Morgunblaðið - 26.01.1969, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANUAR 1969.
FERÐIN FRÁ BREKKU
ÞETTA er ekki frægíiarsaga
geimfara, herkonungs né heims-
methafa í snop.pufríðleik. Hér
er aðeins uppvaxtarsaga hins
unga manns, sem á þá ósk heit-
asta, að geta orðið alla vega
starfshæf.ur maður, hrekklaus
og vammlaus, og svo vel búinn
nytsömum fróðleik og raunhæfri
mennt, að hann geti rétt öðrum
hjálpanhönd, og helzt til leið-
sagnar hinni yngstu kynslóð,
sem óreynd og fáfróð héfur
gðngu sína út í viðsjálverðan
heim.
Snorri Sigfússon, hinn þjóð-
kunni skólamaður, skólastjóri og
námsstjóri, sameinar snilldarlega
tvo veigamikla eðlisþætti: mikla
avöru og spriklandi fjöruga gam
ansemi — húmör. Ég hef stund-
um látið þau orð falla, að ég
myndi treysta mér til að flytja
sæmilega góða ræðu, þar sem
Snorri væri tilheyrandi, þótt
hann væri ekki nema eini góði
tillheyrandinn af hundrað. Svo
lífgandi er góðhyggja hans, sam
úð og opni hugur.
Engum getur komið á óvart.
sem til þekkir, þótt þessi, allt
frá bernskuárum, síglaðværa og
sívakandi sál, sem af mikilli ein-
lægni, samúð og ljúfmennsku
hefur hlýtt á mál manna og
þakksamlega tileinkað sér og
fært í nyt allan fáanlegan fróð-
leik, og svo miðlað öðrum af
sama fúsleik hjartans, innilegum
góðleik og ljúfmennsku, — átt
hið innra ótæmandi uppsprettu
hedlræða, hollra fræða og sterkra
uppeldisáhrifa, sem vaxið hafa
upp af þeim andans- og sálar-
gróðri, sem með viturlegum
skilningi á mannlífi, bjartsýni,
víðsýni og mætti trúarinnar á
Guð og allt gott, hefur verið
hlúð að sem allra bezt í frjóum
hugarheimi.
Slíkur námfús nemandi í skóla
lífsins, fræðari og kennari af
guðs náð, skólastjóri og náms-
stjóri um tugi ára hlýtur að
búa yfir mikilli lífsreynslu,
kunna frá mörgu að segja á
þann einfalda og aðgengilega
hátt, sem íslenzkri alþýðu fell-
ur bezt í geð.
Öll er bók þessi um æskuár
Snorra þar til hann hefur stigið
sitt stóra gæfuspor, eignast sitt
eigið heimili og náð hinu þráða
marki, að geta gefið sig að mestu
leyti að kennslustarfinu. Fyrsti
frásagnarþátturinn gerist í hinni
ágætu sveit — Svarfaðardaln-
um í Eyjafirði. Frásögnin af
sveitarlífinu er mjög ítarleg. Þar
skiptast á skúrir og skin, erfið-
leikar og sigrar, en vel dugði
Snorra þessi fyrsti og ósvikni
skóli hans á ævibrautinni. Átök
in við vinnuna til lands og sjáv-
ar, tíðarfar og ýmsa viburði,
„meitluðu svip og stseldu kjark.“
Á þessum árum urðu menn
oft að takast á við margs konar
erfiðleika, ekki aðeins fátækt,
myrkur og kulda grimmt tíðar-
far og ''harðindi ,heldur líka
kynjaöfl, drauga, afturgöngur
og forynjur, svo sem Þorgeirs-
bola og annað þess konar illþýði.
Stundum fannst drengnum
þarna í Svarfaðardalnum sem
Þorgeirsboli væri á hælurn sér,
en hann gat „breytt sér í allra
Notið frístundirnar
Vélritunar- off
hraðritun arskóli
Vélritun — blindskrift, uppsetning og
frágangur verzlunarbréfa, samninga o. fl.
