Morgunblaðið - 03.09.1969, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. SEPT. 196®
21
T ogar asjomenn i
Aberdeen í ströngu
Hafa verið í verkfalli frá því 16. iúní sl.
TOGARASJÓMENN í Aber-
deen hafa nú átt í rúmlega
tveggja mánaða verkfalli, eða
frá því 16. júní sl., Þeir krefj-
ast kauphækkunar, en hefur
lítið orðið ágengt, enda hafa
þeir átt við ýmis „innanrík-
isvandamál" að etja, ef svo
má að orði kveða.
Það var etkki fyrr en nú
fyrir stkörrumu, að togarasjó-
mönnum tókst að hrekj a smá-
bátafiskÍTnennina frá löndun-
arbryggjunum í Aberdeen, en
þrátt fyrir það lyiktar bærinn
enn af fislki, eins og frétta-
maðux New Stataman komst
að orði, en hann segiir að það
sé þó ekki gamla lyktin, seim
fylgdi löndunum togaranna
fyrir tveimur mánuðum, held
ur sé það ilmur af nýjum og
ferslkum fislki: „Og stóru vöru
flutningabílarnir streyma eft-
• ir vegunum frá höfninni með
ísaðan og flakaðan fisk fyrir
„Fislh og Chips“-verzlanirnar
á Norðaustur-Englandi”.
Ástæðan er sú, að sögn blaðs
ins, að þegar smábátaeigend-
urnir fundu að togarasj ómenn
imir voru reiðubúnir að
beita valdi til að hindtra þá í
að landa í Aberdeen, þá tóku
þeir að landa afla sínum í ná-
lægum venstöðvum, svo sem
Peter'head, og þaðan er aflan-
um ékið áfram til Aberdeen
til vinnslu með bílium.
New Stateman segir„ að sé
einhver ein ástæða fyrir því
hvers vegna vehkfallið hefur
staðið svo lengi, þá sé það
samstöðuleysið, sem rí'kir inn
an verkálýðssambandsins í
bænum, en innain vébanda
þess eru bæði sjómenn og
flutningaverikamenn. Áður
en togarasjómönnunium
tókst að stöðva landanir smá-
bátanna í Aberdeen, tóku
hafnairverikamennirniir fúslega
að sér að sjá um affermingu
litlu fiskibátanna, enda þótt
þeir séu félagar i fyrrgreindu
verkalýðssambandi, og séu í
rauninni samherjar þeirra,
sem eiga í veirkifalli. Forustu
menn verkalýðssambandsins
munu ekki vera fyllilega
ánægðir með þetta ástand, en
telja sig eikkert geta aðhafzt,
og segja að löndunarverka-
menniirnir verði að ákveða
það sjálfir, hvort þeir leggi
niður vinnu til að undirstrika
eamstöðu sína með togara-
s j ómönnunum.
Eins og nærri má geta, hef-
ur þetta langvarandi verlkfall
komið þungt niður á togara-
sjómönnunum, sem fá einung
is 4 pund á viku greidd úr
vertofallssjóði og verða að lifa
á því. Því hafa margir leitað
sér vinnu í landi, en þar sem
um 2 þúsund atvinniuleysingja
er að finna í Aberdeen, mun
mörigum reynast erfitt að
verða sér út um vinniu, og því
er búizt við að flestir hinna
1000 togarasjómanna, sem eru
í verkfalli þessu, muni halda
út í lengstu lög.
Togarasjómennirnir eru
mjög óánægðir með laun sín,
en háseti fær £2 2s 3d eða
445 krónur íslenzkar fyrir 16
stunda vinnudag við aðstæður
sem oft eru erfiðar, og bein-
línis hættulegar. Að visu erú
komnar fram nýjar öryggis-
reglur, sem vel hefur verið
tekið af sjómönntim, en þær
eru þó ékki álitnar bein kjara
bót. Meðalupplhæð í launaum-
slagi togarasjómanns er um
22 pund á viku eða 4620 krón
ur meðan meðallaun hafnar-
verlkamannsins, sem affermir
togarann, er um 27 pund.
