Morgunblaðið - 27.04.1969, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. APRÍL 1960
23
- GRÆNLAND
Framhald af bls. 14
orði í Óiaís sögu Tryggvasonar
eftir Odd muiflk Snorrason á
Þinigeyrum, að sagt sé, að Ólaf-
ur kionuniguir (hafi kristnað fimm
lönd og það fólk, er þau byggði.
Síðan eru lönd þessi talin með
möfniuim, en ékki fimm, helduir
sex: Noregur, Hjaltland, Orkn-
eyjar, Færeyjar, ísland og
Grænland. 16) Virðist ljóst, að
þar sé stuðzt við tvær heimildir,'
sírra af hvorum flokki, sem
áður eru nefndir. Á Leif er
ek'ki mimnzt í neiinni þessara
heimilda.
Af þessu má sjá, að hinir
elztu sagnariitairar í Ncvregi og
á íslandi hafa ekki vitað neitt
til þess, að Ólafur konumguir
hafi kristmað Grænland, enda
segir í Historia Norwegiæ, að
ísleindingiar hafi fundið og
byggt Grænland og styrkt það
með hinni kaþólsku trú.17 Verð
ur það nauimast skilið á annan
veg en þann, að ístemdingar
hafi krishnað Grænland. Siðan
virðist sú sögn hafa komið upp
af misSkilmingi, að Ólafur kon-
ungur hafi átt þar hlut að máli.
En eftiir því er Noregsferð
Leifs að öll-um líkindum ósamm-
söguleg og einnig kristniboð
hams á Grænlamdi, þar eð það
er tengt Ólafi konumgi. Virðist
Gunnlauguir mumkur fyrstur
hafa Skapað þær sagnir. Leirur
hefur því ekki fundið Vínland
á heimleið frá Noregi til Græn-
lands, og er ekkert því til fyrir-
stöðu, að Grænlendinga saga
hafi varðveitt frumleigri og
réttari sagnir um fund hinma
nýju larnda í Vesturheimi.
Þegar höfumdur Eiríks sögu
tók þanm kost að faTa eftir sögu
Gunnlauigs um fumd Vínlands,
varð hann að víkja í ýmsum
greinum frá Grænlemdioga
sögu. Hanm varð að sleppa al-
gerlega kaffamum um Bjarna
Herjólfsson, því að þeim kafta
varð ekiki j neinn hátt komið
heim við sögm Gunmlaugs. Kafl-
amum um landaleitun Leifs varð
höfunduT að gerbreyta og neraa
burt aJ.lt, sem gait eikki samiþýðzt
því, að Leifuir hefði fundið Vín-
land á heimleið frá Noregi.
Sumt eignaði höfundur Þorfinmi
karlsefmi og félögum hams, svo
sem nafngjafir hinma nýju
lamda, enda hefur hamin haft
mi'kið dálæti á þeim Karlsefni
og Guðríði, jafnVel meira en
höfumduir Græm'lendinga sögu,
þótt hamn muni hafa staðið
þeim nær. En eftirtektarverð-
ag'ur ©r flutnimigurimn á sögn-
inmi um Erík rauða. Samikvæmt
Græmlendinga sögu bað Leifur
Eirík föður sinin að vera fyrir
landkönn'unarferðimmi. Féllst
Eirí'kur á það eftir nokburt hik,
en hætti við að fara, er hestur
drap fæti umdir honum á leið
til skips, svo að hamrn féll af
baki og lestist fótur hams. Þessa
frásögn gat höfumdur Eiríks
sögu ekki haft, þar sem hamn
taldi, að Leifur færi frá Noregi,
en Eiríkur sat úti á Grænlandi.
Hann tók því það ráð að setja
sögnima um Eirík í sarobamd við
landkönmuniairferð Þansteimis,
sonar hans. Sá sagmiamunur sýn
ir ljóslega starfsemi höfundar,
og verður ekki komið auga á
neitt eð'lilegt ráð til að skýra
hann, ef Eiriks saga hefði varð-
veitt eldri sagnir en Grænlend-
inga saiga. í öðru lagi hefur höf-
undur Eiríks sögu skotið inm
efnisatriði. Hamm læbur Eirík
taka kistil, er í var gull og silf-
ur, þamn rnorgun, er hanm reið
iheimam, og fela. Lætur hanm
síðan Eirík kenna þvi um, er
hann féll af baki og meiddist.
