Morgunblaðið - 03.09.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNIBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. SEPT. 19«0
tntgiefandi H.f. Árvákuí, ÍReykjavik.
Frianakvœmda&tj óri Haráldur Sveinsaon.
ÆUtetgórar Sigurðui' Bjaraaaon: frá Yigur.
Matitkias Jokannesslen.
Eyjólfur Konráð Jónssion.
BitstjQmarfulItrúi Þoibjöxn Guðmundason.
Fréttaisitjóri Bjiöirn Jókannsson,
Auglýsihgaistjóri Árni Garðaí Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti €. Sími 10-100.
Auglýsing'ai? Aðailstræti é. Sími 22-4-30.
Áskrif targjald kr. 150.00 á mánuði innanlands.
I laœagölu kr. 10.00 eintakið.
FLUG Á ÍSLANDI
í FIMMTÍU ÁR
egar Cecil Faber, danski
flugkapteinninn, kom aft-
ur ti'l Danmerkur, eftir að
hafa flogið fyrstur manna hér
á landi 3. september 1919, birt
ist samtal við hann í Berl-
ingske Tidende. Það birtist
hér í blaðimu skömmu síðar
og segir svo í upphafi þess:
„Er svo að heyra að Faber
hafi verið sagnafár og aðal-
lega svarað spumingum
blaðamannsins með einsat-
kvæðisorðum. Þó hefur hann
skýrt svo frá, að hér sé hvergi
hægt að lenda í neyð. Jarð-
vegurinn sé of gljúpur og
hraun og grjót amnars staðar,
sem mundi brjóta hverja
flugvél í þúsund mola er
reyndi lendingu. Segir hann
að hentast mumi að hafa hér
flugbáta til loftsiglinga.“
Varla er unnt að segja, að
þessi ummæli Fabers séu bein
línis hvatning eða uppörvun
fyrir þá Íslendinga, sem af
eldmóði börðust fyrir fram-
gangi flugs hér á landi fyrir
réttum 50 árum. En þau
megnuðu síður en svo að
kæfa stórhug frumherjanna,
sem héldu ótrauðir áfram
starfi sínu.
Nú þegar hálf öld er liðin
síðan þetta var hefur margt
breytzt í flugtækni og mál-
efnum íslenzks flugs. Árið
1920 var aðeins ein flugvél til
á landinu, nú eru þær áttatíu
og sex. Þrátt fyrir gljúpan
jarðveg, hraun og grjót, er
samanlögð lengd flugbrauta
hér nálægt 100 kílómetrum. Á
þessu ári er samanlagður
sætafjöldi íslenzkra flugvéla
rösklega tvö þúsund.
ísilenzku flugfélögin voru 1
öndverðu fremur stofnuð af
vilja en mætti. Þau áttu við
ramman reip að draga bæði
fjárhagsJega og varðandi
flugvélakost. Enn í dag eiga
þau við nokkra fjárhagslega
erfiðlei'ka að etja. Síðasta ára-
tug hafa þau hins vegar end-
urnýjað flugvélakost sinn og
stefna enn að endurbótum
hans. Flugfélögin fluttu um
360 þúsund manns á síðasta
ári.
Lega íslands olli því þegar
á upphafsárum flugsins yfir
Atlantshafið, að hér höfðu
menn viðdvöl á þeirri leið.
Þetta hefur nokkuð breytzt
með langdrægari og betur
búnum flugvélum. Engu að
síður er umferðin um flug-
stjórnarsvæði landsins gífur-
leg og árið 1968 fóru um 30
þúsund flugvélar um það.
Þeir menn, sem sinna ábyrgð-
armiklum störfum við stjóm
þessarar flugumferðar hér á
landi, hafa unnið gifturíkt
starf.
Flugið hefur leitt til bættra
samgangna innan lands og
vegna þess hefur landið færzt
í nánari tengsl við löndin
handan Atlantsála. Það hefur
bæði fært okkur nær hver
öðrum í eigin landi og gefið
okkur aukin og betri tæki-
færi til að kynnast öðrum
þjóðum. Af því hefur einnig
sprottið öflugur atvinnuveg-
ur, sem færir okkur dýrmæt-
an gjaldeyri og við starfa um
2000 manns.
