Morgunblaðið - 17.06.1969, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JUNÍ 1»Ö9
Jón Sigurðsson og kona hans Ingibjörg Einarsdóttir.
að hætti þeirrar tíðar, og drjúg
ir lærdómsmenin á skólameinnt-
ír, einkum séra Sigurður. Hitt
kann að þykja meiru skipta,
að 1817 er kominm til Hrafns-
eyrar merkur maður, sem mun
'hafa verið fræðimaður nokkur,
séra Markús Eyjólfsson, sem
verið hafði prestur á Söndum í
Dýrafirði. Hann hefur ritað upp
margt handrita og var lista-
skrifari. Hann var heimamaður
(1830). Er víst vafalaust, að
Jóni hefur þótt gott að hlýða á
frásagnir hans, og ekki ólík-
» leg,t að eimmitt þar, frá séra
Markúsi, sé að finna að ein-
hverju leyti fyrsta fræið að
áhuga Jóns á íslenzkum fræð-
um. Eftir því sem lýst er móð-
ur Jóns, má og ætla, að sitt
hvað hafi dropið þaðan, er
festi rætur í hug og hjarta hins
unga sveins.
Geta má þess enn, að með
séra Sigurði var lemgi á vist
Hrólfur hét Hrólfsson, fluttist
á Hrafnseyri sá maður, er
hann síðar með þeim hjónuim
að Steinanesi og var þar til
dauðadags ...
Séra Sigurður fer lofsamlegum
orðum um þekkingu Hrólfs og
gáfur í húsvitjunarskrám sín-
um, en ella er honum ekki mjög
, tamt að bera mjög lof á menn
þar, kallar hann „gáfaðan“,
„vel greindan“, „fróðan", og
kostulega skýran". Þessi vitnis
burðarorð séra Sigurðar mættu
þykja benda til þess, að hér
hafi verið um að ræða einn af
þeim alkunnu alþýðlegu fróð-
leiksmönn-um, sem að vísu ekk-
ert rita, en kunma geysimikið af
allskonar fróðleik, sögur,kvæði
o.s.frv. Er það alkumma, hve
mjög gáfuð og athugul börn
hænast að slíkum mönnum. Er
þá og ekkert sennilegra en að
upplag Jóns hafi snemma verið
svo, að hann hafi un-að vél þeim
stundum er hann var með
Hrólfi. Virðist raun bera því
vitni síðar, enda var Jón jafn-
an mjög aithugull um allam
fróðleik alþýðumanna, og gerði
sér mikið far um að hirða um
þau efni, eigi síður en það, er
draup af vörum þeirra er æðri
voru ...
Jón var á bernskuárum glað-
lyndu-r og jafnlyndur, en þó
fastur fyrir hver sem í hlut
átti. Hefir hann líkzt móður
sinni og meir hnigið til hennar
um yfirbragð allt, eigi fríðúr á
yngri árum, dökkur mjög á
brún og brá, en bráðger snemm
endis og vænlegur. Snemma
bar á gáfum Jóns og námfýsi.
Þegar á bemskualdri ritaðiJón
fagra hönd, sem faðir hans og
móðurfrændur, enda varð hann
seinna mestur snilldarskrifari
með íslendimigum á 19. öld ...
Því má fara nærri, að séra Sig-
urði hafi þótt mikils um vert,
er sonur hans bneygðist af-
dráttarlaust til bóknáms og
menmta, og þá ekki síður, að
því fylgdi hvass skilningur og
stálminni. Það er til vitnis um
mat séra Sigurðar á syni sín-
um, að í húsvitjunarslkrá kall-
ar hann hann „vel skarpan".
Það er þá og auðskilið, að séra
Sigurður setti þennan son sinn
snemma til bókar, hefur Jón
byrjað latíniunám vart eldri en
10—11 vetra. Síðan kenndi
hanin syni sínum allan skóla-
lærdóm, allt það, er numið
skyldi í Bessastaðaskóla."
Séra Böðvar Bjarnason skýr
ir frá því í bók sinni um
HraÆnseyri, atö þeigar hann kom
að staðnum 1901, hafi bæjar-
'húsin verið að falli komin og
með öllu óhæf til íbúðar. Eng-
in leið hafi verið að fá fé til
að rétta bæinn við í sama stíl,
enda hafi hann verið orðinn
svo hrörlegur, að orðið hefði
að byggja hann alveg upp að
nýju, bæði að viðum og veggj-
um. Stiftsyfirvöldin ákváðu þá
að gömlu bæjarhúsin skyld-u rif
in og jöfnuð við jörðu. í dag
isést efckert eftir af þessum
bæj arhúsum utan eitt lítið gafl-
hlað, fyrir einihverja óútskýran-
lega tilviljun. Eru það einustu
leyfarnar af fæðingarbæ Jónis
Sigurðssomar sem nú eru sjá-
anlegar. Séra Böðvar reisti síð-
an myn-darlegt íbúðarhús úr
timbri og stóð það allt til árs-
ins 1961, að nýtt.hús var tekið
í rnotkiun.
Eins og áður segir, fór Jón
úr föðurhúsum 18 ára gamall
og gekkst un-dir stúdentsp-róf í
Reykjavík. Er það til marks um
það, hve vel hann var nestað-
ur frá heimili síniu, að stúdents-
prófiniu lauk hann með afburða
vitnisburði. Seintn-a, þegar út í
þjóðmálabaráttun-a kom, er lík-
legt að fátt hafi verið honium
meira virði en sá arfur sem
ha-nn tók með sér úr foreldra-
húsum.
