Morgunblaðið - 19.06.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUN'BLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JÚNÍ 19©9
Um veiðimál Árnesinga
ÞANN 13. júní birtist 'hér í
blaðinsu grein undirrituð af sjö
bændum í Hrunamannahreppi,
þar sem þeir lýstu afstöðu sinni
til viðkvæmra mála austur í Ám
essýslu, laxveiðimála þeirra Ám
esinga, sem búa við vatnasvæði
Ö llfueár - H vítájr. í gtreiin þess-
ari er mjög svo hallað á þá, setm
á „mýrlendinu" við jökulvatnið"
búa, og hialdið á einstrenigiinigs-
legan hátt fram sérskoðunum
bænda við eiha bergvatnsána.
En til að lesendur þessa blaðs
skynji betur, hvemig er á mál-
um haldið í uimræddri blaða-
grein og hvaða æsingur liggur
á bak við, þykir rétt að vitna
til nokkurra orðréttra setninga,
sesm þeir Hreppamenn létu frá
sér fara.
í upphafi greinar er vitnað í
álýktun, sem veiðibændur við
ÖMusá-Hvítá saimiþýk.ktu á fumdi
þann 1. maí og var hún ,,svo
stórfurðuleg að til ódæma má
teljast". „Véiðibændur hótuðu að
beita ofbeldi“, en þó læða grein
éirhöfundar því að, að reyndar
hafi ályktunarmenn „nú ekki
ætlað að húðfletta sig svona
rækilega", en allt um það sé
„svoraa yfirlýsinig ólhyggileg og
ósæmileg." Síðan gera greinar-
höfundar því Skóna, að ýmsir
veiðibændur hér um slóðir hefðu
líkast til huga á að „gereyði-
leggja laxastofninn, sem byggir
þetta vatnakerfi". „Þeir em að
stofna félagsskapnium í voða með
framferði sínu.“ „þola ekki að
lenda í minnihluta og eru illa
settir varðandi félagslegan
þro3ka“. Þvi „þyrfti að herða
tökiin og hreinsa félagið af þess-
um ósóma tafarlaust", svo ekki
verði gerðar „lítt hugsaðar á-
lyktanir, sem geta valdið upp-
lauisn og óþægindum."
Svo rnörg voru þau orð, og
eru þó ekki allir orðaleppar
tíndir til. En þannig á ekki að
skrifa baráttugrein: samaneafn
ótótslegra lýsingarorða og dylgj
ur fljótandi með. Þessi viðkvæmu
mál verða að ræðast á málefna-
legum grunni, og það verður að
3kýra lesendum og áhugamönn-
um um veiðimál frá fleiri hlið-
um en einni. Því þykir okkur
rétt að víkja fyrst lítillega að
og leita þar réttari skýi'inga á
þessum málúm 'en hingið til hef
ur verið haldið á lofti.
Fyrsta tilraun til stofmumar
veiðifélags á vatnasvæðinu var
gerð 1938, og var þá stofnað
Fiakárækltiar- og veiðiféleg Ár-
nesániga.. Það fétog taHdli Eyrar-
bakkahreppur ólöglega stofnað
og fékk það ónýtt með dómni
Hæstaréttar þann 11. maí 1940.
En á rústum þess félags var þeg
ar hafizt handa um stofnun
Veiðifélags Ánnesimga, og var
stofnfundur þess þann 7. júní
1940. Var félagsstairfið aðeins
talið ná yfir laxveiðar, en sil-
umgsveiðar voru eigenduim frjáls
ar.
Menn trúðu þvi í upphafi, að
mest hefðist upp úr vatnasvæð-
iimu með því að leigja það til
stangveiði, og þá að félagið
veiddi sjálft á einuim stað í net
eða gildrur. Stangveiðifélagið
Fluga gerði tilboð í árnar, og
var vatnahverfið leigt félaginu
til eims árs í senn, en nokkuð
veiddi félagið sjálft í net og
gildrur, og varð sá afli misjafn
frá ári til árs.
Árið 1947 urðu þau þáttaskil
í sögu veiðifélagsims, að það
leigði Flugu vatnahverfið til 10
ára fyrir 50.000 — krónur á ári
Átti leigan öll að ganga til rækt-
unar ánna, auka klak og eftir-
lit og útrýma veiðivargi. Þessi
samningur olli sundurþykkju
imnan félagsins og varð þrátt
T//
Skógarhólamót
1969
Efnt verður til hestamannamóts að Skógarhólum laugardaginn
5 júlí og sunnudaginn 6. júlí.
