Morgunblaðið - 15.03.1969, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1969
„í fyrstu vildi ég ekki
verða hér ellidau&ur"
— „nú tel ég mig lánsmann, oð hafa setzt hér að"
— segir Stefán Jónsson, forseti hœjar-
stjórnar Hafnarfjarðar, sextugur
ATHAFNAMAÐUR mikill í
Hafnarfirði, Stefán Jónsson,
forseti bæjarstjórnar er sex-
tugur í dag. Stefán hefur
mikið starfað að félagsmálum
og víða komið við í athafna-
lífi suður í Firði. í tilefni af-
mælisins átti Mbl. við hann
viðtal um helztu æviatriði og
fer það hér á eftir. í fyrstu
spurðum við um upvaxtarár
Stefáns, og hann svaraði:
— Ég er sveitamaður að
uppruna, fæddur að Kala-
staðakoti á Hvalfjarðarströnd,
15. marz 1909. Foreldrar mín-
ir voru Jón Sigurðsson bóndi
þar og hreppstjóri og kona
hans Soffía Pétursdóttir. Ég
ólst upp í foreldrahúsum í
Kalastaðakoti til 12 ára
aldurs, er foreldrar mínir
brugðu búi og fluttust til
Reykjavíkur. Féll mér vel
sveitalífið í þá daga og hefði
eflaust orðið bóndi, ef eldri
hefði verio, er faðir minn
hætti búskap. Hafði ég aldrei
komið til Reykjavíkur fyrr
og hlakkaði lítt til umskipt-
anna.
— Hve lengi dvaldist þú
svo í Reykjavík?
— Ég dvaldist í Reykja-
vík í næstu 10 ár. Þar laiuk
ég barnaskólanámi, stundaði
nám við Verzlunarskóla ís-
lands og lauk þaðan prófi
1928. Var skólinn þá til húsa
að Vesturgötu 10. Á sumrin
stundaði ég verzlunarstörf
hjá bróðyr mínum Halldóri
Jónssyni, sem rak matvöru-
verzlun í Reykjavík og fleir-
um, fór þá utan en 2 sutmur
í sveit. Minnist ég jafnan
veru minnar í sveitinni og
hinna fjölbreytilegu og líf-
rænu viðfangsefna þar með
mikilli ánægju.
— Hvað _ tók svo við að
skólanámi loknu?
— Að loknu Verzlunar-
skólaprófi réðst ég til Hall-
dórs R. Gunnarssonar, sem
verzlaði með matvöru einmitt
þar, sem nú stendur Morg-
unblaðshúsið, Vélsmiðjan Héð
inn starfaði þá í húsaikynnum
sinnum á baklóðinni og komst
ég bá í kynni við þá Bjarna
heitinn Þorsteinsson og
Markús heitinn ívarsson, eig-
endur og framikvæmdastjóra
Héðins, en þeir voru miklir
ágætismenn. Leiddi þessi
kunningsskapur til þess að ég
réðst til skrifistofustarfa hjá
Héðni með það fyrir augum
að verða fulltrúi þeirra við
útibú, sem þeir þá rá'ku í
Hafnarfirði.
— Og upp úr því flyzt þú
til Hafnarfjarðar?
—i Já, það var í ársbyrjun
1931, sem ég hóf störf mín
við útibú Héðins í Hafnar-
firði, sem hét Vélsmiðja
Hafnarfjarðar. Ég leitaði mér
að íbúð, kvæntist konu minni
Huldu Þórðardóttur og höf-
um við alið aldur okkar hér
óslitið síðan, eignast 6 börn,
sem öll búa í Hafnarfirði,
ýmist í foreldrahúsum eða
eru gift og búsett í bænum,
utan elzti sonurinn, sem bú-
settur er á Flateyri. Barna-
börnin eru orðin 8 talsins.
Hefi ég starfað allan tímann
við sama fyrirtæki, en eig-
endaSkipti urðu 1937, er ég
ásamt þremur starfsfélögum
mínum keypti fyrirtæfcið.
Þú hlýtur þá að hafa
kunnað vel við þig í Hafnar-
firði? _
— Ég verð að viðurkenna
að fyrstu kynni mín af bæn-
um, er ég hóf þar störf, voru
allt annað en uppörfandi.
