Morgunblaðið - 12.09.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. SBPT. H96Ö
JltttgMitHfiMfr
tjltgitóBandi H.f. Árvater', Eeykjavik.
Fxanikvæmdiastj óri tiaráldur Sveinsaon.
•Ritstjórar Sigwrðtu? Bjaraason írá Viguir.
Matthias Jdhamxesslen.
Eyjólfur Konráð Jónssion.
Bitstjómarfulltrúi Þoxbjöm Ctuðtaundssoxk.
Fréttastjóxi Bjöxn Jólhannsson!.
Auiglýsih'gaatjóiá Árni’Garðar! Kristinssoon.
Ritstjóm otg afgreiSsla ASalstræti 6. Sitai l!Ö-löð.
Auglýsdngao? Aðalstræ'ti 6. Sími 22-4-SÖ.
Áskriítargjald kr. 150.00 á mánuði innanílanids.
í lausasjöiu kr. 10.00 eintákið.
BÚRFELLSVIRKJUN
TEKIN í NOTKUN
¥ gær var fyrsta aflvél Búr-
fellsvirkjunar tekin í
notkun og jafnframt hófst
sada á rafmaghi til álbræðsl-
unnar í Straumsvík. Hér er
um að ræða stærsta áfanga í
virkjunarmálum landsmanna,
en þegar síðari áfanga þessar-
ar virkjunar er lokið árið 1971
mun hún framleiða 210 þús-
und kílóvött af rafmagni og
hafa kostað um 3500 milljón-
ir íslenzkra króna.
Þessi fyrsti áfangi Búr-
fellsvirkjunar, sem nú er ver-
ið að taka í notkun, mun fram
leiða 105 þúsund kílóvött af
rafmagni og af því fær ál-
bræðslan 60 þúsund kílóvött,
en þegar síðara áfanga virkj-
unarinnar er lokið fær ál-
bræðslan 140 þúsund kíló-
vött eða um % af því raf-
magni, sem framleitt verður
við Búrfell.
Samningarnir um álbræðsl-
una í Straumsvík voru undir-
staða þess að unnt var að ráð-
ast í Búrfellsvirkjun. Með
þeim samningum tókst því
annars vegar að hrinda í
framkvæmd mestu virkjun-
arframkvæmdum í sögu
landsmanna og opna leið til
stóraukinna átaka í þeim efn-
um og hins vegar að stíga
fyrsta skrefið til uppbygg-
ingar stóriðju á íslandi. Nú
þegar þessar framkvæmdir
eru komnar á lokastig og haf a
þegar haft mjög heillavænleg
áhrif á atvinnu- og efnahags-
líf landsmanna er erfitt að
skilja þær miklu deilur, sem
fyrir nokkrum árum urðu um
það, hvort ráðast ætti í þessi
stórverkefni. Engu að síður er
það staðreynd, að stjómar-
andstöðuflokkamir voru þess
um framkvæmdum mjög and
vígir.
Þær deilur eru nú að baki,
en við Búrfell hefur risið
mesta orkuver landsmanna
og í Straumsvík mesta iðju-
ver á íslandi. Framundan eru
hins vegar mörg stórvirki í
orkumálum og við iðnvæð-
ingu landsins. Væntanlega
hefur reynslan af fram-
kvæmdunum við Búrfell og í
Straumsvík sannfært þá, sem
þeim voru mótfallnir, um
þýðingu þeirra fyrir þjóðar-
búið. Þess vegna er ástæða
til að láta í ljós þá ósk nú
þegar Búrfellsvirkjun er að
hefja starfrækslu, að í fram-
tíðinni geti íslendingar staðið
sameinaðir að þeim verkefn-
um, sem bíða á sviði stór-
virkjana og stóriðju.
MENNTASKÓLI Á
ÍSAFIRÐI 1970
|>ík ástæða er tii þess að
fagna þeirri yfirlýsingu
menntamálaráðherra um síð-
ustu helgi að ríkisstjómin
hafi nú ákveðið að veita fé á
fjárlögum ársins 1970 til
stofnunar og rekstrar mennta
skóla á ísafirði. Mun skólinn
samkvæmt þessari ákvörðun
taka til starfa næsta haust.
