Morgunblaðið - 17.06.1969, Blaðsíða 19

MOR.GUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚNÍ 19G9
19
kúla. Öxará hafði vaxið mikið
nóttina fyrir hátíðina og vatnið
rann yfir Vellina. Öxarárfoss
segja mátti, að hinn tigraarlegi
fjallahringur Þingvalla hafi
heilsað hátíðargestum með þung
búnum svip. Allt hið ytra form
vair óventj'uilega stónieniglegt, en
þó hafði augljóslega sterkust
áhrif hin mikla kyrrð og helgi
athafnarinnar á Lögbergi.
MininiiBstæðiast verðuir þó þegar
IhieiBiaiSkeyti KriBtjáns X haiði
verið lesið, hversu þjóðin
kvaddi sinn síðasta konung
virðulega og hlýlega með lang
varandi lófataki — Sól brauzt
gegnum ský. Tár rann niður
kinn gamallar konu.
Þá mátti öllum Ijóst vera, að
lýðveldi hafði verið stofnað í
landirm.
□ Minnist helzt mann-
grúa í regnkápum
Guðmundur Daníelsson,
skáld.
— Mér er það minnisstæðast
sem af himni
var eins vatnsmikill og hann
verður yfirleitt.
Mest áhrif á mig hafði úti-
guðsþjónustan á Lögbergi. Sálm
urinn „Þín miskunn ó guð“,
sem við í þyrpingunni tókum
■undir af hrærðum huga, er síð-
an tengdur lýðveldishátíðinni í
huga mér, sennilega vegna þess
hve vel hann 'hæfði stundinni.
Það var óneitamilega einkenni-
leg tilfinning að standa þama
og fagna langþráðustu og mestu
frelsishátíð íslenzku þjóðarinn-
ar meðan nágranna- og vina-
þjóðir voru undir járóhæl kúg-
unar og s tyrjaldar. Innan-
brjósts vöknuðu spuirningarnar:
Hvenær myndi stríðið taka enda
Hver ynðu úrsíl'it þeg,s og örlög
toiinma stríðislhirjiáðu þjóðla? Bn
kvíðablandin óvissa varð að
lúta í lægra haldi fyrir inni-
legu þakklæti og gleði okkar,
sem stóðum 17. júní 1944 á regn
votu berginu til þess að fagna
emdlurreils'n Ihimig ísilenzlka lýð-
veldis.
□ Sól brauzt gegnum
ský — tár rann
niður kinn
Runólfur Þórarinsson,
cand. mag.
Skólaslit Menntaskólans á
Akureyri fóru fram 15. júní
þetta ár, og var að þessu sinni
bnuigiðið út a'f vernjiu, þar siem
allstór hópur nýstúdenfa hugð-
iist baika þátit í hátóðalhöildiuiniuim
á Þingvelli 17. júní. Við kom-
um til Reykjavíkur að kvöldi
16. og höfðu ýmsir samstúdenta
minna ekki komið þangað fyrr.
Enn er í fersku minni, er
við fjórir félagar gengum nið-
ur Almannagjá. Enginn okkar
hafði áður á Þingvöll komið,
og við blasti meira mannhaf en
við höfðum nokkru sinni sjón-
um litið og mikil þyrping tjald-
búða inn eftir öllum völlum.
Það var dimmt í lofti og mikið
regn féll til jarðar, svo að
hvað lýðveidishátíðin 1944 stóð
mjög að baki Alþingishátíðinni
1930. 1944 var þoka og rigning
og ég varð ekki var við sömu
gleðliinia, sem eónikeninit haifðli bá-
tíðina 1930. Ég saknaði kant-
ötu Páls ísólfssonar framsagn-
ar Davíðs Stefánssoinar á há-
tíðarljóðunum og jafnvel kóngs
ins í Almannagjá, og þá var
heiður himinn og sólskin nótt
og dag. 1944 minnist ég helzt
manngrúa í regnkápum og stjóm
málamanna, sem ekki tóku ofan
hattana meðan þeir lýstu yfir
sjálfstæði landsins á Lögbergi.
□ Samvizkubiti þjóð-
arinnar létti
Einar Magnússon, rektor.
— Ég vair á Þiingivöilliuim á lýð
vaWisdiaigninin og miér verðuir það
jiafnam miinmsstaeðaisit hversiu
samvizkubiti þjóðarinnar létti,
þegar skeytið frá Kristjánikon
ungi var lesið upp, þar sem
hann óskaði íslenzku þjóðinni
heilla. Margir skömmuðust sín
innst inni fyrir að segja skilið
við Dani, eins og ástatt var fyr
ir þeim — landið hersetið af
nasistum.
□ Fundur Alþingis
í fersku minni
Gunnlaugur Snædal,
dr. med.
— Minn'ingar minar frá 17.
júní 1944 mótast nokkuð af því,
að ég útskrifaðist sem stúdent
þann dag. Menntaskólinn í
Reykjavík leyfði okkur að ráða
hvort við vildum útskrifast 16.
júní eða árla morguns 17. og
völdum við síðari kostinn, Við
fórum síðan beint til Þingvalla
frá athöfniinni.
Frá Þingvöllum man ég bezt
eftir þingfundi Alþingis að Lög
bergi. Við stóðum þar nærri ný
stúdentarnir og okkur fandSt
komu
fundurinn í senn nýstárlegur
og hátíðlegur. Við vorum um
tvítugt, sagan fersk fyrir okk-
ur og nasasjón af þjóðmálum
jók í okkar augum mikilvægi
þessa þingfundar. En fleira er
ferskt í minni, rigning, mann-
fjöldi og hátíðaskap.
□ Vissi ekki að lýð-
veldið var stofnað
Hrefna Tynes.
— Mór verðiur 17. júnií 1944
minnisstæðastur fyrir það, að
ég vissi ekki að stofna átti lýð-
veldi _ heima á íslandi þennan
dag. Ég dvaldi í Noregi á styrj-
aldarárunum, og ég man svo vel
að einmitt þetta vor — 1944 —
langaði mig svo óstjómlega að
halda vel upp á 17. júní. En
hvernig mátti það verða? Jú,
ef ég sparaði og reyndi að næla
mér í svolítinn kjötbita, þá var
hægt að búa til „bitasúpu", sem
reyndar er herramannsmatur en
ekki beint hátíðaréttur.
Ég tók mig til og bauð til
hátíðahaldanna þeim íslending
um, sem ég náði í frá Álasundi
og umhverfi. Þetta hefði orðið
allra myndarlegasta „partí“ með
bitasúpu og saftblöndu, en það
varð aldrei neitt úr því. Sonur
einnar íslenzkrar vinkonu minn
air fanin sprenigj.u, h-aintn yair tíu
ára og vainð ekki efidiri. Öruniur
íslenzk kona missti son sinn úr
barnaveiki. Ég aflýsti boðinu.
Svo þegar 17. júní rann Upp
sat ég ein og hugsaði: Hvað
skyldu þau nú vera að gera
heima? Jú, það var verið að
stofna lýðveldi, það frétti ég
löngu seinna. — Eitt lítið sýnis
hom lífsins í hernumdu landi—