Á næistu 50 árum má búast
við því, að þróun flugsins
verði mjög ör. Risaþotur, sem
flytja mÖrg hundruð manns,
munu um næstu áramót hefja
reglulegt flug yfir Atlants-
hafið og vafalaust gjörbreyta
núverandi viðhorfum á mjög
skömmum tímá. Þegar hefur
hljóðfráum farþegaþotum ver
ið flogið í tilraunaskyni, en
líklega verða áhrif þeirra
ekki eins mikil og risaþotn-
anna á almennum ferða-
mannamarkaði. Lengra
frammi í tímanum sjá menn
móta fyrir stórauknum ferð-
um manna út í geiminn.
Upphaf flugs á íslandi
markaði tímamót í samgöngu-
málum þjóðarinnar. Braut-
ryðjendur flugsins hér voru
stórhuga menn, sem létu ekki
stundar erfiðleika aftra sér.
Sami stórhugur og bjartsýni
hefur ætíð sett svip sánn á ís-
lenzk flugmál. íslendingar
munu ekki láta sitt eftir
liggja á þessu sviði í framtíð-
inni, heldur sækja fram í
samræmi við kröfur líðandi
stundar.
ERFIÐLEHKAR
BÆNDA
C'téttarsamband bænda hélt
^ aðalfund sinn um síðustu
helgi. Eitt helzta málið á dag-
skrá fundarins voru óþurrk-
arnir í sumar og alvarlegar
afleiðingar þeirra. Óþurrka-
tíðin hefur einkum ríkt á
þéttbýlustu landbúnaðarsvæð
um landsins og þar hefur lít-
lð sem ekkert af góðu heyi
náðst í hlöður.
Talið er fyrirsjáanlegt, að
heyfengur verði almennt mun
minni en í meðallagi. Á stétt-
arsambandsfundinum var um
það rætt, hvort skera bæri
niður búfjárstofninn. Voru
fundarmenn á einu máli um
það, að stórfelldur niður-
skurður kæmi ekki til greima.
agyMsm

Hvað líður Dalai Lama?
Tíu ár síðan hann flúði frá Tíbet

EINI viðuink'enindi guiðdióim.ur-
imn í metnmiskri miynd hár á
jörðinini lifir í útJlegð á skæk'li
í Norðlur-Iinidílaincli imeð 80.000
flóttatmenn — þegma síma. En
þó er hianin andlegur leiðtogi
eða eiimskomar páfi mi'liljóaia
mamma itnmarn þeiinra trúar-
flokka sem kenna sig við
Búdda, sp'eikimginin mikliai sem
dó áittræður austur í Imdlamdi
477 áruim áður em Kristur
fæddiis't.
D,aJiai Lama er bamin kallaður
þassi igiuið í mammBmiymd, og
þaimgað til fyrir tíu árum ríkiti
hann yfir Tíbet, að ruaifnimu
til, — ríki sem ernginm vissd
hve stónt var eða hve mamga
íbúa hiafði. Því að la.ndamærin
voru svo óljós, a® ýmist var
landið tafið tíu eð'a tuttugu
sininium stærra em íslamd og
íbúðaifjöildinin 1,5 til 6 miiljón-
ir. í>etta var að natfmdmu til
preista- eðia mumkaróiki og um
stjórnidkipuin var þar ekki að
ræða í vemjuJleigiri mierkimigu,
síst af öllu hvað utamiríkismái
srnerti, þ-ví að aiðalboðarð
lorestamma eða „liamammia“ var
að forðasit öll skipti við aðtnar
þjóðir og hattlda lamidimu lok-
uðu. — Kínverjiar haifa lömig-
um igert klröfu til landsámis, og
1912 iýsti forseti Kíraa yfir því
að Tíbet væri kíniversk ný-
lemda, enda -höfðu Rússar og
Bretiar viðuirkemimt yfirráð'a-
rétit Kínia fimm árum áður.