Togarasjómennírnir berjast
því fyrir að fá um 3 pund í
daglaun. Togaraeigendur
segja, að við það verði Aber-
deen . togarasjómennimir
hæstlaunuðu fiskimenn á
Bretlandi, og hæklkunin geti
riðið útgerðarlfélögunum að
fiullu fjárhagsléga. Fyrri stað
hæfingu útgerðarmanna vísar
verkalýðssambandið á bug.
Það sé að vísu rétt að dag-
launin verði nökfkru hærri en
hjá togarasjómönnum í Grims
by og Hull, en uppbætur eða
bónusinn, sem reiknaður er út
frá brúttótekjum hverrar
veiðiferðair, sé 11 Sh og 3
penny í Aberdeen, en 13 sh.
og 3 penny í öðrum brezkum
höfnum. Síðarri fullyrðingu
togaraeigenda vísa forráða-
menn verkalýðsfélagsms einn
ig á bug á þeirri forsendu, að
þeir séu algjörlega ókunnugir
togararefcstri og hann. komi
þeirn dkki við. New Stateman
segir, að þessi yfirlýsing veiki
mjög aðstöðu þeirra í samn-
ingaviðræðum, enda þótt eng
ar viðræður hafi átt sér stað
um nokkurt skeið.
Það hefur því ekfci blásið
byrlega fyrir togarasjómönn-
unum í þessari löngu baráttu
þeirra og sagt er að raunar sé
aðeins um einn Ijósan punkt
að ræða í kjarabaráttu togari
sjómanna. Það var snemma í
verkfallinu, er ölflutningabfl
var ekið full hratt í beygju á
götuhorni einu, þar sem all-
maa-gir verfcfallsmenn voru
saman 'komnir, með þeim
aifleiðingum, að farmurinn
kastaðist af bílnum fyrir fæt-
ur verfcfallsmannanna, sem
efclki voru lengi á sér að að-
stoða við að þurrfca upp göt-
una. Aðeins tveimuir tímum
síðar var öðrum ölílutninga-
bíl einnig efcið full hratt í
beygjuna á sama götuhorni
með sömu svalandi afleiðing-
um. Því er haldið fram í Ab-
erdeen, að ökumennirnir hafi
verið samiheirjar togarasjó-
manmanna í verkalýðgfélag-
inu, og ef svo er, þá er þetta
eini stuðningurinn, sem þeir
hafa fengið hjá félögum sín-
um þar.
- LYNG
Framhald al bls. 10.
að atkvæðahlutfallið milli
stjórnairflokfcanna og stjónn-
arandstöðuniniar veirði svip-
margir nýir meinn í framboði
— eldri þingmenn eru að draga
sig í hlé, slikar mianiniabreytimg
ar boma ekki til að valda stefnu
breytinigu. Að kosmimgunum
lokruum verða tekmar upp um-
iræður um næsfa kjörtímiabil og
hvemig Skipta á ráðherriaem-
bættunium milli flokkanna.
— Er þá að vænta breytinga
á ríkisstjórninind?
— Það er mjög líklegt að um
eimhverjar tilfæringar verði að
ræða milli embætta.
— Handbolti
Framhald af bls. 26
viljum hafa þá alla, bæði hina
eldri og hina ungu. Ég tel að
leikreynsla hinna eldri sé
landsliðinu nauðsynleg, ekki
síður en fjör og kraftur hinna
yngri. Ég held t.d. að hugsan
legt sé að við höfum tapað
landsleiknum við Svia sl. vet-
ur vegna þess að yfirvegun og
rósemi hinna eldri vantaði í
liðið. Það var jafntetfli er tæp
air 3 mín. voru eftir og á slík
um stundum eru lieilkreynsla
og rósemi nauðsynlegtr kostir.
Annars er erfitt hér hjá
okkur að byggja upp landslið.
Þetta er svo krefjandi fyrir
liðsmenn að þeir búa við ger
samlega aðrar aðstæður en
leikbræður þeirra erlendis.
Ég veit dæmi firá Svíþjóð.
