Morgunblaðið - 15.03.1969, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1999
„Þær eru svolítiö sporlatar
og því fegnar aö fá okkur
— spjallao við peyja í gelluútgerð í Vestmannaeyjum
Yngsiu atvinnurekendurnir
í Vestmannaeyjum eru strák-
arnir, sem gera út gelluvagn-
ana. f áratugi hafa peyjar-
nir í Eyjum tekið til hönd-
unum og notfært sér hráefni,
sem annars fer í gúanó til
beinamjölsvinnslu. Áður fyrr
hirtu þeir lifur, sem fór fyrir
ofan garð og neðan og síðustu
árin liefur það verið fastur lið
ur að gella á vertíðinni og
Viðar Eliasson ristir á með
snöggu handtaki. Gellan hang
ir eftir á stingnum, en haus-
inn flýgur í beinabinginn.
Hannes Rúnar Jónsson var að
hefja gellurekstur og byrjaði
með skúringatötuna heiman
frá sér.
fara með gellurnar í hús og
selja. Einnig salta strákar-
nir og selja síðan úr tunnum
sínum.
Þeir strákar sem gella fara
venjulega til þess strax eftir
skóla á daginn og eyða í
verkun og sölu 2—3 klukku-
tímum.
Sá sem á gtlluvagninn, sem
er sérstaklega útbúin hand-
kerra með skurðstokk á til
þess að hengja þorskhausana
á og rista gelluna af, er vinnu
veitandinn og hefur tvo hluti
af þrem til skiptinga á gróða,
en eigandinn gellar sjálfur.
Venjulega hefur kerrueigand
inn einn strák sér til aðstoðar,
og er aðstoðarmanninum ætl-
að að velja úr og kasta
góðum þróskhausum til eig-
andans, en hann gellar i gríð
og erg. Aðstoðarmaðurinn fær
einn þriðja gróðans í hlut.
Yfirleitt gelle strákarnir til
þess að safna sér fyrir ein-
ihverju sérstöku, en hverja
gellu selja þeir á 1 kr. og
þann tíma sem þeir eru að,
gella þeir venjulega 250—300
gellur.
Við vorum í Eyjum fyrir
skömmu og spjölluðum þá
stuttlega við nokkra peyja,
sem voru að gella í portinu
hjó Fiskimjöjsverksmiðjunni.
Þeir óðu þar bein og þorsk-
hausa og gelluðu af fullum
krafti í rigningarsudda.
Þeir sögðust gella á hverj-
um degi og vera svona eina
klukkustund að fylla gellu-
vagninn, en það tæki aðeins
30 mínútur að selja úr vagn
inum. Þeir sögust fylla vagn
inn svona 2—3 á dag og með
þvi yrði afkoman hjá fyrir-
tækinu um 250—300 kr. á dag,
sem skiptist síðan eftir því
hvernig gert væri út.
Við spurðum strákana hvort
húsmæðurnar voru ekki fegn
ar að fá þá heim á hlað með
gelluvagnana til að selja þeim
í matinn.
„Þær eru víst svolítið spor-
latar, að fara út í búð“ sagði
einn, „og eru mikið fegnar
að fá okkur.“
Strákarnir voru ákveðnir í
að salta í tunnu til að eiga
síðar. Þeir sern voru að þegar
við komum sögðust vera í skól
anum frá 8 á morgnana til
hádegis og stundum eftir há-
degi. Þegar beir eru búnir að
borða eftir skóla feira þeir að
gella og eru að því fram á
dag, eða til kl. 4 eða 5, en
þeir sögðust venjulega læra
frá 5—7 á daginn.
Það voru 5 peyjar í hausa-
kösinni á meðan við stöldr-
uðum við. Einn var að gella
til þess að safna sér fyrir raf
Tryggvi Sigurðsson að brýna
við gelluvagninn sinn, sem er
skreyttur með bleikum plast-
rósum, Geilur eru efst á
skurðstokknum.
magnsgítar, annar var að gella
til þess að safna sér fyrir
jakkafötum, en hinir voru
ekki ákveðnir í því hvað þeir
ætluðu að gers við sinn hlut.
