Morgunblaðið - 26.01.1969, Blaðsíða 19

.."■ 1 « i ■
MORGUNBIAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2)6. JANUAR 196».
19
HVAÐA BÆKUR LESA ÞEIR f ÚTLÖNDUM?
?
Robert Blake
Ég vel bók Hugh Trevor
Roper The Philby Affair, sem
er skrifuð aí alþekktri skyn-
semi og smekfevísi höfundar og
byggð á persónulagum kynn-
um hans við Philby. Loflsverð-
ur er og næmur skilningiur
höfundar á aukaatriðum
og aðalaitriðum. Bókin tek-
ur fram öðrum bókum um
þetta efni og við erum Aróðari
um margt eftir lestur hennar.
Höfundur er ekki haldinn
neinum fordómum í garð
Philbys en fellur efeki heldur í
þá gryfju að hlaða hann of-
lofi og gætir hlutleysis í
(hvívetna.
Alan Brien
I erfðaskrá sinni óskaði
George Orwell eftir því, að sér
yrði hlíflt við því að fram-
kvæmdasamir hugsjónamenn
tækju sig til og skrifuðu ævi-
sögu hans í löngum bunum. Til
þessa hefur vilji hans verið virt
ur, hvað þetta snertir. Hins veg
ar hefur ekkja hans, Sonja, í
samvinnu við Ian Angus gefið
út The Collected Essays, Journ-
alism and Letters of George
Orwell og er meiri fengur að
þeirri bók en mörgum ævi-
sagnabindum. Enginn blaðamað
ur getur lesið þetta viðamikla
rit án þess að sárskammast sín
fyrir eigin afkastaleysi. Og sú
mynd, sem við fáum af Orwell
við lestur þessarar bókar er á
allan hátt hugþekk og lesand-
anum finnst hann hafa tengzt
George Orwell nánum og órjúf-
andi vinarböndum að lestri
loknum.
Richard Buckle
Bók J. R. Ackerleys My
Father and Myself þótti mér
skemmtilegt og læsilegt rit.
Vissulega voru ýmsir brestir í
skapgerð höfundarins, eing og
í öðrum mifeluim andans mönn-
um, en hann má eiga það að
hann reyndi aldrei að draga
fjöður yfir þá. Greind hans,
djúpur skilningur á tilfinning-
um meðtoræðranna og snjall
stíll gerir bókina eftirtektar-
'verða.
Ronald Butt
Ég hef jafnan gert mér Hen-
rik VIII í hugarlund sem
brezka útgáfu af Stalín. Án
efa var Henrik VIII eitt af mik
ilmennum sögunnar, hann var
ljóngáfaður en ofsafenginn í
skapi, haldinn stórmennsku-
brjálæði, traðkaði miskunnar-
laust á tilfinningum og lífi
annarra, hann var tortímari
I FYRRI bókagreininni völdu þekktir rithöfundar og
bókmenntamenn í ýmsum löndum sér bækur ársins
1968. The Sunday Times bað einnig fjölmarga kunna
brezka blaðamenn, bókmenntasérfræðinga og rithöfunda
að velja sér minnisstæðustu bækur ársins og gera í ör-
stuttu máli grein fyrir valinu.
Þarna kennir að sjálfsögðu margra og forvitnilegra
grasa. Nokkrar bækur eru nefndar oftar en einu sinni.
Þar á meðal eru Ritgerða og blaðagreinasafn George
Orwell, og ævisögurnar My Father and Myself eftir J.
R. Ackerley og A Cab at the Door eftir V. S. Prichett.
2. GREIN
fegurðar. Þrátt fyrir það um-
bar þjóðin hann og raunar
meira en það, dýrkaði hann. I
riti J. J. Scarisbrick um Henry
VIII segir höf. m.a. að Henrik
hafi tekið a’ð erfðum agað og
fastmótað ríki, en sóað eignum
krúnunnar ag sfeilið við rikið
splundrað. I hernaði og sityrjöld
um hafi honum orðið á miklar
og margvíslegar skyssur. Þessi
ævisaga J. J. Scarisbrick er
heillandi aflestrar og gefur
innsýn í Mf þessa furðulega
sarpansetta manns. Þegnar
hans hugsuðu um hann sem
mifeilmenni, kannski af því að
þeir þörfnuðust þess fyrst og
fremst sjálfir.
