Morgunblaðið - 20.12.1968, Side 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1968
17
Eiga erlend f iskiskip að fá að landa á Islandi ?
Mikil ólga hefur verið með-
ai norskra sjómanna og út-
gerðarmanna vegna löndunar-
leyfa þeirra, sem íslenzk skip
hafa fengið í Noregi að undan
fömu. Einkum hefur það ver-
ið norsku útvegsmönnunum
þyrnir í augum, að skipum
þeirra skuli ekki vera veittar
sömu undanþágur hér í landi.
Þá hafa íslenzk skip einnig
landað í Færeyjum, en þar
virðist ekki vera nein and-
staða út af löndunum þessum.
Tii að mynda sagði formaður
útvegssambandsins í Suður-
Mæri fyrir skömmu í ræðu:
„fsland hefur hvað eftir annað
neitað norskum snurpunóta-
bátum að landa á íslandi með
þeim afleiðingum, að bátam-
ir hafa þurft að sigla yfir haf-
ið með síldarfarminn lausan
í lestinni, og líf norsku sjó-
mannanna því í beinni hættu,
ef farmurinn skyldi kastast
til í lestinni. Það em okkur
mikil vonbrigði, að norsku
löndunarlögin, sem sett voru
til varnar norskum fiskveiði-
mönnum, skuli vera svo létt-
væg, að það eru fyrirvara-
laust gerð ómerk án þess að
okkur séu veittar samsvarandi
undanþágur í landi því, sem
nýtur góðs af undanþágum
okkar.“
Hver er svo skoðun ís-
lenzkra útgerðar- og fiski-
manna á þessu máli? kann
einhver að spyrja. Og til þess
að fá svar við spumingunni
sneri Morgunblaðið sér til
nokkurra manna, sem starfa
í sjávarútveginum og spuröi
þá, hvort þeir teldu rétt að
leyfa erlendum fiskiskipum
að landa hér á landi.
Fara svör þessa.ra manna
hér á eftk:
KOMIÐ VERÐI A GAGN-
KVÆMUM LÖNDUNAR-
LEYFUM
Páll Guðmundsson, formað-
ur Félags ísil. síldveiðisjó-
manna, sagði: —• í mörg ár
nutu Norðmenn leyfis til lönd
unar á fiski í íslenzkum höfn-
um. >eir settu hér upp vérk-
smiðjur til vinnslu á síld og
hval, einnig söltuðu þeir víða
síld hér á landi. Ég hef ástæðu
til að ætla að þeim hafi verið
veitt löndunarleyfi hér án
þess að um gagnkvæmt lönd-
unarleyfi væri að ræ'ða, því
að mér hefur vérið sagt, að á
árunum eftir stríð hafi íslenzk
ur bátur farið út til Noregs
og ætlað að stunda þar síld-
veiði í reknet, þar sem veiði
brást hér, og hafi hann orðið
að koma heim án veiða, þar
sem hann fékk ekki löndunar-
leyfi né neina fyrirgreiðslu í
Noregi.
Ég tel þó aö ölilum sé hag-
kvæmt að komið verði á gagn
kvæmum löndunarleyfum með
allan fisk, bæði við Færey-
inga, Norðmenn og aðrar þjóð
ir, en vafalaust verða leyfin
vissum skilyrðum háð, svo
sem að heimabátar gangi fyrir
með löndun, er mikill afli
berst að.
Um þetta flutti ég til'lögu
á fundi í Skipstjóra- og stýri-
mannafélaginu Aldan 1965.
Var tillagan mikið rædd og
samþykkt einróma eftirfar-
andi:
„Fundur í Skipstjóra- og
stýrimannafélaginu Öldunni
skorar á hátbvirta ríkisstjórn
að athuga möguleika á gagn-
kvæmum löndunarmöguleik-
um á síld fyrir Norðmenn hér
og íslenzk skip í Noregi“.
OG ÞÓ FVRR HEFÐI VERIÐ
Aðalsteinn Jónsson, útgerð-
armaður á Eskifirði sagði:
— Á að veita erlendum
fiskiskipum löndurleyfi hér?
