Morgunblaðið - 29.12.1968, Blaðsíða 17

MjORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1966
17
Lengra oglengra
Ferð gedmfaranna þriggja um-
hverfis tunglið er senniillega í
hugum flestra hið ævintýra-
legasta ferðalag, sem menn hafa
spurnir af. Trúlega er það þó
hættuminna en mörg önnur og
vaíalaust öllum öðrum betur
undirbúið. Vinnan, sem lögð hef
ur verið í að gera þetta ævin-
týri mögulegt og búa svo
um, sem bezt má verða, er meiri
en leikmenn geta gert sér grein
fyrir. Þekkingin sem á bak við
liggur er árangur óþrotlegs
atarfs og nákvæmnin, sem beitt
er við undirbúning hvers smá-
atriðis, með ólíkindum. Enn og
aftur vaknar hinsvegar sú
spurning, hvort allt þetta um-
starg og kostnaður sé virði hugs
anlegs árangurs. Vízt hefði
margt mátt gera til bóta hér á
jörðu niðiri með svo mikilili fyr-
irhöfn og tilkostnaði. Ef menn
hefðu ætíð hugsað svo, mundu
framfarir hafa orðið litlar. Það
er einungis vegna þess að
menn eru fúsir til þess að leggja
sig í mikla hættu og taka á sig
þungar byrðar í leit að þekk-
ingu, sem enginn veit fyrirfram,
hvort nokkur hagnýtur ávöxtur
Kaþólskir prestar ganga á undan nýkjörnum biskupi, Hinrik Frehen, til Kristskirkju frá Landakotí.
REYKJAVÍKURBRÉF
verður af, að svo hefur miðað
langt á leið sem raun ber vitni.
Ýmsum hefur þótt val á sjáifri
jólahelginni til slíks ferðalags a.
m.k. ósmekklegt, svo að ekki sé
meira sagt. Jólin eru hátíð friðar
og sigurs anda yfir efni. Aftur
á móti má segja, að tungflugið
sé mesti sigur efnisbyggjunnar
fram á þennan dag, þar hafi
hún náð lengst, og því miður
eru geimferðir öðrum þræði gerð
ar í hernaðarskyni. En foringi
geimfaranna sendi þann boðskap
til jarðar, að ismœð hennar séðar
frá tunglinu hlyti að verða
mönnum öflug áminning um fá-
nýti innbyrðis baráttu og þar
með ný hvatning til friðar á
jörðu. Vonandi reynist svo.
Bróðurleg kveðja
Póstsamgönguir landa í milli
eru nú yfirleitt orðnar ólíkt
betri en meðan menn urðu ein-
ungis að notast við skipaferðir.
Þetta á þó einungis við, ef póst-
ur er sendur með flugvélum.
Skipapóstur sýnist nú enn sein
gengari en nokkru sinni fyrr.
Þannig barzt fyrst í þessari
viku hingað til 'lands eintak af
Kristeligt Dagblad í Kaupmanna-
höfn, sem var gefið út um helgina
30. nóv.-l. des. sJl. Sjálfsagt hef
ur það verið sent með skips-
pósti. Þessu blaði fylgir auka-
blað þar sem birtar eru alilmarg-
ar vinsamlegar greinar í tilefni
50 ára fullveldis fslands. Á með
al þeirra, sem þar skrifa er for-
sætisráðherra Dana, Hilmar
Baunsgaard. Hann sendir ís-
lendingum mjög vinsamlega
kveðju frá ríkisstjórn Danmerk
ur og hinni dönsku þjóð. Hann
fer fyrst viðurkenningarorðum
um meniningu fslendinga og lýs-
ir ánægju Dana yfir, að dönsk
tunga skuli kennd í íslenzkum
skólum. Síðan segir hann:
„Eftir seinna heimsstríðið, þeg
ar hin stjórnskipulegu bönd milli
landa okkar slitnuðu einnig, höf-
um við frá Danmörku með á-
nægju séð hvernig íslenzka þjóð
in hefur megnað að ná örum
framförum á fslandi, svo að tek
ist hefur þrátt fyrir hinar tak-
mörkuðu auðlindir í landinu
sjálfu, að skapa íslandi lífskjör,
sem einungis fá lönd í heiminum
fara fram úr.
