Morgunblaðið - 21.01.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 196«.
tiltgie&indi H.f. Árvakur, ReykjavSk,
Framícvæmdastj óri HaraMur Sveinsaon.
'Ritstjórar Sigurður Bjarnasoin. frá YigUlr,,
Matfchías Jdhanraessten.
Eyjólíur Koonráð Jónsson,
Ritsljómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundssc«l.
Frétfcaistjóri Björn J óhannssora.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-109.
Auglýsing'air Aðalaitræfci 6. Sími 22-4-80.
Áislcriftargj'ald kr. 150.00 á xraánuði innanilainds.
í lausasiöiu kr. 10.00 eintakið.
FORSETASKIPTI í
BANDARÍKJUNUM
1 Tm gjörvallan heim fylgjast
menn meir og betur
með stjórnmálaviðburðum í
Bandaríkjunum en nokkru
öðru ríki. Er þetta eðlilegt,
þar sem Bandaríkin eru öfl-
ugasta ríki veraldar og það
afl, sem fram að þessu hefur
megnað að bægja hættu
kommúnisma og einræðis
frá frjálsum þjóðum, og enn
í dag hvílir vörn frelsis allra
þjóða, sem við það búa, á
herðum Bandaríkjamanna.
Enda sannaðist það því roið-
ur glöggt í innrásinni í
Tékkóslóvakíu, að rússnesku
heimsvaldasinnarnir eru enn
við sama heygarðshomið og
mundu ekki víla fyrir sér að
leggja undir sig hvert þjóð-
landið af öðru, ef ekki nyti
við varna vestrænna þjóða
og þá fyrst og fremst hins
mikla herstyrks Bandaríkj-
anna.
En þrátt fyrir þessar stað-
reyndir eru Bandaríkjamenn
mjög gagnrýndir — eða er
það kannski vegna þeirra?
Líklega eru svo miklar kröf-
ur til þeirra gerðar vegna
hins mikla afls þeirra, að
gagnrýnin muni halda áfram,
hvernig svo sem þeim tekzt
að haga sínum raálum og af-
skiptum sínum af alþjóða-
málum. Og innbyrðis í Banda
ríkjunum eru deilur líka
miklar, eins og ætíð vill verða
í lýðfrjálsum löndum, þar
sem nokkuð sýnist sitt hverj-
um, þótt í meginefnum sé
yfirgnæfandi meirihluti
manna sammála um nauðsyn
þess að viðhalda lýðfrelsi og
heilbrigðum stjórnarháttum.
Richards Nixons, sem í gær
varð 37. forseti Bandaríkj-
anna, bíða mörg og erfið við-
fangsefni, bæði í innanlands-
málum og alþjóðamálum.
Ber þar hæst kynþáttavanda
málið og ósætti það, sem er
með þegnunum, og fyrst og
fremst er tengt sambúð kyn-
stofnanna, og á hinn bóginn
lausn Víetnamdeilunnar. —
Kynþáttavandamálið verður
vafalaust erfitt viðureignar
um langa framtíð, en hins veg
ar hillir nú undir það að
unnt muni reynast að ná
samkomulagi í Víetnamdeil-
unni, því að kommúnistar
virðast loks gera sér grein
fyrir því, að þeim muni ekki
auðnast að vinna sigur í Víet-
nam og eru þess vegna fús-
ari til viðræðna um stjórn-
málalega lausn deilunnar en
þeir hafa verLð fram til
þessa.
Engu verður hér um það
spáð, hvernig hinum nýja
forseta Bandaríkjanna iuuni
takast að leysa hin miklu
vandamál, sem við honum
blasa. Ljóst er, að Nixon býr
yfir víðtækri reynslu og
þekkingu, bæði á innanlands
málum og alþjóðamálum, eft-
ir langvarandi baráttu í
stjórnmálunum. Hann liefur
bæði tekið sigrum og ósigr-
um af manndómi, og vel má
vera, að það sé einnig hinn
iðni og reyndi stjórnmála-
maður, sem Bandaríkjamenn
nú þarfnast, þótt margir hafi
æskt þess, að gustur færi um
bandarísk stjórnmál í von
um að ný sjónarmið gætu
betur sameinað þjóðina en
varfærni hinna eldri. Stjórn
Nixons mun þó einmitt
leggja á það meginkapp að
sameina krafta hinnar vold-
ugu bandarísku þjóðar, og
allir unnendur frelsis og vin-
ir Bandaríkjanna hljóía að
óska þess að þetta takist.
