Morgunblaðið - 15.03.1969, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1969
13
A að hefja tungumálakennslu í barnaskdlum?
Fró fundi „Kennslutækni“ í Huguskólu í fyrrukvöld
KENNSLUTÆKNI hélt annan
fund sinn um skólamálin á þriðju
dagskvöld í HagaskóLa. Þar var
itil umræðu tungumálakennsla í
barnaskólum og voru írummæl-
endur Ragnar Georgsson, skóla-
fulltrúi og Haukur Ágústsson,
kennari. Fundarsókn var góð og
spunnust töluverðar umræður
um þessi mál að framsöguer-
indum loknum.
Formaður Kennslutækni, Ás-
geir Guðmundsson bauð fundar
gesti velkomna, en síðan tók til
máls fyrri frummælandi Ragnar
Georgsson. Ragnar sagði að mik
ið væíi um þessar mundir talað
um breyttar aðferðir við tungu
málanám og texta og málfræði-
kennsla þokaði fyrir nýjum að-
ferðum. Hann sagði að nú væri
danska kennd í öllum efstu
bekkjum barnaskólastigsins.
Þessi kennsla hefði hafizt fyrir
nokkrum árum og þá hefðu fyrst
beztu nemendurnir notið hennar.
Galli hefði hins vegar verið á
þeirri kennslu, þar eð engin sér
stök kennslubók hefði vérið til
fyrir nemendurna og hefðu þeir
því orðið að notast við hina sömu
og 1. bekkur gagnfræðaskólanna.
Nokkur bót hefði orðið á er Ágúst
Sigurðsson samdi „Litlu dönsku-
bókina“, sem mjög væri frá-
brugðin eldri bókum. Þar er
m.a. engin málfræði heldur mynd
skýringar. Mik'l reynsla hefði
fengizt af þessari dönskukennslu
sagði Ragnar.
Árið 1958 hófst tiiraun með
enskukennslu — var þar notuð
svokölluð bein aðferð. Að þess-
ari tilraun stóð British Counsil
og sýndi þáverandi sendikennari
Donald Brander þessu mikinn
áhuga. Kenndi hann m.a. í barna
skólum við góðan árangur. 1963
komu hingað sendikennarar á
vegum Fulbright-stofnunarinnar
og hófu enskukennslu í 10 ára
bekk Langholtsskóla. Er nú svo
komið að 10, 11 og 12 ára börn
njóta þar enskukennslu. Kvað
Ragnar hér vera um merka til-
raun að ræða, ssm hljóti að verða
þung á metunum, er dæma á um
tungumálanám barnaskólanema.
Síðan hefur það gerzt að 10 ára
börn í Álftamýrarskóla o'g 11 ára
börn í Austurbæjarskóla læra
ensku og víðar hafa kennarar
hafið tungumálakennslu í svo-
kölluðum frjálsvm tímum. Til-
hneigingin er því áleitin og mót
þróinn gegn þessu minnkar —
sagði Ragnar. Undirbúningur er
hafinn og komin er út enskubók
eftir Heimi Áskelsson, en menn
verða engu að síður að gæta sín
vel og átta sig á hlutunum áður
en hið stóra stökk er tekið.
Tilgangurinn kvað Ragnar von
andi vera þann, að þessi ný-
Einkaskeyti til Mbl.
frá Kaupmannahöfn.
MÁLAMIÐLUNARTILLAGA í
launadeilu þeirri, sem staðið hef
ur í Danmörku var lögð fram
wm helgina. í tillögunni er. gert
ráð fyrir laiunahækikunum að
upphæð nær 500 milljónir
dianskra króna á næstu tveknur
árum. Auk beinna launahækk-
ana felur tillagan í sér að vinnu-
tóimi styttist um þrjá stundar-
fjórðunga og verður 41% klukfcu
stund á vilku frá 1. septemtoer
1970. Tillagan verður nú borin
undir atkvæði og skal atkvæða-
greiðslu lökið fyrir 2S. marz.
