Morgunblaðið - 18.07.1969, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. JÚLÍ 196-9
17
SAUÐNAIIT Á ISIANH?
Á NORÐ-URSTRÖND Kanada, á
eyj un-um þar norðan við og á
Grænlandi, lifa enn villt hin svo
n-efndu sauðnaut (Musk Ox),
dýrategund, sem á fyrri öldum
var all útbreidd á norðurströnd
Am-eríku, Evrópu og Asíu en eru
nú útdauð nema á eyðilegustu
útkjálkum norðurhjarans. Þau
eru, einis og naf-nið bendir til,
n-okku-rs konar milliliður nauta
og sauða, nokkru minni en t.d.
íslenzkar kýr, hafa mikla ull,
sem talin er mjög verðmæt. Þau
lifa á grasi, en mosa og skófum
ef ekki nsest í gras. Dýrin eru
tiltölulega gæf og meinlaus og
því sérstaklega auðveidd, enda
upprætt næst veiðimannabyggð-
um.
Það hefur hvaiflað að mörgum
íslendinigum að hér væri tilval-
ið að rækta sauð-naut, einkum
væri það athugandi nú er sum
harðbýlustu héruð Norðiu'land-s
eru ekki len-gui- í byggð, en þau
ættu að vera kjörin landssvæði
fyrir þessa dýrategund.
Á þriðja tug þessarar aldar
voru hér hugsjónamenn, er létu
sér ekki nægja að dreym-a um
að flytja hin-gað sauðnaut heldur
skutust yfir sundið til Græn-
lands og sóttu nokfcra kálf a. Var
það þó all mikið þrekvirki í þá
daga er athugað er að þá var
ekiki um að ræða flugvélar eða
aðra nútímatækmi er gera nú
leiðangra sem þessa að hreinum
bamaleik í samanburði við það
sem áður var.
Því miður varð efcki það gagn
að þessu óeigimgjarna starfi sem
til var ætlazt. Kálfarnir voru
fluttir a-ustui að Gunnarsholti,
en ævi þeirra lauk án þess að
þeir yrðu vísir að sauðnauta-
stofni hér. Efcki er mér kunnugt
um hvað varð þeim að aldu-r-
tila en h-eld þó að talið hafi
verið að þeir hafi fengið ein-
hverja sjúkdóma af búnfénaðin-
um hér, þó má segja að dvalar-
staðurinin hafi verið nokkurn veg
inn eins óheppilegu-r, eða ólíkur
þeirra fyrri heimkynnum og
unnt er að fimn-a hérlendis. Ef
til vill hafa verið m-argar sam-
verkandi orsakir að dauða þeirra,
áður en þau juku kyn sitt.
Nú munu mtnn ef til vill
ály-kta að sauðnaut geti alls ekki
- BING CROSBY
Framhald af bls. 3
lítillega frá myndatökunni og
undirbúningi hennar. Hassan
kom hér í vor til að athuga
staðhætti og ganga úr Skugga
um, að ísland væri ákjóisan-
legt seim svið fyrir kvikmynd
in-a. Myndin er tekin í litum
og verður sennilega 16—22
mín. löng. Hassan sagðist
vænta þess að hún yrði sýnd
í bandaríska sjónvarpinu
-sne-mima í janúar á næsta ári.
Ýmsir þeífcktir leikarar og
frægðarmenn haifa komið
fram í þessu-m þáttum, þar á
m-eðal John Wayne, David
Jan-sen o. fl. Myndaflokkurinn
„Am-erican Sportsman“ hefur
verið við lýði undanfarin
fimm ár og sagði Hassan hann
njóta feikmalegra vinsælda
sjónvarpisnotenda. Hann sagði
að Laxá í Aðaldal hefði orðið
fyrir valinu vegna þess að
hún þætti með betri laxám á
landinu, landslagsfegurð er
mifcil og æskileg þægindi fyr
ir hendi.
Bing Grosby gat þasis að
lóku-m, að hann myndi fara
héðan til London og hitta þar
eigimkonu s-ína, Katherine, en
síðan ætla þau hjónin ásamt
nokkrum vinum sínuim á
safari í Kenya. Crosby lét
ágætlega af sér, lofaði veðrið
og sagði það svipað og í San
Fransisco. Hann sagðist vera
þakklátur fyrir góðar mót-
tökur og aðbúnað, og hygði
gott til glóðaxinnar að glírna
við íslenzka laxinn.
