Morgunblaðið - 22.12.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1968
a
17
Pétur Sigurbsson i þingræðu um sjávarútvegsmálafrumvarp:
Verðjöfnunarsjóður áhafna fiskiskipa
sem greiði fæðiskostnað. kostnað við líftryggingu o.fl,
Hugmyndir innan sjómannasamtakanna um breytt
launafyrirkomulag á fiskiskipaflotanum
Pétur Sigurðsson flutti ræðu
á Alþingi sl. fimmtudag um
sjávarútvegsmálafrv. ríkis-
stjórnarinnar, þar sem hann
skýrði m.a. frá því að innan
sjómannasamtakanna hefðu
verið til umræðu hugmyndir
um hreytt Iaunafyrirkomulag
á fiskiskipaflotanum, þannig
að sjómenn hefðu fast kaup
með fríu fæði og aflapremíu
i líkingu við það, sem er á
togaraflotanum.
Þá skýrði Pétur Sigurðsson
einnig frá hugmyndum um
sérstakan Verðjöfunarsjóð
áhafna fiskiskipa og að slíkur
sjóður stæði að einhverju
leyti straum af kostnaði við
allsherjar Iíftryggingu, fæðis-
kostnað o.fl.
{ lok ræðu sinnar krafðist
Pétur Sigurðsson þess, að
áhafnir þeirra fiskiskipa, sem
verið hafa að veiðum í Norð-
ursjónum að undanförnu
fengju gert upp miðað við þá
skiptaprósentu, sem í gildi
var þar til lögin tóku gildi og
kvaðst ekki greiða frv. ríkis-
stjórnarinnar atkvæði nema
við þessu væri orðið. Nánar
er sagt frá fyrirvara Péturs
Sigurðssonar á haksíðu Mbl.
í dag en hér fer á eftir kafli
úr ræðu þingmannsins.
Pétur Sigurðsson
Pétur Sigurðsson (S). Vegna
þeirra mtklu umræðna, sem haía
orðið um þefcta frv. langar mig til
þess að ræða það nokíkiuð efnds-
lega ekki sízt vegna þe®s, að ég
hef þeigar tekið þátt í slíkum
umræðum innan stjórnar sjó-
maninasamtakanma og á sjómianna
ráðstefnu, sem haldin var hér í
Reykjavík þann 8. desemlbeir s.l.
Það, sem vekur athygli mína
ainnars vegar í 'þeim viðræðum,
sem ég hef átt við sjómenn og
hins vegar í ræðum sumra stjórn-
arandstæðinga er, að þótt báðir
þessir aðilar séu á móti I. kafla
frv. Þá finnst mér sjómennirnir,
sem ég hef átt viðræður við og
hlustað á, viðurkenna með mjög
fáum undantekningum þann
mikla efnahagsivanda, sem við
stöndum framnai fyrir, en sumir
stjórnarandstæðinigar vilja helzt
láta í það skína, að við þennan
vanda verði ráðið með stöðvun
í tertuibotnainnfluitningi og fleiri
sambærilegum aðgerðum og ef til
vill smávægilegri gengislækkun.
Maður skyldi þó ætla, að sikiln-
ingur sjómannsinis á þessum
vandamálum, sem dvelur lang-
dvölum fjarri heimd'li sinu, fjarri
blöðum og útvarpi, ætti ekki
að vera meiri heldur en þeirra
stjórnmiálamanna, sem femgið
hafa allar upplýsinigar um stöðu
og horfur og áætlanir í þessum
málum. En af hverju skyldi sjó-
maðurinn hafa meiri skilning í
þesisum málum. Skýldi sú þefck-
ing ekki vera fengin af biturri
reynslu þeirra, sem fyrstir urðu
Kjðr og aðstaða bænda hafa
batnað til mikilla muna
— umræður um landbúnaðarmál á Albingi
Á miðvikudaginn urðu umræð
ur um landbúnaðarmál í neðri-
deild Alþingis, er haldið var
fram umræðu um frumvarp Stef-
áns Valgeirssonar o.fl. um
greiðslufrest á skuldum bænda.
Flutti Stefán langa ræðu um
landbúnaðarstefnu ríkisstjórnar-
innar.