Efnahagsmiálaráðunautar ríkis-
breytni yrði til þess að öll skóla
gangan yrði endurskipulögð,
allt til stúdentsprófs. Hann ræddi
því næst nokkuð tölur um mála-
nám nemenda, sem tekið hefðu
stúdentspróf og sagði að sé ein
eining vikustund í skólaári komi
í ljós að stærfræðideildarstúd-
ent hefði eytt 41 einingu til mála
náms af 154, en máladeildar-
stúdent 72 einingum af 143.
Síðan sagði Ragnar að ef auka
ætti tungumálakennslu, hlyti það
að koma niður á öðrum grein-
um. Því næst spurði hann, hvort
gömlu aðferðirnar ættu við og
einnig taldi hann hæpið að
kennd yrðu þrjú tungumál sam-
tímis í gagnfræðaskólum. Hann
sagði að sumir mæltu með tungu
málanámi í barnaskólum vegna
þess að létta þyrfti á nemend-
um í gagnfræðaskólunum. En
hann sagði að í barnaskólum
væri nóg að starfa og vinna.
Það yrðu menn að hafa í huga.
Það yrði því að rýma til og mis-
munandi aðferðir þyrfti, þar eð
börnin væru mjög misjöfn. Gall-
inn væri sá að börnin þroskuð-
ust ekki eftir alrnanaki og hæp-
ið væri að ýta þeim öllum með
sama hraða í gegnum skólana,
einungis vegna þess að þau væru
fædd á sama ári.
Ragnar kvað tungumálanám
ætti að hefjast um leið og börn-
in væru tilbúin að taka við því
og hliðrað hefur verið til fyrir
því á námskrá. Hann kvað breyt
ingar ávallt jákvæðar, því að
þær sköpuðu umræður og áhuga.
Hins vegar bað hann menn minn
ast þess að skólakerfið ætti ekki
einungis að vera frjótt utan frá,
heldur yrðu kennarar einnig að
sýna lit.
stjórnarinnar hafa í nýútkom-
inni greinargerð látið í ljós bjart
sýni með efnahag Danmerk.ur á
árinu 1969. Gert er ráð fyrir mik
illi auknimgu á framleiðslu og
útflutnimgi og nægjatnlegri at-
vinmu mestan hluta ársins. Bú-
izt er við að framleiðslan aiukizt
um 6% á móti 4% á árinu 1698
og útflutningur iðnaðarvara auk
izt um allt að 15%. — Ef þetta
tekst nmuin Danmörk á fimm ár-
um hafa margifaldað iðnaðarút-
flutnimg. Jens Otto Kragh, fyrr-
verandi forsætisráðherra, hefur
látið í ijós efasemdir og bendir
á að Danmörk verði von bráðar
að hækka vexti og dregið hafi
úr fjárfestimgu. — Rytgaard.
Þá tók til máls síðari frum-
mælandi Haukur Ágústsson kenn
ari, en hann er einmitt sá er séð
hefur um tilraunakennsluna í
Langholtsskóla og hefur því tölu
verða reynslu í þessum efnum.
Haukur sagði að ó síðari tímum
hefði heimurinn breytzt mjög og
minnkað og samræður manna af
ólíku þjóðerni væru nú mundag
legra brauð en áður. Allt kall-
aði þetta á það að fólk þyrfti
að hafa vald á fleiri tungumál-
um. Svo sagði hann, að lítil
þjóð gæti ekki búizt við því að
geta haldið uppi fullkomnu skóla
kerfi allt fram til æðra háskóla-
náms í öllum greinum, þannig að
þegnarnir þyrftu alltaf að
byggja að einhverju leyti á
tungumáli annarra þjóða.
