Morgunblaðið - 17.06.1969, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚNÍ 19«9
Morgunblaðið sneri sér til nokkurra manna og spurði, hvað
þeim væri minnisstæðast frá lýðveldisdeginum 1944. —
Fara svör þeirra hér á eftir:
□ Samhugur og gleði
undir gráum
regnskýjum
Þorsteinn Einarsson,
íþróttafulltrúi
Samlheldni og einlhugur fólks
inis eru þau orð, sem koma upp
1 hugarnn, þegar hann er að-
spurður um 'hið minmisstæðasta
frá Lýðveldishátíðinni 1944 á
Þimgivölluim.
Ég hefi verið með í möngum
mótum og hátíðuim, í stjóm
siuimra og jafnvel aðalstjórn-
andi mokkurra þeirra. Veigna
þesisarar reynislu minmar get ég
vegið og metið minmingair min-
ar frá Þingvöllum betur en ef
ég hefði ekki öðlast síð'ar þessa
mótareynslu.
Ég minnist þess varla að hafa
fundið til þess að hátíðinmi vseri
stjórmað en slíkt er einkenni
góðs maninfuindar. Lýðveldishá-
tíðin hafði að vísu verið ýtar
lega unddirlbiúin og öliliu ná-
kvæmlega raðað niður. Þrátt
fyrir kalsarignimigu af austri
allan daginm, féll aðeins niður
glímukeppni og ávarp Fjallkom
uonar.
Ég hafði störfum að sirmia.
Var settur á síðustu stumdu í
að bera þjóðfánamm fyrir gömgu
ríkisstjómiar og alþimigismanma
til Lögbengs en með nókkrum
fyrirvara og áminmingum um
að dkkert fámáhmeyksli meetti
eiga sér stað, hafði mér verið
falið að draga lýðveldisfámamm
að hún og þjóðfáma þeiirra am-
bassadora, er fluttu þjóðimini
krveðjur. Ég vair því á Löigíberigi
meðan aðalhátíðin fór fram og
haifði því góða yfirsýn.
Einnig var éig bumdinm- störf
uim vdið hópisiýnlimigu ÍS'í og fána
hyllingu. Þessi störf færðu mig
í meiri snertingu við hátíðar-
gesti en ella.
Þrátt fyrir slæmar aðstæður
af völdum rigmingar og þrönig
mammfjöldanis var öll fram-
kvæmd sniurðulaus. Það var
eins og allir vildu hjálpa til,
allir voru glaðir, líkast til af
því að allir áttu þessi augma-
blik, áttu hinm stóra „vimming"
og höguðu sér sem ábyrigir og'
virkir þátttakemdiur.
Persónulegasta mimning mín
Or bundin lýðv'ldisfámaniuim
Hann skyldi dreginn að hún
kl. 14.00, þegiar forseti Alþimig-
is hriingdi bjöllu.
I Hestagjá þar sem ganga
ríkisstjórnar og alþingismanna
skyldi hefjast var ég með burð
arfána í höndum og lýðveldis-
fánann samanbrotinn undir
handlegg. Ekki gat ég haft
hann þar í göngunni. Ég litað-
ist um eftir aðstoð og kom auga
á íþróttakennara og bað hann
að geyma hinn dýrmæta fána
og fara með hann að hinni
stóru stöng á Lögbergi og vera
þar tímanlega fyrir kl. 2.
Göngunni lauk. Athöfnin
hófst á Lögbergi. Ég hélt að
hinni háu fánastöng. Þar var
samstarfsmaður minn ekki en
þröng fólks. Ég litaðist um og
sá hann hvergi — hélt út á
gjábrúnina og þar kom ég auga
á hann, þar sem hann brauzt
áfram upp skoru — tvær mín-
útur eftir — við olnboguðum
okkur að stönginni — leystum
fánasnúruna, hnýttum hinn
stóra fána tryggilega til að þola
átök vinds og regns — og þá
hljómaði bjalla forseta — fán-
ann drógum við samanbrotinm
rösklega að hún — kipptum í
stionigarfhúninin og það kvað við
hár smellur um leið og vind-
urinn þandi út hinn stóra silki
fána.
Þannig eru minningar mínar
frá 17. júní 1944 á Þingvöllum
bundnar velgengni, samhug og
gleði undir gráum regnskýjum.
□ Þögnin var stcrkari
en ræðurnar
Jón Auðuns, dómpróíastur.
1. des. 1918 var mikill dag-
ur. Heima á Isafirði urðu átök,
sem naumast urðu annarsstað-
ar á landinu, um sambandslaga
frumvarpið. Dagurinn kom, kald
ur og grár, sem mikill áfangi
á langri leið .Og honum var
fagnað.