Hér er ekki aðeins um að
ræða merkan áfanga í skóla-
og menningarmálum Vest-
firðinga, heldur þjóðarinnar
í heild. Vitað er að skortur er
orðinn á húsrými í mennta-
skólum landsins. Alþingi
mætti þessari staðreynd ár-
ið 1965 með því að ákveða að
nýir menntaskólar skyldu
reistir fyrir vestan og austan.
Var þegar ákveðið að
menntaskólinn á Vestfjörðum
skyldi reistur á ísafirði. Síð-
an hafa þingmenn Vestfirð-
inga og heimamenn unnið að
því að undirbúa framkvæmd-
ir málsins. Hefur mörgum
fundizt þær ganga of seint og
áhugi menntamálaráðuneyt-
isins of lítill. Er þess vegna
sérstök ástæða til þess að
fagna ákvörðun ríkisstjórnar-
innar nú. Ástæðulaust er hins
vegar að elta ólar við ónot
Alþýðublaðsins vegna rétt-
mætrar gagnrýni á seinagang.
Til þess að greiða fyrir því að
menntaskóli gæti tekið til
starfa á ísafirði hið fyrsta,
,buðu ísfirðingar fram ágætt
bráðabirgðahúsnæði fyrir
skólann. Vegna þess mun nú
reynast mögulegt að hefja
þar skólahald haustið 1970.
Á almennum borgarfundi,
sem haldinn var á ísafirði sl.
mánudagskvöld, þar sem
fagnað var ákvörðun ríkis-
stjómarinnar, var lögð
áherzla á, „að undirbúningi
að byggingarframkvæmdum
skólans verði hraðað eins og
tök eru á, svo að hægt verði
að ljúka 1. áfanga fyrir árs-
lok 1972 eins og lagt er til í
tillögum menntaskólanefndar
inmar og þingmamma Vest-
fjarða frá 26. janúar 1969.“
Undir þessi umrnæli ber að
taka. Það er ágætt að geta
hafið starfsemi menntaskól-
ans í bráðabirgðahúsnæði
haustið 1970. En aðalatriðið
er þó að hinn nýi mennta-
skóli flái sem fynst, ekki að-
eims skólahúsnæði, heldur
heimavist og rektorsbústað,
%asr^
UTAN ÚR HEIMI
Lý&ræii á ný í Ghana
HERFORINGJARNIR í Ghama
hafa haildið loforð síim. Fyrir
þremiuæ og hálfu áxi steyptu
þeir einræðighemrainiuini K.
Nkrtumaíh a(f stóli og hétiu því
saimtíimis, að siðar skyldi
stjónnivaildið í lamidiniu fenigið
í (hemdiuir miönmum, sem kjömn
j ir yrðlu tiiil þess að fatna mieð
það í tftrjálsum lýðcræðistegium
kosnimigium.
í „einlhverjium beiðairlieg-
ustu kosniimgium, sem noiklkru
simrni baifa farið fram í Afríku“
(Brezka blaðið The Obseirv-
er), kusu íbúair Ghamia sér
mýja borgaralega rikisstjóinn
fyrra föstudaig og mieiri bluti
kjósenda studdi mamm, er einu
sininii hafði verið eimdreiginiaisti
arudstæðiniguir Nkmumialbs. —
Þessi miaðiur er prófessor Kotfi
A. Busia, en flokkur hams,
Framfairaflokkurinm, blaiuit 106
þingsœitd alf 140 á mýkjörmu
þjóðlþingi lamdsins.
Unldir forysíiu Buisia skal nú
brimit í framkivæmd því, sem
enm hefur ekki tekizt í neinu
riki í Afríku, þ.e. að breyta á
falilall'auist stjánniairfari lands úr
herstjór.n í staðfasiba lýðræðis-
strjónn.
Aðeinis mjög fá miki Atfrílku
búa nú við lýð'ræðisleigt stjóm
artfair. Elftir að þau hlnitu sjáltf
stæði, hatfa komizt til valda í
lamigflestuim þeimra ammiað
hvort hemforinigjaatjÓT'nir eða
borgaralegar einræðisstjómir,
sem styðjaist við lögreglu og
her. í 'tlíu aí þrjáltíu Mökku-
mia.niniaríkjum Airíku fer her-
inn með völd, en frá áæinu
1958 'hafa átt sér stað 25 sinm-
um valdarán, er tiekizt hatfa
og herirun hefur staðið að.