Sænsfca liðið býr við mjög
góð kjör. Þar er nú þjáifað
mjög gkipulega fyrir HM-
keppnina. Liðið var nýlega í
æfingabúðum um nofclkurt
stoeið. Liðið fékik sem „mót-
herja“ í leikjum meðan á æf-
ingum stóð tvö „topplið" frá
Balkanskaga og sænska ungl-
ingalandsiiðið. Hver maður í
sænsfca æfingahópnum fékk
greiddar 75 kr. sænislkar dag
hvern fyrir vinnutap og allir
máttu hafa fjölsfcyldur sínar
með sér til æfinigabúðanna án
endurgjalds. Sænsfca landslið-
ið befur til þjáifunar á 3ja
hiundrað þúsund s. kr. í vet-
ur. Hér verðum við að láta
okfcar pilta borga fyrir sig
að hluta á Laugarvatni, þeir
sleppa vinnu vegna æfinga,
þeir greiða yfirleitt allan
kostnað fyrir sig sjáifir, því
fjárvania HSÍ getur lítið sem
ekkert gert. Og hér þarf loks
að berjast fyrir því með lægni
og hörfcu í senn að fá hluta
af gólfi íþróttahallarinnar til
æfinga, því annans yrði að
leggja æfingar niður. Þegar
til keppninnaor kemur er svo
til þess ætlazt að íslending-
ar standi Svíum á sporði —
eða vinini helzt. Fari svo þá
eru allir himinlifandi og
finnst gaman að vera fslend-
ingur — en hinn langa og
stranga æfingatíma með öll-
um erfiðleikunum, eru lands-
liðsmennirnir gleymdiir.
— A. St.
- STARFSSTYRKIR
Framhald af bls. 3
manini loksinis tekizt að kaupa séi
dálítiinin tima.
— Méx kom það saitit a@ segja
mjög á óvart, að ég skyldi hljóta
ársstyrk, sagði Indriði. — En aiuð
vitað vonaði maðuir það bezta.
Hinu er ekki að leyrna, að miamgir
hatfa sótt um, sem áreiðaniega
hafa verðgkulldað slíkam styrk
elkki síður og kamnski frekar en
ég. Ákjósainlegast hefði verið að
tveir að miinmsta kogti úr hverri
grein hefðu getað notið einhvenna
verulieigra stairfsl'aiuma, en ég er á
því að þetita fyrÍT'komulag sé tví
mælalaust spar í rétta átlt og er
þakklátur.
SKÁLDSAGA EFTIR
ÞORSTEIN FRÁ HAMRI
Þortsteinin frá Hamiri sagði:
— Sú ákvörðun nefndarinmar
að úthluta mér styrknium kom
mér á óvairt og gladdi mig mjög.
í umsóknimnii gerði ég grein fyrir
því verki, sem ég hafði verið
að vinoa að og vegna þeiss hef ég
stofinað mér í talsverðar sku'ldir
og er þetta kærikomin hjálp til að
greiða þar mokkuð úr.
— Og hvert er það verk?
— Það verður seininilega kall-
að Skáldsaiga. Ég er a@ leggja á
hana síðustu hönd og hýst við
að hún komi út hjá Helgaif'elli í
haust. Naifinið hef ég ekki á tak-
teinurn enin og að svo stöddu
biðst ég uindain því að segja nokk
uð frekar uim sögunia,
EINA HEIIjBRIGÐA FORMIÐ
Á STYRKVEITINGUM
Jón Guranar Ámiaison saigði:
— Að míniu viti er þetta nýja
stanfsstyrkjafyrirfcomiulag eima
heilhrigðia formiið sem unnt er að
hafia á fj árveitinigum til lista-
m'anina. Listamaðurinin gefur upp
ákveðið verk eða verfcefni, sem
hann er að viruna að og ég vona
að þeir, sem með þessi mál fara
fylgist með því og gangi eifltir því
að verfcið sé uninið. Ég vildi láta
sleppa öliium listamamn/aílaiunium
og ’haía þen:nian hátt á styrkveit
inigum.
— Hvaða verki ert þú að vinnia
að?