Keppt verður í brokki.
300 m. stökki 1 verðlaun 6 þús. kr.
800 m. stökki 1. verðlaun 10 þús. kr.
250 m skeiði 1. verðlaun 10 þús. kr.
Þátttaka tilkynnist fyrir 28 júní n.k og tilboð í veitingasölu
óskast send til skrifstofu Hestamannafélgsins Fáks fyrir
24. júní.
HESTAMANIMAFÉLÖGIN
ANDVARI, FAKUR, GUSTUR, HÖRÐUR,
LJÚFUR, LOGI, ANDVARI, TRAUSTI.
metaveiði upptielkiin í ÖMuisá á veg
um Veiðifélagsirus, en leigan
lækkaði að hluta. Sama ár, 1949
var Skorað á veiðimálastjóra að
takmarka stamgafjölda á félags-
svæðinu, en þar höfðu eragar
takmarkanir verið.
Með breyttum lögum um lax
og silungsveiði, 1957, var sett
ný samþykkt fyrir Veiðifélag
Árnesinga og tólk nú féla/gið
eimnig yfir silumgsveiði. Flugu-
saminimgurinn rann út, og sam-
þykkti félagsfundur, að bæmd-
ur hefðu veiði sjálfir, og veiddu
í net eða á stömg. Það varð og
samikomulag, að lagnir yrðu ekki
fleiri en þrjár á lögbýli. Árið
1960 var lögmum fækkað í tvær
á lögbýli, og hefur svo verið
síðan. Þó var árið 1963 sett
lemgdartakimark á lagnir. Það er
eftirtektarvert, að allar þærtak
markanir fram yfir það sem lög
heimila og fraimikvæmdir á fé-
lagssvæðinu voru gerðar með
fullu samþýkki við félagsmenn.
Er það alge-rt einsdæmi hérlend
is að takmarka veiði m-eð sam-
komulagi eigenda.
Klakstarfsemi hófst strax á veg
um Veiðifélags Ámesimga. Var
hún fyrst í tveim litlum hús-
um, leigulhúsi, á Alviðnu og litlu
húsi, sem félagið átti á Högna-
stöðum, við Litlu-Laxá. Þar
heppnaðist miður en skyldi allt
klak, og eftir ábendimgium veiði-
málastjóra var allt kl-ak lagt nið
ur á þessum stöðum eftir ána-
tug, en það var afbur teikið upp
eftir 1960 í litlu klaklhúsi á Kald
ádhöfða, og nú er komið til
sögu nýtt og fullkomið kla'khús
við Laugabakka í Ölfusi.
Allmikhjm fjánhæðum hefur
Veiðifélag Ámesimga varið til
rækbunar ánina -umfram reksbur
klakhúsa, en mestar óbeinar fjár
hæðir hafa farið til friðunar
vatraahverfisins. í 20 ár lögðu
bæmdiur rniðuir laxiveiðd í met, og
félagið sjálft lét ekki veiða nema
sum árin. Var þá veiði í neti-n að
meðaltali nálægt fiimmturagur
frá því áður var.
Á þessu tímabili friðu-nar var
reynt að fá úr því skorið, hvað
verðmætar árnar væru til stamig
veiði. Kom í Ijós, að raaumast
gætti áhrifa á sitan-g-aveiðina,
hvort veitt var í net mikið, lít-
ið — eða ekki raeitt, og hlutu-r
bergvatrasárana á veiðitíma miklu
rýrari en ætlað var að órey-ndu.
Þessi reynsla kostaði veiðieig-
endur nokkra milljóiraatugi, og er
VELJUM ÍSLENZKT
óhætt að slá því föstu, að þetta
vatnahverfi verður ekki nema
að litlu leyti -nýtt með ei-nni sam
an stangaveiði.
Á ýmisu hefur oltið með fjár-
h-ag félagsiras f-rá byrjuin. Er á-
búen-dur tóku sjálfir veiðina 1958
var rekstra-rfjár afl-að m-eð því
að jafna gjöldum á féla-gsmenn
eftir arðskrá. Urðu heimtur
slæmar, og því tók félagið 1964
allt veiðisrvæðið tíu daga veiði-
tímaras. Voru þá öll net upptek-
in og vötnin lei-gð til staraga-
veiði. Hef-ur félagið það sem fyr
ir fæst og fara tekjurna-r um
300.000 kr á ári til ræktunar
vatraahverfisiras.