FRÁLEITAR
KENNINGAR
GANGA AFTUR
i ron í „Kauphöllinni,“ hefur
tekið sér fyrir hendur
að boða á ný aldarfjórðungs-
gamlar kenningar um það, að
íslendingar eigi að gera sér
varnarmál landsins að féþúfu
og telur stefnu Spánarstjórn-
ar, í þessum málum að
minnsta kosti, til ser.stakrar
fyrirmyndar.
íslendingar tóku þátt í
stofnun Atlantshafsbandalags
ins til að tryggja öryggi
sitt, og hér hefur dvalið
nokkurt lið á vegum banda-
lagsins til að tryggja varnir
landsins og sameiginlegt ör-
yggi Atlantshafsríkjanna
allra. Við höfum þannig
lagt af mörkum þýðingar-
mikla aðstöðu fyrir Atlants-
hafsbandalagið og tekið á
okkur óþægindi af því að
hafa hér varnarlið, í þeim
tilgangi að tryggja eigið ör-
yggi og sameiginlegar varnir
þessa mikilvæga bandalags.
Þetta höfum við gert vegna
lífshagsmuna okkar sjálfra,
en ekki til að hagnast á því
fjárhagslega.
Aðalleiðtogi Framsóknar-
flokksins um áratugaskeið
lagði til við stríðslokin, að
við íslendingar gerðum samn
ing við Bandaríkjamenn til
Frá Álasundi
N0RSKI UTVEGURINN
ÁRID SEM LEIÐ
SVO MIKLIR kveinstafir bárust
norsku ríkisstjórninni frá útvegs
mönnunum á vesturlandi á liðnu
ári, að æitla mætti að hörmung-
arár hefði verið í fiskútvegi. En
nú eru heildarskýrslur komnar
fyrir allit árið, og þær bera með
sér að útvegurinn hefur alls ekki
átt eins illa daga og af var látið.
Yfirlit fiskimálastjórnarinnar
sýnir, að ársaflinn 1968 hefur að
vísu orðið minni að vöxtum og
verðmæti en 1966 og 1967, en
þetta voru mestu aflaár sem yfir
Noreg hafa gengið. Qg 1968 er
þriðja mesta aflaár sem Norð-
menn hafa af að segja, svo að
ólíku er saman að jafna: ís-
lenzka útveginum og þeim
norska.
Vetrarsíldveiðin var tilfinnan-
legasta áfallið, sem norsk útgerð
varð fyrir á árinu. Þegar bezt
lét nokkru eftir stríðið komst
vetrarsíldaraflinn upp í 9,5 millj-
on hektólítra (árið 1951) eða
888.000 lestir og ef þessari síld
voru um 2 milljón hl. verkað til
manneldis og selt úr landi. En
á síðasta ári veiddust aðeins 25.-
617 lestir af vetrarsíld, en það
er lélegasti afli síðan 1889. 1967
varð þessi afli 371.500 lestir —
og þótti litið.
Af smásíld veiddust 24.000 lest
ir, aðeins i aflans árið áður. En
af feitsíld, sem einkum veiddist
út af Austur-Finnmörk í sumar,
varð aflinn 331.000 lestir, sem
er nærri því eins mikið og fyrra
ár. Þó Norðmenn veiddu enga
síld á fslandsmiðum í sumar
telja þeir þó fram 33.500 lestir
af „Íslandssíld", sem var nær
20.000 lestum minna e árið áður:
En vegna stórhækkaðs verðs á
þessari eftirsóttu vöru varð and-
virði þessa afla 37,5 milljónir
n-kr. eða miklu meira en 1967.
Það er síld- og makrilveiðin í
Norðursjó og loðnuveiðin við
Norður-Noreg, sem hleypir afl-
anum mest fram. Norðursjávar-
síldveiðin nam 284.854 lestum,
en var 335.671 lest árið áður, en
metárið 1965 nam þessi veiði
604.754 lestum. — Og loðnuveið-
in hefur aldrei verið meÍTÍ en
síðasta ár, nfl. 522.144 lestir, en
var 403.000 lestir árið áður.
— Þorskveiðin bætti upp hall-
ann sem varð á vetrarsíldinni.
