Morgunblaðið - 07.03.1969, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. MARZ 1960.
tjltgefandi H.f. Arvafcur, Eeyfcjawífc.
Fnamfcvæimdíaisitióri Hiaraldur Sveinsaon.
'Ritstjórai' Sigurður Bjarnaaon frá VigW.
Mafcfchías JoihannieS'Sleía.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
EitsitjámarfuiHtrói Þorbjöm Guðlmundsson.
Eréttaistjóri Bjöm JólhannsisO'n!.
Auglýsingastjöri Árni Garðar Krisitinsson.
Eitstjórn oig afgneiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auiglýsdngaa? Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Asfcriftargj'ald kr. 190.00 á mánuði innanlamds.
1 lausasöiu kr. 10.00 eintafcáð.
FYLGJUM FÖRDÆMÍ
FINNA
97 hjartagræðslur á
síðasta ári
t'ftir að Finnar felldu gengi
gjaldmiðils síns í okt.
1967, tóku þeir til við að
ræða og rannsaka allar leið-
ir til þess að tryggja, að geng
isbreytingin næði tilætluðum
árangri, þ.e.a.s. að bæta gjald
eyrisstöðu landsins, örva
* framleiðslu og þar með að
verða undirstaða góðra lífs-
kjara. Þessar viðræður og at-
huganir báru þann árangur,
að helztu þjóðfélagsöflin
komust að samkomulagi, sem
mjög hefur treyst efnahags-
grundvöll Finna.
Meginefni þess samkomu-
lags, sem ríkisvald, vinnu-
veitendur og launþegar
gerðu, var á þann veg að af-
nema vísitölukerfi, sem lengi
hefur verið við lýði í Finn-
landi, bæði vísitölugreiðslur
á laun og eins vísitölutrygg-
ingar fjárskuldbindinga.
Allar stéttir sættu sig við,
að fá ekki bætt kjör með vísi-
tölugreiðslum, en hins vegar
var komizt að samkomulagi
um nokkrar kauphækkanir í
skrefum, en þess þó gætt vel,
að þær væru ekki meiri en
svo, að traustur grundvöllur
væri undir atvinnulífi og ekki
yrði stofnað til nýrrar verð-
bólgu.
Þessar skynsamlegu aðgerð
ir Finna hafa borið ríkulegan
ávöxt, og menn skilja nú, að
hóflausar vísitölugreiðslur
eru til ills eins.
Vissulega er nú mikil
ástæða fyrir okkur íslend-
inga að gefa gaum að þess-
um aðgerðum Finna. Lífs-
hagsmunir íslenzku þjóðar-
innar krefjast þess, að nú
" verði ekki stofnað til aðgerða,
sem kollvarpa mundu árangri
þeim, sem náðist með gengis-
breytingunni. Þess vegna
ættu ráðamenn vissulega að
hafa þroska til áð gleyma
gömlum væringum og snúa
bökum saman um lausn þess
vanda, sem við stöndum
frammi fyrir, einmitt á þann
veg að hleypa ekki vísitölu-
skrúfunni í gang, heldur að
komast að samkomulagi um
kjarasamninga, sem tryggi
beztu kjör, sem atvinnuveg-
irnir geta staðið undir, en
kauphækkanir gangi aldrei
svo langt, að hag undirstöðu-
atvinnuveganna sé stofnað í
hættu.
Pólitískur leikaraskapur er
fyrirgefanlegur þegar vel
árar, en þegar gífurlegir erf-
iðleikar steðja að, hefur eng-
inn leyfi til að bregðast
skyldunni við þjóð sína. Þá
eiga þeir, sem valdir hafa
verið til forystu, hvort held-
ur er á Alþingi eða í öðrum
valdamiklum þjóðfélagsstofn-
unum að láta dægurmálin
víkja og taka höndum saman
um lausn hins mikla vanda.
Á þetta mun reyna hér
næstu daga og vikur, og í
lengstu lög verðum við að
treysta því, að þeir, sem hin
mikla ábyrgð hvílir nú á,
muni leysa málin á skynsam-
legan hátt og forðast aðgerð-
ir, sem verða munu til stór-
tjóns.