Allt öðru vísi var þá um að
litast i Hafnarfirði heldur en
nú og enda þótt ýmsu þyki
áfátt enn og bænum oftast
þótt illa stjórnað, þá hefur
bærinn j>ó tefcið slíkum uim-
skiptum að naumast kemst
nokkur samjöfnuður að. Göt-
ur voru slæmar, götulýsing
af mgjg skornum skammti og
sjórinn gekk upp að húsum
Vélsmiðjunnar' og rauik yfir
Strandgötuna í stormuim á
manna í Hafnarfirði, átt sæti
í bæjarstjórn í yfir 30 ár og
ert nú forseti bæjarstjórnar.
Hvað viltu segja um þennan
þátt í lífsstarfi þínu?
— Það er satt, að nærfellt
allan þann tíma, sem ég hefi
verið í Hafnarfirði hef ég
átt nokfcurn þátt í starfsemi
Sjálfstæðisflokksins. Ég er
nefnilega fæddur Sjálfstæðis-
maður. Faðir minn var ávallt
traui^ur flokfcsmaður, fylgis-
maður Péturs heitins Ottesen
frá upphafi þingferi'ls hans,
og allra manna, þeirra er ég
hefi kynnzt uim dagana, ólífc-
legastur til fylgis við sósíal-
isma. Ég varð því snemma
félagi í Heimdalli og átti
meira að segja sæti í stjórn
Stefán Jónsson.
veturna, svo að sæta varð
lagi til þess að komast leiðar
sininar, enda engir ‘hafnar-
garðar þá komnir. Leizt mér
satt að segja efcfcert á hinn
nýja dvalarstað og hét því
með sjálfum mér, þótt ég léti
konuefnið ekkert um það
vita, að þar gkyldi ég ekki
verða ellidauður. En svona
hefur þetta þá atvikast, að
ég hefi búið hér í 38 ár, unað
hag mínum vel, fallið vel við
bæinn og fólkið, þótt stund-
um hafi af eðlilegum ástæð-
um kastast í kekki og hefi
ég ekki í hyggju að flytjast
fyrst urn sinn.
— Lengi hefur þú verið
í forystusveit Sjálfstæðis-
þess félags um skeið. Var oft
heitt í stiórnmiálabaráttunni
á þeim tímum, ekfci sízt
meðal ungra manna, en ýms-
ir „ismar“ flæddu þá inn í
landið og boðuðu fagnaðarer-
indi sitt og lausn aflls vanda
þjóðarinnar. Reynslan hér og
annars staðar hefur skýrt
málið niánar og sízt verkað
hvetjandi til þess að farið
væri inn á þeirra brautir.
Það fór því að líkuim, að ég
tæki þátt í stjórnmálabarátt-
unni hér í Hafnarfirði, sem
lengst af var einlhver hin
harðasta á landinu. Sjálfstæð-
ismenn áttu við ofurefli að
etja, sem var samatæður
meiriihluti Alþýðuflokksins
og réð hann bænurn í 28 ár,
aufc 8 ára í viðbót í samvinnu
við kommúnista.
Baráttan var háð á öllum
vígstöðum, í ræðiu og riti og
ef til vill efciki sizt á sviði at-
vinnulífsims. Bærinn skiptist
að kalla mátti í tvær harð-
snúnar fyikiragar og þótti að-
staða manna oft harla ólík,
eftir því hvort þeir fylgdu
að málum ráðandi afli í bæn-
um eða tilheyrðu minnihlut-
anum. Þrátt fyrir mikla erfið
leika og marga ósigra, var
jafnan barizt af eldmóði.
Mikil eining og samihugur
einkenndi starfið, ósigrum
var tefeið með karOimennsku
og jafnaðargeði og strax und-
irbúin næsta sókn. Þrá-tt fyrir
minnihjij' aaðstöðu í bæjar-
stjórn átti flokkurinn þó all-
oft sigri að fagna í Alþingis-
kosninguiíi m.eð Bjarna Snæ-
björnsson, Jngólf Flygeinring
og síðast Mattíhíaa Á. Matíhie-
sen í framiboði. Var það mikið
fagnaðarefni öllu Sjálfstæðis-
fólki, ekki__ aðeins hér í bæ,
heldur og um land alt. Ef ég
ætti að tíunda ánægjulegust
atvifc í flokksstarfinu í Hafn-
arfirði, þá myndu þau vera,
er ég sem formaður full'trúa-
ráð'sins fðkk það hl.utverk að
ávarpa sigurvegarana og
flokksfóiikið síðla kosninga-
nætur að aflokinni sigursælli
baráttu.
— En nú hefuT Sjálfstæðis-
flokkurinn haft aðstöðu til
þess að hafa áhrif á stjórn
bæjarins um nokkurt skeið.
Hvað vil't þú segja um það?
