Morgunblaðið - 07.03.1969, Síða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. MARZ 1969.
Bnldvin P.
Dungol lútinn
BALDVTN P. Dungal, kaupmað-
ur, lézt sl. miðvikudag í sjúkra-
húsi í Leipzig. Var hann á ferða-
lagi í Austur-Þýzkalandi, þegar
hann veiktist
Baldvin P. Dungal var fæddur
24. júní 1903. Foreldrar hans
voru frú Þuríður Nielsdóttir og
Páll Halldórsson, skólastjóri
Stýrimannaskólans. Hann braut-
skráðist frá Verzlunarskólanum
1922 og verzlaði síðan með ís-
lenzk frímerki frá 1923-1932. Var
hann löngum búsettur erlendis á
þeim árum, í Vínarborg, París,
Berlín og Brússel.
Árið 1932 stofnaði hann rit-
fangaverzlunina Pennann og rak
hana siðan. Eftirlifandi kona
hans er Margrét Dungal.
Næsti fundur Norður-
iandaráðs á islandi
Skipver junnu ú Hollveigu Fróðn-
dóttur minnst í borgnrstjórn
SAUTJANDA fundi Norðurlanda
ráðs lauk í Stokkhólmi kl. 11- í
gærmorgun. Fundurinn sam-
þykkti 30 ályktanir um fjölmörg
efni. í fundarlok flutti Sigurður
Bjarnason, formaður íslenzku
sendinefndarinnar, stutta ræðu
og gat þess, að samkvæmt þeim
Þjóðmólnínnd-
nr á Akureyri
SJÁLFSTÆÐISFÉLÖGIN á Ak-
ureyri halda almennan þjóðmála
fund j Sjálfstæðishúsinu kl. 4
síðdejgis á laugardag. Magnús
Jónsson, fjármálaráðherra ræðir
stjórnmálaviðhorfið og svarar
fyrirspurnum.
reglum, sem fylgt hafi verið um
fundarstaði ráðsins ætti næsti
fundur þess að vera á tslandi.
Bauð hann ráðsmeðlimi og alla
þátttakendur í 18. fundi Norður-
Iandaráðs velkomna til Reykja-
víkur á næsta ári.
Forsetar ráðsins munu ákveða
hvenær ráðið kemur saman. Sig
urður Bjarnason þakkaði ríkis-
stjórn Svíþjóðar og sænska þing
inu alla fyrirgreiðslu við 17. fund
ráðsins.
Leif Cassel þakkaði Sigurði
Bjarnasyni ræ'ðu hans og öllum
þingfulltrúum ánægjulegt sam-
starf. Kvað hann þetta vera einn
af merkustu fundum Norður-
landaráðs og það sem gerzt hefði
í efnahagsmálunum á fundinum
spáði góðu um efnahagssamstarf
norrænna þjóða í framtíðinni.
Sleit hann síðan fundinum.
í upphafi borgarstjórnar
fundar í gær minntist frú
Auður Auðuns skipverj-
anna, er fórust í eldsvoðan
um um borð í Hallveigu
Fróðadóttur, þessum orð-
um:
„Þau hörmulegu tíðindi bár
ust í morgun, að sex skipverj
ar á togara Bæjarútgerðar
Reykjavíkur, Hallveigu Fróða
dóttur, hafi í nótt beðið bana
af völdum elds, sem upp kom
í skipinu, þar sem það veu:
statt súðvestur af Jökli.
Um nánari aðdraganda slyss
ins skal ekki frekar fullyrt að
svo stöddu. Menn setur hljóða
við slíka harmafregn, en slys
þetta er hið mesta, sem orðið
hefur á skipum Bæjarútgerð-
ar Reykjavíkur.
Nöfn þeirra er létust eru
þessi:
Ráðstefna um aðild íslands
að Atlantshafsbandalaginu
— á vegum Varðbergs og Samtaka um vestrœna samvinnu
FÉLÖGIN Varðberg og Samtök
um vestræna samvinnu efna til
sameiginlegrar ráðstefnu um
„Aðild íslands að Atlantshafs-
bandalaginu" laugardaginn 8. og
sunnudajginn 9. marz. Ráðstefn-
an. sem ætluð er félagsmönnum
og gestum þeirra, verður haldin
í Tjamarbúð (niðri) og hefst á
laugardag kl. 12,30 með sameig-
inlegu borðhaldi.
Frummælendur verða Bene-
dikt Gröndal, alþingismaður,
Matthías Á. Mathiesen, alþingis-
maður og Steingrímur Hermanns
son, framkvæmdastjóri. Að fram-
söguræðum þeirra loknum verða
frjálsar umræður.
Hr. Pétur Jónsson, Njáls-
götu 20.
Hr. Eggert Kristjánsson,
Höfðaborg 3.
Hr. Dórland Jósephsson,
Flókagötu 64.
Hr. Kjartan Sölvi Ágústs-
son, Ljósheimum 10 A.