í flestum þessara ríkja var
það yfirlýst ásfæða fyrir vaida
rániniu að verið væri að bjajrga
fóikinu frá voniaiuisri, sumdur
lymdri og gjörspiHtri bomgara-
legri rí'kisstjóm — t.d. í Níger
íu og Súdam. í Ghamia var
þessu á la'ninam veig farið. Þiar
steypti herinm alf stóli árið
1966 eiraræðishenra, sem orð-
inn var aivaldur í lamdinu.
Nkrumiah hatfði sjálfur gert
sitt til þess að 1‘áta aimiemmimig
líta upp til sín sem há’ltfiguðs,
l’átið kaila sig „Osagyelfio“ —
(L/auismara) og fyillt famigetei
G'hama 'alf pólitískum amdstæð-
ingum síniuim. Hanm stjórmiaði
lamdimu „eins og þar vaeri um
hans eigin persónuilegu eiign
að ræða“, saigðd í yifiirlýsimgu
herforimigjamma, er þeir hrumdu
honium frá vö'ldum,
Mkilmeinmsfcuæði Nkrumiahs
'gerði Ghamia, sem áður var eim
atf aiuiðuguistu mýlendum Breta
að eimlhverju Skuldu'gasta ríki
Atfríku á fáeimium áruim. Er
einræðisherramm tfór frá völd-
um, voru erlendar skuldir
laindisinis ytfir 1250 millj. doll
ama. Harfonimgjiarmir tókiu hims
veigar til við að rótta eímiahaigs
líf liandsims við með strömig-
um spairnaðarráðstöfunium og
uppræta spiJlingu og sóuin inm
ain embættism'ammiafcenfisinis.
Að því er smierti stjórmlar-
fatrslega framtíð landsd'ns, létu
hertfariingjiarm'ir semja 161
síðmia þykfca lýðræðislega
stjónniaristorá, sem mieð ótall á-
tovæðum á að koma í veg fyrir,
að mýr „Lausnari" kummi að
niá völdum.
Busia, si'guirvegairinm í kosm
imigumum, virðist samit sjáltfur
vera mieiri tirygginig en rnokk-
ur stjómarSkriá í Gharna,
hverisu vel sem hún er orðuð,
fyri'r því, að íbúum lamidsins,
8 mdllj. að tölu, verði hllítft við
öðrum Nkriumah. Þessi rótegi
og trúrætond háskólak'emmiari 1
þjóðfélaigstfræðum var einu
sinmd formaður stjórmiairamd-
stöðutfloikiksiinis „The Umited
Farty“, sem bannaður var
1964 atf Nkrumaih. Fimm ámuirn
áður hatfði Busia, sem er kom
inn af fconumgsættum úr norð
uirhlutia Ghama, orðið að flýja
í útiegði humdeitur af teynilög
raglu eimræðisherrams.
í útlegðinmi kenmidi Buisia
við 'háskóia í Bretlanidi og Hol
liandi, em sem prófessor í þjóð
félaigsfræðum hefur bamtn get-
ið sér mikið orð. Sjáltfur hafði
hainrn sturudað mám í Oxford
umidiir ieiðsögn Harolds Wil-
somis miúveramidi forsætisráð-
herra Bretl'amids. í útlagðimmi
skiritftaði Busia bók, sem miefmd
ist „Afríka í leit að lýðræðd",
og 'gaignrýndi á fyrirdestira-
tf.enðalö'gum harðlega ei.ns
flio'kfcs kerfið í Afriiku.
Bfitir faill Nkrumahs hélf
Busia beim úr útlegðimmi og
þegar herforimgjastjórmim í
miai Sl. afilétti banimi simu á
'Stjó'rmmiáiaifiloklkuinum og lét
boða tli'l almiemintra þinigkosm-
imgia til uimdirbúniinigs þingræð

Kofi A. Busia
islegri borgarategri sitjórm,
kom Bu-sia aftur etfitir tíu ára
hlé fram á stjórmmiálasrviðið.