17. júní 1944 var lokamiðið
á þeirri leið. Frá þeim degi er
mér tvennt minnisstæðast.
Hið fyrra var þaið, þeigair
komið var upp úr Reykjavík,
að sjá endalausar raðir bifreið-
anina ösla rennblauta vegi í
þessu óskaplega veðri. Hér
stefndu allir a ð einu marki.
Tugþúsundir héldu austur á
Þingvöll, þótt engin von væri
um batnandi veður eða betra
austan fjalls. Þennan dag vild-
um við hvergi lifa annarsstað-
ar en á Þingvelli. Þótt lát-
laust rigndi og rokið hamaðist,
sigu þessar endalausu fylking-
ar hljóðlega á þingstaðinn
forna. Slík þjóðareining hafði
aldrei sézt á íslandi. Þessari
ferð er ekki hægt að gleyma.
Og annað, ennþá stórkost-
legra var augnablikið þegar
boðskapur þingforsetans barst
yfir rennvotan mannfjöldann,
að lýðveldi væri stofnað á ís-
landi, og boðuð var tveggja
mínútna þögn um landið allt
en ómur kirkjuklukknanna
barst yfir mannhafið.
Margar fagrar og þrungnar
ræður voru fluttar á Þingvelli
þennan dag, en þögnin var
sterkari en þær ræður allar.
Það féllu tár, fleiri en þau sem
af himni komu, þá stund. Við
skynjuðum einhug þjóðar frá
yztu nesjum til inmstu dtala.
Þjóðarsagan í þúsund ár talaði
til fólksins, vonir og draumar,
sem voru orðnir að veruleika.
Og andsvar einhuga þjóðar
brauzt fram þegar þagnar-
stundinni lauk og söngurinn
bergtmíáliaði um þi'ntgstað'iinin
forna: Ó, Guð vors lands.
Við getum ekki þúizt við að
lifa aftur slíkan dag. Regnið
og stormurinn tóku höndum
saman um að gera hann ennþá
stórkostlegri en hann hefði ella
orðið.
□ Við fengum fegursta
veður
Þórarinn Þórarinsson,
skólastjóri.
— Hlýindin á Eiðum verða
mér minnisstæðust frá lýðveld
isdeginum. Á Eiðum var hald-
in samkoma fyrir allt héraðið
til að fagna lýðveldinu, og við
fengum hið fegursta veður.
Þarna á staðnum höfðum við
útvarp og við útvörpuðum
klukknahringingunum frá Þing
völlum, strax eftir að lýst hafði
verið yfir stofnun lýðveldisins,
og samtímis var kirkjuklukk-
unum á Eiðum hringt. Á þenn-
an hátt var reymt að gera há-
tíðahöldin að einni þjóðhátíð,
enda þótt allt miðháléndið
skiildi þessa staði að.
□ Útiguðsþjónustan
á Lögbergi
áhrifaríkust
Halla Bergs, fulltrúi.
Hvað mér sé eftirminnilegast
frá lýðveldishátíðinni 1944 á
Þingvöllum?
Því er fljótsvarað. Auðvitað
klukknafhringingin, sem ómaði
yfir hraun, gjár og bláskóga
eftir að lýðveldisfámnn hafði
veriið dnagiiran ia«ð hiúin á Löig-
bergi. Rennvotur hópur tutt-
ugu til þrjátíu þúsund íslend-
inga, með hugann fullan júní-
birtu og eftirvæntingar, upp-
hóf þjóðsönginn og við sung-
um af hjartans lyst og innileg-
um fögnuði. Nýtt tímabil var
að renna upp í íslandssögunni.
Fánarnir blöktu í sunnanátt-
inni. Slagveðursrigningin buldi
á stúdentshúfunmi miinmi, sem
fékk á siig lögun eins og gor-
TJOLD - TJOLD
Kaupið vönduð tjöld, tjöld sem jbola íslenzka veðráttu
Þau fáið þér hjá okkur. Skoðið sjálf og dæmið
TJÖLD alls konar
tvílit og einlit.
Fallegir litir.
SVEFNPOKAR mjög vandaðir, margar gerðir.
VINDSÆNGUR
margar gerðir.
GASSUÐUAHOLD
alls konar.
Pienic TÖSKUR
2ja, — 4ra og 6 manna.
Sportfatnaður — ferðafatnaður
í mjög fjölbreyttu úrvali.
Viðleguútbúnaður
alls konar, hvergi annað eins úrval.
Allt aðeins
úrvals vörur
GETsíP
H
Þá féllu tár, fleiri en þau