Morgunblaðið - 15.03.1969, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1909
15
En þess er vert að minnast, að
löggjöfin frá 1963 og hið um-
ræðuverða nýja skólahús munu
öðru fremur hafa gerbreytt við-
horfi íslenzkra æskumanna til
kennaranáms.
Sérhver þjóð verður að setja
sér reglur um hlutaskiptin milli
einkaeyðslu og fjárveitinga til
sameiginlegra þarfa. Því gleggri
verður sýnin á þarfirnar að vera
sem naumari afli kemur ‘.i1
skipta. Mun mega vænta, að s.
sýn skerpist, eftir því sem veltu-
og fjáræði síðasta aldarfjórðungs
rennur af þessarj fámennu þjóð
og víki það fyrir raunhæfum
skilnángi m.a. á þeim kröfum,
sem fjölmennustu vinnruetaðir
þjóðarinnar gera um aðbúnað og
aðstöðu.
>að er torvelt að vera vitur
fyrirfram. Stundum reynist einn-
ig nógu erfitt að vera það eftir
á. Það yrði ekki geðfelldasta af-
leiðingin af smíði Kennaraskóla-
húsisins við Stakkahlíð, ef sú trú
tækd hugi manna „að umhverfi
nemenda skipti ekki máli“.
Dirfist ég að vona, að um það
séu kennarar og nemendur yfir-
leitt, ráðherrar og skattþegnar
eins hugar. — Hitt er svo annað
mál, að húsnæðisþörf og húsa-
kostur kennaranema verður á-
kvarðaður á öðrum forsendum
um þessar mundir en á árunum
1951—1957. Mun ég nú gera langa
sögu stutta:
Byggingarnefnd Kennaraskóla-
hússins við Stakkahlíð var skip-
uð í marz 1951. Smíði 1. áfanga
var hafin sumarið 1958, og er
honum ekki lokið að fulíu.
í skólann voru skráðir á sl.
hausti 827 kennaranemarr og
stúdentsefni (32) og 185 börn.
Handavinnudeild skólans, er í
gamla skólahúsinu við Baróns-
stiíg, alls 36 nemendur. Börnin
fluttu f hús Æfinga- og tilrauna-
skólans um miðjan nóvember.
Bóklegar deildir skólans eru 5,
alls 789 nemendur í 29 bekkjar-
deildum. í húsinu eru 7 almenn-
ar kennslustofur og 1 söngstofa.
Ef einsett er í kennslustofurn-
ar, verður 21 bekkur fyrir dyrum
úti, ef tvísett er, verða bekkirnir
13, ef þrísett er, verða þeir 5.
Þetta hygg ég vera dæmi um
það, hvernig ekki eigi að fara
með skóla.
Broddi Jóhannesson.
Hálfbyggður skóli. Hvenær kemur framhaldið?
25. Á tilögum til fjárlaga fyrir
árið 1969 óskaði Kennaraskólinn
eftir kr. 1.450.845.00, til þess að
ljúka smíði þessa áfanga hússins
og auka við innanstokksmuni
vegna fjölgunar nemenda.
Sem fyrr segir hefi ég ekki
hirt um að lengja mál mitt með
því að tengja með samfelldum
þræði þáttaskilin í byggingar-
sögu Kennaraskólahússins, en
geri mér vonir um, að þó komi
fullvel fram, að byggingarmálum
Æfingaskólans varð ekkert þok-
að áleiðis á tímabilinu 1944-1951,
er ný byggingarnefnd var skipuð.
Hún tók Æfingaskólann a'ð sér
í fylling tímans. Um það bil sjö
ár liðu frá því að síðari bygging-
arnefndin tók til starfa til þess
er verk voru hafi við Kennara-
skólabygginguna, en við Æfinga-
og tilraunaskólann hófust þau á
höfuðdaginn 1967.
Dagsetningarnar eru — ef ekki
er annars getið •— miðaðar við
umræðudag í byggingarnefnd.
Smíði Kennaraskólahússins
sóttist ágætlega, uinz húsið var
fokhelt, en fram að þeim tíma
hafði kos'tnaðaréætlun verið ekki
fjarri lagi. Eftir það voru linnu-
laiug vandræði af fjárskorti, enda
þótt ríkisstjórnin fcæki slífelld-
um óskum byggingarnefndar af
stakri góðvild og þolgæði. Sök-
um fj árskortsims var erfitt að
skipa verkum skynsamlega, og
mun með öllu ókannað, hver
kostnaðarauki hefur orðið af því.
Vistin í húsinu hálíkönuðu var
að sjálfsögðn miður geðfelld, en
meta má hraða í framkvæmd við
þann helming hússdns, sem reist-
ur hefur verið, ef litið er á ár-
legan byggingarkostnað árin
1954—1065.
1954 um kr. 46.290,00
1955 --------- 53.763,00
1956 ------ 139.868,00
1957 -------- 143.125,00
1958 ------ 2.266.937,00
1959 _ _ 3.333.150,00
1960 — — 3.327.163,00
1061 — — 5.268.460,00
1962 — — 9.219.699,00
1963 — — 10.784.901,00
1964 — — 7.042.938,00
1965 -------- 608.457,00
( pr. 31. rnaí).