En mú riisu Tíbetimgar upp og
miötmeeltu þessu og ráku afflia
kínveraka embættismemm og
setudlið úr lamd'i, en Breibar
mieituíðu að viðurfeemmia yfir-
ráð Kínverja áfram. Leið svo
og beið án þess að miálið yrði
endamlega útkiijáð, þamigað td'l
Mao Tse-Tutng sendi heæ imn
í la'mdið 1950 og lagði það
formfliega urndir sig mdu árum
síðar, em Datoi Lamia komst
undam til Imidflands ásamt
n'ánuatiu fylgifisfcum sínum og
uim 80.000 flóttamönnum,. Þeir
fenigu griðiand í Norður-Imd-
landi.
En spuirndnigin er: feomiaist
þeir notkkuim tímia til Tíbet
aifltur?
Flestir munu svara: nei! En
Dalai Lamia á sér fylgismemm,
sem heimita að miiálið komi
fyrir UNO og að Tíbet verði
gert sjáWstætt míki. Það er
bara sá gallinm á, að UNO —
Sameimuðu þjóðdrnar — baifa
etoki igeitað ráðið við ýmis auð
veldami mál.
Það ættd að sitainda Im/dverj-
uim næ3t að 'gera þesaar kiröf-
tnr. En Indverjar eiru hrœddir
við Palkistam og Pafcistan
hrætt við Kíraa og Imdira
Gaindhi forsætisráðherra þorir
efeki að beira málið friam, þráitit
fyriir eindreignar kröfur ýmiissia
míilkii'smetiirania þingmiamma í
„KonigressfLofeknum" imd-
veirslka, sem hefur mláið saim-
band við ,, ú tlegðairsi t j órn“
Daflai Lama í Dhar-Safla nx>r0-
ur undir HimiaTayaf j öllum.
En Imdira Gandlhi er iaiflhrædd
við að talka málið upp og
telur það miuindl aufea sumdr-
uraguna, sem nú er í þinjgirau.
Einn ötuilaisti fylgismiaðiur
Dadai Lama er hinm ríki
mahajar af Bushalhar, ern ríki
hamis liggur upp alð Tíbet.
Dalai Lama.
Hann er þinlgm'aðuir í „korag-
rassfloklkraum‘ og ýmsir ráð-
hemrar stjórraairinmiar eru
hlynmtir fcröfum hans um
endurraiisn Tíbets.
Sedtey Sweieney heitir for-
miaður fólagsiras „Stuðnirags-
menn Tíbets". Hamm er ný-
fcominm frá Dharm-Salia og
hefuir þetta um málið að
seigja:
„Þessi útlegðiaristj'ám er
emigirn gamaflmieraniaisaimkiumda,
sem þráir að liðnir tlímiar komi
á'ftur. Dálai Laima hefur fuítlla
istjórin á þessum 80.000 í Norð-
ur-Indilaindi, auk fliimm tí-
betamiáferia bændahópa amiraairs
stiaðar. Þetta fólk lliifir á j.anrö-
airgróðiainiuim sem það atfilar
sér. — En vandinin er sá, að
paningarnir, sem Dalai Lama
tókst að m/á með sér flrá Tíbeit,
eru raú á þrotium.“ Sairnit beifur
þessum útilögum tékizit að
framkvæma ýmis þarflaverk,
t. d. að byggja 25 heimili
hainda flóttaibörnium víðisveigar
uim Imdlairad.
FraimJkvæmdirinar emu í
höndum „ríkisgtjórnar" og er
Dalai Lama „forsæt’isréð-
h'erra“. Þar er ininiamríkisráðtu-
raeyti, trúmáiaréðnjneyitii og
eimistoonar „draliið ráðuinieyti“,
isem aminast u'tamríkiismiálim.
„Sturaduim raeita Tí'be'tiinig-
ariniir því, að þetta ráðuiraeyti
sé til,“ sagir Sweaney. „Þeir
óttaat nfl. að Kímverjar mumi
kæria þá fyrir að reka eins
fcoraar mjósnairastöð, og sögur
'ganlga alf því, að Dalai Lama
reki uiradirróðuir í Tíbet, en
því hairðnieitar hamin. Hins
vegar féfek bamm ýmsair fréttir
þaðan fyrir sfcemmistu, með
toaupmöninum frá Nepaíl, sem
höfðu verið í Tíbet, Þeir
sögð'u aið blóðuigar skærur
væru í Tíbet millli kíraveæsikira
Maio-áhairagenda og inmflienidira
Mao-iandstœðiniga. Dalaii Lamia
isegiir að þetta bemdi í þá átt
að svo igeti farið að hermáms-
liðið kinivarska veirði að hypja
sig á burt. „Ég 'hef a'lltaf spáð
að Kínverjar eyðiieggi sjáltfia
si'g áður en lýkur,“ segir Dailai
Laima.