En Sven B.F. Jansson heifur
bent á, að þama hefur Græn-
lendinga ,saga varðveitt eldri
hugsunarhátt, er hún lætur
fallið verða til þess, að Eiríikur
hætti við ferðina.18)
Fróðlegf er að halda þessum
samanbuirði áfrarn, em það verð-
ur ekki gert að sinni. En hafa
verður jafnan í huga, að vel
má vera, að höfundur Eiríks
sögu hafi stuðzt við fleiri
skráðar heimildir en Græn-
lendinga sögu Ólafs sögu
Gunmlaugs (eða skylt rit)
og Lamdnámáfoók Sturlu. Get-
ur jafnvel verfð, að sum-
ar þeirra hafi verið eldri en
Grænlendinga saga. Höfundur
Eiríks sögu hefur verið lærður
maður. í sögunni gætir suð-
rænma, bóklegra hugmynda um
umheiminn, svo sem um lamida-
hringinm ia) og Einfætingalamd,
þótt huigmyndirnar um lamda-
hringinm séu einnig sprottniar af
reynslu norrænna mainna. En
á þessum hugmyndum örlar
hvergi í Grænlendinga sö'gu, og
ber það enm vitni um aldur
henmar.
Emgum virðist hafa dottið í
■huig áður, að höfumidur Eiríks
sögu hafi þekkt Græmlendimga
sögu, og ligigja til þess tvær
ástæður. Skoðanir. marnna um
aldursafstöðu sagnamma komu í I
veg fyrir, að slík hugmynd
skapaðist. í öðmu lagi bemti ekk-
er.t sérstak'lega á rittengsl milli
sagmanna, því að fyrir orðalík-
imgu vottar aðeins á eimum stað.
„Þeir höfðu með sér alls konar
fénað,“ segir í báðum sögumum
um Þorfinn karlsefni og félaga
hamis 20. En hæpið er þó að full-
yrða, að sú orðalíkimg sé hend-
ing ein. Amnars má bemda á
skyld rit, þar sem litlu eða
emgu meiri orðaiíkmga gætir.
Til dæmis virðist höfundur C-
gerðar Ljósvetninga sögu hafa
samið upp kaifla úr frumsög-
unni, sem enn er till, en orða-
líkingar eru hverfandi litlar.21)
Er því engin ástæða til að hafina
þeiri skoðun, að höfundux
Eiríks sögu hafi þekkt og
stuðzt við Grænlendimga sögu,
þótt orðalí'kimgar séu ekki
meiri en sagt var.
Mat á heimildargildi Græn-
lendinga sögu hlýtur að ger-
breytast, er sýnt þýkir, að hún
sé frá lokun 12. aldar, en ekki
13. eða 14. öld. Bramdur biskup
Sæmundarson, þriðji maður frá
Smorra Karilsefinissyni, er fædd-
ur var á Vínlandi, gat vel verið
heimildairmaður eða einhverjir
honum nákorondr menn. 1 lok
sögunnar segir: „Ok hefir
Karl'Sefni gþrst sagt allra
marma atburði um farar þessar
allar, er nú nökburt orði á
kömit.* Er engin ástæða til að
efa sanni'ndi þeirra orða, enda
ber sagan með sér, að efnið má
rekja til Karlsefnis og Guðríð-
ar, og hefur það eflauist gengið
í ættinni. En spáiin um afkom-
endur Guðríðar sýnir þó, að
höfundiur sögunnar hefuT leyft
sér meira en nú þykir vel á
fara í sagnfræði.
Jón Jóhannesson.
1. Nordisk kultur VIII B (1952), 248-
249.
2. ísl. fornr. IV, 259-260.
3. Sven B.F. Jansson: Sagorna om
Vinland I (1944), 43. Smbr. ísl.
fornr. IV, 208.
4. Sagorna om Vin]and I, 55; ísl.
fornr. IV, 216.
5. Sagorna om Vinland I, 84-90.
6. Sagorna om Vinland I, 45-48; ísl.
fornr. IV, 209-212.
7. ísl. fornr. XXVI. 384, 347.
8 Bisk. Bmf. I, 20.
9. Sjá ísl. fornr. IV, 243 n — 244 n,
248 n.
10. Alfr. ísl. I, 12.
11. Sjá tilv.rit, (formáli).
12. Monumenta historica Norvegiæ
(1880), 116.
13. Til. rit, 183.
14. Ágrip (1880), 37, (1929), 22.
15. Den norsk-islandske Skjaldediktn
ing A I, 546, 575-576; B. I, 527-
528, 570.