— Það er eitt mjög Stórt verik,
sem felur í sér þá möguieika að
geta verið eitt sem sjálflstæð sýn
ing. Ég nota að mestum hliuta al
úmíníum í það og hafði áætlað
að efnið eitt kostaði um níutíu
þúsurnd krónur. Þessi skúlptúr
er svo stórt verk, að ég hafiði gert
mér sex mániaða placn til að viruna
það. Með því að hatfa fenigið þenn
an starfsstyrk get ég snúið mér
að því að sinna þessu veriki ein-
göngu og þó að ég muini ekki
tjúka því á þremur miánuðum
kemst ég þó vel af stað.
Mbl. reyndi að hafa samband
við Eimar Hákonarson, en í hann
náðiat ekki.
— Landskeppni
Framhald af hls. 26
Stangiarstökk: Valhjörn Þor-
liáfcsison, Á.
Kúliuvarp: Guðmundur Her-
mainnsson, KR.
Krimgki- og sieggjukast: Er-
lendur Valdimarsson, ÍR.
Spjótbast: Valbjöm Þorláks-
son, Á.
í boðhlaupssveitunum verða:
Bjarni Steflámsson, KR, Valbjöm
Þarfákissan, Á, Guðmunidur Jóns-
son, HSK, Haiukfur Sveinsson,
KR, Trausti Sveimbjörnsson,
UMSK, Þórarimn Ragniansson, KR
og Þoristeinn Þorpte'iinissoin, KR.
Fjrrir'iiði verður Guðmumdur
Hermiamnsision og honium til að-
stoðar Jón Þ Ólaifsson. Farar-
stjóri verður SigurðuT Bjömsson
og þjiállflari Imgimar Jónsson.
- KENNSLA
Framhald af bls. 15
miun gainiga firá um miðj'ain seipt-
emíber, miuin hiinis vegair verða
rætt lUim þessi mél á ailmeinin-
uim 'grunidivelili. í því samlbamdi
mumu verðia setitair fraim tillllagur
uim breytingair á niámstiillhögum
við Hástoólamn og huigmynidir
uim nýjiair námsgreimir oig mámis-
braiu'tir, sam m.ia. byggjiast á til-
löguim háskólaidei'ldia. Það verð-
uir verkefini háskóiliadeilda og
háSkóliaráðis á næstu mámuðum
að miartoa stetf’niu í þessium mál-
um á girumdvelli þessara tiflOiaigna
og 'hugmynida.
í brófi menntamiá'l'airáðuinieytis'-
ins till Háslkóliainiefmdair 2'8. ágúst
segir m,a. á þessa leið:
„Ráðuinieytið er sammiáia því,
sem sagtir í bréfi HáSkóiiamietfnidiar
vairðianidi teetoniiinémiið og miun
iinnain sfcamims Skipa sénstalka
niafn/d ti'l þess a® artlhuiga og gena
tilfllögur 'um hulgsanfl'aga nýskip-
an tæikni- og verikfriæðiiimáms í
landliinu. Mun ráðunleytið hatfa
samráð við háskólanefnd, há-
stoólaráð og Tæiknáskóia fslamds
uim slkipan þeirrar nieflndöir.
Ráðumeytiið fielflist einniig á
sjónaonmiið Hástoóiliamafindar varð-
andi toennsíllu í opánvarri stjiórm
sýsilu.
Að því er tetour til fyririhiug-
aðnar kennslu í afknienmum þjóð-
féliagsfræðum er ráðumeytið
saimmália því, a@ það nám verði
Skipiullaigt sem þriiggjia ára ai-
mannlt nám, er leiði till B.A.
prótfs, etn vedti jiatfmframlt tætoi-
færi tú sérlhiæifdingair atf ýmslu
tagi á sviðd féfliaigsmál'a og fljiöl-
miðluiniair á þriðj'a mámsári eða
með viiðlbótairmámti fljtóirðia árið.
