Morgunblaðið - 15.07.1969, Qupperneq 10

eftir Eyþór Einarsson
MARGIR Austfjarðanina eru
atærri og fjrrirferðarmeiri en
Norðfjörður, en fáir taka hon-
um fram hvað fegurð og hlý-
leik snertir, og hvergi á Austur-
landi er blómlegri og fjölmenn-
ari byggð en þar.
Flest ferðafólk, sem kemur til
Norðfjarðar nú orðið, keimir
landleiðina eftir bílveginium um
Oddsskarð, sem er allbreitt fjalla
skarð á þunnium fjallvegi milli
Oddsdals Norðfjarðarmegin og
Sellátradals Reyðarfjarðairmegin
Að Oddsskarði liggja snarbratt-
ar kinnar, sem bílvegurinin
sneiðir furðu mjúklega, en þó
þýkir mörguim vegfaranda leið-
iin glæfraleg, ekki sízt að vetr-
ar- og vorlagi þegar ryðja þarf
þriggja-fjögra bílhæða djúp
göng gegnium snjófanmmar, sem
kaldir vindar hafa barið þarna
saman.
Vestain megin Oddsskarðs er
mikið blágrýtisfjall, Svartafjall
(ranglega nefnt Svaortafell á kort
um), auðvelt uppgömgu og af
því víðsýnt mjög, en austan meg
in lágur, vinalegur hnúkur, sem
Magnúsartindur nefnist. Niður
umdan Sk/arðinu liggur Oddsdal
ur fyrir fótum vegfarandans,
grænin og grösugur en þröng-
ur og óbyggður. Þar vaxa ýms-
ar plöntutegundir, sem fágætar
eru á Austfjörðum, svo sem loft
sveifgras og jöklakluikka, og
víða finnast þar fagrir kvarz-
ateinar. Fyrir botni dalsins, aust
an Magnúsartinds, er rauður
strýtumyndaður líparíttindur,
Goðatindur, og norðaustur úr
homum gengur Lakahnaus, úfimin
og brattur, en norður frá hon-
um lágt fjall, grasigróið, ernefn
ist Grænafjall, en vestan í því
er mikið og gott skíðaland. Vest
an Oddsdals er Hátún, fjalls-
mön norður úr Svartafjalli, og
hinum megin Hátúns Seldalur
með samnefndum bæ.
Af Oddsskarði sést yfir Há-
tún til Hólafjalls, norðan Sel-
dals, sem skiptir dalnum inn af
Norðfirði í tvenmt, Fannardal og
^eldal, og er Oddsdalur afdal-
ur suður úr mynni Seldals. Þ-eg-
ar staðið er í Oddsskarði byrg-
ir Hólafjall sýn til fjallanma
norðan Fanmardals, en þar eru
hæstu fjöllin við Norðfjörð. Aft
ur á móti blasir allur ytri hluti
fjallgarðsins norðan Norðfjarð-
ar við af Oddsskarði, allt frá
Skeiðfelli og út á Nípukoll, og
er þar margur fallegur tindur-
inm, þó að hér verði látið ruægja
að nefna Bagal, háan, brattan
og sýldan í toppinm, Hoflaugar-
tind, og háan, nafnlausan kistu-
laga tind austan Drangaskarðs
upp af miðjum Neskaupstað. All
ir eru tindar þessir kleifir rösku
fólki, þótt brattir séu, og víðsýni
mikið af þeim. Af smábletti í
skarðinu sést til sjávar innar-
lega við norðurströnd Norðfjarð
ar, og til húsa í Neskaupstað.
Vegurinm liggur austur úr
Oddsskarði, en sveigir síðan ve®t
ur yfir botndnm undir skarðinu
að Hátúni og norður með því,
en síðan aftur til austurs, og
læfckar nú ört, og yfir litla á,
sem eftir dalnum rennur og
nefnist Hengifossá, og niðurmeð
hemmii að austam. I ámmi eru
mofckrir smáfossar, fallegir
þótt vatnslitir séu, og er Hengi-
foss þeirra mestur, en þar fell-
ur áin niður í nokbuð gljúfur,
stuttu áður en hún sameinast
Selá, sem kemur úr Seldal.