Enska — einkatímar.
Dag- og kvöldtímar. Upplýsingar og
innritun í síma 21768.
Hildigunnur Eggertsdóttir — Stórholti 27, sími 21768.
Keflavík — Suðurnes
SKYNDISALA — SKYNDISALA
Skyndisala hefst mánudaginn 27. janúar.
Kvenpeysur nælonundirkjólar
bamapeysur nælonskjört
blússur brjóstahöld
pils mjaðmabelti
síðbnxur o. fl.
Góðar vörur á mjög hagstæðu verði. Verzlunin Edda, Keflavík.
Snorri Sigfússon
kvikinda líki og farið hamför-
um.“
Var Þorgeirsboli aðeins þjóð-
trú og hugarburður? Margt-
verður til í huga manna og trú-
in er máttug. Ég minnist þess,
að móðir mín sagði, að þegar
hún hefði verið ung stúlka á
Höfðaströnd, hefði hún séð að
morgni dags klaufnaförin eftir
Þorgeirsbola á nýskúruðu bað-
stofugólfinu, og í torfbænum
þar sem ég ól fyrstu bernskuár-
in, kom manna eitt sinn náföl
inn úr bæjargöngunum og sagð-
ist hafa tekið niður í hrygginn
á Þorgeirsbola í göngunum. —
Aldrei varð ég var við hann og
trú mín líka veik. Hitt er furðu-
legra, þegar barnið segir við
móður sína, á leið fram bæjar-
göng: „Nei, mamma! Sérðu fal-
legu kúna,“ en auðvitað sá kon-
an enga kú í göngunum.
Þótt Snorri væri eitt sinn
næstum dáinn, er hann sem ung-
lingur faldi sig í heyinu vegna
hræðslu við Þorgeirstoola, þá
voru það ekki þessi hvimleiðu
öfl. sem ríktu í hugarheimi
Snorra. aÞð virðist sem allt önn
ur ósýnileg öfl hafi haft hönd
í bagga um viðburðarásina, sem
gerðu „köllun og útvalningu"
hans vissa og fleytti honum að
settu marki. Hann vænti jafnan
góðs af Guði og mönnum, sá
fremur hið góða í fari manna
en hitt, talar alls staðar mjög
vel í bók sinni um flest fólk.
sem hann kynntist og ber því
góða söguna. AHt var þetta í
samræmi við innsftu eðlisgerð
hans.
Skemmtilegt þótti mér við
lestur bókarinnar, að fylgjast í
huganum með Snorra í allri dvöl
hans í Noregi, bæði við nám,
margvisleg störf og alls konar
smá ævintýri. Til lýðháskólans
í Voss og á Storð, sótti Snorri
þá andlegu næringu, sem sál
hans hafði hungrað og þyrst
eftir. Þetta varð hans sterki afl-
vaki og styrkur, er hann hóf
kennslustarf eftir heimkomuna,
leitaðist við að koma hér á ung-
mennadkóla, tók kappsamlega
þátt í stofnun ungmennafélaga
og margs konar félagsstörfum
og framfaramálum.
Eftir að fólk í Noregi komst
að því, að Snorri hafði verið í
söngfélaginu Heiklu, sem fór
góða för til Noregs árið 1905,
varð hann að vera alls staðar
og við margvísleg tækifæri hinn
syngjandi maður, og þetta opn-
aði honum ýmsar leiðir. Syngj-
andi menn eru sigrandi menn og
syngjandi félagssikapur er lifandi
og sigrandi félagsskapur. Eigin-
lega er það undursamlegt,
hversu ávallt greiddist frarn úr
öllu fyrir Snorra, því að auð-
vitað voru efni lítil og við ýms
vandkvæði að fást, en alls staðar
kom hann sér vel með ljúf-
mennsku sinni og dugnaði, og
varð eftirsóttur.