Ingólfur Jónsson landbúnaðar
ráðherra flutti rökfasta ræðu og
hrakti fullyrðingar og staðhæf-
ingar þingmannsins. Fara hér á
eftir úrdráttur úr ræðu ráð-
herra:
Sú stefna sem fylgt hefur ver-
ið í landbúnaðarmálum síðustu
9 ár, er ráðandi enn í dag og
ég hygg að við þurfum ekki að
eyða löngum tíma í að ræða um
það hvort bún hafi leitt til sam-
dráttar í íslenzkum 'landbúnaSi
eða ekki. Fyrir liggja opinberar
skýrslur og af þeim getum við
markað hvort stefna ríkisstjórn
arinnar undanfarin ár hefúr ver
ið samdráttarstefna, sem leitt hef
ur til þess að gera aðstöðu
bænda lakari í þjóðfélaginu en
var fyrrum.
Þingmaðurinn talaði um að
það væri auðséð að ég sem land-
búnaðarráðherra hefði látið und
an eimhverri þvingun til þess að
skipa nefnd til þess að endur-
skoða landbúnaðarlöggjöfina. Ef
ríkiisstjómin hefði viljað taka
upp samdráttarsteínu í landbún
aði, þá væri varla við því að
búast að umrædd nefnd hefði
verið skipuð í góðu samkomu-
lagi við forystumenn bænda, sem
vilja vena ábyrgir, þegar rætt
er um hagsmuni bændastéttar-
innar. f nefndinni eiga sæti þrír
ful'ltrúar bænda, í henni eru
þrír fulíltrúar neytenda og odda
maður er Jónas Hanalz forstöðu-
maður efnahagsstofnunarinnar.
Af þessu má sjá að þingmað-
urinn reynir ekki að finna orð-
um sínum stað, og talar þaninig
að enginn sem til málanna þekk-
ir getur tekið nokkurt mark á
ummælum hans.
Það sem þingmaðurinn kallar
samdráttarstefnu er það, að þeg-
ar núverandi ríkisstjórn tók við,
þá hafði verið ræk'tað í landinu
um 60 þús. hektarar. En um þessi
áramót mun ræktunin vera um
110 þús. hektarar. Þetta er ekki
samdráttur, þótt þingmaðurinn
virðist vera búinn að telja sjálf-
um sér trú um það. Ríkisstjóm-
in hefur jafnan lagt áherzlu á
aukna ræktun, þar sem hún leið
ir til framfara og betri aðstöðu
bændastéttarmnar. Og í krafti
þessarar ræktunar hefur fram-
leiðslan aukizt stórkostlega.
Fyrir 9 árum var mjó'lkurfram-
leiðslan t.d. um 70 millj. lítrar
á ári, en á síðasta ári var hún
um 110 millj. lítrar. Fyrir 9 árum
var kjötframleiðslan um 9 millj.
kg., en á s.l. ári um 12 millj. kr.
Þetta er það sem þingmaðurinn
kallar samdrátt!
Meðalhúið hefir stækkað og
kjör bænda batnað
Það er hins vegar rétt, að
framteljendum í landbúnaði hef-
ur fækkað nokkuð síðustu árin.
En það stafar ekki af því að
stefna ríkisstjómarinnar hafi
verið að fækka bændum, he'ld-
ur hefur þróunin orðið sú af
eðlilegum ástæðum að þeir bænd
ur sem höfðu lélegar jarðir til
ábúðar, gátu ekki fengið sam-
bærilegar tekjur við aðra þjóð-
félagsþegna og leituðu því ann-
að. Nokkuð hefur verið um það
að kostalitlar jarðir hafi farið í
eyði og verið lagðar undir aðr-
ar jarðir, og sú sameining hef-
ur oft leitt til þess að tvær lé-
legar jarðir hafa orðið að einni
góðri ábýlisjörð.
Á 9 árum hefur meðalbúið
stækkað, vegna ræktunar, vél-
væðingar og bættra skilyrða, úr
315 ærgildum í 400 ærgi'ldi. Leið
ir þetta vi'tanlega til þess að
bændurnir hafa fengið auknar
meðaltekjur frá því sem áður
var.