Já, og þó fyrr hefði verið. Og
leyfin eiga ekki að vera bund-
in eingöngu við síldina, held-
ur allan fisk. Út af Austfjörð-
um hafa á undanförnum áium
verið norskir línuveiðarar,
sem salta þar þorskinn um
borð. Annan fisk hirða þeir
ekki, enda þótt óhjákvæmi-
lega hljóti að fljóta með tals-
vert af öðrum góðfisiki. Það
væri því akkur fyrir báða, ef
þeir fengju að landa þessum
aukaafla hér í stað þasis að
henda honum. Sama er reynd-
air að segja um Bretann. Ég er
sannfærðúr um, að brezkir
togarar myndu oft telja hag-
kvæmt að landa afla sínum
hérlendis, og geta síðan byrj-
að „túrinn“ að nýju frá ís-
landi.
ENDURSKOÐA ÞARF
LÖGIN UM LÖNDUNAR-
BANN
Guðmundur Jörundsson út-
gerðarmaður svaraði spurn-
ingu okkar á þennan hátt:
Spurningunni hvort leyfa
skuli Norðmönnum og Færey-
ingum löndun síldar á Islandi,
vil ég svara á eftirfarandi
hátt:
Hinn 31. janúar 1965 ritaði
ég grein í Morgunblaðið, þar
sem ég benti á þær þreyting-
ar, sem átt hefðu sér stað á
síðari árum í okkar fram-
leiðslu og markaðsmálum, er
gæfu ástæðu til að endurskoða
lögin um bann við löndun á
fiskí úr erlendum skipum í
íslenzkum höfnum.
I lok umiræddrar greinar
sagði svo: „Ég vil beina því
til ráðamanna þeirra, er með
viðskipta og framleiðslumál
okkar fara, hvort nú sé ekki
einmitt rétti tíminn til að af-
létta umræddu löndunar-
banni, en setja í þess stað hóf
legar reglur um löndun fisk-
afurða af erlendum sikipum í
íslenzkum höfnum og skapa
með því betra samstarf við
nágrannaþióðir okkar, bæta
úr hráefnisskorti vinnslu-
stöðva, einkum úti á landi. og
stuðla þannig iafnframt ad
aukinni gialdevrisöflun í
þióðarbúið“, slík ábending á
ekki síður við nú. bar sem
siáanlefft er í framtíðinni. ef
slídin hagár. göngu sinn' líkt
og hún gerði 2 sl. ár. þá mun-
um við íslendingar neyðast til
að sækja hana á þau veiði-
svæði, sem of langt liggja frá
íslenzkum höfnum, til þess að
hægt sé að nýta hana að gagni
hér. Munum við því verða að
leita á náðir nágrannaþjóða
með upplagningu aflans.
Ef svara á umræddri spurn-
ingu, tel ég að hafa verði í
huga eftirtalin 4 atriði.
1. íslenzkar fiskvinnsiustöðv-
ar og síldarverksmiðjur eru
í stöðugu hráefnissvelti.
2. Markaðsmöguleikar okkar
íslendinga eru mun betri
nú, en á þeim tímum, þegar
lögin voru sett um bann
við löndun fisks úr erlend-
um skipum.
3. Ef síld veiðist í Islandsmið-
um hafa Norðmenn eftir
sem áður mikla veiðimögu-
leika, með því að flytja
síldina á flutningaskipum
til Noregs er því vandinn sá
sami, hvað snertir sam-
keppnina á miðunum, sem
mest var óttast þegar lög-
in voru sett,
4. Löndun fisks af erlendum
skipum hérlendis skapar
hliðstæða fyrirgreiðslu fyir-
ir íslenzk fiskiskip hjá við-
komandi þjóðum.
Svar mitt er því hiklaust
játandi, að við eigum nú að
bjóða okkar viðskiptaþjóðum
upp á gagnkvæm vfðskipti,
hvað löndun á hráefni snerti-
GAMLAR OG ÚRELTAR
HUGMYNDIR
Sturlaugur Böðvarsson á
Akrainesi sagði: — Ég tel, að
við eigum tvímælalaust að
leyfa erlendum fiskiskipum á
landa hér, svo firemi sem fisk-
iðjuverin geta tekið á móti
afla þeirra.
Við höfum lengi farið eftir
gömlum og úreltum hugmynd
um í þessu efni, sem urðu til
á þeim tíma, er Norðmenn
höfðu einokunaraðstöðu á síld
veiðunum hér við land og á
söltun á Siglufirði, þannig að
íslenzkir bátar komust alls
ekki að.