Á aðalfundi féla-gsinis 1967
komu bæn-dur úr Hreppunum
með tillögu um að stytta veiði-
tím-aran um 1-6 hluta. Leitað var
umisagn-ar hæstaréttarlögmanns,
sem fu-ndinn sat, og taldi hann
þessa ráðabr'eytni ekki fram-
kvæm-anlega. Lagði haran til, að
tillaga-n væri dreigin tíl baka, og
gerðu flutningsmenin bað.
Þessd saga endurtók sig á að-
alfundi 1968 að öðru en því, að
þá var tillaigan samþyk’kt en að
vísu í nokkuð breyttu formi.
Stjórn félagsins sendi málið til
Veiðimálanefndar og ráðherra til
úrSkurðar, ein þaðan kom það
óstaðfest til stjórraar félagsiinis
til frjálsrar afgreiðslu. Þar sem
sam(þyklkitim var óistaiðfesit, fór
stjómin ei-rau færu leiði-na með
því alð láta tillillöguiraa eklki kioma
til fraimkvæimda.
Sú er venja hjá Veiðifél-agi
Árnesinga, að á hverjum aðal-
fundi er fram borin tillaga um
veiðitilhögun og takm-arkanir
n-eta fyrir raæsta veiðitímabil.
Svo var einnig 1969. Báru þá
Hreppamenn fram breytiragar
eða viðbótartillögu um aðstytta
veiðitímaran um 1-8 hl-uta. Var
sú breyti-ng samþýkkt með ein-
földum m-eirihl'uta, og aðaltillag-
an svo borin upp með áorðmium
breytingum. HLa-ut hú-n 125 at-
kvæði en á m-óti voru 113.
Veiðibændur við Ölfusé og
Hvítá höfðiu frumflutt og staðið
sem einin m-aður að þeim tak-
mörkurauim neta, sem fj rr er get-
ið og tillögur um það og amraað,
sem að veiði laiurt æviinllegia yerdð
samlþykktar samhllljióða. Með þesis
ari samþykkt voru allar takmark
anir á netum frá því sem í lög-
um er mælt upphafnar og 59. gr.
þar er svo fyrir mælt, að 2-3
fundarm-anna þurfi til að gera
slíka samiþykkt bindandi fyrir
heildiraa, -sbr. 46. gr. Auk þess
þarf samþykki veiðimálanefmd-
ar, veiðimálastjóra og staðfest-
iragu -ráðherra. Eru ðkki miklar
líkur til, að mál þetta fái ris-
mikið andlát, þar sem fruimislkil-
yrðið um atkvæð-am-agn skortir.
Þegar veiðibændur við Ölfusá
Hvítá sáu, að tillögur stjómar
uim takmörifeun neta náðu ekki
fram að gamiga óbreyttar, brugðu
þeir við og héld-u fund og sam-
þykktu áskorun til stjórmar
Veiðifélagsims að framkvæma
ekki styttingu veiðitím-a-ras. Gegn
því hét fundurinm því að hafa
á raæsta veiðitímiabili sömu tak-
markanir um lenigd og fjölda
raeta og verið hefur undan-farin
ár. Við það situr, þegar þetta
er skrifað.
Upplýsiragar þessar eru geín-
ar vegna fyrmefndra skrifa, sem
bændumir sjö í Hrunamanna-
hreppi stamda að. Þrír þeirra
Veiðivötn
á Landsmannaafrétti verða opin fyrir stangveiði frá 20 júní
til 15 ágúst Veiðileyfi eru seld hjá Ferðafélagi Jslands, sem
einnig annast ferðir til Veiðivatna.
Veiðifélag Landmannaafréttar.
Einingahús
Til greina kemur að byggja ódýr 90—115 ferm. einbýlishús.
Þeir sem hafa áhuga á að eignast slík hús, sendi mér undir-
rituðum skrifleaa fjárhagsmöguleika sína og heimilisfang
SIGURLINNI PÉTURSSON,
Hraunhólum 4, Garðahreppi.
eiru frá Litlu-Laxá, en í hana
gengur lax ekki fyrr en í októ-
ber, og hefuir svo verið ekus
1-engi og m-enn vita. Eiigemdum
h-eran-ar er því vamað allrar
veiði á löglegum veiðitím-a, og
hefur svo verið síðan haiusrtveiði
var bönnuð með lögum 1876. Til
að bæta eigendiunum þetta upp
hefur Veiðifélag Árnesi ng-a tek-
ið ána á lei-gu fyrir nokkurt
gjald og veitt þar í klak með
ádrætti og í gild-ru. Hefuir það
gefið allgóðan áran-gur sum árin
Öðru máli gegnir með Stóru-
Laxá. Þar er veiði misjafinari.