Hr. Sigurður Ingimundar-
son, Hafnarfirði.
Hr. Óskar Sigurbjami
Ketilsson, Gestshúsum, Álfta-
nesi.
Borgarstjóm sem og Reyk-
víkingar allir hugsa nú með
innilegri hluttekningu til að-
standenda þeirra er létust.
Ég bið háttvirta borgarfull
trúa að votta minningu hinna
látnu skipverja virðingu og
ástvinum þeirra samúð með
því að rísa úr sætum."
Tóku borgarfulltrúar undif
orð forseta með því að rísa úr
sætum.
Ráðstefnan hefst að nýju kl.
14 á sunnudag. Málshefjendur
verða Karl Steinar Guðnason,
kennari, Styrmir Gunnarsson,
lögfræðingur og Tómas Karlsson,
blaðamaður. Síðan verða frjálsar
umræður fram eftir degi og
kveldi, ef þurfa þykir.
Kópavogur
ARSHÁTÍÐ Sjálfstæðisfélaganna
í Kópavogi verður lialdin í dag,
föstudaginn 7. marz í Sjálfstæð-
ishúsinu við Borgarholtsbraut og
hefsí kl. 9 e.h. — Óseldir miðar
fást við innganginn.
Hrafnakrókastríö í Danmðrku
Tveir kórréttir hlutir hafa gerzt: Hafnarháskóli hefur boðið
mér verðlaun og ég hef sagt: „Já takkl44
— segir Halldór Laxness við Mbl.
STÚDENTARÁÐ Kaupmanna
hafnarháskóla hefur sent
Halldóri Laxness bréf, þar
sem þeirri áskoran er beint
til hans að afþakka Sonning-
verðlaunin, að upphæð 150
þús. d. kr., og Kaupmanna-
hafnarháskóli hefur úthlut-
að honum, segir fréttarit-
ari Mbl. í Kaupmannahöfn,
Gunnar Rytgaard. Forsendan
er sú, að f jár til sjóðsins sé afl
að með fasteignabraski. Lax-
ness hefur í viðtölum við
dönsk blöð tekið mjög afdrátt
arlausa afstöðu gegn uppá-
tæki stúdentanna og í Dan-
mörku hefur viða verið tekið
í sama streng.
Fyrstu hvatninguna har
Johannes Nymark, formaður
stúdentaráðs, fram, sl. laug-
ardag. Nymark sagði, að fé
Sonningsjóðsins væri fengið
af óhemju hagnaði, sem Sonn
ingfjölskyldan hefði af mesta
smánarbletti landsins, hús-
næðisneyðinni. Laxness sagði
í viðtali við Politiken að
hann teldi það óviðurkvæmi-
legt gagnvart Kaupmanna-
hafnaháskóla að spyrja um
það, hvaðan peningarnir
kæmu. Hann bætti við:
„Hvaða sjóðir hafa ekki að
meira og minna leyti verið
stofnaðir með braski?“. Ny-
mark hefur síðar sagt í blaða-
viðtölum, að það sé ekki fyrst
og fremst afstaða Laxness,
sem snúizt er gegn, heldur að
háskólinn viðurkenni Sonn-
ingsjóðinn og hafi með hönd-
um fjárreiður hans. Athugun
hefur þó leitt i Ijós, að eign-
ir sjóðsins hafa ekki verið
undir stjórn Sonningfjölskyld
unnar síðan árið 1949, en þá
var hann afhentur háskólan-
um, né heldur hefur allan
þennan tíma verið kvartað
undan viðhaldi íbúðanna og
þær eru einmitt mjög eftir-
sóttar.
Stúdentaráðið hefur þó ekki
fengizt til að draga mótmæli
sín aftur og i orðsendingu,
sem nú hefur verið send til
Laxness er reynt að sýna
fram á, að stofnandi Sonn-
ingsjóðsins, C. J. Sonning,
rektor, hafði fengizt við mið-
ur þokkalegt húsnæðisbrask.
Stúdentaráð byrjar bréfið á
árnaðaróskum og lætur í Ijós
ánægju með, að það skyldi
verða Laxness, sem sé
þjóðfélagslega sinnaður höf-
undur, sem fengið hefði
verðlaun þessi. Því næst ger-
ir stúdentaráð í ýmsum liðum
grein fyrir afstöðu sinni til
Sonningsjóðsins og telur
hann að öllu and-þjóðfélags-
legan.
Ráðið lýkur bréfinu með
því að bjóða Halldóri Lax-
ness að koma til Danmerkur
19. apríl, ekki til að veita verð
Iaununum viðtöku, heldur til
að halda fyrirlestur og nefnir
sem heppilegt efni „skrif
Laxness sjálfs um fátækt og
spillingu". Fyrirlesturinn
skuli haldinn í „okkar eigin
háskóla“ að því er segir í bréf
inu, og lýsi það andstæðunni
við hinn skrifstofustýrða há-
skóla, en það háskólaform
hafi allar stúdentaóeirðir snú
izt um.