16. Ólafs saga Tryggvasonar eftir
Odd munk Snorrason (1932), 154,
155.
17. Monumenta historica Norvegiæ,
76.
18. Sagorna om Vinland I, 130-132.
19. Smbr. „um haf innan“ (Sagorna
om Vinland I, 50; ísl. fornr. IV,
213.
20. ísl. fornr. IV. 224 261; Sagorna
om Vinjand I, 64.
21. Björn Sigfússon: Um Ljósvetn-
ingasögu; ísl. fornr. X, ivxxvi
(formáli).
- UTAN ÚR HEIMI
Framhald af bls. 16
stofna sinn eiginn „sanna
kommún istaf lokk“.
Samstarfsflokkur kommún-
istaflokksins í finns'ku ríkis-
S'tjórninni, bændaflokkurinn
undir forystu Kekkonens for-
seta og jafnaðarmenn undir
forystu Koivistos fors'ætis-
ráð'herra höfnuðu sa'mstarfi
við stuðningsmenn Sinisalo í
hvaða mynd sem væri.
Stljórnin í Kremi sá að
eina alþýðufylkingars'tjórnin
á Vesiturlöndum var í hættu.
Hinn 26. marz voru fjórir
finns'kir kommúnistaleiðtoigar
iþar á .meðal Saarinen og
Sinisaio beðnir um að koma
samdæguirs til Moskvu. Sex
klukkustundir ræd'd'u þeir fé-
lagar við Brezhnev flokks-
leiðtoga og Suslow, einn
helzta hugmyndafræðing sov-
ézka komm'únistaflokksins.
Þegar þeir komu heim aft-
ur, gáfu þeir til kynna, að
sovézku íeiðtogarnir hefðu
miælt með samheldni. Hins
vegar var það eik'ki vitað,
hvoru'm hefði veirið sagt að
láta undan.
Fylgism&nm Sinisal'o létu
ekki af sinni fyrri kröfu,
sem var meiri hluti innan j
flokksforystunnar. Eftir að
þeir höfðu beðið ósigur í at-
'kvæðagreiðslu (2'03:214), yfir
'gáfu Sinisalo og tfylgismenn
hans fLokksiþingið og hófu
eigið flokksþinig annars stað-
ar samkvæimt framansögðu.
Endurskoðunarsinnar n á ð u
öllum embættum innan floikks
forystunnar á sitt vald.
Á pásikadag lýs'tu stalinist-
anniir yfir því, að þeir mynidu
efna til annars flokksþings
fyrir „alla kommúnista Finn-
lands“ og á það að hefjast nú
um helgina. Til þess að verða
á undan þeim lét Saarimen
fl'okksleiðtogi boða saman
'alla miðstjórn sína ,sl. rnið-
vikudag.
Stalinistarnir hafa hins
vegar ekki gefizt upp. Jafn-
vel eftir ávíturnar í sovézka
sendiráðinu, sagði Markus
Kainulainen flokksTÍtari í
'Uusimaa, þar sem stalinistar
ráða: „Rússnesiki bræðra-
iflokkurinn styður okkur“.
Kvenfélag Bústaðasóknar gekkst fyrir námskeiði sl. vetur fyrir
konur úr sókninni í hannyrðum og föndurvinnu. Hafa þar ver-
ið unnir margir fallegir munir. Konurnar sýna nú þessa muni,
handavinnu og postulínsmálningu, í Réttarholsskóla. — Sýn-
ingin hófst í gær og lýkur í dag, sunnudag. Er hún opin frá kl.
2-10 e.h. — Myndin er frá sýningunni.
Þér viljið gera allt, sem í
yðar valdi stendur til
að vernda fjölskyldu
yðar. Þess vegna tryggið
þér yður fyrir slysum
og dauða með slysa og
liftryggingu. Tryggið
þannig framtíð fjölskyld-
unnar ef eitthvað
hendir yður.
Heimili yðar tryggið þér
með heimilistryggingu,
hún er víðtæk og ótrú-
lega ódýr; bætir meðal
annars tjón af völdum
bruna, vatns og innbrots.
Einnig bætir hún tjón
ó mönnum og munum,
sem þér og fjölskylda
yðar er óbyrg fyrir.
Betri er fyrirvarinn,
komið eða hringið strax
í síma 17700.
ALMENNAR TRYGGINGAR f
PÓSTHÚSSTRÆTI 9 SÍMII7700
©ll
I 11
I II
II
II
I I
I I
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II