Úr skarðskininimmd, rétt austan
undir Oddsskarði, sér til fjall-
anna norðan Fannardals, hæstu
fjalla við Norðfjörð, Goðaborig
ar sem er 1144 m há, og litlu
vestar ávalrar eggjar sem er
1148 m há og hæsta fjall við
Norðfjörð, enda greinilega hærri
en Goðaborg héðan séð, þó Norð
ið við hana að gefa henmi nafn,
enda lætur hún ekki eins mikið
yfir sér og Goðaborg, þegar lit-
ið er til þeirra neðan frá byggð-
inmi, en að norðan, Mjóafjarð/ar
megin, mun þessi egg heita Söð-
ull. Þegar kemur lengra niður í
Oddsdal sjást þessi fjöll enm bet
ur og kernur þá í ljós mi’kill og
reglulegur pýramídi, sem Kaf-
fell nefnist, og gengur suðaust-
ur úr egginmá vestam Goðaborg-
ar. Milli Kaffells og vesturhlíð-
ar Goðaborgar verður hrjóstrug
ur fjalladalur, Gæsadalur, og
gegnt honaun milli austurhlíða
Goðaborgar og Skeiðfells, anm-
ar fjalladalur, Hóladalur, mdklu
grónari og vinalegri. Upp úr
Gæsadal er auðgengið á Goða-
borg og eggina vestur undan, og
er þarna stórkostlegt útsýni í
góðu veðri, og eitt hið mesta af
öilum Austfjarðaifjialigairðiimum,
að undanskildum fjöllunum milli
botns Reyðarf jarðar og Skrið-
dals, og sér þaðan til fjalla suð
ur við Berufjörð og norður við
Borgarfjörð og allt vestur til
Herðubreiðar og Dyngjufjalla.
Úr Oddsdal niður í Norðfjarð
arsveit, eins og byggðin inn frá
firðinum er jafnan kölluð, verð-
ur allhátt þrep eða hjalli og
þegar komið er fram á þemmian
hjalla liggur öll byggð Norð-
fjarðar fyrir fótum ferðalangs-
ins. Til vinstri Seldalur, til hægri
Skuggahlíð og framundan er öll
Sveitin, ákaflega grösug og fög
ur, en fjær fjörðurinn sjálfur
þar sem bærinn Neskaupstaður
liggur á norðurströndinni inn-
an frá fjarðarbotni og út und-
ir Uxavogstanga.
Gegnt mynni Oddsdals er bær
inn Kirkjuból, en þaðan og inn
undir botn Fannard.als er norð-
urhlíð dalsins mjög kjarrivaxin,
þó ekki sé það hátt, en grósku-
legast er kjarrið í Kirkjubóls-
teigi skammt innan Kirkjubóls
og er þar margur fallegur og
notalegur tjaldstaður í lækjar-
giljum. Þá er ekki síður fag-
urt og friðsælt við Hólatjarnir,
allmargar smátjamdr á milli
hóla sem myndazt hafa við fram
hrun úr fjallinu inn og upp af
eyðibænum Hólum.
Úr Oddsdal liggur bílvegurinn
niiður kjiarrivaxna en grýtta
brekku, og heita þar Sneiðing-
ar undir skuggalegum hamra-
vegg, Skuggaihlíðaxibjargi. Þar
niður undan bjarginu er bærinn
Skuggahlíð, en fram hjá honum
er haldið yfir Norðfjarðará, sem
getur orðið að skaðræðisfljóti í
leysingum og úrkomiu, þó húm
sé „stundum ekki í hné“ á þurr
um sumardegi. Skammt norðan ár
liggur vegurinn til hægri út
Sveitina, sem er einkar búsæld-
arleg, enda er botn dalsins inn
af Norðfirði furðu breiður, slétt
ur og rúmgóður inn undir Kirkju
ból, en þar skiptist dalurinn í
tvennt, eða öllu heldur þrennt,
éins og fyrr segir. Til vinstri
frá vegamótunum liggur vegur
velfær flestum bílum allt inn í
Fannardal. Fyrir botni Fannar-
dals gnæfiir lítill jökull, sem
Fönn heitir, við himin, em þesisi
jökull er nú nærri horfinn og
aðeins svipur hjá sjón. Yfir
Fönn er örstutt leið til Héraðs
um Tungudal eða Slenjudal og
Eyvindardal.