Það er rétt hjá þingmannin-
um að breytt var um stefnu í
landbúnaðarmálum, þegar þessi
ríkisstjórn tók við. Það var
breytt um stefnu á þann veg,
að reynt var að skapa þeim er
fengust við landbúnað hliðstæð
lífsskilyrði á við aðrar stéttir.
Stærsta sporið í þá átt var að
taka upp útflutningsuppbætur á
landbúnaðarafurðir, sem tíðkuð-
ust ekki fyrir valdatöku núver-
andi ríkisstjórnar. Útflutnings-
uppbæturnar miðast við að rík-
issjóður greiði, ef með þarf, í
útflutningsuppbætur al'lt að 10
prs. af verðmæti landbúnaðar
fyrir áföllunuim, sem þjóðin í
heild hefuir orðið ejnnjig fyrjr,
og á tvejamiur árum 'hafa mjsst
allt að helimj ng launaltekna sinna,
meðan stórar stét'tir, og reyndar
mikill hluti alls almenninigs hafa
haildið sínu og þá kainnski ekki
sízt þeir, sem á sínum tíma náðu
fraim mi'klum launahækfcunuim á
grundvelli mikilla timabuindinna
tekna þassara sörnu sjómanna.
Ég geri ráð fyrir, að svo sé og
undir þau orð, sem komið hafa
hér fram í umræðum um það til-
finnanlega tjón, sem oikkar fiski-
menn hafa orðið fyrir, vil ég taka
að fullu og öllu leyti.
Strax og ég varð var við hvert
efni þessa frv. átti að vera, þótit
þá lægi alls ekki fyrir hjvernig
þau skipti yrðiu, sem nú eru kom-
in fram í fyrstu greinum frv.,
hafði ég við orð, að þetta yrði
aldrei liðið aif sjómönnunum
sjálfum, kannski fyrist og fremst
vegna þess að þeir, sem sömdu
og undirbjuggu frv. gengu út frá
alrangri florsendu. Þeir gewgu út
fré þeirri forsendu, að það væri
verið að taka af mönnum. Aiuð-
vitað er alls efcki rétt að segja,
að það sé verið að tafca af þeim.
Það er hins vegar verið að dkerða
samningsbundinn rétt manha.
Ejnnj spuirnjngi varpaði ég
fram á sjómannaráðstefniunm.
Ég spurði þá, sem þar vom stadd-
ir, hver þessi svokallaða kjara-
skerðin.g sjómainna, sem nú er
sem rwast talað um, hefði orðið ef
gengjsfellj ngarleiðjn heifði ekfci
verið valin? Jú, svörin koiwu
ekki við henni. Ég hélt átfram
þessum þankagangi mínum og
spurði: Ef það hefði verið haldið
Ingólfur Jónsson
vara. Þetta hefur oftast nægt
til þess að bændur hafa fengið
fullt verð fyrir alla framleiðsl-
una. Áður urðu bændur sjálfir
að bera allan hallann af því
sem var flu'tt út, en svo virðist
sem Stefán Valgeirsson sé bú-
inn að gleyma því.
Ég vil einnig minna á, að verð
lagning landbúnaðarvara hefur
í mörgum ti'lfellum farið fram
með öðrum hætti eftir að nú-
verandi ríkisstjórn kom til valda
og að bændur hafa í gegnum
verðlagninguna náð betri árangri
en oftast áður.
Ég vil minma á að 1966 var
það viðurkennt að bændur
hefðu á sex árum fengið hluit
sinn leiðréttan, þannig að kaup-
gjaldsliður bóndans í verð
grundvellinum hafði hækkað um
144 prs., þegar kaupgjald verka
manna hafði hækkað innan við
100 prs. Er þetta m.a. staðfest
í árbók landbúnaðarins. Þetta
gerðist af því að ekki þótti rétt,
að hlutur bænda væri lakari en
annarra vinnandi stétta. Þessa
leiðréttingu varð að gera, vegna
þess að framsóknarmenn höfðu
á sínum valdatíma vanrækt að
stuðla að því að bændur fengju
það verð í grundvellinum sem
þeim bar — og verðlagniingu
væri hagað í samræmi við það.