Þetta tímabil hefur einnig ein
kennst af nánu og frjósömu sam
starfi milli íslands og hinrua
fjögurra Norðurlandannia, sem
hefur fytrst og fremst grundvali
ast á hinni ævagömlu menningar-
Laugcudagur 28. des..
legu heild og einnig á sterkum
gagnkvæmum óskum um sam-
vinnu í fjölda efnum, sem hafa
verulega þýðingu fyrir nútíma
þjóðfélagsþróun, svo sem í menn
ingu, verzlun, samgöngum og
sameiginlegum norrænum vinnu-
markaði".
EFTA-aðild og
aukin norræn
samvinna
Síðan heldur Baumsgaard á-
fram og segir:
„50 ára afmæli íslands sem nú
tíma sjálfstæðs ríkis er á tímum
sem einkennast af veruiegum efna
hagsörðugleikum og að miklu
leyti hafa lent á landinu vegna
atvika sem ísland ræður ekki yf
ir. ísland kemst nú að raun um
að það sem land, er náttúran
hefur verið naum við, finmur
sérstaklega mikið fyrir breytileg
um efnahagsskilyrðum, sem leiða
af óvissu veðurfari og hverful-
um viðskiptakjörum.
Danmörk þekkir af eigin
reymslu slík skilyrði og við
fylgjumst af samúð með þeim at
hugunum og tilraunum, sem
menn hafa nú í frammi af ís-
lands há'lfu til að losa landið við
þá efnahagsörðugleika, sem það
á í bili við að etja. Við vonum
og treystum að íslandi muni
skjótt heppnast að leysa gjald-
eyrismál sin á þann veg, að þar
með skapist öruggur grundvöll-
ur fyrir áframhaldandi framför-
um og vexti íslenzka þjóðfélags-
ins.
Það er með mikilli ánægju, að
við höfum nýlega heyrt, að ís-
land hafi nú ákveðið að sækja
um aðild í EFTA og verða þar
með aðili að því samstarfi, þar
sem hin Norðurlöndin fjögur
hafa þegar notið sérfega hag-
kvæmrar reynslu að því, er varð
ar aukin viðskipti, víðtæka iðn-
væðingu og öflugan hagvöxt.
Danmörk mun heilshugar styðja
þátttöku fslands í EFTA.
Það er von min, að ísland
verði sem aðili að EFTA einnig
aðili í þeirri eflingu norrænnar
samvinnu, sem við vonum að
bráðum verði að veruleika“.
Ekki minnkun að
árnaðaróskum
frfendingar kunna vissulega
vel að meta hlý orð og hugheil-
ar árnaðaróskir hins danska for
sætisráðherra, enda eru það sízt
ýkjur, að íslendingar meta enga
þjóð meira en Dani.
Á sumum hér er svo að heyra
sem þeir telji það einhverja
minnkun, að aðrar þjóðir vilji
okkur vel, og tala um hvort
unnt sé að létta örðugleika okk-
ar. Sumir sýnast halda, að slíkt
tal annarra komi af því, að ís-
lenzk stjórnvöld eða erindrekar
hafi farið með betlistaf í hendi
til að leita ásjár utanlands. All-
ar slíkar bollaleggingar eru að
þessu sinni gjörsamlega ástæðu-
lausar. Annað m)ál er, að á tim-
um vinstri stjórnarinnar voru
sendir erindrekar í allar áttir í
því skyni að leita ásjár þeirra,
sem eitthvað vildu fyrir okkur
gera. Þær ferðir voru því
ástæðuminni sem íslenzka þjóðin
hafði þá ekki orðið fyrir neinu
áfalli í líkingu við þau, sem við
höfum ruú orðið að þo'la. Engu
að síður leitaði vinstri stjórnin
srvokallaðra samiskotalána og
gerði varnir landsins að verzl-
unarvöru. Ekkert slíkt hefur nú
komið til mála. Það, sem gerzt
hefur er, að glöggskyggnir
vinir okkar, eins og t.d. forsæt-
isráðherrann danski í þessari
grein hafa veitt athygli hinum
óvenjulegu örðugleikum, sem ís-
lenzkt efnahagslíf hefuir orðið
fyrir, bæði vegna óhagstæðra
viðskiptakjara og aflabrests. Ó-
höpp íslendinga í þeim efnum
eru meiri en sögur fara af hjá
öðrum þjóðum við nútímakjör.