Helzti amidstæðinigur hamis í
kosniinigu'nium var Kom/la Gbe
demialh, fyrrum vimiur NtoruKn-
alh og fyrrveramdi fjármálaráð
beirra. Enda þótt heirforimlg'ja-
iStjóriniim hefðd bammiað fyxrver
amdi stuiðnimgsmöninium Nkrum
ah alla þátttöku í stjónnmál-
um, var Gbedemiah leyft að
gamiga út í stjóxinmiálabar'átit-
umia sem lieiðtogi Þjóðarsiaim-
bands tfrjá'Islyndra. Hamm
hatfði niefmlega crðið sér úti
um afl'átsbréf, söfcium þess að
árið 1961 kastaðist í kekki
milli hams og Nkruimiah og
hanin kauis að tfara í úitflieigð.
Ein íbúuim G'hamia var þetta
ekkd mægiileg fj'airvisbarsömm'-
un. Floktour Gbedemiaíhs hl'aut
færri ©n 30 aif 140 þimgsætum.
Hanm tovartaði lítea etftir koism
imgaimiar með því að lýsa ytfir:
„Þetta virðist ekki vetra raum
veruileigur vill'ji kjósenda". —
16 þúsumd hemmiemm með vél-
byssur og byssustimgi höfðu
þó haiflt ©ftirlit með þvi, að
toosnimgariniar færu frarn trutfl
uniadlaust.
Þeigair Busia tetour við völd
um uim mæstu mániaðaimót, faer
hanin að horfast í aiuigu við
mitola etfniahagsörðuigleikia,
sem fyrir eru í lamidimu. En
hanin verðiur þá orðimn leið-
toigi þjóðar, sem samimað hetfur
lýðræðisást síma og.sýnt mieiri
póiitísfciEin þroska nú em fyrir-
fimniat víðast hvax í Afríku.
(Þýfit og emdursaigt)
- FLUGELDAR
Framhald af bls. 13
„FyTra skiptið vair í Húsafells-
skógi nú í sumar, og hef ég
ekká heyrt annað, en sú sýning
hafi líkað vel. í síðara tilfell-
inu létum við flugelda á skraut
sýningu á 50 ára afmæli Ang-
maksalik á Grænlandi. Bæjar-
ein.s og gert er ráð fyrir í
framkvæmdaáætlun um upp-
byggingu skóilams.
Menintaskóli á Ísaíirði mun
verða mikil meningarmiðstöð
vestur þar. En hann mun
starfa í þágu allrar ísJenzku
þjóðariinniar eins og aðrir
mennitaskólar heranar.
búar höfðu upphaflega pantað
flugelda til sýningarinnar frá
Danmörku, og voru þeir á leið
til Grænlands með Pólarbirnin
um, þegar skipið festist í ísnum.
Flugfélag íslands var þá beðið
að útvega flugelda héðan með
litlum fyrirvara, og þeir
spurðu mig, hvort Flugeldagerð
in mundi geta afgreitt þessa
pöntun. Okkur tókst það, og ég
veit að Flugfélaginu bárust sér
stakar þakkir frá bænum fyrir
sýninguna og þeirra þátt, að af
henni gat orðið.
- SMJÖRLÍKI hf.
Framhald af bls. 13
kostur á að bragða á vörunni.
— Að isjálfsögðu, öllum sem
áhuga hafa á.
— Flyfcur Smjörlíki h.f. út
eitthvað af framleiðsluvörun-
um?
— Það er ekkert flutt út og
hefur ekki verið gart utan þess
sem smávegis var einhvern
tíma flutt af smjörlíki til Græn-
lands. En við höfum mikinn
áhuga á að ná markaði í Fær-
eyjum. Þar verðum við í sam-
keppni við Dani og Norðmenn,
sem framleiða mjög góða vöru,
en við trúum því að okkar
vara sé fyllilega samkeppnis-
hæf að gæðum og verði og ger
um okkur því góðar vonir um
að geta hafið útflutning til Fær
eyja.
— Kemur til greina að flytja
út fleiri framleiðslutegundir, ef
vel tekst til með þessar?
— Já, tvímælalaust. Ef þetta
gengur vel munum við athuga
með útflútning á öðrum vörum
sem við framleiðum, jurtafeiti,
svínafeitd og bökunarfeiti.