þrifizt -hér og þar með sé þetta
mál afgreitt endanlega, þó mu-nu
margir telja að svo sé ekki. Það
er vitað að fyr-r á öldum þrif-
ust þau miklu sun-nar en nú og
að það var fyrir áhrif maim-
an-na að þau hröktust æ norðar.
Til að ganga úr skugga u-m hvort
þau geta lifað hér er engin leið
öninur en sú að endu-rtaka til-
raunina, en að fengi-nini reynslu
ætti sennilega að haga henni
nokkuð öðru vísi.
Helzt held ég að ætti að
stofna sauðnautabú á einangr-
uðum stað á norðurströndimni,
þar sem en-gin sam-gangur er við
íslenzku húsdýrin. Helzt ætti það
að ver-a á ein-hverri eyju og kem
ur manni þá í hug Flatey á Skjálf
an-da. Hún blasir við Norður-fs-
'hafinu og þar mun nú sem stend
ur efcki rekinn búskapur, held-
ur aðeins einhver árstíma bu-nd-
in útgerð, sém ekki ætti að
koma að sök. Er fengimn væri
dálítill stofn mætti flytja af hon
um til meginlandsins og kanna
þannig hvaða áhrif nábýlið við
íslenz-ku húsdýrin -hefur á sauð-
n-autin og gera þá viðeigandi ráð
stafanir ef um einhverja sýkin-gu
eða aðra vankanta ky-nini að vera
að ræða. Þá fyrst væri tíma-
bært að ákveða um framtíðar-
nýtingu og útbreiðslu þeirra.
Nú vaknar að sjálfsögðu spurn
ing um hvort nokkur ástæð-a sé
til að gera svon-a tilraun, eð-a
hvort yfirleitt sé n-okkuð uinin-
ið við að flytja hin-gað fleiri
dýrategundir en fyrir e-ru hér.
Þessu er í rau-n og veru ekki auð
svarað. Rök skortir til að full-
yrða nokkuð um það hvort ein-
'hver og þá hvað mikill beinn
hagu-r væri að því þó að tilrau-n-
in heppnaðist, sem að vísu má
telja yfirgnæfandi líkur fyrir að
yrði. En til hvers er þá að vinma?
Fyrst má þá telja líkurnar fyr-
ir því að er tímai líð-a verði hægt
með hjálp sauðnautanna að nýta
batanr þ-á laindshl-uita, sem nú eiru
að verð-a sennilega um fyrirsjá-
anlega framtíð ónytjaðir, t.d.
Hornstra-n-dir og yztu kjálkana
á miili Eyjafjarðar og Skjálf-
anda. í öðru lagi væri með auk-
inni fjölbreytn-i in-nbyggja lan-ds-
ins uninið að því að ger-a það
auðugra og betra, því vissulega
er landið með öllu þesis lífi ein
órofa heild. Á sama hátt - og
glaðzt er yfir hverri plön-tu er
bætist við íslenzka gróðurríkið til
fegurðar eða nota vekur það
hryggð, ef útrýmt verður ein-
hverjum tegundum úr jurta- eða
dýraríkinu er verið hafa til nytja
eða prýði.
Um aldaskeið höfu-m við harm
að dauða ,.síðasta“ geirfuglsiins
og við erum með öndina í háls-
inium af ótta við að íslenzka ern-
inium verði útrýmt. Hreindýr og
geitur viljum við ekki missa þó
gagnið að þeim sé harla lítið um
þessar m-u-ndir. Á sama hátt ætt-
um við að gleðjast, ef hægt væri
að fjölga í íslenzka dýrastofn-
Framhald á hls. 23
LEIKHÚSKJALLARINN
Orion og Sigrún Hnrðnrdóttir
OPIÐ TIL KL. 1. — Sími 19636
TJARNARBÚÐ
Blómasalur:
HEIDURSMENN
Ítalski salur:
RONDÓ TRÍÓ
Matur framreiddur frá kl. 8 e. h.
Borðpantanir í síma 35355.
OPIÐ TIL KL. 1.
leika frá kl. 9 — 1.
TJARNARBÚD
Á þessari nýju hljómplötu syngja
Heimir og Jónas 12 lög í þjóðlaga-
stíl. Öll lögin eru íslenzk, og þar
á meðal eru 4 við Ijóð eftir Tómas
Guðmundsson og jatnmörg ettir
Davíð Stetánsson.
\
FÁLKINN HF.