum við-
^kiptum við þær, og samn-
ingagerðum, t.d. í sambandi
við EFTA og lántökur hjá al-
þjóðalánastofnunum, er það
áreiðanlega ekki vilji íslenzku
þjóðarinnar, að við þiggjum
neina styrki eða óeðlilega fyr-
irgreiðslu. Við getum svo
sannarlega mjög vel af eigin
rammleik rétt Við efnahag
okkar, ef við aðeins kunnum
fótum okkar forráð og tökum
öll á okkur tiltölulega smá-
vægilega kjaraskerðingu um
sinn til þess að geta síðan
notið árangurs nýrrar fram-
farasóknar.
Vissulega var það ömurlegt,
þegar vinstri stjórnin fór betl
andi á fund Atlantshafsráðs-
ins og efnt var til samskota
fyrir okkur íslendinga meðal
bandalagsríkja okkar. Það var
hin mesta niðurlæging og von
andi fetar engin íslenzk ríkis-
stjóm í fótspor vinstri stjóm-
arinnar í þessu efni- Þvert á
móti eigum við íslendingar
sjálfir að bregðast af maun-
dómi við vandanum — eins
og raunar er nú gert — og þá
er líka engin ástæða til svart-
sýni.
ENN UM
ERLENDU LÁNIN
í sama hátt og menn mega
ekki láta sér efnahags-
örðugleikana vaxa í augum,
mega þeir heldur ekki gera
allt of mikið úr þeim erlendu
skuldum, sem á okkur hvílir
að greiða á næstu ámm og
áratugum, vegna ýmis konar
lántöku hjá alþjóðalánastofn-
unum og viðskiptaaðilum og
peningastofnunum erlendis.
Lánum þessum hefur verið
varið til þýðingarmikilla fram
kvæmda, sem stórbæta þjóð-
arhag og auka gjaldeyristekj-
ur- Má þar nefna Búrfells-
virkjun, geysimikil flugvéla
og skipakaup, ásamt uppbygg
ingu á sviði iðnaðar og land-
búnaðar.
Framkvæmdir þessar em
svo arðvænlegar, að þær
munu skila margföldum þeim
gjaldeyri, sem til þeirra hef-
ur verið varið, á alveg næstu
ámm, og þess vegna íþyngja
þessi lán okkur ekki, heldur
þvert á móti. Fjarstætt er
þess vegna og hin mesta ó-
svífni að tala um, að sú kyn-
slóð, sem staðið hefur að fram
kvæmdum að undanfömu
hafi lagt „drápsklifjar“ á æsk-
una, eins og einn framsóknar-
maður nýlega komst að orði.
En auðvitað getur hvorki
einstaklingur né þjóð staðið
við fjárskuldbindingar sínar,
ef neyzla er ekki takmörkuð
við fjárráðin, þegar til lengd-
ar lætur, þótt unnt sé að eyða
umfram efni að sinni, eins og
við íslendingar óneitanlega
höfum orðið að gera síðustu
mánuði, og raunar síðustu 2
árin. En þá höfðum við líka
varasjóð, sem við gátum grip-
ið til, sem nú er genginn til
þurrðar.
Við verðum þess vegna að
takmarka neyzluna nokkuð
að sinni, en leggja allt kapp
á að auka framleiðsluna. Að
þessu miða þær efnahagsráð-
stafanir, sem gerðar hafa ver-
ið, og gengisbreytingin dreg-
ur mjög úr innflutningi, en
beinir hins vegar fjármagni
og athafnalöngun manna að
«mj
UTAN ÚR HEIMI
NÝ RÍKISSTJÚRN MYND-
UÐ Á ÍTALÍU
Onnur samsteypustjórn mið- og vinstri
flokka landsins — Sósíalistinn
Nenni utanríkisráðherra
ÞANN 12. desember varð
Mariano Rumor, leiðtogi Kristi
legra demókrata á ítalíu, 11.
forsætisráðherra Italíu frá
styrjaldarlokum. Hann til-
kynnti l»á, að hann hefði
myndað þriggja flokka sam-
steypustjóm mið- og vinstri-
flokka, og fól utanríkismálin
í hendur manni, sem mjög
hefur stutt málstað Viet Cong
manna í Vietnam. Giuseppe
Saragat, forseti, skipaði Rum-
or, sem er 53 ára gamall, eftir
stuttan fund þeirra í forseta-
höllinni. Daginn eftir unnu
ráðherrar embættiseiða, en
þeir eru úr flokkum Kristi-
legri demókrata, Sósialista og
Repúblikana.
Það tók Rumor 16 daga að
mynda hina nýju ríkisstjórn,
en stjómarkreppa var á ítalíu.