— Sjálfstæðisflofckurinn
komst í þá aðstöðu 1962
að vera eini flokkurinn, sem
gat myndað meiri'hdutastjórn
með hverj-um hinna flokfc-
anna sem var og andstæðing-
ar þurftu allir að sameinast
til þess að ná meirihluta. Það
varð úr að Sjálfstæðismenn
— 4 — og Framsófenarmaður-
inn mynduðu meirihlutann.
Síðan má segja að gengið
hafi á ýmsu og Sjálfstæðis-
menn hafa staðið að stjórn
bæjar-mála með öllum f'lokfc-
uim nema kommúnistum og
nú síðast með Gháðuim borg-
urum. Vissulega er það mifclu
ánægjulegra að hafa aðstöðu
til þess að móta framvindu
mála, .heldur en vera áhrifa-
laus í minn-ihluta. En vandi
fylgir vegsemd hverri og oft
fi-nnst manni að af minni
Framhald á bls. 24
AFMJELISKVEÐJUR
Já satt er það, fagur er Hafn
arfjörður og umgjörð hans. Þar
býr einnig duglegt fólk og bjart
sýnt, hugsar gott til framtíðar-
* innar.
Þá eru bæjarf alltrúar þar mjög
litríkir í starfsgreinum og vel
fallnir til úrlausnar framtíðar-
mála. Um þá má segja að þeir
séu blandaðir ávextir í þjóðmál-
um.
í bæjarstjórn Hafnarfjarðar
koma saman til ráðagerða menn
úr ýmsum greinum þjóðfélagsins
svo sem lyfja og lögfræði, sund
mennt og sálgæzla menntastofn
ana og sjúkrahjálpar. Þar eiga
forstjórar sæti, rennismiðir og
snikkarar til allra verka. Af
þessu má ráða að það ætti ekki
að vera neinum vandkvæðum
bundið, að greiða fram úr þeim
vandamálum sern frá borgurun-
um berast, og seðja þar með þarf
ir þeirra í einum og öðrum skiln
ingi. Þrótt fyrlr sérhæfni ein-
staklinga í bæjarstjórn gengur
mönnum mjög misjafnlega að
valda fulltrúastarfi sem eru
kjörnir til sem skapast nokk-
uð af þroskaleysi og ónógri
þekkingu á málum Þar af leið-
andi myndast oft ólík sjónarmið
og vandamál út á hinn mikla
akur lífsins, leiðandi menn, sem
hafa hæfileika, hugsjónir og fórn
arhug til framfara fyrir bæinn,
og þjóðfélagið.
Eirfn af slíkum mönnum stend
ur nú á tímamótum, í dag er
sextugur Stefán Jónsson for-
stjóri, bæjarfulltrúi forseti bæj-
arstjórnar Hafnarfjarðar. Hefir
Stefán alíra manna lengst verið
bæjarfulltrúi eða í rúm 30 ár,
á því sextíu ára kaupstaðartíma-
bili Hafnarfjarðar. Á þessu má
sjá að Stefán Jónsson hefir
strax á yngri árum vakið at-
hygli á sér til forustu og fólkið
í bænum, vegna kynna við hann
sýnt honum traust sem bæjar-
fulltrúa allan þennan tíma sem
ekki á sér hliðstæðu á sviði
stjórnmá'la í Hafnarfirði, sem
kunnugt er.
Stefán Jónsson er Borgfirðing
ur að uppruna, tók ungur af
stöðu til þjóðmála og gerðist liðs
maður Sjálfstæðismanna, enda
var hann í nágrannasveit við
hinn þjóðkunna stjórnmálaskör-
ung Pétur heitina Ottesen á Ytra
Hólmi. Um það leiti sem Stefán
var að alast upp og mótast til
stjórnmála var Pétur heitinn á
sínum harðasta spretti og bar-
áttan ólgaði í æðum hans þegar
hann fór sínar fundarferðir vítt
um hin borgfirzku héruð í eld-
móði sjálfstæðisbaráttunnar. >að
var ekki nema eðlilegt að ungir
menn hrifust af slíkum víking
sem Pétri, er barðist af innri
eldi sannfæringar sinnar til að
efla lýðræði og treysta sjálf-
stæði lands og þjóðar til ævar-
andi framtíðar.
Stefán fór til mennta og gekk
í Verzlunarskóla íslands, og
stundaði að því ioknu viðskipta
störf. Á Reykjavíkur árum sín-
um skipaði hann sér í fylkingu
Sjálfstæðisflokksins og vann þá
að stofnun Heimdallar, fél ungra
Sj álf stæðismanna.