Berlinske Aftenavis hefur
I dag lagt bréf stúdentaráðs
fyrir Halldór Laxness. Hann
snýst algerlega öndverður
gegn afskiptum stúdentanna
og vill ekki fallast á heimild
þeirra né hæfni til að dæma
í málinu. Hann sagði: „Hvað
eru þessir menn að vilja mér.
Hverjir eru þetta? Ég fell
ekki í stafi yfir því að þeir
eru stúdentar, og ég vil ekki
láta flækja mig í lymskulegt
hrafnakrókastríð þeirra. Staf-
ar þetta af því að ég er ís-
lendingur, að þeir telja sig
geta haft í frammi þvinganir
við mig? Laurence Olivier
tók á móti verðlaununum á
síðasta ári, án þess andmæli
heyrðust. Háskólinn veitir
mér verðlaun og ég gleðst
mjög yfir þeim mikla sóma,
sem mér er sýndur, en ég
þekki Dani, þeir vita 4kki
hvað sómi er, í þeirra augum
er það bara peningar, pening-
ar, peningar. Þeir geta átt sína
peninga sjálfir".
Blaðið spyr þá, hvort hann
með þessum orðum gefi í
skyn, að hann ætli að neita
að taka við Sonningverðlaun-
unum og hann svarar: „Ég
hafði hugsað mér að gefa
þessa peninga til ákveðins
máls í Danmörku, en verði
hótanir og fjárkúganir hafð-
ar uppi mun ég hugsa mig
tvisvar um. Ég læt ekki þessa
terrorista kúska mig“.
Kristeligt Dagblad segir í
grein um málið, að stúdent-
arnir hafi hafið þessi mót-
mæli án þess að hugsa sig
um. Það sé ekki sanngjarnt að
ætlast til þess að útlendingur
taki afstöðu til verðlauna,
sem Kaupmannahafnarhá-
skóli hafi lagt blessun sína
yfir.
I vor verður öðrum Sonn-
ingverðlaunum úthlutað, tón-
listarverðlaunum frú Leonie
Sonning og hlýtur þau búlg-
arski söngvarinn Boris Christ-
of. Einnig þau verðlaun hafa
verið umdeild.
SAMTAL MBL. VH)
LAXNESS
Halldór Laxness skýrði
Mbl. frá því í gær, að honum
hefði ekki borizt bréf það frá
stúdentaráðinu danska, sem
um er rætt. „Þetta eru að-
gerðir gegn mér og íslandi",
sagði hann. „Við þessar út-
hlutanir í Danmörku næstlið-
in ár hafa slikar aðgerðir
ekki verið hafðar í frammi,
þegar verðlaunin hafa farið
til heimsþekktra manna á
Bretlandi (Bertrands Russels,
Sir Laurence Oliviers og
Kpstlers), helzta guðfræðings
Iútherstrúarmanna (Carls
Barths) í Sviss og til hins
fræga, nýlátna mannvinar og
munks, Dominique Pierre í
Belgíu eða mannvinarins Al-
berts Sweitzers sem var Þjóð
verji, svo að ekki sé talað um
Danann Niels Bohr. Engum
datt í hug að krefjast þess að
þessir menn höfnuðu verð-
laununum. En þegar heiðra á
tslending með þessum verð-
launum, fyllast ýmsir menn
í Danmörku hetjumóði, sem
mjög er erfitt að skýr^. Ég
hef hvorki ástæðu til né dett-
ur mér í hug að neita sóma,
Halldór Laxness
sem mér er veittur af Kaup-
mannahafnarháskóla, og ég
hafði einmitt hugsað mér í
ræðu minni að leggja áherzlu
á jákvætt samband, sem ein-
lægt hefur verið milli íslands
og Kaupmannahafnarháskóla.
Og vegna þessa mikla álits,
sem ég hef á Kaupmanna-
hafnarháskóla var ég mjög
stoltur yfir þvi að ég er fyrsti
íslenzki rithöfundurinn, sem
hann hefur heiðrað. Tveir
kórréttir hlutir hafa gerzt: að
Hafnarháskóli hefur boðið
mér verðlaun og ég hef sagt:
„Já takk!"
Ég tel ekki að menn eigi
að gera hrafnakróka sína að
útflutningsvöru.
Mér finnst það greinilegt
að þeir Danir, sem era að
berjast á móti þessu, sjái eft-
ir þessum peningum, sem eiga
að fara til íslands. Danska út-
varpið hringdi til mín í gær
og las mér nokkrar línur úr
þessari áskorun stúdentaráðs-
ins, þar sem slegið var á sið-
ferðislega strengi gagnvart
mér. Ég svaraði því til, að ég
kærði mig ekkert um að pré-
dika móral fyrir Dönum og
tæki ekki við mórölskum for-
skriftum frá Danmörku".