OPINBERAR FRAM-
KVÆMDIR Á HRAFNSEYRI
Þegar lýðveldið var stofnað
árið 1944, v'oru uppi raddir um
það að byggja upp Hrafnseyr-
arstað í minningu Jóns Sigurðs
sonar. Var helzt haift á orði að
reisa þar Skóla, sem yrði nýtt-
ur sem gistihús á sumrin, auk
prestssetuns. Samþykfcti Al-
þingi tillögur í þessu efni fyr-
ir forgöngu Ásgeirs Ásgeirs-
sonar og fleiri. Næstu ár þar
á eftir var lítið aðhaifzt í þessu
efni. En árið 1961 á 150 ára
hátíð Jóns Sigurðásonar var
risið á Hrafnseyri íbúðar og
skólahús, sem ætlað var fyrir
prest staðarins og til skóla-
halds fyrir böm úr Auðkúlu-
hreppi. Var þetta aðeins um
helmingur af fyrirbugaðri
byggingu. Svo vildi til, að ein-
mitt þetta ár, fór seinasti prest-
urinn fró Hrafmseyri. Einnig
var það, að böm í Auðkúiu-
skólahverfi voru orðin örfá um
þetta leyti. Nokfcur kennsla fór
þá fram í bimu nýja húsd næstu
tvö ár, auk þess sem ábúandi
srtaiðarins bjó þar. Árin 1965 til
1967 var rekið gistihús og sfcóli
á staðnum á vegum einkaaðila,
en sú starfsemi hefur nú lagzt
niður. Auk áðumeinfds húss,
hefur það opimbera látið reisa
fjós fyrir tólf kýr ásamt við-
byggðri hlöðu. Eru þá upptald-
ar þær framkvæmdir sem hið
opinbera hefur staðið fyrir á
staðnum.
BÚSKAPUR.
BúSkapur hefur allt frá
fyrstu tímum verið stundaður
á Hrafmseyri, enda er þar gott
undir bú, einlkanlega til sauð-
fjárræktar. Ræktunarimöguleik
ar eru þó að vísu efcki ýkja
miklir, en góð beit bætir þar
nokkuð úr. Ræktað tún er nú
um 8 hektarar, og er það að
mestu verfc Jóns Kr. Waage,
sem lengst allra leikra manna
hefur búið á staðoum frá því
er hamn var gerður að prests-
setri, en hann bjó þar um 20
ár. Núverandi ábúandi hef-
uir lítið en gagnsamt bú, eða
um 200 fjár.
Sénstök Hrafnseyrarnefnd
fer með málefni staðarims. í
henni eiga nú sæti Ásgeir Ás-
geirsson og er hann fonmaður
nefndarinnar, Sigurbjöm Ein-
arsson bislkup, Helgi Eliasson
fræðslumálastjóri og Hörður
Bjarmason húsameistari. Auk
þeirra eiga sæti í nefndinni af
hálfu Vestfirðinga, séra Stefán
Eggertsson, Þingeyri; Sturla
Jónsson, Suðureyri og Þórður
Njáisson, Auðkúlu.
FRAMTÍÐ HRAFNSEYRAR
Örlögin höguðu því svo til,
að Jón Sigurðsson fæddist á
menmimgarheimili í afskefcktri
sveit á Vestfjörðum. Þá vonu
íslendirugar allir taldir vera um
48 þúsumd. Siðiain þá hefur þjóð
irani fjölgað og búseta manma
tekið miklum breytingum. Hin-
ir afskekktari staðir eru nú
margir hverjir í eyði, sumpart
af eðlilegum ástæðum. Hrafns-
eyri hefur sem betur fer hald-
ið velli í umróti síðustu ára-
tuga, enda kemur að sjálf-
sögðu ekki til greina að slífcur
staður leggist í auðn. Það er
hlutverk forustumanina þjóðar-
innar að sjá svo um, að stað-
uriran haldi reisn sinini og virð-
ingu.
Nú í dag er búskapur eima
starfsemin sem fram fer á
Hrafniseyri, að þegar hann kom
sem málum eru kuninu'gir sam-
mála um, að það sé eitt megin-
skilyrði þess að staðurinm hald-
izt í byggð. En það þarf að
nýta betur húsoæði það sem
fyrir hendi er á staðraum, held-
ur en gert hefur verið raú um
sinin, og bæta við það ef þörf
krefur.
Árlega eiga huindnuð marana
leið hjá Hrafraseyri og flestir
vilja skoða fæðingarstað for-
setans. Búa þarf svo um hnút-
ana að meran verði ekki fyrir
vonbrigðum. Mangt mætti
nefna í því sambandi, en látið
nægja að benda á að erun er
skrúðgarður eða mkmingar-
lundur Jóns Sigurðssonar ófcom
inn. Tekjur af miranispeningi
Jóras Sigurðssonar frá 1961,um
hálf þriðja milljóin króna,
liggja eran óhreyfðar í ríkis-
sjóði. Virðist komiran tími til að
farið verði að verja því fé á
skynsamlegan hátt til eflingar
staðnum, en það var einmitt
markmiðið með útgáfu miranis-
peningsiras að verja tekjum af
honum til uppbyggingar á
Hrafniseyri.
AUSTIN
400 kg. sendiferðabifreið.
Kraftmikil 48 hestafla vél.
Sterkbyggð bílgrind.
Reksturskostnaður í lægsta flokki.
Við allar aðstæður, traustasta smábifreiðin
á markaðnum.
GARÐAR GÍSLASON H.F.,
bifreiðaverzlun.
Víð
hóf um
eínníg flugið
ínn í framtíðína
fyrir tuttugu
og fímm
árum