Cyril Connolly
Ég vel mér hifelaust ævLsögu
Michels Holroyds um Lytton
Straohey The Years of Achie-
vement. Holroyd er ófyrirleit-
inn eins og æskumönnum hæf-
ir og hann hefur móðgáð ýmsa
lesendur sína; honum hefur
einnig verið borið á brýn að
taka Strachey of alvarlega.
Samt stendur bók hans óhagg-
anlega sem djarflegt og vel
unnið verk ungs höfundar, há-
punktur fjögurra ára strits
hans við þessa ævisagnagerð.
Edmund Crispin
Aðrar skáldsögur ársins hafa
kannski verið bet.ur sferifaðar,
og meiri dýpt í þeirn — kannski
l'íka skemmtilegri, en þrátt fyr-
ir það vel ég æðrulaus Ender-
by Outside eftir Anthony Bur-
gess. Orðaforði hans er með
ólíkindum, leikur hans að or'ð-
um og hrynjandi stórkostlegur
— vinnubrögðin eru meist-
araleg, stílinn hefur hann ger-
samlega á valdi sínu, svo að
helzt verður honum lífet við
James Joyoe.
Harold Evans
Þar sem ég er með ófróðari
mönnum um vísindi hvers kon-
ar, hef ég alltaf verið reiðubú-
inn að fenékrjúpa fyrir þeim.
En á þessu ári gerðist sá við-
burður, að vísindamaður sté
niður úr hæ'ðum og gerðist
maður á meðal vor, skiljanleg-
ur dauðlegum hræðum eina
stund og meira að segja frá-
bærilega skemmtilegur. Og hér
á ég að sjálfsögðu við The
Double Helix eftir James Wat-
son. í bókinni greinir frá því,
hvemig hann og Francis Criok
unnu til Nóbelsverðlauna sinna
með því að finna byggingu de-
oxribonucleid acid. Bókin er svo
læsileg og spennandi, að helzt
má líkja vinnubrögðum höfund
ar við snillinginn Georges
Simencxn.
Brian Clanville
Af mjög fáum bókum ársins
varð ég verulega hugfanginn.
En ég nefni bók Bohumils
Hrabai A Close Watch on the
Train. Allir beztu eiginleifear
Tékkóslóvaka birtast í bókinni
og einmitt á þessu ári er mönn
um hollt að kynnast þeim, þar
sem Tékkóslóvakar hafa sann-
arlega þurft á öllum þessum
eðliskostum að halda á ár-
inu; kaldhæðni, rósemi, stillingu
og raunsæi. Kannsfei mætti
segja, að sagan minni dlálítið á
söguna um góða dátann Svejk,
því að aðalsöguhetjan, ungi
maðurinn Milos er hinn mesti
sakleysingi, sem sjaldnast veit,
hvaðan á sig stendur veðrið.
Afstaða hans til styrjaldarinnar
sem geisar er þó alger and-
stæða viðhorfa Sveife.
Raymond Mortimer
Eg myndi leyfa mér að velja
Le Gourdin d’Elise eftir Marc-
el Jouhandeau, hin síðasta af
mörgum bráðsmjöllum bókum
hans um eigihkonu hans. Eng-
inn enskur bókaútgefandi hefur
enn sér ástæ'ðu till að gefa þessa
bók út. Af þeim bókxun öðrum,
J. R. Ackerley
sem ég hef lesið og feomu út á
Bretlandi tel ég Years of Hope
fjórða bindi af sjálfsævisögu
Konstantins Paustovskys einna
merkasta, í ágætri þýðingu
þeirra Manya Hariari og And-
rew Thompson. Ég skipa Paust-
ovsky tvímælalaust á bekk með
Boris Pasternak, bæði sem
skáidi og frelsisunnanda
Desmond Shave
Taylor
Kannski veldur því sérvizka
ein, en allar þær bækur sem
mér hafa fallið hvað bezt á ár-
inu eru ævisögur og eftir höf-
unda sem ég hef lerngi haft
ánægju af að lesa. Ein þeirra er
hin grátbroslega lýsing J. R.
Ackerleys My Father and My-
self og sömuleiðis síðasta bindi
af æviminningum Paustovskys.