Danir hafa eins og Baunsgaard
víkur að reynt örðugleika af of
einhæfu atvinnulífi. Landbúnað
ur þeirra hefur þó a'ldrei hlut-
fallslega nálgast þýðiingu þess,
sem sjávarútvegur hefur fyrir
okkur. Auk þess sem sjávarút-
vegur er eðli sínu samkvæmt
mun sveiflukendari. Þess vegna
er eðlilegt, að örðugleikum okk
sé veitt athygli og vinveittir
menn velti því fyrir sér, hvort
unnt sé að ráða bót á þeim með
eðlilegri samvinnu þjóða í milli.
Samvinnu, sem aðrir telja sér
sízt til skammar, því að Norður-
löndin segja sig hafa haft mik-
inn ávinning af EFTA-samstarf-
inu, og sækjast eftir mjög auknu
samstarfi bæði innbyrðis og við
Efnaihagsbandalag Bvrópu.
„Minkar fyrir
karlmenn46
Vaxandi samvinna íslendinga
við aðra er okkur lífsnauðsyn
á sama veg og betri nýting auð-
l'inda landsins. Auðsuppspretta,
sem hér varð að engu, er rækt-
un minnka. Sú tilraun var af góð
um hug gerð, en fór út um þúf-
ur. Viðbrögð við misheppnuninni
urðu harkalegri en skyldi, því að
minnikaræktin var hér bönnuð
með lögum. Þau viðbrögð voru
því fljótræðislegri, sem það út
af fyrir sig er engin nýjung, að
fyrsta eða jafnvel önnur tilraun
til nýrrar atvinnugreinar heppn
ist ekki, þó að ve'l fari áður en
yfir lýkur. Einimitt af þessum
sökum er fróðlegt að lesa grein,
sem birtist í Kö'lner Stadt-An
zeiger, þýzku blaði, hinn 4. des.
s.l., undir fyrirsögninni „Mink-
ar fyrir 'karlmenn“ og hljóðar
í lauslegri þýðingu svo:
„Loðskinn allrar tegundar
eru enn mjög eftirsótt af kon-
um, — og nú einnig af karl-
mönnum. Þegar efnahagurinn
réttist við komust meiri pening-
ar í umferð á síðasta hausti, og
miklu af þeim var varið til loð-
skinna, þó að verð á þeim væri
nokkru hærra helduir en á næsta
tímabili á undan.
Minnkaskinn eru þau, sem
fyrst og fremst eru eftirsótt. Á
þessu ári hafa 5 milljónir skinna
verið fluttar inn, miðað við 4
milljónir á árinu 1967. Aðalinn-
flutningurinn til Þýzkalands
kemur frá Suður Afríku, síðan
frá Afganistan og Sovétsamveld-
inu. Minnkaskinn, sem einungis
fáir veittu sér áður, virðast nú
orðin almenn en engu að síður í
hávegum höfð.
Mimmkaskinn nema nú 29,01
prs. af sölu loðskinna miðað við
21 prs. fyrir þremur árum, eftir
því sem félag toðskinnasala seg-
ir. Á Þýzkalandsmarkaðnum
nær persneskt lamb 35,7 prs., þar
nœst kemur lambaskinn með 9,7
prs. Nokkur önnuir loðskinn hafa
samta'ls 6,7 prs., en onnur suð-
ræn dýr 4,8 prs, og selur hefur
2 prs.