Við tungumálanám í barna-
skólum kvað Haukur einkum
tvær kennsluaðferðir koma til
greina. Hina hefðbundnu kennslu
aðferð, sem aðallega byggðist á
þýðingum og stílagerð og hins
vegar hina svokölluðu beinu að-
ferð, þar sem aðalatriðið væri að
kennarinn talaði við nemendurna
og reyndi að gera kennsluna
lífræna. Hann taldi að aðalókost
ur hefðbundnu aðferðarinnar
væri að hún er þurr og þreyt-
andi og margir teldu að til ár-
angurs þyrfti nemandinn að hafa
sérgáfu. Hún hæfði alls ekki
þroskaminni nemendum. Beina að
ferðin hins vegar er léttari og
unnt er að koma við leikum, sem
gera kennsluna skemmtilega fyr
ir nemandann. Við það lærði nem
andinn málið á sama hátt og móð
urmálið, aðeins við tilbúnar að
stæður í kennslustofunni. Slík
aðferð hefði gefið góðan árang-
ur.
Haukur sagði að kennarar
þyrftu gögn til þess að kenna
eftir — stóra kennslubók, svo
að kennarinn þyrfti ekki að eyða
dýrmætum tíma sínum í það að
finna efni fyrir tímana. Einnig
þyrfti veggspjöld en ekki mynd
skreytingar í bækurnar. Vegg-
spjöld beindu athygli allra nem
endanna og kæmi í veg fyrir
að þau fyndu ekki viðkomandi
mynd í bókinni Framburð
þyrfti að æfa af segulbandi og
einnig mætti nota kvikmyndir.
Bækur mætti hufa í bókasöfnum
skólanna, sem miðuðust við orða
forða námsefnisins. Síðan ræddi
hann um, hvort bekkjakennar-
inn ætti að annast tungumála-
kennsluna eða sérmenntaðir kenn
arar og ræddi hann bæði kosti
og ókosti þess. Hallaðist hann
að því að bekkjakennarinn ann
aðist kennsluna.
Síðan sagði Haukur að frá sín
um bæjardyrum séð væri sjálf-
sagt mál að fyrsta tungumálið,
sem kennt yrði í skólum væri
enska. Hún væri bókflesta mál-
ið og fyrir hana hefðu menn
mest not í lífinu. Síðan gagn-
rýndi hann nokkuð nýútkomna
bók Heimis Áskelssonar. Taldi
hana of litla, en annars góða,
en þyrfti endurbóta við. Hann
hvatti fræðsluyfirvöld til þess að
kanna þessi mál, svo að unnt
yrði að hefja undirbúningsvinnu
út um allt land.
Nú hófust frjálsar umræður
um málin. Fyrstur kvaddi sér
hljóðs Helgi Tryggvason. Hann
kvað sér gleðiefni að koma á
slíkan fund og síðan ræddi hann
nokkuð um mikilvægi lingua-
phone og segulbanda. Hann
taldi að gamla aðferðin hefði
aldrei átt við — hún væri dauð,
en sagði síðan að ekki mætti
hefja erlenda tungumálakennslu
fyrr en nemendurnir hefðu náð
fullu valdi á móðurmálinu. fs-
lenzkan má ekki bíða tjón af er-
lendri tungumálakennslu, heldur
verður að eflast við.
Magnús Magnússon talaði næst
ur. Hann var mótfallinn því að
Ljósm.: Kr. Ben.
enska yrði fyrsta erlenda tungu-
málið, sem nemendur lærðu. Á
tímum norrænar samvinnu, þeg-
ar allt væri lagt upp úr því að
hún ykist, yrði skandinaviskt
mál að koma fyrst. Sagði hann
að nú síðustu daga hefði komið
til tals að Norðurlandaþjóðirnar
styrktu íslenzka mánsmenn til
náms, svo að fáranlegt væri að
fella niður dönsku sem fyrsta
tungumál.