Auk þess vil ég nefna A Cab at
he Door eftir V. S. Prichett en
þar birtist á samofinn hátt ill-
girnislegt næmi og ómengaður
húmor í fjölskylduflækjum og
erfiðleikum, sem hefðu dugað
til að gera flesta aðra að tauga-
sjúkum vesalingum.
John Russel
Ein er sú bók, sem ég er sann
fær’ður um, að ég muni taka
fram til lesturs margsinnis á
hverju ári, það er Dialouges and
a Diary eftir Igor Stravinsky og
Rabert Craft. I fyrsta lagi
vegna einstakrar frásagnargáfu
Stravinskys, óbrigðulu minni
og víðtækri þekkingu og valdi
á enskri tungu. Lýsingar Strav-
insky á vinum, kunningjum og
óvinum eru ógleymanlegar.
Stravinsky er sannarlega ein-
stakur í sinni röð sem listamað
ur.
John Raymond
í formála fyrir riti sínu um
ævi John Keats segir höfund-
urinn Robert Gittings, að ritið
sé viðleitni til að finna raun-
sannan grundvöll fyrir nær
hverju atriði og atviki í lífi
skáldsins. Það er sérstök
ástæða til að kanna þetta, þeg-
ar Kea.ts á í hlut. Þó að hann
hafi komizt svo að orði £ einu
bréfa sinna að „ef skáldskap-
urinn kemur ekfei eins eðlilega
og laufin á trjánum er bezt að
láta hann alveg sigla sinn sjó“,
þá er skáldskapariðja hans iðu-
George Orwell
lega í hróplegri mótsögn við
þessi orð. Bók Gittings um
Keats er merkilegt og skorinort
framlag og hann lýsir lafi og
list Keats af samúð og skiln-
ingi.
Jacquette Hawkes
Mér virðist í fljótu bragði upp
skera sfðasta árs hvað verulega
góðar bækur snertir hafa verið
harla rýr, þó að allmargar
ágætar bækur hafi að sjálf-
sögðu verið gefnar út. Ég er
ekki í minnsta vafa um val
mitt: Ancient Men of the Arctic
eftir Louis Gidding. Samruni
fortfðar og framtíðar hefur
jafnan heillað mig og ein-
mitt þessu eru gerð góð skil
í bókinni. Höfundurinn bjó
sjálfur með Eskimóum í Alaska
og hann rekur menningar og
þjóðlífssögu þeirra allt til upp-
hafs. Gidding var ævintýra-
lega hugprúður, geðslega athug
ull og skrif hans eru karlmann-
leg og laus við tilgerð, væmni
og orðskrúð.
Isaiah Berlin
Af þeim fáu bókum, sem ég
gaf mér tóm til að lesa á árinu
þótti mér sérstafelega áhuga-
verð tvö bindi af sjáilfsævisögu
Bertrand Russel og er þó fyrra
bindið sýnu betra. Hreinskiini
Russel um einkalíf sitt og
innstu hugsanir er óvenjuleg,
og furðuleg andstæða við stfl
hans, sem verður að teljast í
hæsta máta ópersónulegur.
Hann lýsir bernsku sinni geðs-
hræringalaust, einmanaleikan-
um og angistinni sem sótti á
huga hans, öll uppvaxtarárin.
Bertrand Russei er ekki aðeins
heimspekingur, hann er einnig
í hópi snjöllustu rithöfunda
okkar.
Mig langar og að minnast á
The Social and Political
Thoughts of Karl Marx eftir
Shlomo Avoneiri. Þessi ná-
kvæma og vi'ðfelldna könnun á
Marx og boðskap hans er svo
Ijóslega fram sett og fagmann-
lega, að lesandinn er að lokum
margs fróðari og skilningi rík-
ari.
A. J. Ayer
Tvímælalaust tel ég The
Collected Essays, Journalism
and Letters of .George Orwell
mesta bókafeng ársins. Orwell
var þefektur sem ágætur rit-
gerðahöfundur og fyrirlesari,
fyrir utan blaðamannafrægð
hans. Bókin heldur athýglinni
vakandi frá upphafi til enda og
er svo skemmtilega skrifuð að
leitun er á slíku.
Ég leyfi mér í leiðinni að
nefna A Cab af the Door eftir
V. S. Prichett og The Autobio-
graphy of Bertrand Russel —og
My Father and' Myself eftir
Ackerley.
Bertrand Russel