Þegar Snorri, eftir tveggja ára
dvöl í Noregi, var búinn til heim
farar með mjög nauman farar-
eyri, kom um borð í Flóru, sem
þá var að fara sína fyrstu ferð
til íslands, til að borga farmiða
sinn, þá var honum fengið bréf
frá forstjóra skipafélagsins, er
tjáði honum að hann fengi ókeyp
is far á Flóru ti'l íslands. Þannig
var Snorri búinn að kynna sig
í Noregi og í samkvæmum í
'Bergen og blaðasikrifum um sam
búð þjóðanna. Þetta kostaði ekki
annað en að hann 'kynnti lítils-
háttar tilganginn með því að
koma á föstum skipaferðum
milli landanna. Snorri átti mjög
skemmtilega dvöl í Bergen.
Á þjóðhátíðardegi Norðmanna
17. maí voru þeir sex íslending-
arnir í Bergen, en þá var þar
mikill gleðskapur á götum úti.
íslendingarnir tófcu mikinn þátt
í söng fólksins og á einu götu-
horni stilltu þeir sér upp, Snorri
flutti ræðustúf og svo hrópuðu
þeir ferfallt húrra fyrir Noregi,
en svo tók ailur mannfjöldinn
að syngja ljóð um ísland.
Fagnandi hvarf Snorri frá Nor
egi og fagnandi kom hann heim.
Þegar skipið sigldi á sólfögrum
degi inn Eyjafjörð horfði hann
til æskustöðvanna og og segir
um það: „Varð mér nú litið til
Svarfaðardalsins kæra og Ár-
skógsstrandarinnar, og upp til
Stærra-Árskógs, þar sem „<hjart
kærust ástin mín“ bjó, „en nú
mundi þar vera komið annað
fólk.“
Hér er svo komið að þætti,
sem gerði mig gersamlega orð-
lausan og undrandi. Það var,
hve Snorri vanrækti lengi að ná
fundi kærustunnar, Ég er hrædd
■ur um, að ég hefði farið öðru
vísi að. En ekkert komst að,
janfvel ekki ástamálin, fyrir
áhuga Snorra á að ryðja sér
'braut til framtíðar starfe. Það
gerði hann líka rælkilega, og á
sínum tíma logaði ástin aftur
iglatt og allt fór eins og fara
átti, annað var óhugsandi um
Snorra, en mikið fann ég til
með blessaðri kærustunni hans,
sem varð að bíða alllengi.
Ekki voru aðstæðurnar glæsi-
legar fyrstu ár Snorra við kennsl
•una eftir að hann kom frá Nor-
egi. Hann kenndi á mörgum
stöðum, var seinna prófdómari á
allstóru svæði. Hann hrósar sam
starfsmönnum sínum og börn-
unum, segir margt sfcemmtilegt
um þetta, m. a. það, að þá hafi
'börnin kunnað meira, og lesið
betur, en oft nú, kunnað mikið
af ljóðum og sungið af lífi og sál
Eina nótt s'egist Snorri hafa
vakað að mestu leyti og rætt við
kunningja sinn, Báðir voru
áhugamienn. Kunninginn vaT
snortinn af stefmu Brandesar, en
'Snorri af stefnu lýðháskólanna
og Grundtvigs. Snorri segir:
Þessi „öfl höfðu háð mikla glímu
á 19. öld um andlegar stefnur.
Grundtvig hafði boðað þjóðlega
og kristilega stefnu og á hennd
voru lýðháskólarnir reistir 1
Norðurlöndunum. Þeir fóru eldi
•um sálirnar og hafa haft geysi-
leg áhrif til menningarauka.
'Hinn mikli andstæðingur þeirra
var raunsæismaðurinn og gagn-
rýnandinn Georg Brandes glæsi
'lega gáfaður mælskumaður og
rithöfundur, en fríhyggjumaður
og alþjóðasinni. Hann mótaði
mjög skoðanir menntamanna fyr
ir og um sl. aldamót, þar á með-
'al mjög marga íslendinga.“
Brandesarsteínan fór um sál-
argróður margra manna eins og
nepjukalt vorhret um jarðargróð
iu, en íslendinga hafa lifað af
mörg köld vodhret fyrr og síðar,
eins og þetta, þótt skaðlegt
væri.
