Morgunblaðið - 29.12.1968, Blaðsíða 13

4
t J fíflllíi: t S f! iHIIl!
t J ( f \ 1 V 1 ' VA ' X :
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1968
13
Vantraust á gagnfræöaskólana að
láta þá ekki útskrifa sína nemendur
Rætt v/ð Guðmund Hansen kennara um landspróf og fl.
GUBMUNDUR Hansen hefur
verið kennari við gagnfræða-
skóla í hálfam annan áratug,
fyrst í Stykkishólmi, en nú í 10
ár í Kópavogi. í Kópavogi er
stór gagnfræðaskóli með um 800
nemendum og 30 kennurum. í
fyrsta bekk eru 9 bekkjardeildir
með 230 nemendum, öðrum bekk
10 með 280 nem., þeim þriðja
eru þrjár landsprófsdeildir með
90 nemendum og 5 almennar
deildir -með 122 nemendum og í
þeim fjórða 3 bekkjardeildir með
76 nemendum. Sérgreinar Guð-
mundar eru landafræði og mann-
kynssaga,, en hann hefur einnig
haft aðrar kennslugreinar á sinni
könnu. Hann hefir löngum kennt
landsprófsnemendum, og þar sem
landspróf er mjög á oddinum nú,
hóf fréttamað-ur Mbl. viðtal við
ha-nn á spurningu um það.
—- Blívur landsprófið eða á að
fella það niður?
— Ég tel að leggja eigi lands-
prófið niður, þó það verði
kannski ekki gert í einum á-
fanga, segir Guðmundur. Minni
skólarnir úti á landi gætu t. d.,
ef samkomulag er um það, haldið
áfram að láta taka samræmt
próf. En stóru skólarnir eiga að
útskrifa sjálfir sína nemendur.
það er mikið vantraust á skólana
að leyfa þeim það ekki. Mennta-
skólarnir verða að taka mark á
okkar prófum, eins og háskólar
taka mark á stúdentsprófum og
við í ga-gnfræðaskólunum tökum
mark á lokaprófum barnaskól-
anna. Landsprófið var spor í
rétta átt á sínum tíma. Það
leysti af hólmi inntökuprófin í
menntaskólunum og var þannig
réttarbót fyrir smáskólana úti á
landsbyggðinni. En sporið er
ekkj stigið til fulls, fyrr en gagn-
fræðaskólarnir fá að útskrifa
alla sína nemendur sjálfir. Þarna
er um að ræða tilfærslu á ábyrgð
í tveimur áföngum, en ég tel, að
það væri spor aftur á 'bak að
taka upp inntökupróf við mennta
skólana að nýju.
— Nú leggja margir skóla-
menn metnað sinn í að koma
sem flestum af sínum nemendum
gegnum landspróf. Heldurðu
ekki, að það yrði þeim freisting
að hjálpa sínum nemendum til
framhaldsnáms með ívið velvilj-
uðu mati á kunnáttu þeirra?
— Það yrði held ég ekki gert
viljandi í neinu-m gagnfræða
skóla, enda bjarnargreiði. Og
vitaskuld yrðu lögskipaðir próf-
dómarar í þessum prófum eins
og öðrum lokaprófum. Ef það
kæmi hins vegar í ljós, að stór
hópur nemenda frá ákveðnum
gagnfræðaskóla ætti mjög erfitt
uppdráttar í menntaskólanámi,
þá mundi það að sjálfsögðu
krefjast endurskoðunar og sam
eiginlegrar athugunar beggja að
ila.
— Af hverju viltu leggja
landsprófið niður? Hverjir eru
stærstu gallarnir á því?
— Mér finnst landsprófsfyrir-
kom-ulagið binda um of hendur
kennarans við ákveðna yfirferð
og próf. Einnig held ég að skyn-
samlegur tilgangur þessarar
miklu samræmingar missi oft
marks í framkvæmdinni og fari
út um þúfur. Ef prófin eru í
hönduim skólanna sjálfra, þá eru
þau samin af kennurum, sem eru
í beinu sambandi við þá nem
endur, er eiga að taka þau.
Jafnvel þótt kennari sé allur
af vilja gerður til að falla inn
í þetta kerfi og láti binda hendur
sínar með fyrirmælum af færi-
bandi landsprófsnefndar, þá kem
ur fyrir, að eitthvað allt annað
en hann átti von á er lagt fyrir
nemend-ur á prófi og aðrar regl-
ur látnar gilda um einkunna-
gjöfina. Sumar nýjungar birtast
á prófdegi og aðrar enn seinna.