FRAMTAK
LOFTLEIÐA
A ð undanförnu hafa menn
**■ verið uggandi út af sam-
keppni þeirri, sem Bahama-
flugfélagið hefur veitt Loft-
leiðum og jafnvel verið ótt-
azt, að breyttar aðstæður
gætu skaðað hagsmuni þessa
mikilvæga atvinnufyrirtækis
fslendinga. En Loftleiðamenn
hafa eins og fyrri daginn
brugðizt af manndómi og
þrótti við aðsteðjandi erfið-
leikum.
Fregnirnar, sem borizt hafa
af því, að Loftleiðir hefðu
náð áhrifum í Bahama-flug-
félaginu og mundu að líkind-
um tryggja og treysta á þann
hátt starfsemi sína, hafa vak-
ið alþjóðarathygli og ánægju.
íslenzk atvinnufyrirtæki
eru oft of svifasein og hlífast
við breytingum, sem ein-
hverja áhættu geta haft í för
með sér, vegna þess að menn
vilja heldur vera öryggir um
tiltölulega lítinn rekstur en
hætta öllu til þess að ná í
stóra vinninginn. Þessu hefur
verið öfugt farið hjá Loftleið-
um, og sem betur fer hafa
áform Loftleiðamanna fram
til þessa tekizt.
Allir hljóta að vona, að hin
nýja skipan á rekstri félags-
ins muni bera tilætlaðan
árangur og fortíðin bendir
sannarlega til þess, að Loft-
leiðamenn viti hvað þeir eru
að gera.
Rekstur Loftleiða hefur
gífurlega þýðingu fyrir ís-
lendinga alla, bæði vegna
gjaldeyristekna þeirra, sem
félagið veitir okkur, og eins
vegna hins mikla starfs-
mannafjölda. Hann mun
væntanlega aukast á næst-
unni, ekki sízt ef Loftleiðir
geta flutt viðgerðarþjónustu
sína hingað til lands.
Samkeppnin í fluginu er
AP-grein
eftir Alton Blakeslee.
NÍUTIU og sjö sinnum voru
framk’væmdir hjartaflutning-
ar á mönnum á síðasta ári. Bú
ast má við, að þessi tala verði
enn hærri á árinu 1069. En
náttúran segir til sín, og það
er nú einu sinni náttúrulög-
mál, að mannslí'kaminn berst
á móti hvers kyns „aðskota-
hlutum“, hvort sem eru vír-
usar eða ný hjörtu.
En níutíu og sjö manneskjur
fengu þó lengt lílf sitt nokk-
í uð vegna hjartaflutninga, og
11 þrónunin mun ugglaust verða
sú að innan tiltölulega fárra
ára verður hægt að skipta um
nær öll líffæri í manninum án
þess veruleg áíhætta fylgi.
Einnig er talið sennilegt að
gerviihjörtu verði endurbætt
stórlegh smám saman, svo að
kannski þarf ekki einu sinni
að notast við „alvöru hjörtu“
til að bjarga lífi hjartveikra.
Þá kemur til spurningin
um framboð og eftirspurn. Á
sjúkrahúsi í Brooklyn liggur
til dæmis ungur maður, og
þekking og dugnaður lækna
hefur haldið lífi í honum
löngu eftir að hann hefði átt
að vera dáinn drottni sínum.
Aðeins eitt líffæri hans starf-
ar eðlilpga og hressilega —
það er hjartað. Þegar hann
deyr hefur eiginkona hans
heitið því að gefa hjartað úr
Styrkir til
iramholdsnáms
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
veitir styrki til iðna'ðarmanna,
gífurlega hörð, og þess vegna
vita menn aldrei með vissu
fyrirfram, hvernig til muni
takast. En vonandi er, að að-
gerðir Loftleiða séu hinar
happadrýgstu, sem völ var á.
honum. En stundin er ekki
komin. Fjórar manneskjur,
sem hefðu getað notað hjarta
hans, hafa dáið í næstu
sjúkraherbergjum á þessuim
mánuðum. Enginn getur sagt
um það með nokkurri vissu,
hvort eða hvenær hann nær
heilsu, en það er vis-sulega
vafasamt í meira lagi.
Hvarvetna eru sams konar
atburðir að gera3t. Og svo
gerist það alltaf öðru hverju
að sjúklingur með gott hjarta
leggur upp laupana og það er
numið brott og grætt í dauð-
vona hjartasjúkling.