Það er raunar ekki annað
en eðlilegur viðskiptaháttur
að leyfa erlendum fiskiskip-
um að landa hérlendis, og það
er heldur ekki nein ný bóla
að tillögur um gae'nkvæma
löndun koma fram. Ég minn-
ist þess t.d, að á árunum i
krin»um 1955 revndum við
hiá H Böðvarssvni og Co. að
fá evfi fvrir uólska tooara að
landa biá okkur. og átfum r• í•’S
að frvsta fÞkinn og flv+Sa
hann síðan tit póliand’a. F.n
levf;ð fékkst ekki venna bessa
úreita hugsunarháftar sem bá
gilti og eildi.r raunar enn.
BRÝN NAUÐSYN ATVINNU
LEGA, GJALDEYRISLEGA
OG MEÐ TILLITI TIL
MARKAÐA
Einar Sigurðsson, útgerðar-
máður, sagði: — Það sem
háir rekstri frystihúsanna
einna mest er skortur á hrá-
efni. Hvað sem gert er til að
auka hráefnisöflun er spor í
rétta átt — það mundi bæta
afkomu húsanna og auka á
atvinnu í landinu. Þá er þess
og að minnast, að fiskur og
síld tvöfaldaist venjulega að
útflutninigsverðmæti við verk
un í landi.
Allt eru þetta svo veigamikl
ar ástæður, að ég álít að
einskis skuli ófreistað til að
auka hráefnisöfilun, einkum
til frystihúsanna, og þá einnig
me!ð því að þaupa fisik og
síld af erlendum skipum.
Önnur hlið þessa máls er
mannaeyjum sagði: — Ég vil
leyfa erlendum skipum að
landa hér fiski, þegar þau
telja sig þurfa á því að halda.
Islendingar eru nú farnir áð
landa síld í Noregi og víðar,
og tel ég það hjálpa Islend-
ingum mikið. En ég er þeirrar
skoðunar, að við verðum að
koma fram við aðra eing við
viljum að aðrir komi firam
við okkur. Það eru uppi marg
ar raddir um að atvinna þurfi
áð vaxa og tel ég það rétt, en
enginn nefnir hvernig það
eigi að gerast. Fisklandanir úr
erlendum skipum gætu gefið
vaxandi atvinnu hér á landi.
HLYNTURLÖNDUNAR-
LEYFUM EF HAGSMUNA
ÍSLENZKRA ER GÆTT
Pétur Sigurðsson, alþingis-
maður, svaraði spurningunni
á þessa leið: — Ég er því
hlyntur að erlendum skipum
verði veitt löndunairleyfi hér-
lendis svo framarlega sem
gætt er hagsmuna okkar sjó-
manna. Það er ljóst að mikill
hráefnisskortur er víðast hvar
á landinu í flestum fiskvinnslu
stöðvum og verksmiðjum, og
því gæti verið hagkvæmt áð
erlend skip lönduðu fiski hér.
En auðvitað verður að gæta
þess að með þessu skapist
ekki offramboð visisra tegunda
þegar á erlendan markað kem

sú, að þetta mundi geta stór-
aukið útflutndng landsmanna
af sjávarafurðum, vilji erlend
skip á annað borð líta við
því að seljá Íslendingum, og
þannig drýgt gjaldeyristekj-
urnar.
I þriðja lagi gætu gagn-
kvæmir samningar milli Is-
lands og annarra ríkja, um
löndun verið mjög mikilvæg-
ir fyriir íslenzka útgerð á fjar
lægum miðum, eins og reynd-
ar hefur sýnt sig að er óhjiá-
kvæmileg, einkum vegna þess
að síldin hefur lagzt frá land-
inu og íslendignar verða áð
sækja á erlend mið, ef þeir
eiga að veiða nokkra síld, því
síldarleysið hér við land er
svo algjört.
Ég tel því, að það sé ekki
aðeins sjálfsagt að vinna að
þessum málum, heldur geti
það verið þjóðinni, eins og nú
er háttað brýn nauðsyn, at-
vinnulega og gjaldeyrislega
séð og einnig með tilliti til
aðgangs að erlendum mörkuð-
um.
FISKLANDANIR
ERLENDRA SKIPA GÆTU
AUKIÐ ATVINNU
Sighvatur Bjamason í Vest-
ur, sem kæmi þá harðast nið-
ur á íslenzkum sjómönnum og
útgerðarmönnum.
HLJÓTUM AÐ VERÐA AÐ
VEITA TILSVARANDI
LEYFI
Jón Sigurðsson, formaður
Sjömannasambands Islands,
sagði: — Eg tel að við getum
alls ekki ætlazt til að fá eða
farið fram á Iöndunarleyfi í
nágrannalöndunum nema að
við komum til móts við þessi
lönd og veitum flota þeirra
tilsvarandi leyfi hér.