Það voru reyndar atvinnu-
rekendurnir, sem voru ákveðn
ir í ráðstöfun á því fé, sem
kynni að aflast
Einn strákurinn var að
byrja í rekstrinum og hann
var ekki búinn að fá sér
vagn, heldur notaði hannbara
skúringafötuna hennar
mömmu sinnar og gafst það
vel. Goggaði hann þorskhaus
ana með handgogg, lagði haus
inn við hnéð og risti á gell-
una, svo að hún féll í föt-
una. Ekki voru afköstin eins
mikil hjá honum og þeim sem
voru með geliuvagnana, enda
ekki von, því að allt kemur
þetta með vananum. á.j.
Atvinnurekendurnir gella vi ð
henda til þeirra.
sinn hvorn vagninn, eða aðstoðarmennirnir finna hausa og
Ljósmynd Mbl. Sigurgeir.
OLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM
KVIKMYNDIR
Hafnarbíó:
HELG A
„Til allrar hamingju erum
við í dag komin út úr því mið-
aldamyrkri, sem fóik áður sveip-
aði um sig þegar talið barst að
kynferðisfræðslu". Þannig hefst
prógrammið í Hafnarbíó og gæt-
ir mikil’lar sjálfsánægju hjá höf-
undi, fyrir hönd mannskynsins í
heild. Höfundur veit ekki að það
er ekki miðaldafyrirbæn að gera
kynferðislífið að feimnismáli,
heLdur er um að ræða nítjándu
og tuttugustu aldar fyrirbæri. í
myrkri hinna óupplýstu miðalda,
höfðu menn miklu frjálslegri af-
stöðu til þessara mála en nú er
algengt.
Það er vissulega æskiiegt að
við reynum að ná forfeðrum okk
ar, á þeim sviðum, sem þeir
stóðu okkur framar, sem senni-
lega eru fleiri en nútímamenn
vilja vera láta. Pétur Jakobsson,
yfirlæknir Fæðingardeildar
Landsspítalans, hefur látið þau
orð falla, að unglingar þyrftu að
sjá þessa mynd. Vafalaust er það
rétt. Myndin gefur greinargóða
skýrslu um hvað skeður, eftir að
getnaður á sér stað þangað t'l
barn fæðist.
Þekkingarleysi á þessu mun
vera furðu almennt. Lýsir mynd
in þessu á mjög svo kliniskan og
lítt spennandi hátt, en jafnframt
án hjárænulegrar feimni. Sögu-
þráður er enginn, nema hvað
sömu hjónin sjást oft í myndinni,
feikna hamingjusöm og glöð.
Það sem mesta athygli vekur
er fæðing, sem er sýnd að 'fullu.
Er myndavél stillt upp við rúm-
gaflinn og látin ganga. Þetta er
óneitanlega áhrifamikil sjón, þó
að ekki sé hún að öllu falleg.
Gildi myndarinnar liggur í
fræðslu um meðgöngutímann og
hvernig konum ber að hegða sér
meðan á honum stendur. En
fræðslumynd um kynlíf er hún
ekki, þó að það sé sagt í aug-
lýsingum. Hún sneyðir hjá öllu
sem skeður áður en frjó karl-
mannsins eru komin vel á veg
upp leggöng konunnar.
Það sem skeður fyrir þann
tíma er vafalaust miklu erfiðara
viðfangs, sérstaklega vegna þess
að það er að svo miklu leyti háð
og tengt tilfiningalífinu.
Kvikmynd þessi var gerð að
undirlagi þýzks kvikmyndafram-
leiðanda Hans Ekkelcamp, sem
framleiddi hana fyrir um sautj-
án milljónir króna og naut til
þess nokkurs opinbers styrks.
Honum og öðrum til mikillar
furðu urðu tekjur af myndinni
í Þýzkalandi einu þrjú þúsund
milljónir og nú gengur hún vel
víða um heim.
Af þessu hefur leitt að nú er
von á flóði af þessum uppLýs-
ingamyndum og eru þær gerðar
á misjafnlega heiðarlegum
grundvelii. Meðal kvikmynda af
þessu tagi, sem ganga vei í
Þýzkalandí má nefna „Krafta-
verk ástarinnar" og „Hið full-
komna hjónaband".