Fyrsta hj artaflutninginn
framkvæmdi dr. Christian
Barnard í Suður-Afríku, þeg-
ar hann græddi hjarta í Lous
Washkansky í Groote Sehur
sjúkrahúsinu í Jóíhannesar-
borg þann 3. desember 1967
og Waáhkansky lifði í nokkr-
ar vikur, en lézt af völdum
lungnabólgu. Vitað var að
fjöldi lækna var vel á veg
kominn í rannsóknum sínum
og hötfðu fengizt við hjarta-
flutninga á dýrum. Það var
einskær tilviljun, að Barn-
ard skyldi verða fyTstur til.
Meðal mjög þekktra lækna á
þessu sviði eru þeir til dæm-
is dr. Norman E. Shuway við
Stanford háskólann og David
Hume og Richard Lower við
Læknaháskólann í Virginíu-
ríki í Bandaríkjunum. Og þeg
sem stunda framhaldsnám er-
lendis, eftir því sem fé er veitt
í þessu skyni í fjárlögurp ár
hvert.
Styrkir verða fyrst og fremst
veittir þeim, sem ekki eiga kost
á styrkjum eða námslánum úr
lánasjóði íslenzkra námsmanna
eða öðrum sambærilegum styrkj
og/eða lánum. Heimilt er þó, ef
sérstaklega stendur á, að veita
viðbótarstyrki til þeirra, er
stunda viðurkennt tækninám, ef
fé er fyrir hendi.
Styrkir eru eingöngu veittir
til náms erlendis, sem ekki er
unnt að stunda hér á landi. Skal
ar ísinn var brotinn fylgdu
fleiri fljótlega á eftir. Á tóltf
mánuðum voru framkvæmd-
ar 97 hjartagræðslur, eins og
fyrr greinir. Og í árslok voru
45 sjúklinganna enn á lítfi.
Lengst allra með aðkomu-
hjarta hefur Philip Blaiberg 1
lifað, en hann fékk nýtt
hjarta 2. janúar 1968. Næstur
honum kemur Charles Bou-
logne í París, en í hann var
grætt nýtt hjarta þann 12.
maí. Tveir af sex, sem aðgerð
in var gerð á í júlí voru á
li.fi, fjórir af níu, sem fengu
nýtt hjarta í ágúst, 9 af 16 í
september og 13 af 18 í októ-
ber.
Læknar eru þeirrar skoðun
ar, að græðslan hafi heppn-
ast ef sjúklingurinn lifir í
þrjá mánuði eða lengur að
lokinni aðgerð. Margir lækn-
ar benda og á, að hjartaþegar i
hafi mun fleiri haldið Íífi, en
til dæmis nýrnaþegar fyrsta
árið, sem slíkir uppskurðir
voru gerðir í verulegum
mæli.
Enn segja læknar að sé
margt á huldu um hjarta-
flutninga. Reynslan sem hef-
ur fengizt hefur þó verið dýr
mæt og þeim mikils virði.
Áfram verður haldið á sömu
braut og sérstaklega mun at-
hyglin beinast að því, hvern-
ig megí draga úr hættunni á
að líkaminn afneiti aðkomu-
hjartanu. Einmitt það atriði
verður væntanlega erfiðast
viðfangs. En læknum tekst
trúlega að komast yfir þann
hjalla líka.
námið stundað við viðurkennda
fræðslustofnun og eigi standa
skemur en tvo mánúði, nema
um sé að ræða námsferð, sem
ráðuneytið telur hafa sérstaka
þýðingu.
Styrkir greiðast ekki, fyrr en
skilað hefur verið vottorði frá
viðkomandi fræðslustofnun um,
að nám sé hafið.
Umsóknum um styrki þessa
skal komið til menntamálaráðu-
neytisins, Hverfisgötu 6,
Reykjavík, fyrir 30. marz n. k.
Umsóknareýðublöð fást í ráðu-
neytinu.
MenntamálaráðuneytiB,
Þrír þekkir hjartaflytjendur: Læknarnir Christian Barnard í Jóhannesarborg, Normann E.
Showay frá Stanford-háskóla og dr. Adrian Kantrowitz frá New York.