— Hvernig til dæmis?
— Til dæmis hefur landsprófs-
nefnd ákveðið að miða ekki al-
gerlega við einkunina 6 til inn-
göngu í menntaskóla, en leyfa
nemendum að endurtaka próf í
einstökum greinum að haustinu,
ef þeir eru nálægt markinu. Enn
hefur nefndin ekki gert kunnugt,
við hvaða einkunn þá verður
miðað og ætlar sennilega að hafa
það í hendi sér eftir á. Mér
finnst, að landsprófsnemendur og
kennarar eigi að þekkja þessar
leikreglur, áður en til leiksins
er gengið. Og úr því að leyfa á
nemendum að taka upp prófin
að haustinu, þá ættu allir, sem
staðizt hafa landspróf miðskóla
með einkunina 5 að fá sama rétt
í þessu máli.
— Þið teljið sem sagt, að þið
getið ekki miðað kennsluna við
prófreglur, sem svo geta verið
breytingum undirorpnar?
— Sumar nýjungar frá lands-
prófsnefnd koma eins og skoll-
inn úr sauðarleggnum yfir kenn-
ara og nemendur. í haust var
tilkynnt, að í landsprófsdeildum
ætti að gefa einkunnir öðru vísi
en í öðrum bekkjum skólanna,
þ. e. gefa einungis í heil-um töl-
um. Með þessu segist landsprófs-
nefndin vera að forða okkur frá
„kommustríði“ í einkunnagjöf.
Svo er þó ekki. í krossaprófun-
um svonefndu er svarið annað
hvort rétt eða rangt og í sam-
bandi við ritgerðir er ekkert
komm-ustríð. Á ritgerðir lítur
maður ekki sem skýrslur, þar
sem eitthvert smáatriði vantar
eða kemur til skila. Þar hlýtur
nemendinn að hafa nokkurt
frelsi um, hvar og hvernig hann
leggur áherzlur. Ef þetta kommu
stríð væri staðreynd, þyrfti að
breyta einkunnagjöf í öllum
bekkjum gagnfræðaskólanna, en
ekki sumum. Landsprófsnefndin
virðist ekki átta sig á, að auka-
stafurinn kemur fram við deil-
inguna. Formaður landsprófs-
nefndar segir, að próf séu hug-
vísindaleg mælitæki. Er það
kostur á mælitækjum, að niður-
staðan sé ónákvæm og villandi?
Ég vil bæta því við, að prófin
eru auk þess mikilvægur áfangi
í sjálfum sér, hvað sem stóra-
og litla-vísi mælitækisins líður.
— Hvernig lízt þér á aðrar
nýjungar í sambandi við prófin?
— Það er mjög umdeilt, hvort
rétt sé að fella niður próf í einni
lesgrein. Formaður landsprófs-
nefndar segir, „að ýmsir telji“,
að tungumál og stærðfræði hafi
meira forsagnargildi til æðra
náms en t. d. lesgreinar. Þetta
tel ég hæpið almennt eða jafn-
vel alrangt í mörgum tilfellum.
Mjög há eða lág einkunn í stærð-
fræði getur haft neikvætt for-
sagnargildi fyrir máldeildarstúd-
ent, sem hafnar síðar á sviði
félagsmála eða stjórnmála. Og
hvað tungumálin áhrærir, þá
eru til svo mörg tungumál, að
hæpið er að 2—3 slíkar einkunn-
ir hafi meira forsagnargildi eða
menntunargildi en einkunnir í
sögu og náttúrufræði. Núverandi
deildaskipting í menntaskólunum
styður að visu nokkuð þessa
skoðun landsprófsnefndarfor-
mannsins, en hún er að breytast.
Komin er náttúrufræðideild við
einn menntaskólann og nýmála-
deild með áherzlu á félagsfræði
við annan.
— Hvað verður um þessa
grein, sem ekki kemur til prófs?
— Það er ekki vitað hvaða
grein verður sleppt i hverjum
skóla fyrr en kennslu er lokið.