En Tíbet sjállft er eyðileglg-
ingunni randirorpið. Síðam
kíniveriSki herinn réðst imm í
laindið 1950 hatfa rauðliðarnir
uiranið miairfcvisst að því að út-
rýrna trúarbrögðumuim. Þedr
hafa laigt muisteri og kílaustur
í rúst, en þó hatfa þeir vatrð-
veitt liistaveirfeadýrgripiraa úr
Potalia- og Norbuilimlgtoa-höJfl-
uiraum og flultlt þá til Pekimig.
Fyrir nofeferum mániuðtum til-
feyranlti útvarpið í Lhasa, hötf-
uðborg Tíbets, að mieðaltal
bairnisfæðimiga he'fði aukizit um
7 % árlega síðam lamidið var
„frelsað" og að íbúataflam væri
nú raæmri háflf örnmur milfljóm
„Þetta er eimigönigu himum
demiókraitisku umbótum ofek-
ar að þáfekia,“ saigð'i í flréttinmi.
„Þetta veit Dalai Larna, og atf
því að haran var hrræddur við
að hO'rtfaist í auigu við það, sem
Mao formiaðuir heflur afirek'að,
fllýði hann úr lairadi til þesa
að skipuileggja málamymda-
útlegð'arstj'órn. Haran mýtiuir
stuðraiinigs indvemákra aiftur-
haldisseiggija sem eru fjamd-
samilagir o(kfcur.“
Þassu svaraði Daflai Lama
Laima svo: „Fólfcsfjöilgumin
Stiafar eingöngu atf lamidmámis-
steflnu Maos. Martom'ið bam8 er
að aifmá Tíbetriíkið aí yfir-
barði jarðarinniar.
Fyirir þrem'ur árum semdi
Dailai Lama UNO áskoruin um
að bjianga Tíbét, en þeir
skelltu 'stoolleyrum við henrai
í New York. Hamm hefur ekki
iSkriifað UNO síðam, en farið
ferð'ir «tál ýmisisa lairada í Suð
auistiur-Asíu tíl að taflia kjorfc
í trúbræðuir síraa.
Hver er sá sem þariæ að
-sikipa Kína að verða á burt
úr Tíbet? Er Kíraa elfeki póli-
tísk hreniniiinieitllia, sem emiginm
vitl isneirta á? Bn þó seg’ir guð-
Tagi komiuingiurinm“ mieð sófl-
igleirauigun: „Dalai Lamia fer
afltiur tffl Tíbet, é'g lofla ykkur
því. En hvort það vetrður ég
eða eimhvar þeinria sem etftir
miig komia, igelt ég efeki salgit.
Tíbe'tbúar vilja beiltsit efcki
■þuirtf'a að bíða, en etf við verð-
uim að bíða þá geruim við það.
Framhald á bls. 20
Lögð var áherzla á það, að
nautgripastofnin'um yrði hlíft,
því að fækkun hans gæti haft
í för með sér skort á mjólk
og mjólkurafurðum.
Ljóst er, að til róttækra
ráðstafana verður að grípa til
hjálpar bændum á verstu
óþurrkasvæðunum. Hitt ber
þó að hafa í huga, að bænd-
ur eru nú betur undir það
búnir en áður að taka skakka-
föllunum, eins og formaður
stéttarisaimbands þeirra sagði
í fundarlok, um leið og hann
taldi af þeim sökum ekki
ástæðu til svartsýni.
Ingólfur Jónsson, landbún-
aðarráðherra, tók í sama
streng í ræðu sinni á fund-
inum. Hann hvatti bændur til
bjartsýni um hag sinn, enda
þótt harðæri hefði nú þjakað
hann um sinn. Morgunblaðið
tekur undir þessa hvatningu
ráðherrans og væntir þess að
bændur l'áti ekki nú fremur
en áður undan síga fyrir
náttúruöflunum, þó að í móti
blási.