Aflinn varð tæpar 250.000 lestir
og verðmæti hans frá fyrstu
hendí 309.3 milljónir n-kr. en
það er 35.847 lestum og 31.1 millj.
krónum meira en árið áður. Er
þetta mesti þorskafli í Noregi síð
an 1961 Þors’kveiðin í Lófóf og
Troms skilaði 80.300 lestum, en
árið áður nam þessi afli 60.834
lestum.
Samtals varð afli Noregs á ár-
inu sem leið 15% minni að vöxt-
um en met-árið 1967 og 3%
minni en 1966, en þá varð verð-
mæti aflans það mesta sem orðið
hefur. — Verðmæti aflans 1968
varð s'amtals 1.023 milljónir n-kr
sem er 162, 314 og 65 milljónir
kr. minna en árin 1967, 1966 og
1965, en þau eru mestu fiskveiði-
árin í sög.u landsins. Mestur varð
aflinn 3 milljónir lesta, árið 1967
og og töldust Norðmenn 5. mesta
fiskveiðiþjóð heimsins þar árið.
En þessi vöxtur er ekki aukn-
um fiskigöngum að þakka, held-
ur betri skipum og veiðitækjum.
Árin 1957—62 voru hnignunarár
í útvegi Þjóðarinnar, og var
slæmum fiskigöngum kennt um.
Norðmenn tóku upp 12 mílna
landhelgina árið 1961 til þess að
friða ræmu meðfram landi handa
smærri fiskiskipum, en togskip
minna en 300 lestir máttu þó
veiða 4 mílur frá landi. Hrað-
frysting hafði rutt sér rúms, en
vegna þess hve aflinn barst
ójafnt að, fengu hraðfrystiihúsin
stundum engan fisk vikunum
saman og afköstin urðu ekki
nema helmingur þess, s-em ella
hefði getað orðið. Það var ekki
sízt þetta, sem rak á eítir endur-
nýjum skipastólsins, byggingu
nýrra skipa, sem gætu sótt afl-
ann lengri leið en áður var, og
jafnvel fullverkað fiskinn um
borð. Nú var farið að smíða s’kut-
togara, sem gátu togað í verra
veðri en þeir gömlu og aðstaðan
var betri til að taka á móti veið-
inni. Sá fyrsti var smíðaður árið
1961 hjá „Bergens mek. Verksted
er“. En 1. júlí síðastliðinn áttu
Norðmenn 31 skuttogara, þar af
5 verksmiðjutogara sem flöttu og
hraðfrystu fiskinn jafnóðum og
einn sem frysti fiskinn óflattann.
Þetta hafði áhrif. Árið 1956 lönd-
uðu togarar 57.000 lestum af
þorski, en árið 1967 90.000 lest-
um, eða 4 af öllum þeim fiski,
sem ætlaður var til manneldis.
Línufiski er gamalt í Noregi,
Framhald á bls. 13.
99 ára og högnuðumst á hon-
um fjárhagslega sem mest
við mættum. Þessar kenn-
ingar eða svipaðar þeim hef-
ur Aron Guðbrandsson nú
gert að sínum og þær virðast
enn eiga nokkurt fylgi í Fram
sóknarflokknum, ef dæma
skal af ummælum Framsókn-
armanna um nauðsyn þess að
gera þessum sjónarmiðum
miklu hærra undir höfði en
öðrum, eins og fram kemur í
kröfunni um það að endur-
taka einmitt útvarpsefni,
sem um þetta fjallaði, miklu
fremur en annað og merkara
efni, sem sú stofnun hefur
flutt.
Auðvitað hefur Aron Guð-
brandsson leyfi til að hafa
sínar skoðanir, alveg eins
og t.d. kommúnistar, nazist-
ar og stjórnleysingjar. En
það á ekkert skylt við frjáls-
lyndi að gera þessum mönn-
um hærra undir höfði en öðr-
um við að koma á framfæri
fáránlegum sjónarmiðum sín
um og afturgengnum skoð-
unum.
Enda þótt Morgunblaðið
hafi haft um það forustu að
leyfa frjálsar umræður, vill
blaðið taka fram, að það er
stolt af því að hafa hliðrað
sér hjá að birta áróðursgrein
frá Aroni Guðbrandssyni
þess efnis, að íslendingar
ættu ekki einungis að taka
við mútum heldur að krefj-
ast þeirra.