Á lágri hæð í miðri Sveitinmd
er bærinn Skorrastaður og er
þar margbýli. Þar var áður
kirkjustaður Norðfirðinga, eða
allt fram undir síðustu aldamót,
en þá fluttist presturinn út að
Nesi og þar var reist kirkja sem
enn stendur. Nú eru uppi radd-
ir um að reisa að nýju litla
kirkju að Skorrastað. Nokkru
utar og ofar er skóli sveitar-
inniar á mel raorðam vegar. Frá
Skuggahlíð og til ósa er Norð-
fjarðará að jafnaði lygn sökum
lítils halla landsiras og liðast
þar í ótal bugðum milli bakka
sinna. Skammt innan við árós-
inn er allmikil leira, sem sjór
flæðir inn í á flóði en er mikið
til þurr á fjöru. Þar hefur nú
verið gerður flugvöllur á þanm
hátt, að ýtt var saman sandi í
langan og breiðan garð eftir
endilangri Leirunni og er flug-
brautin á garðiraum. Gífurleg sam
göngubót er að þessum flugvelli
fyrir byggðarlagið, þó hann sé
afslkiptari um flugsamgöngtur en
skyldi, miðað við stærð byggð-
arinnar.
Rétt iraraan við fjarðahbotninm
er Auralækur, en um hann eru
mörkin milli Norðfjarðarsveitar
og NeSkaupstaðar, em við fjarð-
arbotninn er nú verið að gera
bátalægi, sem grafið er inn í
landið. Næst fjarðarbotninum
er byggðin í Neskaupstað mjög
strjál og ber þar mest á síldar-
bræðslu og söltunarstöðvum, þar
sem mikið anmríki var á strnnr-
in fyrir nokkrum árum og heyra
mátti glaðværar raddir og þægi-
legan ys jafnt á nótt sem degi.
Úti á Strönd þéttist byggðin og
er mest með sjónum, en ögn
utar, þar sem heitir Tröllanes
ag Melar nær byiggðin lemigna
upp í hlíðina. Þá tekur við Vík-
in, en utan hennar miðbærinn
með hafskipabryggjum, verzlun
arhúsum, sundlaug, félagsheim-
ili, kirkju og stórum. skrúðgarði
og fleiri byggingum og mann-
virfcjuim og hér eru helztu göt-
ur úr steinsteypu. Yzt í bænum
er hverfið Nes við sjóinn, en
það stendur á Neseyri, eða Eyr-
inni eins og hún heitir í dag-
legu tali, en í smábót innan henn
ar stóð landnámsbærinn Nes,
bær Egils rauða, sem nam Norð-
fjörð. í þessiari bót er nú dráttar
braut með skipasmíðastöð og véla
verkstæði. Smáhæð inn og upp
af Eyrinni nefnist Ekra og er
þar barnaskóli bæjarins en á
hjalla ofan hæðarimraar gagn-
fræðaskóli og íþróttalhús beggja
Skólanmia. Haradan við djúpt gil
utan hæðarinnar stendur sjúkra
hús bæjarins og ber hátt, en
þar í kring er nú að byggjast
nýtt hverfi, Mýrar, og á þess-
um slóðum hefur nýlegá verið
lokið við að skipuleggja stórt og
myndarlegt skólahverfi.
Fjallið upp frá Neskaupstað
'er snarbratt, gróið og grösugt
hið neðra en efri bluti þess skrið
ur og klettar og tekur þar hvert
klettabeltið við upp af öðru allt
upp á eggjar. Þær eru sums stað
ar nærri sléttar en annars stað-
ar úfnar og tindóttar og eru þar
færir fjallvegir um skörð milli
fjarða. Helzt þessara skarða eru
Miðistraradanslkarð og Draraga-
skarð, þar sem háir drangar
halda. vörð um skarðið. í hlíð-
iranii er alknikil grósfca og f jölda
isjaldgæfra pl'öiratuteiguinda að
finna. Bláklukka, eða fingur-
björg eins og margir kalla hana
hér, er algeng innan um gras og
lyng frá sjó og langt upp í fjall,
Framhald á bls. 21
firðingar hafi ©kki haft það mik
Vegurinn um Oddsskarð.