í stjóminni em 16 ráðherrar
úr röðum Kristilegra demó-
krata, níu sósíalistar og einn
repúblikani.
NENNI UTANRÍKISFAÐ-
HERRA
Hér er um að ræða aðra sam
steypustj órn mið- og vinstri-
flokka Italíu í sögu þjcðarimn
ar, og hún sezt að völdum
á upplausnartímum meðal
verkamanna og stúdenta, en
stór þáttur þess vanda mun
ligigja í því að á undanförnum
mánuðum hafði allt staií frá-
Pietro Nenni
farandi stjórnar verið lamað.
Rumor kaus a'ö tilnefna
hinn 77 ára gamla Pietro
Nenni í hið mikilvæga em-
bætti utanríikisráðherra, en
hann er leiðtogi sósíalista.
Mariano Rumor
Enda þótt hann hafi um eitt
skeið verið bandamaður
kommúnista, áður gagnrýnt
hlutverk Ítalíu í varnarsam-
starfi Vesturlanda og sé enin
hai'ður andstæðingur stefnu
Bandaríkjanna í Vietnam, er
ekki við því búizt að Nenni
muni gera róttækar breyt.img-
ar á utanríkismálastefnu
Italíu.
Afstaða hans til varnar-
bandalags Vesturlamda mun
mjög hafa mildazt á undan-
förnum árum eftir að hann
sagði skilið við samstarfið við
kommúnisita og hann hefur
mjög gagnrýnt ýmsar aðgerðir
kommúnista, svo sem innrás
Sovétríkjanna og leppríkja
þeirra í Tékkóslóvakíu.
Framhald á hls. 21
Nixon frestar ákvörðun
um sendiherra hjá SÞ
Líklegast er talið að Sargent Shriver
verði fyrir valinu, en Eugene MeCarthy
kemur einnig til greina
RICHARD Nixon, kjörinn for-
seti Bandaríkjanna, hefur
frestað tilkynningu um hver
tilnefndur skuli verða sendi-
herra og aðalfulltrúi Banda-
rikjastjórnar hjá Sameinuðu
m
Sargent Shriver
— - —o----7
sjávarútvegi
þjóðunm. Blaðafulltrúi Nix-
ons, Ron Ziegler, skýrði frá
því í síðustu viku, að sendi-
herrann „mundi verða demó-
krati og hann yrði tilnefndur
innan skamms."
Menn velta enn vöngum yifir
því, hvort Sargent Slhrijver, nú
veramdi semlihenra Bandaríkj -
anna í París, hafi áhuga á
himu nýja emibætti og hvort
hann sé sá maður sem Nixom
hafi mestain áhuga á til starf-
ans. En þetta er ebki eins vist
og áður hafði verið talið.
Hinn nýkjörni forseti er
sagður hafa fairið yfir lista
með nöfmum fjögurra mamna
varðamdi semdihenrastöðuina
hjá SÞ, en þeir murau vera
Huibert Humphrey, varafor-
seti, sem tapaði fiorsetákjöriimu
fyrir Nixon, Nelson Riocke-
feller, ríkisstjóri í New York,
Eugene McCarthy öldumgar-
deildarþingmaður og Sargent
Shriveir.
því, að fjárhagurinn mun
brátt batna , nýir gjaldeyris-
sjóðir skapast og velmegun
aukast, ef menn aðeins hafa
Báðir þeir Huimphrey og
Rockefeller mun hatfa afþakk-
að boðið.
Shriver var kvaddur heim
eftir að Nixon hafði ós'kað eftir
því við utanrfkisráðuneytið.
Þeir ræddust einslega við í
nær 2 klukkustundir sunnu-
daginn fyrir liðlega viku í
ibúð Nixons í New York.
Shriver miun hatfa lagt þaran
skilning í viðræðumar að hon-
um hafi verið boðin stað.
Sagt er, að hann hafi skýrt
Nixon frá því, að hann þyrfti
að hugsa málið. Kona Shriver
er Eunice, systir þeirra
Kemnedybræðra. Sagt er að
hann hafi ráðgazt við hana og
fleiri aðila inmarn Kemnedy-
fjölskyldunnar, þar á meðal
Edward Kennedy, sem nú er
höfiuð fjölskyldunraar, ef svo
mætti að orði komast.
Hermt er að Kennedyfjöl-
skyldan hafi saigt Shriver að
gera það í málinu, sem honum
sjálfum þætti skynsamlegast,
og eimnig er talið að Edward
Kemnedy 'hatfi mjög mælt við
því við Shriver að taka boð-
irau..
En þagar Shriver ráðgaðist
Framhald á bls. 21
vit á því að tryggja vinnufrið
og sætta sig við óhjákvæmi-
lega kjaraskerðingu um stund