Gaman hefði nú verið, að
dvelja dálítið rækilega við feril
Snorra Sigfússonar, bæði sem
skólamanns, síldarmatsmanns,
verkstjóra á Hólum í Hjaltadal,
og fleira, en ekki má misbjóða
gestrisni blaðsins um of.
Á Hólum hitti Snorrj á
óþurrkasumar. Margt var þar
um manninn og mikið var unnið.
■Þrátt fyrir óþurrka var heyfeng
ur 3000 hestburðir. Stundum
vakti Snorri hálfar og heilar
nætur yfir töðuheyinu, hrædd-
■ur um að £ því kynni að hitna
um of, lagði á sig mikið erfiði
við að afstýra slíku. Aldrei bil-
aði samvizkuisemi þessa dreng-
skaparmanns.
Veturinn eftir Hólaveruna
hafði Snorri unglingaskóla á
þrem stöðum, Ólafsfirði, Dalvik
og Árskógsströnd. Skólahúsinu
þar lýsir hann á þessa leið: „Það
var gamalt salthús og fiskhús,
sem reynt var að gera sem vist-
legast. Voru þar stór og lítt heffl
uð langborð og að sjálfsögðu
baklausir stólar. En kki var feng
izt um slíkt. Voru þarna hörku-
duglegir nemendur og sumir frá
árinu áður, kunnu mikið og lásu
'drukku lýsi og æfðu ýmiss kon-
ar aflraunir. Og til voru þeir
sem böðuðu sig daglega í sjó og
•létu ekki veður aftra sér. Ég
efast um að ég hafi nokkurn
tíma kennt harðduiglegri hóp,
enda komust við yfir ótrúlega
mikið námsefni þennan vetur.“
Þannig var þá ^kólaaðbúnaður
iinn sums staðar, en þá kunnu
imenn að meta ýmislegt, áður en
'upprann tími dálætisins, ungu
■fólki ti'l sálartjóns.
Víða í þessari ágætu minninga
•bók Snorra Sigfússonar, er talað
svo fallega um fólk og ýmsa
sérstaka menn, að víst væri f
frásögur færandi, en lengra skal
þó ekki haldið að þessu sinni,
en aðdáunarvert er það, hve
ágætlega rættist vel fram úr
fcllu á vegferð Snoira fyrr og
■síðar. Bók þessa endar hann þar
sem hann er á leið ásamt fjöl-
s'kyldu sinni vestur á land til
'þess að taka að sér barnaskóla
*á Flateyri við Önundarfjörð. —
Hafði fengið til þes beztu með-
•mæli. Næst kemur svo sjálfsagt
heil bók um Vestfirði, starfið og
fóikið þar, og hlakka ég mjög
'til að lesa hana, ef mér endist
tí'l þess aldur, og svo mun vera
*um fleiri.
Pétur Sigurðsson.
ÞORRAMATUR
ÞORRAMATUR ÞORRAMATUR ÞORRAMATUR ÞORRAMATUR ÞORRAMAT
: KJjjTBÚD SUfiUHVEIlS STIMLÍB 45 SlMI 35645 TILKVIIR
H Seljum þorramat í kössum á sunnudag (þorradag) fra kl. 9 — 18.
Sviðasulta, lundabaggar, hrútspungar, bringukollar, blóðmör og lifrapylsa, hangikjöt salad, hákarl og
^ harðfiskur, flatkökur og smjör, rófustappa.
p* Kassinn er áætlaður fyrir 2 manns. Verð pr. kassa kr. 350.— Opið frá kl. 10 — 18.
Smurbrauð, kaffisnittur, coktailsnittur, brauðtertur, heitur og kaldur veizlumatur.
O
^ Afgreitt alla daga og einnig á sunnudögum.
A
«
P
H
S
«
O
A
ÞORRAMATUR ÞORRAMATUR ÞORRAMATUR ÞORRAMATUR ÞORRAMATUR ÞORRAMAT