Vxtir og lántökukostnaður
ekki reiknað.
Seinlæti í framkvæmdium hef-
ur bitnað á eðlilegu starfi nem-
enda, kennara og gkólastjóra.
Miun það seint verða metið til
fjár. Ekki bætir úr skák, ef við-
líka Glámsglíma bíður þeirra. er
veita skulu keninaramenntuniinni
forstöðu næsta aldarfjórðunginn.
Enn er vert að geta þess, að
flestir hafa nemendur verið í
húsinu um 900. Má fara nærri
um, hvort rökrétt sé að meta
kostnaðarverð þess við þann
stofufjölda, sem ráðinn er sam-
kvæmt teikningu, en hirða ekki
um aiukakostnað af margföldum
nemendafjölda og verulegan sam
eiginlegan stofnkoistnað, er deil-
ast skyldi á húsið allt fullgert.
MÖnnum vex byggingarkostnað
ur Kennaraskólahúsisins að von-
um í augum. Mér hrýs þó meir
hiugur við því kalda tómlæti,
sem undi því frá upphafi skól-
ane 1908 og fram að lokum 6.
tugs aldarinnar, að ekki væri
hatfizt handa um langjþráða húsa
gerð. Með þá sögu í huga verð- ~ ^
ur mér annað ofar í sdnni en van
þakklæti til þeirra, er hrundu
verkum áleiðis með undirbún-
ingd, ákvörðunum og fjárveit-
ingum. Það dregUr þó ekki úr
áhyggju af því, hversu skiugga-
lega horfir um starfsaðs'töðu
kennara og kenaranema næstu
árin. Nýir starfshættir hafá ver-
ið teknir upp í skólanum í ýms-
um greinum, eftir að homum var
sett ný löggjöf árið 1963. Nú er
svo komið, að þrengslin torvelda
þar allt starf, hvort sem það auð
kennist af hefðbundnum venj-
um eða nýbreytni. Auk þess hatfa
veigamiklar forsendur löggjafar-
innar skýrzt eða gerbreytzt síð-
astliðinn áratug, ber því brýna Rúmlega 800 kennaraskólanemar ganga til skólasetningar sl. haust. Kennara skóla
naiuðsyn til að endurskoða hana. miðri mynð.
Vel rökstudd kjarabarátta færir
íslands
okkur varaniegan árangur
Rœða Sigfinns Sigurðssonar, vara-
formanns B.S.R.B. á almcnnum
fundi ríkisstarfsmanna
B.S.R.B. efndi til almenns
fundar ríkisstarfsmanna um
málefni samtakanna í Austur
bæjarbíói í síðustu viku. Á
þeim fundi flutti Sigfinnur
Sigurðsson, varaformaður
B.S.R.B. ræðu þá, sem hér fer
á eftir:
Það dylst engum, hvert er hið
raunverulega tilefni þessa fund
ar. En aðdragandanum hefir for
maðurinn gert skil í ræðu sinni
hér áðan.
Engu að síður er okkur nú
einnig gefið tilefni til þess að
kanna stöðu okkai í dag — stöðu
málefna okkar og stöðu þanda-
lagsins.
Vísitöluvandinn í dag er ekki
nema lítið þrot f þeirri starf-
semi okkar, sem e- hrein launa-
mál. Og ég er ekki í minnsta
vafa um að við fáum þar þá úr-
laust svo sem lög standa til.
Við gerum okkur fulla grein
fyrir því, að síðustu tvö árin
hafa átt sér stað gífurlegar verð-
lækkanir á afurðum okkar er-
lendis. Er hverjum og einum þá
eðlileg spurn: Þarf ég að taka
á mig þyrði til viðþótar þeirri
sem ég nú þegar ber? Er ekki
möguleiki að komast hjá því með
einhverjum ráðum? Þetta eru
okkar brýnustu vandamál í dag
— að finna ráð til þess að létta
byrðarnar.
Þau ráð sem við viljum gefa
megna ekki að létta byrðarnar í
heild sinni, heldur eru til þess
fallin að færa byrðarnar yfir á
aðra.
Við skyldum í því efni gæta
þess að höggva ekki þar sem
sízt skyldi.
Það er okkur öllum ljóst, sem
að málefnum opinberra starfs-
manna vinnum, að af hálfu laun
þega-samtakanna í landinu hef
ir ekki verið haldið þannig á
kjaramálum, að opinberir starfs
menn teldust eiga þar samleið —
svo ekki sé meira sagt.
Verkalýðssamtökin segja sem
svo: hækkun launa til opinberra
starfsmanna kemur niður í
hækkuðum sköttum og gegn
hækkuðrm sköttum verður að
berjast.
Á hinn bóginn sýnist mér svo
í ljósi þeirra aðstæðna sem við
búum við í dag, að opinberir
starfsmenn hljóti samt að líta
skilningsaugum á málefni þeirra
sem nú búa við lakari kjör held
ur en opinberir starfsmenn. Hvað
um atvinnuöryggið. Við teljum
það sjálfsagt. En hvers virði
telja þeir það sem nú hafa feng-
ið að kenna á atvinnuleysi í vet-
ur. Við skulum íhuga það.