Má skipta henni í tvö ólík svæði
eftir staðháttum. Að ofan er hún
víða stórgrýtt og verður þar
ekki raetum viðfcomið. Að neð-
a-n renraur húra á m-öl og samdi.
Þar hefur Veiðifélagið dregið á
til að afla klalkfisks. Á síðari
árum hefur þar sáralítið fenig-
izt, þó mikill fisbur væri ofar
í ánirai. Frá þessu svæði eru þ-rír
'umdiinsfciMemidiur greimiar Hreipp'a-
manraarara-a.
Á síðustu árum hefur klak-
fisfeu-r verið tekinn í Hvítá og
Dalsá. Gen-gur það m-eð afbrigð-
uim vel og kostar litl-a fyrirhöfn.
Virðist svo sem þar sé allt fullt
af bæði (hrygtradlum og ó-
hirygndum. Horfir svo við, að
klakfisfcsöflun irauni á -næstu ár-
um færast úr bergvatrasánum í
j ökulfljótin, þar sem mest af
laxi-num á heimfcyrani sín.
Við þær tafemaricanir á veiði
og fleiri aðgerðir, sem verið hafa
á vatraasvæðirau síðasta áratug-
iran, hefur fiakur þar mei-ra en
tvöfaldazt otg v-eiði atuikizit a©
sama sk-api, þrátt fyrir mjög
mi-n-rakandi veiðiútbún-að.
Jón Guðmundsson Fjalli
Ólafur Ögmundsson Hjálmholti
Ólafur Árnason Oddgeirshólum
Þórarinn Sigurjónsson Laugar-
dælum
Gunnar Gunnarsson Selfossi.
Rithöf-
undaþing
í haust
AÐALFUNDCR Rithöfunda-
félags íslands var haldinn 27.
maí sl. Á fundinum voru rædd
almenn hagsmunamál rithöf-
unda, og þá einkum launakjör.
Voru fnudarmenn á einu máli
um það, að laun rithöfunda hér
á landi væru vansæmandi og
óviðunandi. Lýstu þeir yfir
áhuga sínum á væntanlegu Rit-
höfundaþingi í haust og þeirri
von, að það geti stuðlað að því
að bæta aðstöðu og launakjör
rithöfunda.
Þá samþyfclkti fu-radurinn að
senda gríslka rithöfundinum Gí-
orgos Sefaris svohljóðandi
kveðju:
„Vegna hugdjarfrar yfirlýsimg
ar yðar gegn grfoku herforingja
klí'kunni og þeirri niðurlægingu,
sem hún hefur leitt yfiir grísku
þjóðina, lýsir Rithöfundafélag
ísland-s yfir fluil'luim S'amhug við
yður í viðleitni yðar til að tala
máli m-annvits, manngildis og
sæmdar andspænis sáðlauswm
öflum ógnar og fopmyrfcvunar.
Við styðjum yður og hverja við-
leitni aðra til að létta þestsu ógn
þrungna oki af hinni stoltu
grísflcu þjóð“.
Funduiriran samþykfcti einnig
að senda Gunnari Gunnarssyni
heiTlaóakir og kveðjur vegna átt
ræðisafmælis haras 18. maí sl
Thor Villhjálmsson var endur-
kjörinn formaður félagsins, en
úr stjórn gengu Elías Mar, Jón
Ósikar, Kristinn Réytr og Þor-
steinn frá Hamri; í þeirra stað
voru kosin Ási í Bæ, Sigurður
A. Magnússon, Svava Jakobsdótt
ir Og Þorsteinm Valdimarsison.
Enduri3koðendur, Sigríður Ein-
ars frá Muinaðamesi og Jóhann
Kúld, voru endurikjörnir. Þá var
Thor Viihjálmgson kjörinn full-
trúi félagsins í Stjóm Rithöf-
undasjóðs Rílkisútvairpsins, en
vara-maður Vilborg Dagbjarts-
dóttir.
(Frá Rithöfundafélagi í-slands)