Frá því í janúar til september
1968 flutti Þýzkaland inn loð-
skinn fyrir samtals 453 milljón-
ir marka. Á síðasta ári var inn-
flutningur 332 milljónir marka.
Óunnin skinn er erfiðara að
fá en á s.l. ári. Þetta hefur leitt
til þess að verðið hefur hækk-
að á heimismarkaðinum. í ár hafa
loðskinn verið nokkru dýrari í
Vestur Þýzkalandi en áður. Á
vormarkaðinum í Frankfurt var
verðið 5-7 prs. hærra en á ár-
inu 1967.
'Hversu dýr sem toðskinn eru,
þá sýnist ekkert fæla elskandi
eiginmemn og unnusta frá því
að gefa þau í jólagjafir. Bf jóla-
verzlunin verður eins mikil og
sérfræðingair búast nú við, má
ætla að vefltan verði yfir 1.000
milijón möirk. Horfur á vaxandi
markaði eru taldar vænlegar".
Þetta var lýsing hins þýzka
blaðs á loðskinnamarkaði þar í
landi. Það er sannarlega óskilj-
anilegt með öllu, að íslendingar
sitji auðum höndum og vilji ekki
nota sér þessa auðsuppsprettu,
sem okkur ætti að verða hag-
kvæmari en flestum öðrum.
Bjálfalegur
bímingur
Fyrirsögnin í þýzku blaða-
greininni er tvíræð. Eftir því
sem skilja verður af síðari hluta
greinarinnar er hún miðuð við,
að karfmenn kaupi skinnin í
gjafaskyni. En eitt af því sem
menn reka fyrst augun í, þegar
þeir koma um þessar mundir í
erlendar stórborgir, er, hversu
margir ungir piltar eru famir
klæða sig í loðskinnsúlpur. Fæst
ar þeirra eru raunar fallegar,
þvert á móti virðast allt of marg
ar þeirra vera útjaskaðar og áð-
ur notaðar e.t.v. af vinkonum
þeirra eða unnu-stum! Hvað sem
um það er, þá sýmist hér vera
ný tízka á ferðum. Er þó e.t.v.
heldur mikið sagt. að þessi tízka
sé ný. Áður fyrri var það mjög
tíðkað, að efnaðir menn, aðals-
menn og aðrir slíkir klæddust
dýrum loðúlpum. Það var raun-
ar á meðan ferðalög voru með
öðrum hætti en nú, menn urðu
að vera meira úti við, eða a.m.k.
í óupphituðum vögnum eða á
hestbaki. Eftir að ferðalög kom-
ust í nýtízku horf og megin-
þorri mannfólksins flutti inn í
borgir, þá fóru flestir að k.læð-
ast með svipuðu sniði, í léttar
flikuir og ekki ýkja skjólmiklar.
Þetta varð aftur til þess. að yf-
irbragð alls fjöldans varð æ lík-
ara. Og þá ekki sízt eftir að efna
hagur batnaði, þannig að fáir
gátu skorið sig úr með svo glæsi-
legum klæðaburði, að sérlega
væri tekið eftir þeim á förnum
vegi. Hinn afkáralegi klæðaburð
ur og hárvöxtur, sem iðkaðuir
er á meðal sumra ungmenna nú,
er vafalaust merki þess, að þau
vilja skera sig úr hópnum og
sýna í einhverju, að þau séu
frábrugðin öðVum. Enn sem kom-
ið er kemur þetta oftast mjög
kynlega fram, en enginn efi er
á því, að þarna brýzt fram djúp
mann'leg lönigun til þess að láta
taka eftir sér. Óliklegt er þó,
að karlmenn uni því til lengd-
ar að ganga í lörfum, sem
líta út eins og þær séu hirtar
upp úr gömlum ruslakistum. Bn
jafnvel þótt ekki færi avo að all-
ur fjöldi karfmanna færi að klæð
ast loðskinnum, þá er vízt, að
sibatnandi efnahagur í okkar
heimshluta í heild skapar líkur
fyrir öruggum loðskinnamarkaðL