áfram á þeirri leið, sem hefur
verið tekin upp nú uim nokkurt
skeið, t. d. að bæta eins og 1000—-
1400 millj. kr. við þær 124 mililj.,
sem borgaðar voru til útgerðar-
innar úr ríkissjóði á s.l. vetri
hvaða áhrif hefði það haft á fiski-
mennina okkar og Irvernig hefði
átt að ná þessu fé? Ég gsri ráð
fyrir því, að það hefði fyrr en
síðar komið að því, að sjómenn
eins og allur almenningur heifðu
orðið að leggja sitt af mörkum.
Og það hefði verið alveg öruggt,
að að þessu hefði komið, ef hiin
svokallaða uppbótaleið hafði ver-
ið farin, en ég leyfi mér að ful'l-
yrða, að það hefði orðið ennþá
þungbærara fyrir sjómenn eins
og aðra launþega, ef svokölliuð
niðurfærsluleið hefði verið valin.
Mér er engin launutng á því, að
ég var lengi vel þeirrar skoðun-
ar, að það hefði átt að reyna að
sameina þessar tvær t'leiðir upp-
bótaleiðina og svo gengisfellingu,
en eftir því sem rö’kin hlóðu&t að
manni og stefnt var að því enn
ákveðnar heldur en nokkru sinni
áður að reyna að styrkja avinnu-
vegina þannig, að þeir gætu
komizt í ganig hið fyrsta til þess
að koma um leið atvininuilífinu
og vinnu í gang, þá gaf ég mig á
þessu og fylgdi því, að sú lejð
yrði valin, sem valin var. En því
er auðvitað ékki að neita, að
henni fylgja ýmsir vankantar,
m. a. þessi, sem fram hetfur komið
í sambandi við þetta frv.
Stjórnarandstaðan leggur til,
að 1. kafli frv. verði felldur nið-
ur. Þetta var líka krafa sjómanna
ráðstefnunnar, sem haldin var, að
hann yrði felldur niður eða
Framhald á bls. 25
Núverandi landbúnaðarráðherra
beitti sér fyrir útflutningsbótum
fyrir landbúnaðinn
Á valldatíma framsóknar-
flokksins var lítið gert til þess að
tryggja útflutninginn og það var
látið líðast að bændur fengju
lægra verð en svo að þeir gætu
náð hliðstæðu kaupi út úr 'fram-
leiðslunni og aðrir launþegar
höfðu þess vegna varð að
hækka laun bændnana meira en
annarra launþega á þessum um
rædda tíma. Ég efa stórlega að
Stefán Valgeirsson hafi ekki vit
að þetta, er hann samdi ræðu
sína, en líklegra er að hann hafi
ekki verið nógu heiðar'legur til
að viðurkenna staðreyndir og
því slegið fram fuillyrðingum í
trausti þess að þeim yrðí ekki
andmæl't og menn væru búnir að
gleyma því sem skeiði fyrir ör-
fáum árum.
Þá vil ég vekja athygli á því
að bændurnir sjálfur á sínum
stéttarþingum hafa farið fram á
að framleiðsluráðslögin væru
endurskoðuð og óskað eftir því
að verðlagningarkerfið yrði ger't
einfaldara. Sumir þeirra hafa
jafnvel gengið svo langt að óska
eftir því að 6-manna nefndin
yrði lögð niður og samið væri
beint við ríkisstjórnina. Slíkt ber
þess ekki vitni að þeir van-
treysti ríkisstjórninni.
Ég hef hins vegar jafnan talið
að eðlilegt væri að stuðla að því
ef mögulegt væri, að ná sam
komulagi bænda og neytenda við
verðlagninguna, eins og verið
hefur síðan 1943. Slíkt samkomu
lag tryggir, öðru f remur, frið
milli stéttanna og það hefur ver-
ið mjög mikils virði fyrir bænd-
uir. Vitanlega má ekki kaupa
slíkan frið of dýru verði.
Nú hefur það hins vegar ver-
ið svo undanfarin tvö ár, eftir
að framleiðsluráðslögunum var
breytt, að Alþýðusamband fs-
lands hefur ekki viljað tilnefna
mann í 6-manna nefndina, og hef
ur því félagsmálaráðherra orðið
að skipa þeirra fulltrúa þar.
Framliald á bls. 25