Árið 1931 fluttist hann til
Hafnarfjarðar og gerðist skrif-
stofumaður hjá Vélsmiðjunni
Héðni, sem þá hafði ú tibú í
Hafnarfirði. Nokkru síðar var
þessu útibúi breytt í hlutafé-
lag og gefið nafnið Vélsmiðja
Hafnarfjarðar. "V ið þessa breyt-
ingu var Stefán ráðinn sem for-
stjóri, og hefir verið það síðan.
Eftir að Stefán kom til Hafn-
arfjarðar tók hann virkan þátt
í málefnum og framgangi Sjálf-
stæðisflokksins og vakti á sér at
hygli fyrir léttan og frjóan og
frjálslyndan málflutning, sem
kalla mætti þróun í sjálfstæðis-
baráttunni á þeim tíma.
Það leið ekki langur tími, þar
til hinn ungi glæsilegi maður
varð í broddi fylkingar, hlaðinn
margvíslegum nefndar og trún-
aðarstöríum fyrir flokkinn og
síðan bæjarfélagið sem raun ber
vitni. Það má því segja að störf
Stefáns séu orðin ærið litrík og
mikil að vöxtum, enda hann
einn af aðal burðarstoðum og
kyndilberum Sjálfstæðisflokks-
ins og hinn ötuli fulltrúi hans
allan þennan langa tíma.
Hinir eldri sarrjtíðarmenn Stef
áns hafa sagt að slíkur skör-
ungur ætti ekki hvað sízt heima
sem fulltrúi í Þingsölum þjóð-
arinnar, vegna þekkingar á þjóð-
málum og mannkosta hans. Hann
hefir með árunum vegna starfa
sinna aukið frama sinn og reisn
í bæjarfélaginu, enda maður fólks
ins.
Þá hefir það komið fram í
bæjarfulltrúa starfi hans að bæj-
arstjórnin hefir ávallt falið hon-
um vandasöm störf og haft hann
á oddinum, því að öllu jöfnu
hefir hann flutt ávörp fyrr hönd
bæjarstjórnarinnar við alls kyns
tækifæri og einnig fyrir ýms fé-
lagasamtök. Það verður því ekki
ofsagt, að Stefán sé í dag einn
af kunnustu og svipmestu borg
urum Hafnarfjarðar.
Þá er hann í eðli sínu mjög
félagslyndur og þar af leiðandi
átti aðild að margskonar félög-
um. Má þar nefna Rotary-klúbb
Hafnarfjarðar þar sem hann er
einn af stofnendum og verið mik
ilvirkur félagi. Sönglíf í Karla-
kórnum Þröstum hefir verið eitt
af hjartans málum hans. Stef-
án er talinn einn með virkustu
kórfélögum og formaður kórsins
árum saman. Hann er einn af
beztu söngkröftum Þrasta enda
logar hann af músik. Honum er
létt um að spila af innlifun, enda
er maðurinn einkar léttur og
glaður og lífgar allt upp í kring
um sig, bæði með söng og létt-
um og skemmtilegum samræðum,
hvort heldur á mannfundum eða
minni hópum. Með forustu Stef
áns Jónssonar hefir karlakórinn
Þrestir löngum skemmt Hafnfirð-
ingum og fleirum við góðan orð-
stír, og bæjarbúar kunnað að
meta það, því ekki hefir staðið
á þeim að gerast styrktarfélag-
ar kórsin's. Stefán hefir lagt á
sig mikið starf til að efla söng-
lífið, ekki aðeins með sínum kröft
um, heldur líka það sem mér
finnst frásagnarvert, að synir
hans 4rir hafa sungið með honum
í kórnum, sem má kallast gott
framlag til söngmálanna frá einni
fjölskyldu.
í hinum margþættu félags og
fulltrúastarfi, hefir Stefán kynnst
mörgum, enda orðinn vinmargur.
Af þeim ástæðum hafa margir
til hans leitað með ýms erindi.
Það hefir ekki skipt máli í hvaða
stöðu eða stétt menn hafa verið,
því mér er kunnugt um það að
honum er mjög kært að leysa
hvers manns vanda, því hann
er bónglaður maður. Hann hefir
greitt veg fjölda manna og standa
því margir í þakkarskuld við
hann á liðnum áratugum.
Á bak við störfin og ferilinn
er persónan sjálf, hin síunga
sál, með þroskar.n og starfsgleð
ina, þar sem hann nýtur nú
varma af glóð liðinna ára. Hin
sterka hneigð hans til að vinna
að bættum lífskjörum bæjarbúa,
Framhald á bls. 24