Þá beindi Magnús orðum sín-
um til Skólarannsóknanna og
ræddi um íslenzkukennslu. Hann
sagði að sá maður, sem lengst
hefði náð í ritmáli íslenzku,
hefði fyrir löngu kastað svokall
aðri ng-reglu fyrir róða. Hve
lengi á að streytast við að kenna
nemendum þessa reglu og hvað
myndi sparast, ef hún yrði felld
niður. Einnig var hann sama
sinnis, hvað varðar y.
Hann kvað íslenzkukennsluna
bundna í of þröngar viðjar,
Eiga þau að læra tungumál á
kennslan væri ekki lifandi held-
ur dauð.
Andri ísaksson svaraði Magn-
úsi. Hann sagði það ekki hlut-
verk Skólarannsóknanna áð
kanna slíkt atriði, sem Magnús
nefndi, en taldi hins vegar at-
hugandi, hvað í almennum hug-
tökum orðað og sett fram kæmi
til skila. Á þeirri rannsókn
mætti síðan byggja endurskoðun
stafsetningarinnar.
Helgi Þorláksson talaði næst-
ur. Hann var sammála báðum
frummælendum um að málanám
ætti að hefja fyrr Honum fannst
fásinna að gera ætti tilraunir til
þess að skera úr um hvort slíkt
skyldi framkvæmt. Tilraunir ann
arra þjóða hefðu fyrir löngu
sannað réttlæti þess. Hins veg-
ar þyrfti að þjálfa kennaraliðið
áður en í þetta yrði ráðizt. Taldi
hann að sérkennarar ættu að
annast málakennsluna. Börnin
hefðu gott af því að venjast
fleiri leiðbeinendum en einum,
en aðalkennarinn yrði þó þeirra
foringi í flestum vandamálum.
Helgi vildi eindregið að danska
eða eitthvert Norðurlandamál
yrði fyrsta tungumálið. Hér er
um það að ræða — sagði hann,
hvort við eigum að teljast til
Norðurlanda. Norðurliönd eru
skyldust okkur bæði menningar
lega og þjóðfélagslega. Við eig-
um að vera norræn þjóð, en
hins vegar skulum við leggja
áherzlu á ensku, sem alþjóðamál.
Það yrði annað tungumálið, sem
nemendurnir lærðu.
Haraldur Magrússon taldi at-
hugandi, hvort ekki yrði unnt
að hefja nám bæði í dönsku og
ensku samtímis. Tilraunir hefðu
verið gerðar með 2 tungumál sam
tímis í Danmörku og gefizt vel.
Skúli Þorsteinsson varaði við
að fella niður dönsku sem fyrsta
mál og Heimir Áskelsson taldi
að ákvörðun um það yrði að
taka frá tilfinningalegu og stjórn
málalegu tilliti. Málvísindaleg
ástæða hefði hér ekkert að
segja og það þyrfti ekkert að
há börnunum í enskunámi. Þótt
þau hafi lært dönsku á undan.
Stefán Edelstein taldi frá-
leitt að hefja kennslu í tveimur
tungumiálum sarmtímis. Hann
taldi að byrja ætti á dönsku við
9 ára aldurinn ug ensku 11 ára.
Ef leikskólarnir hins vegar gæti
bætt móðurmálskunnáttu nemend
anna og skyldunámið yrði fært
niður í 6 ára aldurinn kæmi til
greina að byrja á hvorttveggja
ári fyrr.
Auður Torfadóttir taldi að
dönskukennslan ætti að koma
fyrst, en síðan enskan. f lok
umræðnanna kvaddi sér aftur
hljóðs Haukur Ágústsson og
svaraði fyrirspurnum. Ásgeir
Guðmundsson sleit síðan fundi,
þakkaði fundarmönnum komuna
og minnti á fur.dinn 26. marz,
en þá verður fjallað um skóla-
rannsóknir.
barnaskólaaldri? — Ljósm.: ÓL
K.M.
SÁTTATILLAGA í LAUNADEILU
í DANMÖBKU LÖGÐ FBAM
iFrá fundi Kennsiutækni á þriðju dagskvöld.