Ráðunieytið heflur taliið míjög
æSkiilegt, að stúderutum veittisit
kostur á að hefja stliílkt nám þag-
ar á þessu hiausti, t.d, mieð þeim
hættti, að sramiiin yrði mámslkrá
fyrir nœsta vetuir, þanmig að
stúdantar, er stefna að B.A.
prófi í aiknienmum þjióðféliaigs-
firæðlum, gætu með þvá ia@ sækja
tiltéknar igreiinair, sem nú eru
bemndiair við KáSkóliann, og
greiin eða 'gneinar, sam takrnar
yrðu 'Uipp í síða'ra nruisseiri, tetodð
prtóf að vori, er veitrtu þeim þau
Stig til B. A. prófls, sam srvöruðiu
'tlil fyrsfta vetrar náms. Þess má
geta í þessu samlbaindii, að í
fljárlaigafirumivairpii fyrir 1970
verður ndkkuir fijárveilting til
keonslu í féiagsfræði.“
- KARJALAINEN
Framhald af bls. 10.
og Bainctarí’km og Kaniada taka
þátt í hennd og breytir það af-
stöðu finmsku ríkissitjó'miarinin-
ar til ráðstefinuihaldsiinis?
— Mörg af þeim svörum,
sem okkur hafa borizt til þessa,
hafa verið gefin með því for-
orði, að þátttaka viðkomandi
þjóðar sé háð því, hvort Banda
ríkin og Kainada taki þátt í
ráðstefnunni. Og við skiljum
það mætavel í Helsingfors, að
stjórnir Bandaríkjiamnia og Sov
étríkj’anna ráða mestu um það,
hvers áraniguirs má væn'ta af
ráðstefmiuinni. Fininstoa stjórni-n
vill ekki ræðia málið nániar á
þessu stigi. Við eruim hlu'tlausit
land og viljum gj'airna leggja
fram oktoar skerf til að stuðla
að auknu öryggi í heiminum.
En mörg mál eru enn órædd
milli rfkjanna í austri og vestri
áður en verulegs áramgurs má
vænita.
— Þið bafið einnig rætt Bi-
afnamálið hér á fundinum. Er
eitthvað sérstakt nýtt í því
máli?
— Við höfurn rætt mikið um
Biafra, sem mikill áh.ugi er á í
Finnlamdi, einkum hjá ynigri kyn
’kyhslóðimni. Hér höfum við
rætt allar hugSiainleigar leiðir, en
því miður er það takmarkað,
sem hægt er að geira. Og það
sem gert verður, er eitnkum
mannúðarverk, en minirua verð-
ur aðhafzt á stjónnmálasiviðinu.
Þetta mál er afrífcaniskt vand-a-
mál og við verðum að fara
mjög gætilega svo að við spill-
um eikki í stað þess að bæta úr.
Amnað, sem hér hefur verið
rætt, eru m.a. ýmis mál, sem
ætíð komia fyrir þirng Sarnein-
uðu þjóðanina. Af finmsfcri hálfu
iiefur einnig verið lögð fram
ítarleg greinargerð um ástand
ið í Ausfturlömdum nær. Ástand
ið er mjög alvarlegt og málið er
rætt nær vikulega í öryggisráð-
inu niú síðasta moskubrundnn.
40m jarösíma-
streng stolið
FJÖRUTÍU metra jarðsíma-
streng var stolið aðtfaranótt
þriðjudags í fyrri viku, en streng
inn átti að grafa niður skaimmt
frá Ko.\u í Mosfellssveit.
Rannisóknarlögreglan biður þá,
sem kynnu að geta gefið upp-
lýsingar í málinu, að getfa sig
fram.
Gromyko í
Jngóslavíu
BELGRAD 2. saptiemiber — AP.
Anidlrei Gromiyko, 'Ultanrílkis-
ráðhieirira Sovétrílkjiamma fcom til
B'elgrad f dag í fjögurra daga
opiiníbeira hieimisókm, þair sem
hianin miun m. a. eiga viðræð'Uir
við Tilto fiorsieta. Mirkio Tepavac,
ultiainrilkisiráðhiarTa JúgóiSlavílu tók
á móti Giromyko á filuigvelOimuim.
Litið eir á þessa haimsðkn
Gromiýkos sem tilrauin til þess
að bæta samslkipti Sovétrikjanina
og Júgóslaivíu, en samibúð þess-
ara rikj'a haflur verið stirð efltlir
innirás SiovétrSkjannia og fýlgi-
'rfkjia þeiirra í Tékkósflóvakiu í
fyrra.
Gromiylkio fcom síðaisit í heim-
sóton till Júgósfliaviiu árið 1®62.