Kvikmynd sem nefnist „Þú“
fjallar um hollustu þess fyrir
taugakerfið að fást við sjálfsfull-
nægingu. Kunnur læknir í Þýzka
landi les textann. Má af þessu
ráða að þessi stefna ,eins og
fleira sem lýtur að kynlífi, endi
í vitleysu ,þegar farið er að nýta
það í gróðaskyni einu.
Ruth Gassman leikur Helgu
og hefur síðan leikið í tveimur
enn. Sú fyrri nefnist Helga og
Mikael og segir sögu tilhugalífs
frá fyrsta kossi til samfara.
Sú síðari nefnist Helga og
Kynlífsbyltingin, þar sem vesa-
lings Helga kynnist kynlífsorgíu.
Vafalaust er þessi mynd gagn-
leg, sérstaklega fyrir ungar stúik
ur. En hefði ekki mátt gera hana
svolítið skemmtilegri?
— Þróunarlöndin
Framhald af bls. 5
töku íslendinga í dönskum
friðarsveitum.
— Já, friðarsveitarmálið hef
ur verið í athugun í samvinnu
við ýmsa áhugamenn á vett-
vangi Æskulýðssambands Is-
lands á annað ár. Við höfum
gert okkur grein fyrir því, að
um hreinræktaðar íslenzkar
friðarsveitir yrði ekki að
ræða, bæði vegna þess, að
ekki er hægt að búast við
miklum fjölda Islendinga til
starfa í slíkum sveitum og
eins er þjálfunarkostnaður
það mikill, að ekki getur verið
um sjálfstæða starfsemi hér
á landi að ræ’ða. Þess vegna
höfum við leitað eftir sam-
vinnu við einstakar Norður-
landaþjóðir í þessum efnum
og í Róm átti ég viðræður við
dönsku sendinefndina þar, um
þessi mál og er nú verið að
kanna í Danmörku, hvort ís-
lendingar geti tekið þátt í
danska friðarsveitakerfinu og
ennfremur er í athugun sam-
vinna við Norðmenn og Svía.
Mætti ætla, að þessi mál skýrð
ust fyrir vorið, hvort úr þeim
verður, og við hvaða Norður-
landaþjóð samstarf verður
tekið upp.
— Og hvað viltu segja um
þessi mál að lokum, Ragnar?
— í stórum hópum manna
hér á landi eru uppi töluverð
ar efasemdir um aukna þátt-
töku okkar í aðstoðarstarfi við
þróunarlöndin. Menn segja
sem svo: Eru vandamálin ekki
næg hér heima fyrir? Okkar
almenna svar við þessum rök-
semdum er þáð, að hér verða
alltaf óleyst verkefni. Það
verða alltaf verkefni fyrir
hendi við byggingu hrað-
brauta, sjúkrahúsa, skóla o. s.
frv. Munurinn er aðeins sá
að meðan við erum að byggja
skóla og hraðbrautir stendur
fólkið í þróunarlöndum
frammi fyrir hungurdauða,
svo milljónum skiptir. Þetta
er munurinn. Ef þróuðu ríkin
stórefla ekki aðstoð sína við
þessi Iönd í framtfðinni, verð-
ur ekki lengur um spennu að
ræða milli austurs og vesturs
heldur milli hinna þróuðu og
hina vanþróuðu.
Ptastgðmpiíðar
halda gervitönnunuin
föstum Lína SÓmsxTi
• Festast við
gervigóma.
• Ekki lengur
dagleg viðgerð
Ekki lengur lausar gervitennur,
sem falla illa og særa. Snug Den-
ture Cushions bætir úr því. Auð-
velt að lagfæra skröltandi gervi-
tennur með gómpúðanum. Rorðið
’-'vað sem er. talið. hlæið og góm-
púðinn heldur tönnunum föstum.
Snug er varanlegt — ekki lengur
dagleg endurnýjun. — Auðvelt að
hreinsa og taka burt ef þarf að
endurnýja. Framleiðendur tryggja
óánægðum endurgreiðslu. Fáið yð-
ur Snug í dag. í hverjum pakka
eru tveir gómpúðar.
WxTTIC* denture
7l\UVjr CUSHIONS