Þá er okkur ætlað að hafa til
reiðu vetrareinkunn í greininni,
sem sleppt er. Hana á að færa
inn á prófskírteininin síðar, en
þar verður hún ekki reiknuð
með í aðaleinkunninni. Þetta
þýðir sennilega, að við verðum
að hafa vetrareinkunnir til reiðu
í öllum lesgreinunum þrem, þeg-
ar upplestrarleyfið hefst. Þetta
mun skapa skólunum mikið ó-
hagræði. Síðustu dagarnir í
kennslunni fyrir landspróf erv
of dýrmætir til að eyða þeim í
próf, sem ekkert mark er tekið á.
Þannig getur'farið, þegar störfin
eru ekkj skipulögð af þeim, sem
vinna þau.
— Þegar landsprófið komst á
Guðmundur Hansen
1946 og núverandi fræðslulög,
segir Guðmundur ennfremur, var
ákveðið að menntaskólarnir yrðu
fjögurra ára skólar, þótt mennta-
deildin sé þriggja ára nám. Fyrsti
'bekkurinn er nokkurs konar for-
garður skólans og þar fer fram
almennt gagnfræðanám. Þar með
er gagnfræðanámið sundur slitið.
Menntaskólarnir taka hluta af
nemendahópnum úr 3. bekk
gagnfræðaskólanna ári of
snemma, en hina útskrifum við
ári síðar. Þessu þarf að breyta,
þegar fræðslulöggjöfin verður
endurslooðuð, og gera gagn-
fræðanámið að sjálfstæðri heild.
— Ert þú meðmæltur því, að
stytta námstímann til stúdents-
prófs um eitt ár? Heldurðu að
nemendur hér læri jafn mikið og
nemendur annarra þjóða, þar
sem við höfum nú þegar styttri
skólatíma árlega en þeir?
— Með því að stytta skóla-
námið um eitt ár, vinnst dýr-
mætur tími. Og ég held, að það
komi ekki að sök, ef þetta er
gert með því að færa æðra nám
niður, eins og þegar er byrjað
á með góðum árangri. Mér detta
í hug ummæli, sem einn kunn-
ingi minn viðhafði, þegar hann
frétti, að farið væri að kenna
mengi í 7 ára bekkjum barna-
skólanna: „Er nú rökfræðin í há-
skólanum komin niður í 7 ára
bekkina?"
Hvað skólaárinu viðkemur, þá
býst ég ekki við, að hægt verði
að fækka árunum, án þess að
lengja árlegan skólatíma eitt-
hvað.
— Hvernig fellur þér, Guð-
mundur, að kenna unglingum?
— Það er gaman að kenna á-
hugasömum nemendum og skipt-
ir þá ekk'i máli, hvort þeir eru
duglegir eða seinfærir. En það
getur farið af gamanið, ef áhuga-
leysi og námsleiði er fyrir hendi.
— Ber mikið á námsleiða? Af
hverju stafar hann?
— Mest seinni hluta vetrar.
Það er erfitt að greina orsökina.
Kannski stafar hann af því, að
við komum ekki nægilega vel til
móts við nemendur eða að námið
sé ekki nægilega við þeirra hæfi;
þeim sé ætlað of lítið eða of
mikið.
— Þannig að þeim seinfæru
sé ætlað of mikið og þeir dug-
legu hafi ekki nægileg viðfangs-
efni?
— Munurinn er ekki svo mik
ill innan bekkjanna, þó hann geti
orðið nokkur í einstökum grein-
um, því raðað er í bekki eftir
getu. En sum prófin eru sam-
ræmd fyrir alla bekki og alla
nemendur, duglega og seinfæra.
Þannig er þeim seinfæru stillt
upp við vegg. Þeir hafa ekki
möguleika á að standa ,sig á
prófinu, því yfirferðin í kennsl-
unni er svo miklu minni. Ungl-
ingapróf í stafsetningu og reikn-
ingi eru samræmd um allt land
— landspróf. Ef nemendi nær
ekki tilskilinni einkunn í þessum
greinum, þá fellur hann á próf-
inu. Þessar fallgréinar á ungl-
ingaprófinu þjóna þeim tilgangi
einum að vera fótakefli fyrir
allra seinfærustu nemendurna,
því nú orðið skiptir unglinga-
prófið sjálft ekki meginmáli,
heldur framhaldseinkunin upp í
almennan 3. bekk. Ennfremur tel
ég mjög hæpið að skylda nem-
endur til að ganga undir próf,
sem líklegt er, að þeir falli á.