Síðustu árin hefir barátta fyr
ir vísitölutryggðum launum ver
ið höfuðverkefni bandalagsins.
Árangur hefir orðið rýr að
allra dómi og í launastiganum
er að skapast stórfellt hættu-
ástand eftir að áhrif skertrar
vísitölu koma svo vel í ljós,
sem í dag. Stefnan er í áttina
til þess, að launaflokkarnir
renni saman.
Árið 1963 þurfti stórátak til
þess að leiðrétta launastigann,
og máttu þá opinberir starfs-
menn almennt vel við una. Þetta
stóð þó ekki iengi. Og það
ástand sem við búum við í dag
með tilliti til allra aðstæðna er
stórum erfiðara viðfangs en
1963.
Sú spurning verður því áleit-
in: Með hvaða hætti verður
þetta leiðrétt? Eða kemur það
okkur yfirleitt nokkuð við með
hvaða hætti það gerist ef við að-
eins náum okkar árangri. En ekki
bezt að ríkisvaldið hafi af því
áhyggjur? Við setjum einfald-
lega fram okkar kröfur og vönd
um ríkisvaldinu ekki kveðjurnar.
Ég fullyrði: okkur kemur þetta
mjög mikið við. Við þurfum að
vinna sjálfir mikið að þessu
máli og tryggja varanlegan ár-
angur. En þá kem ég að ann-
arri áleitinni spurningu: Hvað er
með allar hagrannsóknirnar á
vegum launþega-samtakanna eða
á vegum bandalagsins eins og
bandalagsþing heffir oftsinnis
gert samþykktir um? Eins og
fundarmenn muna hefir banda-
lagsþing samþykkt, að stofnsett
skuli hagrannsóknardeild á veg
um bandalagsins.
Væri ekki hér um að ræða
veigamikið spor í áttiná til þess
að gera okkur meira en rétt
aðeins viðræðuhæfa samningsað-
ila? Við látum okkur ekki nægja
að setja markið og kröfurnar
nógu hátt. Okkur ber skylda
til að móta kröfurnar og færa
fyrir þeim gild rök.
Hástemmdur tillöguflutningur
og samþykktir inniheldur sjaldn
ast haldbær rök né djúpa vizku.
Er ekki þörfin á endurskoð-
un vinnúbragðanna brýnni nú en
nokkru sinni ðáur.
Við verðum að geta sýnt meira
en kröfur um fulla vísitölu.
Við verðum að geta rökstutt
þær kröfur með meiru en hækk
uðum framfærslukostnaði. Við
verðum að geta sýnt fram á, að
fullar vísitölubætur ríði ekki
þjóðarskútunni að fullu eins og
það er svo oft orðað.
Það er því miður staðreynd,
að bandalagið nýtur ekki þess
trausts út í frá meðal annarra
launþegasamtaka sem það þarf á
að halda. Almenningur í land-
inu er ekki upplýstur um nauð-
syn félagslegra umbóta meðal
opinberra starfsmanna.
Við þurfum að taka störf okk
ar til gaumgæfilegrar athugunar,
hvers vegna okkur hefir miðað
svona seint, sem raun er .á
Við vitum að við eigum við
harðsnúnasta vinnuveitanda
landsins að etja. Og við þurfum
líka á styrk að halda. En aflið
eitt ræður ekki heiminum. Það
Sigfinnur Sigurðsson
er skynsemi og vandleg íhugun
mála, sem mestu skiptir. Til
þess skortir okkur fleiri starfs-
krafta sem vinna þrotl^ust starf
að málum okkar.
Einn mætur félagi okkar sagði
við mig um dagir.n. Hvernig er
það? Er Bandalagið að liðast 1
sundur? Það hlýtur eitthvað að
vera að. Þið aðhafizt ekki neitt.
Þið neitið að ræða vandamálin
rétt eins og þau séu ekki tiL
Fleira sagði sá góði maður. En
slíkt vekur til umhugsunar um
stöðu Bandalagsins og hlutverk
þess, eins og ég áður hefi rætt.
Við þurfum að efla upplýsinga-
starfsemi okkar, efla bandalags
félögin.
Góðir fundarmenn. Það er mér
mikil ánægja og heiður að fá
tækifæri til að ávarpa svo fjöl-
mennan fund opinberra starfs-
manna. Af því tilefni vil ég beina
því til ykkar, hvort ekki sé
möguleiki á þvi að virkja það
mikla afl þekkingar og félags-
legs þroska enn betur í samtök-
um okkar.
Sú virkjun ætti ekki aðeins
að beinast að kröfugerð á hend
ur ykkar umboðsmanna í trúnað
arstöðum samtakanna, heldur ætti
starfið einnig að beinast inn á
tíðari skoðanaskipti um málefni
okkar og lausnir vandamálanna.
Við verðum fyrst að líta í eigin
barm. Gera kröfur til sjálfra
okkar síðan til trúnararmanna
okkar og loks til fólksins í land
inu.
Vel rökstudd kjarabarátta fær
ir okkur varanlegan árangur.