öðru máli gegnir, þótt nemandi
falli á prófi, sem hann fer í af
frjálsum vilja. Þetta atriði tel ég
mikinn galla á fræðslukerfinu.
í 1. og 2. bekk eiga seinfærir
nemendur að fá námsefni við sitt
hæfi, en til þess að það geti orðið,
verður samræmingarvillan að
hverfa, þegar gengið er til prófa.
Nemendur, sem setjast hér í 1.
bekk á haustin eru oftast mjög
áhugasamir og jákvæðir. Sein-
færir nemendur fá oftast of þung
próf á miðsvetrarprófi og eink-
unnir í samræmi við það. Slíkt
dregur mjög úr áhuganum, því
varla er hægt að búast við, að
þeir stritist allan veturinn við
námið, ef árangurinn er metinn
á 1, 2 eða 3, þegar alúð var lögð
við námið. Þessir nemendur
missa trúna á kennarana og
skólann. En vandamálið er ekki
auðleyst. Tvenns konar próf
mundu ekki leysa þennan vanda
að fullu. Sennilega væri bezt að
draga úr prófafarganinu og hafa
engin micfevetrarpróf í 1. bekk.
— Þetta er orðið langt mál og
við gætum sjálfsagt setið og rætt
skólakerfið í það óendanlega, svo
eins mó setja punktinn hér. Þó
verður ekki skilið svo við Guð-
mund að ekki verði drepið á fé-
lagsmálastörf hans. Hann hefur
mikið starfað að málum háskóla-
menntaðra kennara, var í stjórn
BA-manna félagsins í þau 2—3
ár, sem það starfaði, áður en þeir
félagsmenn tóku höndum saman
við cand. mag.-mennina og stofn-
uðu Félag háskólamenntaðra
kennara. En þar var Guðmundur
í stjórn, þar til í sumar, og var
formaður launamálanefndar. En
háskólamenn eru sem kunnugt
er mjög óánægðir með kjör sín.
Guðmundur útskýrir:
— Við stofnuðum okkar eigin
samtök, því það var eina leiðin.
Við vorum búir að fá okkur full-
sadda af LSFK og BSRB. Við
vorum mjög óánægðir með
kjaradóminn frá nóvember 1965
og höfum enga leiðréttingu feng-
ið enn — fengum þá reyndar
enga. Það var röðunin í launa-
flokka, sem við teljum rangláta.
Þessi kjaradómur átti að gilda í
tvö ár, en endurskoðun á til-
færslum milli flokka var frestað
um eitt ár vegna starfsmatsins.
Nú er það ár liðið og frestur
kominn á frest ofan. Árangur
starfsmatsins varðandi háskóla-
menn hefi ég hér I plaggi einu,
sem dagsett er í ágúst 1968. Þar
er BA-prófið metið sem þriggja
ára nám. Þetta er rangt, enda
eftir kokkabókum þeirra i BSRB.
BA-próf er nú síðan 1965 5 ára
nám með uppeldisfræði, en aðeins
þannig veitir prófið kennurúm
full og óskilin starfsréttindi. Það
skal tekið fram, að Bandalag há-
skólamanna hefur enga aðild að
starfsmatinu og hefur ekki samn-
ingsrétt fyrir aðildarfélög sín.
Kennarar með BA-prófi eru nú í
18. launaflokki, en barnakennar-
ar og réttindalausir í 17. Ifl.
Þarna er stúdentspróf og a. m. k.
fjögurra ára háskólanám metið á
einn launaflokk.
— En kannski er þetta ekki
tíminn til að tala um launamál,
bætir Guðmundur við. Maður
ætti kannski að vera ánægður
með að hafa sitt á þurru, miðað
við þá, sem eru í óvissunni.
AU6LYSINGAR
SÍMI SS«4*8Q
SKRIFSTOFU- EÐA
IÐNAÐARHÚSNÆÐI TIL LEIGU
Höfum til leigu nú þegar að Suðurlandsbraut 6, hentugt skrif-
stofuhúsnæði, sem einnig kæmi til greina fyrir léttan, hreinleg-
an iðnað. — Húsnæðið er á annarri hæð, um 90 ferm. að flatar-
máli. Nánari upplýsingar fúslega veittar.
Dráttarvélar h.f., sími 38540.